CUMLE TURLERİ
Anlamına gore Yuklemin turune gore Yuklemin yerine gore Yapısına gore
1Olumlu cumle 1 Eylem (fiil) cumlesi 1Kurallı ( duz ) cumle 1Basit cumle
2Olumsuz “ 2Ad (isim) “ 2Devrik cumle 2 Birleşik “
3 Soru cumlesi 3 Sıralı ve Bağlı c
4Unlem cumlesi Eksiltili cumle
5Emir(buyruk) cum –Ara soz ve ara cumle
6İstekdilek cum
7Gereklilik cum
ANLAMINA GORE CUMLELER:
Eylem cumlelerinde işin,oluşun,hareketin yapıldığını,yapılacağınıad cumlelerinde varlığın,kavramın bulunduğunu belirtir
1Olumlu cumle
a) Bicimce ve anlamca olumlu cumle: b)Bicimce olumsuz, anlamca olumlu cumle:
Ayağım kayınca duştum Bu konuyu bilmiyor değilsin(biliyorsun)
Dun izlediğim film kotuydu Araba alacak parası yok değil(var)
Bu yaz Antalya’ya gideceğiz Evde hazır ayranımız yok değil(var)
Hafta sonu tiyatroya gidelim Kardeşime yaptıklarını bilmiyor değilim(biliyorum)
Şu sokaktaki bizim evdir Sozlerini anlamamış değilim(anladım)
2Olumsuz cumle: Eylem cumlelerinde eylemin olumsuzluğuyla(mame)ad cumlelerinde değil, yok, ne… ne bağlacıyla oluşur
a) Bicimce ve anlamca olumsuz cumle: b) Bicimce olumlu, anlamca olumsuz cumle:
Bu yıl tatile cıkmadık Bizi bilmeyen ne bilsin(bilemez)
Benim hicbir sorunum yok Babam ne annemi ne beni aradı(aramadı)
Bu benim odevim değil Seninle uğraşmaya zamanım mı var?(yok)
O cocuk yoksul değildir Yola cıkabilirsen cık(cıkamazsın)
Seninle eve gelmeyeceğim Boylesine gel de guven(guvenme)
3Soru cumlesi: Ceşitli soru anlamlı ek ve kelimelerleoluşur(mımimumu,soru sıfatı,soru zarfı,soru zamiri)Soru oğesi bulunmadan da ses tonuyla soru anlamı katılabilir
a) Gercek soru cumleleri: b) Sozde soru cumleleri:
Şimdi nereye gideceksiniz? Nereden de haber aldılar hemen? (şaşma)
Sınava kac kişi katılacak? Ozverili calışan insan sevilmez mi? (onaylatma)
Bu konuyu anladın mı? Size gelmeme izin verir misin? (rica)
Pazardan meyve aldınız mı? Bu sorumsuz mu senin arkadaşın? (kucumseme)
Bu yıl urununun kalitesi nasıl? Hangimiz seyahat etmeyi sevmeyiz? ( bilineni vurgulama)
4Unlem cumlesi: Taşkın duyguları, coşkuları, seslenişleri anlatan cumlelerdir
Eyvah, şimdi ne yapacağım! (caresizlik) Herkes dışarı! (seslenme, uyarı)
Of, beni canımdan bezdirdiniz!(bıkkınlık) Bana engel olamazsın!(kızgınlık)
Heyy, sana soyluyorum! (seslenme) Hava ne guzel!(sevinc)
5Emir (buyruk) cumlesi:Emir kipiyle cekimlenen eylemlerin oluşturduğu cumleler
Akşama bize gelsinler Bize caya geliniz
Bu kitabı oku Benimle oyun oynamasın
Cocuklar bahceye cıksın Odevlerini hafta sonu yapsın
6İstekdilek cumleleri:
Bize gidelim
Tatilde cok kitap okuyalım
Bugun arkadaşıma gideyim
7Gereklilik cumleleri:
Sınav icin iyi hazırlanmalıyım
Yuz temel eseri okumalıyız
Bahcedeki cicekleri sulamalısın
Başvuru icin resim gerek
Koşul (şart ) bildiren cumleler eksiltili veya koşullu yargı bildiren cumleler de vardır Dediklerimi bir tutarsan
Calışsan, başarırsın
Yağmur yağarsa, dışarı cıkmam
YUKLEMİN TURUNE GORE CUMLELER:
Eylem (fiil) cumlesi: Yuklemi cekimli eylem olan cumleler İnsanlara sevgi dolu gozlerle bakıyorum
Cekişe cekişe pazarlık ediyorum
Yolda makineler sık sık bozuluyor
Mevsimin ilk kirazları imdadıma yetişip beni kurtarırdı
Gecenin icinde bir başına uzanmış ovalar
Sen de bir gun hatanı kabul edeceksin
Bu konuyu sana anlatabilir miyim?
Yeni mudur hic kimseye goz actırmıyordu
Ad ( isim ) cumlesi: Yuklemi ek eylem alan ad ya da ad soylu sozcuk ya da sozcuk obeklerinden oluşan cumledir Yaşlı adam, birkac gundur hastaymış
O yıllarda butun malı mulku bu evdi
Onu en cok uzen eşinin olumuydu
Bu muydu dunden beri anlatmak istediğin?
