Cumhuriyet Bayramı Drama, Piyes, Tiyatro
29 Ekim CumhuriyeTiyatro
Cumhuriyet Bayramı Drama Orneği
Universiteyi hedefleyen bir gencle bu yolun başında, koşmadan yorulan bir gencin karşılaşması ve kıyaslanması uzerine
SAHNE I
SAHANLATICI: Mustafa Kemal, uzun zamandır acığa cıkarmak icin uğraştığı Cumhuriyet duşuncesini uygulamaya sokabilmek icin İsmet Paşa hukUmetinin istifa etmesini istemiştir İsmet Paşa hukUmeti istifa etmiştir 29 Ekim ’de yeni hukUmetin secimi yapılacaktır
(Bir masa etrafında birkac arkadaşı vardır)
28 Ekim 1923 Pazar akşamı MKemal ve arkadaşları yemektedir M Kemal, bir ara arkadaşlarına şoyle der:
MKEMAL: Yarın Cumhuriyet ’i ilan edeceğiz
(Onaylama sozleri duyulur)
1 KİŞİ: Cok yerinde bir karar Paşam
2 KİŞİ:Bu onemli karar icin en uygun zamandır Paşam
1 KİŞİimagescumhuriyetbayramidrama5b03132f1bpngeki Paşam, nasıl bir yol izleyeceğizBu duşunceye karşı cıkanlar olacaktır
M KEMAL: Arkadaşlar, bu konuyu daha once sizlerle konuşmaya luzum ve ihtiyac gormedimCunku sizlerin de benim gibi duşunduğunuzden asla şuphe etmedim Milletimizin refahı ve huzuru icin her turlu gucluğe karşı durmasını bildikŞimdi aynı millet icin belki de en buyuk iyiliği yapacağızBu konuda sonuna kadar yanımda olacağınızı biliyorum
1 KİŞİ:Elbette Paşam
MKEMAL:Şimdi nasıl hareket edeceğimizi planlayalım
(sahne kararır)
ANLATICI: Arkadaşları o gece koşkten ayrılırlar; yalnızca İsmet Paşa kalırO akşam Mustafa Kemal ve İsmet Paşa musvedde bir kanun tasarısı hazırlarlar İlk kez o akşam kağıt uzerine dokulen şu maddeler, Cumhuriyetimizin en buyuk nitelikleri olarak kurallaşır
MKEMAL: İsmet, oncelikle 1921 anayasamızın devlet şeklini tespit eden maddelerinde değişiklikler yapmalıyızBirinci maddeye kesinlikle Turkiye devletinin hukumet şekli Cumhuriyettir Maddesini eklemeliyiz
İSMET PAŞA:Turkiye devleti Buyuk Millet Meclisi tarafından idare olunur Şeklinde bir maddeyi de ekleyelim Ayrıca devlet başkanı ile ilgili de bir madde eklemeliyiz
MKEMAL: Bu konuda şoyle bir madde ekleyelim: Turkiye Cumhurbaşkanı Buyuk Millet Meclisi tarafından bir secim donemi icin secilirCumhurbaşkanı devletin başıdır
İSMET PAŞA: Bunlar yeni Turkiye Devleti icin cok buyuk ve onemli kararlar PaşamUmarım muvaffak oluruz
MKEMAL: Bundan asla şuphe etmedim Paşam, asla şuphe etmedim
(Perde kapanır)
SAHNE II
( Meclis sahnesi oluşturulur)
ANLATICI:29 Ekim 1923 Pazartesi gunu saat 1000 ’da milletvekilleri yeni hukumeti secmek icin Fethi Beyin başkanlığında toplanırlarBu sırada M:Kemal Cankaya koşkundedirAncak bakanlar kurulu icin verilen yeni liste yuzunden tartışmalar başlar
BAŞKAN FETHİ BEY: Yonetim kurulu hazırlık niteliğinde olmak uzere bir bakanlar kurulu listesi hazırladı Yonetim kurulu, kesin bir şey tespit etmiş değildirKarar saygıdeğer kurulumuzundur Bu listeyi genel kurulumuza sunuyorum
CELAL BEY:Bu listedeki isimler cekilen hukumetten daha kuvvetli değildirBizden refah ve yenilikler isteyen bir millet var, secimde acele etmeyelimOzellikle hukUmet başkanını secerken iyi duşunelim
SAİP BEY:Meclis başkanlığına Fethi Beyi, başbakanlığa İsmet Paşa ’yı secilmelidir
EKREM BEY:Yeni hukumet, eski hukumetin boşluğunu doldurabilecek mi?M Kemal Paşa Hazretleri mumkunse bu konudaki goruşlerini acıklasın, aydınlanalım
ZULFU BEY:Yetki parti meclisinindir, yonetim kurulunun değildirParti meclisi toplanmalıdır
MEHMET EFENDİ: Secilecek hukumet ancak bir ay dayanabilir Hukumetlerin sık sık değişmesi memleketimiz ve milletimiz icin kotu ve guc bir durumdur Hukumet istifa sebebini acıkca anlatmazsa herhangi bir secime katılmam
VASIF BEY: İsmet Paşa bu millet icin cok buyuk işler başarmıştır; ancak memleketi ve milleti nicin bırakmıştırLiderlerimiz bizi aydınlatmamıştırİsmet Paşa nicin gorevi bırakmıştır?
