Pansuman yapan bir hemşirenin yahut moda haftalarında koşturan bir influencer ayağında birebir anda görebilir, 40 dolar yahut 850 dolar ödeyebilirsiniz. Bu yıl 20. doğum gününü kutlayan Crocs terlikler estetik ile zevksizlik tartışmasının tam ortasında satış rekorları kırmaya devam ediyor.
Hiçbir moda parçası onun kadar tartışmaya ve zıtlıklar savaşına bahis olmamıştı. “Aşırı cool” ya da “çirkinlik abidesi” üzere sıfatları umursamazca sırtlanan bu rengarenk terlikler, bundan tam 20 yıl önce bahçe işlerinde ya da denizde kullanılmak üzere çıktıkları sıradan yolculuğu, her daim vaat ettikleri konfor ve rahatlığın da verdiği güçle popüler bir başarı öyküsüne dönüştürmüş durumda.
NICKY MINAJ
Time mecmuasının 2010’da “dünyanın en korkunç keşfi” olarak tanımladığı plastik terliklerin, bu dönem Demna Gvasalia’nın onlara bahşettiği topukların üzerinde “yükselerek” yüksek modanın ve crème de la crème’in dünyasında, o dünyaya uygun havalı bir isimle, “Croque Madame” sıfatıyla arzı endam etmesi; ünlü isimlerden TikTok kuşağına, fashionista’lardan sosyologlara birçok toplumsal kümesi heyecanlandırdı.
Justin Bieber’la Fransa eski Sağlık Bakanı Roselyne Bachelot’nun ortak paydası ne olabilirdi? Ya da rapçi Nicki Minaj’la bir konut bayanının yolları nerede kesişebilirdi? Modanın demokratikleşmesinde önemli rol oynayan, 2021 yılına 2,25 milyar Euro’luk bir sayıyla damga vuran, 2002 yılından bu yana 600 milyon çiftinin satıldığı, sevgi ve nefret çatışmasının tam ortasında yer alan crocs’ların kıssasını ve önlenemez yükselişini irdeliyoruz.
Y2K ENERJİSİYLE ÖRTÜŞÜYOR
2002 yılında kimya öğrencisi üç Kanadalı gencin gemi güvertelerinde giymek üzere tasarladıkları leke tutmaz, kokusuz ve antibakteriyel terlikler 2000’lerde Y2K modasıyla popülerliğini artırır. Britney Spears’in juicy couture kadife eşofmanlarının altına giydiği, Lindsay Lohan’ın pijamalarıyla kombinlediği, straples üstlerle düşük bel pantolonların tamamlayıcısı crocs’ların, 2000’ler modasının geri geldiği 2022’de tekrar konuşulması tesadüf değil.
Bugün TikTok gençliğinin gücüyle teğe bir örtü- şen rengarenk crocs’ların Justin Bieber’la iki kere işbirliği yapması, rapçi Nicki Minaj’ın Chanel charm’larla süslediği pembe ve siyah crocs’larının toplumsal medyayı sallaması, üç milyon takipçisi bulunan Fransız vlogger Lena Situations’un (@lenamahfouf) vloglarında crocs’larıyla görünmesi; terliklerin nasıl gözde olduğunu gösteriyor.
BALENCIAGA
Bu rengarenk, rahat ve pratik terliklerin lüksle birinci resmi buluşması, 19 Eylül 2016 yılında Christopher Kane’in onları podyuma çıkardığı Londra Moda Haftası’da gerçekleşir.
Mermer desenli ve kırmızı charm’larla süslenmiş Christopher Kane X Crocs’lar podyumdan ELLE ve diğer moda mecmualarının sayfalarına ışınlanıp lüksün elitist dünyasıyla tanışırken, kazandıkları ayrıcalıklı pozisyonlarını marka için az sayıda üretilmiş olmalarıyla da güçlendirirler.