NECATİ BEY: Memleketin guvendiği kimselerin bizi bırakıp ayrılmalarını kabul edemeyizİceriye ve dışarıya karşı kuvvetli bir hukumete ihtiyacımız var Mustafa Kemal Paşa bizi aydınlatmalıdır
BAŞKAN FETHİ BEY:Arkadaşlar, bu liste ne Paşanın, ne de yonetim kurulumuzundur
FİKRİ BEY: Vasıf ve Necati Beyin duşuncelerine katılıyorum Memleket sutliman değildir Memleket idaresi gelişiguzel yapılacak bir secime terkedilemez Kuvvetli şahıslardan oluşması lazım
İLYAS SAMİ BEY: Bunalımın doğduğu gun giderilmesi gerekir Bir hukumet başkanı secelim, bu kişi arkadaşlarını toplasın ve bir hukumet kurulsun
ŞEREF BEY: Arkadaşlar telaş etmeyelim, bu her memlekette gorulen şeydir Hepimiz vatanın saadetini duşunuyoruz Once hukumetin gorevini belli edelim, meclis goruşlerini soylesin, sonra da Reis Paşa duşuncelerini acıklasın Bir sonuca varalım
EYUP SABRİ EFENDİ: Bir secim zorunlu gibi gorunuyor
RECEP BEY: Arkadaşlar, uc esaslı noktaya dokunacağım: Birincisi şekil, ikincisi calışma eksikliği, ucuncusu manevi birliğimizde acılan gediktirŞekillerde eksiklik olursa iyi sonuc vermezEldeki listede yer alan arkadaşlar hangi zamanda, hangi şartlar altında calışacaklar? Bu belli değil Kuvvetli bir şahıs, kendi arkadaşları arasından bir hukumet kurmalı
TALAT BEY: Hukumet başkanın gorevi nedir? Once bu gibi sorunları halletmeliyiz Gazi Paşa bizi aydınlatmalıdır
BAŞKAN FETHİ BEY: Arkadaşlar, bu goruşmeler yeterlidir Kemalettin Sami Paşa meselenin cozumu icin Gazi Paşa ’yı gorevlendiren bir onerge sunmuştur Şimdi bunu oyluyorum
(Oylama yapar)
Onergeyi kabul edenler,
Kabul edilmiştir
(Perde kapanır)
SAHNE III
ANLATICI: Onergenin kabul edilmesi sonucu Mustafa Kemal Paşa toplantıya davet edilir Mustafa Kemal, toplantı salonuna girer girmez kursuye cıkar ve şu teklifi ortaya koyar
MUSTAFA KEMAL: Efendiler, hukumet uyelerinin secimi konusunda goruş birliğine varılamadığı anlaşılmıştır Bana bir saat kadar musaade buyurun, bir cozum getireceğim
BAŞKAN FETHİ BEY:Mustafa Kemal Paşa ’nın bu teklifini kabul edenler(Eller kalkar) Kabul edilmiştir Paşam
ANLATICI : Mustafa Kemal Paşa, bu bir saat icinde gerekli kişileri odasına cağırır ve 28 Ekim gecesi İsmet Paşa ile hazırladıkları kanun tasarısını gosterirMeclis saat 1330 ’da yeniden toplanır İlk soz Mustafa Kemal ’ indir
MUSTAFA KEMALaygıdeğer arkadaşlar,uzerinde durduğumuz meselenin cozumunde karşılaşılan gucluklerin sebebi anlaşılmıştır sanırımEksiklik ve yanlışlık uygulamakta olduğumuz usul ve şekildedirŞu andaki anayasamıza gore hukumet secmek icin butun arkadaşlar bakanları ve hukumeti secmek zorunda kalıyorArtık bu gucluğun giderilmesi zamanı gelmiştirBu meselenin cozumu icin gorevlendirildimBen de duşunduğum şekli tespit ettimOnu teklif edeceğimTeklifim kabul edilirse kuvvetli ve kendi icinde uyumlu bir hukumet kurmak mumkun olacaktırDevletimizin şekil ve niteliğini tespit eden ve hepimiz icin bir gaye olan anayasamızın bazı noktalarına acıklık getirmek gerekiyorTeklifim şudur:
ANLATICI: Mustafa Kemal Paşa kanun tasarısını katiplerden birine verir, tasarı okunur Mustafa Kemal Paşa ’nın teklifinin ozunde Cumhuriyet duşuncesi olduğu anlaşılınca tartışmalar başlar
SABİT BEY: Hukumetin bu şekilde kurulması fikrini kabul ediyorum; ancak anayasa değişikliğiyle meseleyi cozmek mumkun değildirBiz şimdi sadece başbakan secelim, anayasa değişikliğini sonra duşunuruz
HAZIM BEY:Anayasa değişikliğini biz burada yapamayızMilletin varlığını ilgilendiren kanunların burada kesin bir şekilde tespit edilmesine taraftar değilimBiz sadece hukumet bunalımına care bulalım
YUNUS NADİ BEY:Hazım Beye şunu soylemek istiyorum: Hangi memleket ilk defa anayasa kanunu yaparsa o iş icin kurucu meclis oluşturulur ; ancak bizde bununla ilgili bir duzenleme bulunmuyorBiz de bu gibi değişiklikler olmuşturBuna yetkimiz vardırKararsızlığa gerek yokturBiz cozumu paşa ’ya bıraktık, o da bize bu teklifi getirdiTeklif edilen şekil zaten vardır, şimdi yalnızca adını koyacağız
HALİL BEY:Anayasa değişikliğine yetkimiz vardırFakat yapılacak değişiklikler, vatan ve milletimizin saadetini sağlayabilecek mi?Bunu hukukcu arkadaşlar acıklasınlarAcıklama yapılmazsa bu değişikliklere taraftar değilim
HAMDULLAH SUPHİ:Gazi Paşa ’nın teklifi yeni değildirDort yıl once yapılan kanunun daha acık ifadesidirBunun aleyhinde soz soyleyecekler zaman kaybına yol acarlarTeklif derhal goruşulmelidir
SEYİT BEY: Kanunların en iyisi şartlardan ve ihtiyactan doğmuş olanıdırİhtiyac ise meydandadırTeklif edilen şekilde bir yenilik yokturZaten yururlukte olan şeklin daha acık ifadesidir
İSMET PAŞA: Parti Başkanının teklifini kabule ihtiyac kesindirButun dunya bizim hukumet şeklini goruştuğumuzu biliyor Bu goruşlerimizin acıklamamak karışıklığı surdurmek demektir Avrupa diplomatları “Sizin devlet başkanınız yok Diyorlar “Hukumetin başkanı devlet başkanınızsa idare şekliniz ne? diyorlar İdare şeklimizin ne olduğunu soruyorlar Arkadaşlar cumhurbaşkanı olmadan başbakan secilmesini teklif etmek kanunsuzluk olur, karışıklık doğurur Başbakanın secilebilmesi icin Gazi Paşa Hazretlerinin teklifinin kanunlaşmazsı gerekir
ŞEREF BEY: Hukumet şekillerinin teker teker sayılmasına gerek yoktur Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir Kime sorarsanız sorunuz, bu Cumhuriyettir Doğan cocuğun adıdırAma bu ad bazılarına hoş gelmezmiş, varsın gelmesin
YUSUF KEMAL BEY: Kanun kabul edilmelidir Bu konuda gerekli işlemin tamamlanmasını teklif ederim
ANLATICI: Saat 1800 ’dir Bazı milletvekillerinin itirazlarına rağmen ; kanun teklifi hazırlanır
BAŞKAN FETHİ BEY: Tasarının oncelikli ve derhal goruşulmesini teklif ediyorum
(Kabul sesleri duyulur)
Arkadaşlar Gazi Paşa tarafından hazırlanan kanun tasarısını kabul edenler?