CROCS’LARDAN CROQUE MADAME’A
Crocs’ların Christopher Kane’le başlayan moda sahnesindeki maceraları 2017 yılında Balenciaga’nın dolgu topuklu crocs’ları piyasaya sürmesiyle devam eder. 10 santimetre yüksekliğindeki, üzeri çeşitli “jibbitz”lerle süslü pembe, sarı ve bej renklerindeki crocs’ların bir çiftinin Ocak 2018’den itibaren 680 Euro’ya satılmaya başlaması, eleştirilere sebep olsa da hayranları durdurmaz ve satışlar sonrası stoklar tükenir.
Justin Bieber
Cinsiyetsiz crocs’ların kullanım alanı o kadar geniş ki... Soket bir çorapla, grup elbiseyle, taytla ya da derin yırtmaçlı bir elbiseyle yan yana gelebiliyor ve ters kaçmadan, gözü yormadan, her seferinde, her tarza çarçabuk ahenk sağlıyor.
Rahatlığın ve günlük giysinin sembolü olarak bilinen crocs’ların pandemi dönemi artan popülerliği bu dönem Balenciaga’nın ona bir stiletto muamelesi yapıp ince bir topuk kazandırmasıyla daha da katlanır.
“Domestik” sayılabilecek bir parçanın, başka bir deyişle “ev içi” bir çağrışımla anılan bir terliğin şıklıkla özdeşleşen stiletto’ya özgü yüksek topukla yan yana gelmesi, onu “içeriden” alıp “dışarıya”, daha “yükseklere” çıkarır. Sekiz santimetre yüksekliğindeki topuklu crocs’ların Fransız sandviçi “Croque Madame” ismiyle anılması ise; Demna Gvasalia’nın mizahi bakış açısının yanı sıra yıllardır cinsiyetsiz sayılan terliklerin dişileştirilmesini ve Fransız bir isimle daha sofistike ve “snob” bir dünyayla flörtleşmesini simgeler.
CHRISTOPHER KANE
Yeşil, gri ve siyah renklerde üretilen topuklu Balenciaga crocs’ların fiyatı henüz belirli değil fakat üç yıl önceki fiyatına bakılırsa (680 Euro) klasik olanlara oranla oldukça yüksek sayılara satılacağı aşikar.
Güvertelerden süpermarketlere, hastanelerden sokaklara, podyumlardan kırmızı halıya (müzisyen Questlove’ın 2021 Oscar Ödülleri’ne altın renkli crocs’larıyla katılması), Rihanna’dan Bella Hadid ve Justin Bieber üzere ünlülere crocs’lar, New York’taki Fashion Institute of Technology’den kostüm ve aksesuar küratörü Colleen Hill’in tabiriyle, “Özel bir yerde ünlü bir ismin tercihiyle kendilerinden söz ettirmeyi başarırlar”.
Priyanka Chopra Jonas
Yazar Alice Pfeiffer ise “Le Gout du Moche” (Çirkin Zevki) isimli kitabında demokratik bir ürünün lüks dünyayla yan yana gelmesine bir toplumsal sınıf sorunu olarak yaklaşıyor: “Geçmişte Paul Poiret Asya’dan, Yves Saint Laurent da Kuzey Afrika’dan ilham aldılar, o dünyaların ‘egzotik’ kültürünü koleksiyonlarına yansıttılar. Crocs’ların lüks dünyaya entegrasyonunu ise bir toplumsal sınıf egzotizmi olarak yorumlayabiliriz.”
Crocs’ları ister en kolay ve en rahat haliyle, ister Balenciaga’nın topuklu versiyonuyla kullanın, bu yazıdan sonra, özellikle yarattıkları entelektüel tartışmayı okuduktan sonra, onlara bambaşka bir gözle bakabilirsiniz.
Yüksek modaya entegre edilip, sınıfsal problemlere bahis edilse de crocs’lar eğlenceli formları, güç veren renkleri ve pratik kullanımlarıyla plajdan gece davetlerine en rahat ve en sadık eşlikçilerimiz olmaya hazır.
Yazı: Selin Miloşyan
Fotoğraflar: GETTY IMAGES TÜRKİYE, IMAXTREE.COM, SHUTTERSTOCK
ELLE Türkiye Nisan 2022 sayısından alınmıştır.