(Kabul ve Yaşasın Cumhuriyet! Sesleri duyulur)
ANLATICI:Cumhuriyetin kabulunun ardından cumhurbaşkanı secimine gecilir ve sonuc şoyle bildirilir:
BAŞKAN FETHİ BEY: Turkiye cumhurbaşkanlığı icin yapılan oylamaya 158 kişi katılmış ve cumhurbaşkanlığına 158 uye, oybirliğiyle Ankara milletvekili Mustafa Kemal Paşa Hazretlerini secmişlerdir
Şimdi kendisini kursuye davet ediyorum
MKEMALaygıdeğer arkadaşlar, dunya capında onemli ve olağanustu olaylar karşısında, saygıdeğer milletimizin gercek uyanıklılığının ve şuurunun bir belgesi olan anayasamızın bazı maddelerini acıklığa kavuşturmak icin kurulan heyetinize sunulan kanun tasarısının kabulu dolayısıyla Turkiye Devletinin zaten butun dunyaca bilinen, bilinmesi gereken mahiyeti milletlerarası adıyla adlandırıldıBunun tabi bir gereği olmak uzere bugune kadar meclis başkanlığında bulundurduğunuz arkadaşınıza cumhurbaşkanı unvanı vermiş bulunuyorsunuzBu munasebetle şimdiye kadar hakkımda gosterdiğiniz sevgi, samimiyet ve guveni bir defa daha gostermekle yuksek değerbilirliğinizi ispat etmiş oluyorsunuzBundan dolayı yuce heyetinize gonlumun butun samimiyeti ile teşekkurlerimi arz ederim
Efendiler, asırlardan beri Doğuda haksızlığa ve zulme uğramış milletimiz, Turk milleti gercekte soydan sahip bulunduğu yuksek kabiliyetlerden yoksun zannediliyordu
Son yıllarda milletimizin fiili olarak gosterdiği kabiliyet, tutarlılık ve kavrayış kendi hakkında kotu duşunenlerin ne kadar gafil ve ne kadar gerceği gormekten uzak , gorunuşe aldanan insanlar olduğunu pek guzel ispat ettiMilletimiz kendisinde var olan vasıfları ve değeri , hiukumetin yeni adıyla medeniyet dunyasına cok daha kolaylıkla gosterebilecektirTurkiye Cumhuriyeti, dunya devletleri arasında tuttuğu yere layık olduğunu eserleriyle ispat edecektir
Arkadaşlar, bu yuksek rejimi yaratan Turk milletinin son 4 yıl icinde kazandığı zafer, bundan sonra da birkac misli olarak kendini gosterecektirBendeniz cok onemli gorduğum bir noktadaki ihtiyacı arz etmek zorundayım O ihtiyac, yuce heyetinizin şahsıma gosterdiği sevgi, guven ve desteğin devamıdırAncak bu sayede ve Tanrı ’ nın yardımıyla bana verdiğiniz ve vereceğiniz gorevleri en iyi şekilde yapabileceğimi umit ediyorum
Daima sayın arkadaşlarımın ellerine cok samimi ve sıkı bir şekilde yapışarak kendimi onların şahıslarından bir an bile uzak gormeyerek calışacağım Daima milletin sevgi ve guvenine dayanarak hep birlikte ileri gideceğizTurkiye Cumhuriyeti mesut, başarılı ve muzaffer olacaktır
(Perde kapanır)
ANLATICI: Cumhuriyet kararı 29 Ekim 1923 Pazartesi gunu saat 20 30 ’da verildi 2045 ’te
Cumhurbaşkanı secildi Durum aynı gece butun memlekete bildirildi ve her tarafta gece yarısından sonra 101 pare top atılarak ilan edildi
( Fonda 10Yıl Marşı calar)
HAZIRLAYAN: OMUR SAĞKAL
29 Ekim CumhuriyeTiyatro
Cumhuriyet Bayramı Drama Orneği
Universiteyi hedefleyen bir gencle bu yolun başında, koşmadan yorulan bir gencin karşılaşması ve kıyaslanması uzerine
SAHNE I
SAHANLATICI: Mustafa Kemal, uzun zamandır acığa cıkarmak icin uğraştığı Cumhuriyet duşuncesini uygulamaya sokabilmek icin İsmet Paşa hukUmetinin istifa etmesini istemiştir İsmet Paşa hukUmeti istifa etmiştir 29 Ekim ’de yeni hukUmetin secimi yapılacaktır
(Bir masa etrafında birkac arkadaşı vardır)
28 Ekim 1923 Pazar akşamı MKemal ve arkadaşları yemektedir M Kemal, bir ara arkadaşlarına şoyle der:
MKEMAL: Yarın Cumhuriyet ’i ilan edeceğiz
(Onaylama sozleri duyulur)
1 KİŞİ: Cok yerinde bir karar Paşam
2 KİŞİ:Bu onemli karar icin en uygun zamandır Paşam
1 KİŞİimagescumhuriyetbayramidrama5b03132f1bpngeki Paşam, nasıl bir yol izleyeceğizBu duşunceye karşı cıkanlar olacaktır
M KEMAL: Arkadaşlar, bu konuyu daha once sizlerle konuşmaya luzum ve ihtiyac gormedimCunku sizlerin de benim gibi duşunduğunuzden asla şuphe etmedim Milletimizin refahı ve huzuru icin her turlu gucluğe karşı durmasını bildikŞimdi aynı millet icin belki de en buyuk iyiliği yapacağızBu konuda sonuna kadar yanımda olacağınızı biliyorum
1 KİŞİ:Elbette Paşam
MKEMAL:Şimdi nasıl hareket edeceğimizi planlayalım
(sahne kararır)
ANLATICI: Arkadaşları o gece koşkten ayrılırlar; yalnızca İsmet Paşa kalırO akşam Mustafa Kemal ve İsmet Paşa musvedde bir kanun tasarısı hazırlarlar İlk kez o akşam kağıt uzerine dokulen şu maddeler, Cumhuriyetimizin en buyuk nitelikleri olarak kurallaşır
MKEMAL: İsmet, oncelikle 1921 anayasamızın devlet şeklini tespit eden maddelerinde değişiklikler yapmalıyızBirinci maddeye kesinlikle Turkiye devletinin hukumet şekli Cumhuriyettir Maddesini eklemeliyiz
İSMET PAŞA:Turkiye devleti Buyuk Millet Meclisi tarafından idare olunur Şeklinde bir maddeyi de ekleyelim Ayrıca devlet başkanı ile ilgili de bir madde eklemeliyiz
MKEMAL: Bu konuda şoyle bir madde ekleyelim: Turkiye Cumhurbaşkanı Buyuk Millet Meclisi tarafından bir secim donemi icin secilirCumhurbaşkanı devletin başıdır
İSMET PAŞA: Bunlar yeni Turkiye Devleti icin cok buyuk ve onemli kararlar PaşamUmarım muvaffak oluruz
MKEMAL: Bundan asla şuphe etmedim Paşam, asla şuphe etmedim
(Perde kapanır)
SAHNE II
( Meclis sahnesi oluşturulur)
ANLATICI:29 Ekim 1923 Pazartesi gunu saat 1000 ’da milletvekilleri yeni hukumeti secmek icin Fethi Beyin başkanlığında toplanırlarBu sırada M:Kemal Cankaya koşkundedirAncak bakanlar kurulu icin verilen yeni liste yuzunden tartışmalar başlar
BAŞKAN FETHİ BEY: Yonetim kurulu hazırlık niteliğinde olmak uzere bir bakanlar kurulu listesi hazırladı Yonetim kurulu, kesin bir şey tespit etmiş değildirKarar saygıdeğer kurulumuzundur Bu listeyi genel kurulumuza sunuyorum
CELAL BEY:Bu listedeki isimler cekilen hukumetten daha kuvvetli değildirBizden refah ve yenilikler isteyen bir millet var, secimde acele etmeyelimOzellikle hukUmet başkanını secerken iyi duşunelim
SAİP BEY:Meclis başkanlığına Fethi Beyi, başbakanlığa İsmet Paşa ’yı secilmelidir
EKREM BEY:Yeni hukumet, eski hukumetin boşluğunu doldurabilecek mi?M Kemal Paşa Hazretleri mumkunse bu konudaki goruşlerini acıklasın, aydınlanalım
ZULFU BEY:Yetki parti meclisinindir, yonetim kurulunun değildirParti meclisi toplanmalıdır
MEHMET EFENDİ: Secilecek hukumet ancak bir ay dayanabilir Hukumetlerin sık sık değişmesi memleketimiz ve milletimiz icin kotu ve guc bir durumdur Hukumet istifa sebebini acıkca anlatmazsa herhangi bir secime katılmam
VASIF BEY: İsmet Paşa bu millet icin cok buyuk işler başarmıştır; ancak memleketi ve milleti nicin bırakmıştırLiderlerimiz bizi aydınlatmamıştırİsmet Paşa nicin gorevi bırakmıştır?
NECATİ BEY: Memleketin guvendiği kimselerin bizi bırakıp ayrılmalarını kabul edemeyizİceriye ve dışarıya karşı kuvvetli bir hukumete ihtiyacımız var Mustafa Kemal Paşa bizi aydınlatmalıdır
BAŞKAN FETHİ BEY:Arkadaşlar, bu liste ne Paşanın, ne de yonetim kurulumuzundur
FİKRİ BEY: Vasıf ve Necati Beyin duşuncelerine katılıyorum Memleket sutliman değildir Memleket idaresi gelişiguzel yapılacak bir secime terkedilemez Kuvvetli şahıslardan oluşması lazım
İLYAS SAMİ BEY: Bunalımın doğduğu gun giderilmesi gerekir Bir hukumet başkanı secelim, bu kişi arkadaşlarını toplasın ve bir hukumet kurulsun
ŞEREF BEY: Arkadaşlar telaş etmeyelim, bu her memlekette gorulen şeydir Hepimiz vatanın saadetini duşunuyoruz Once hukumetin gorevini belli edelim, meclis goruşlerini soylesin, sonra da Reis Paşa duşuncelerini acıklasın Bir sonuca varalım
EYUP SABRİ EFENDİ: Bir secim zorunlu gibi gorunuyor
RECEP BEY: Arkadaşlar, uc esaslı noktaya dokunacağım: Birincisi şekil, ikincisi calışma eksikliği, ucuncusu manevi birliğimizde acılan gediktirŞekillerde eksiklik olursa iyi sonuc vermezEldeki listede yer alan arkadaşlar hangi zamanda, hangi şartlar altında calışacaklar? Bu belli değil Kuvvetli bir şahıs, kendi arkadaşları arasından bir hukumet kurmalı
TALAT BEY: Hukumet başkanın gorevi nedir? Once bu gibi sorunları halletmeliyiz Gazi Paşa bizi aydınlatmalıdır
BAŞKAN FETHİ BEY: Arkadaşlar, bu goruşmeler yeterlidir Kemalettin Sami Paşa meselenin cozumu icin Gazi Paşa ’yı gorevlendiren bir onerge sunmuştur Şimdi bunu oyluyorum
(Oylama yapar)
Onergeyi kabul edenler,
Kabul edilmiştir
(Perde kapanır)
SAHNE III
ANLATICI: Onergenin kabul edilmesi sonucu Mustafa Kemal Paşa toplantıya davet edilir Mustafa Kemal, toplantı salonuna girer girmez kursuye cıkar ve şu teklifi ortaya koyar
MUSTAFA KEMAL: Efendiler, hukumet uyelerinin secimi konusunda goruş birliğine varılamadığı anlaşılmıştır Bana bir saat kadar musaade buyurun, bir cozum getireceğim
BAŞKAN FETHİ BEY:Mustafa Kemal Paşa ’nın bu teklifini kabul edenler(Eller kalkar) Kabul edilmiştir Paşam
ANLATICI : Mustafa Kemal Paşa, bu bir saat icinde gerekli kişileri odasına cağırır ve 28 Ekim gecesi İsmet Paşa ile hazırladıkları kanun tasarısını gosterirMeclis saat 1330 ’da yeniden toplanır İlk soz Mustafa Kemal ’ indir
MUSTAFA KEMALaygıdeğer arkadaşlar,uzerinde durduğumuz meselenin cozumunde karşılaşılan gucluklerin sebebi anlaşılmıştır sanırımEksiklik ve yanlışlık uygulamakta olduğumuz usul ve şekildedirŞu andaki anayasamıza gore hukumet secmek icin butun arkadaşlar bakanları ve hukumeti secmek zorunda kalıyorArtık bu gucluğun giderilmesi zamanı gelmiştirBu meselenin cozumu icin gorevlendirildimBen de duşunduğum şekli tespit ettimOnu teklif edeceğimTeklifim kabul edilirse kuvvetli ve kendi icinde uyumlu bir hukumet kurmak mumkun olacaktırDevletimizin şekil ve niteliğini tespit eden ve hepimiz icin bir gaye olan anayasamızın bazı noktalarına acıklık getirmek gerekiyorTeklifim şudur:
ANLATICI: Mustafa Kemal Paşa kanun tasarısını katiplerden birine verir, tasarı okunur Mustafa Kemal Paşa ’nın teklifinin ozunde Cumhuriyet duşuncesi olduğu anlaşılınca tartışmalar başlar
SABİT BEY: Hukumetin bu şekilde kurulması fikrini kabul ediyorum; ancak anayasa değişikliğiyle meseleyi cozmek mumkun değildirBiz şimdi sadece başbakan secelim, anayasa değişikliğini sonra duşunuruz
HAZIM BEY:Anayasa değişikliğini biz burada yapamayızMilletin varlığını ilgilendiren kanunların burada kesin bir şekilde tespit edilmesine taraftar değilimBiz sadece hukumet bunalımına care bulalım
YUNUS NADİ BEY:Hazım Beye şunu soylemek istiyorum: Hangi memleket ilk defa anayasa kanunu yaparsa o iş icin kurucu meclis oluşturulur ; ancak bizde bununla ilgili bir duzenleme bulunmuyorBiz de bu gibi değişiklikler olmuşturBuna yetkimiz vardırKararsızlığa gerek yokturBiz cozumu paşa ’ya bıraktık, o da bize bu teklifi getirdiTeklif edilen şekil zaten vardır, şimdi yalnızca adını koyacağız
HALİL BEY:Anayasa değişikliğine yetkimiz vardırFakat yapılacak değişiklikler, vatan ve milletimizin saadetini sağlayabilecek mi?Bunu hukukcu arkadaşlar acıklasınlarAcıklama yapılmazsa bu değişikliklere taraftar değilim
HAMDULLAH SUPHİ:Gazi Paşa ’nın teklifi yeni değildirDort yıl once yapılan kanunun daha acık ifadesidirBunun aleyhinde soz soyleyecekler zaman kaybına yol acarlarTeklif derhal goruşulmelidir
SEYİT BEY: Kanunların en iyisi şartlardan ve ihtiyactan doğmuş olanıdırİhtiyac ise meydandadırTeklif edilen şekilde bir yenilik yokturZaten yururlukte olan şeklin daha acık ifadesidir
İSMET PAŞA: Parti Başkanının teklifini kabule ihtiyac kesindirButun dunya bizim hukumet şeklini goruştuğumuzu biliyor Bu goruşlerimizin acıklamamak karışıklığı surdurmek demektir Avrupa diplomatları “Sizin devlet başkanınız yok Diyorlar “Hukumetin başkanı devlet başkanınızsa idare şekliniz ne? diyorlar İdare şeklimizin ne olduğunu soruyorlar Arkadaşlar cumhurbaşkanı olmadan başbakan secilmesini teklif etmek kanunsuzluk olur, karışıklık doğurur Başbakanın secilebilmesi icin Gazi Paşa Hazretlerinin teklifinin kanunlaşmazsı gerekir
ŞEREF BEY: Hukumet şekillerinin teker teker sayılmasına gerek yoktur Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir Kime sorarsanız sorunuz, bu Cumhuriyettir Doğan cocuğun adıdırAma bu ad bazılarına hoş gelmezmiş, varsın gelmesin
YUSUF KEMAL BEY: Kanun kabul edilmelidir Bu konuda gerekli işlemin tamamlanmasını teklif ederim
ANLATICI: Saat 1800 ’dir Bazı milletvekillerinin itirazlarına rağmen ; kanun teklifi hazırlanır
BAŞKAN FETHİ BEY: Tasarının oncelikli ve derhal goruşulmesini teklif ediyorum
(Kabul sesleri duyulur)
Arkadaşlar Gazi Paşa tarafından hazırlanan kanun tasarısını kabul edenler?
(Kabul ve Yaşasın Cumhuriyet! Sesleri duyulur)
ANLATICI:Cumhuriyetin kabulunun ardından cumhurbaşkanı secimine gecilir ve sonuc şoyle bildirilir:
BAŞKAN FETHİ BEY: Turkiye cumhurbaşkanlığı icin yapılan oylamaya 158 kişi katılmış ve cumhurbaşkanlığına 158 uye, oybirliğiyle Ankara milletvekili Mustafa Kemal Paşa Hazretlerini secmişlerdir
Şimdi kendisini kursuye davet ediyorum
MKEMALaygıdeğer arkadaşlar, dunya capında onemli ve olağanustu olaylar karşısında, saygıdeğer milletimizin gercek uyanıklılığının ve şuurunun bir belgesi olan anayasamızın bazı maddelerini acıklığa kavuşturmak icin kurulan heyetinize sunulan kanun tasarısının kabulu dolayısıyla Turkiye Devletinin zaten butun dunyaca bilinen, bilinmesi gereken mahiyeti milletlerarası adıyla adlandırıldıBunun tabi bir gereği olmak uzere bugune kadar meclis başkanlığında bulundurduğunuz arkadaşınıza cumhurbaşkanı unvanı vermiş bulunuyorsunuzBu munasebetle şimdiye kadar hakkımda gosterdiğiniz sevgi, samimiyet ve guveni bir defa daha gostermekle yuksek değerbilirliğinizi ispat etmiş oluyorsunuzBundan dolayı yuce heyetinize gonlumun butun samimiyeti ile teşekkurlerimi arz ederim
Efendiler, asırlardan beri Doğuda haksızlığa ve zulme uğramış milletimiz, Turk milleti gercekte soydan sahip bulunduğu yuksek kabiliyetlerden yoksun zannediliyordu
Son yıllarda milletimizin fiili olarak gosterdiği kabiliyet, tutarlılık ve kavrayış kendi hakkında kotu duşunenlerin ne kadar gafil ve ne kadar gerceği gormekten uzak , gorunuşe aldanan insanlar olduğunu pek guzel ispat ettiMilletimiz kendisinde var olan vasıfları ve değeri , hiukumetin yeni adıyla medeniyet dunyasına cok daha kolaylıkla gosterebilecektirTurkiye Cumhuriyeti, dunya devletleri arasında tuttuğu yere layık olduğunu eserleriyle ispat edecektir
Arkadaşlar, bu yuksek rejimi yaratan Turk milletinin son 4 yıl icinde kazandığı zafer, bundan sonra da birkac misli olarak kendini gosterecektirBendeniz cok onemli gorduğum bir noktadaki ihtiyacı arz etmek zorundayım O ihtiyac, yuce heyetinizin şahsıma gosterdiği sevgi, guven ve desteğin devamıdırAncak bu sayede ve Tanrı ’ nın yardımıyla bana verdiğiniz ve vereceğiniz gorevleri en iyi şekilde yapabileceğimi umit ediyorum
Daima sayın arkadaşlarımın ellerine cok samimi ve sıkı bir şekilde yapışarak kendimi onların şahıslarından bir an bile uzak gormeyerek calışacağım Daima milletin sevgi ve guvenine dayanarak hep birlikte ileri gideceğizTurkiye Cumhuriyeti mesut, başarılı ve muzaffer olacaktır
(Perde kapanır)
ANLATICI: Cumhuriyet kararı 29 Ekim 1923 Pazartesi gunu saat 20 30 ’da verildi 2045 ’te
Cumhurbaşkanı secildi Durum aynı gece butun memlekete bildirildi ve her tarafta gece yarısından sonra 101 pare top atılarak ilan edildi
( Fonda 10Yıl Marşı calar)
HAZIRLAYAN: OMUR SAĞKAL