Duşunduğu tek şey bir an once gitmekti
Kendinizi bu kadar uzmeniz yeterli
O,calışkan bir cocuktur
Kalem kılıctan keskindir
Hayatta en gercek yol gosterici bilimdir
YUKLEMİN YERİNE GORE (OĞE DİZİLİŞİNE GORE) CUMLELER:
1Kurallı ( duz ) cumle: Yuklem veya yuklem obeğinin sonda bulunduğu cumlelerdir
Sanat, altın bileziktir
Size gelmiyorum
Gunumuz insanı gecmiştekinden daha umutlu değil
Ayrılık gunlerinde icimi bir huzun kaplar
Onun bizi destekleyeceğini sanmıyorum
Uyandığımda hava henuz karanlıktı
Ben de sizinle gelmeyi istemiyor değilim
Cok sevdiği dostları şimdi yanında yoktu
Benim bu soruya verdiğim yanıt doğru değil mi?
Devrik cumle: Soyleyişi guzelleştirmek, anlamı guclendirmek icin yuklemin sonda değil; ortasında ya da başta bulunduğu cumlelere denir Bir sure hayran hayran izledi bu geniş ovayı
Butun insanlar goc etmişti bu kucuk kasabadan
Bu olaydan sonra arayacak değilim onları
Actırma kutuyu, soyletme kotuyu
Ne guzeldir şimdi Ege kıyıları
Hic de guzel değildi dun izlediğim film
Gokyuzunde bulut da yok bugun
Başka bir adı olduğunu sanıyorum ben
Yardım ediyorum karşılığını duşunmeden
Anlamına gore Yuklemin turune gore Yuklemin yerine gore Yapısına gore
1Olumlu cumle 1 Eylem (fiil) cumlesi 1Kurallı ( duz ) cumle 1Basit cumle
2Olumsuz “ 2Ad (isim) “ 2Devrik cumle 2 Birleşik “
3 Soru cumlesi 3 Sıralı ve Bağlı c
4Unlem cumlesi Eksiltili cumle
5Emir(buyruk) cum –Ara soz ve ara cumle
6İstekdilek cum
7Gereklilik cum
ANLAMINA GORE CUMLELER:
Eylem cumlelerinde işin,oluşun,hareketin yapıldığını,yapılacağınıad cumlelerinde varlığın,kavramın bulunduğunu belirtir
1Olumlu cumle
a) Bicimce ve anlamca olumlu cumle: b)Bicimce olumsuz, anlamca olumlu cumle:
Ayağım kayınca duştum Bu konuyu bilmiyor değilsin(biliyorsun)
Dun izlediğim film kotuydu Araba alacak parası yok değil(var)
Bu yaz Antalya’ya gideceğiz Evde hazır ayranımız yok değil(var)
Hafta sonu tiyatroya gidelim Kardeşime yaptıklarını bilmiyor değilim(biliyorum)
Şu sokaktaki bizim evdir Sozlerini anlamamış değilim(anladım)
2Olumsuz cumle: Eylem cumlelerinde eylemin olumsuzluğuyla(mame)ad cumlelerinde değil, yok, ne… ne bağlacıyla oluşur
a) Bicimce ve anlamca olumsuz cumle: b) Bicimce olumlu, anlamca olumsuz cumle:
Bu yıl tatile cıkmadık Bizi bilmeyen ne bilsin(bilemez)
Benim hicbir sorunum yok Babam ne annemi ne beni aradı(aramadı)
Bu benim odevim değil Seninle uğraşmaya zamanım mı var?(yok)
O cocuk yoksul değildir Yola cıkabilirsen cık(cıkamazsın)
Seninle eve gelmeyeceğim Boylesine gel de guven(guvenme)
3Soru cumlesi: Ceşitli soru anlamlı ek ve kelimelerleoluşur(mımimumu,soru sıfatı,soru zarfı,soru zamiri)Soru oğesi bulunmadan da ses tonuyla soru anlamı katılabilir
a) Gercek soru cumleleri: b) Sozde soru cumleleri:
Şimdi nereye gideceksiniz? Nereden de haber aldılar hemen? (şaşma)
Sınava kac kişi katılacak? Ozverili calışan insan sevilmez mi? (onaylatma)
Bu konuyu anladın mı? Size gelmeme izin verir misin? (rica)
Pazardan meyve aldınız mı? Bu sorumsuz mu senin arkadaşın? (kucumseme)
Bu yıl urununun kalitesi nasıl? Hangimiz seyahat etmeyi sevmeyiz? ( bilineni vurgulama)
4Unlem cumlesi: Taşkın duyguları, coşkuları, seslenişleri anlatan cumlelerdir
Eyvah, şimdi ne yapacağım! (caresizlik) Herkes dışarı! (seslenme, uyarı)
Of, beni canımdan bezdirdiniz!(bıkkınlık) Bana engel olamazsın!(kızgınlık)
Heyy, sana soyluyorum! (seslenme) Hava ne guzel!(sevinc)
5Emir (buyruk) cumlesi:Emir kipiyle cekimlenen eylemlerin oluşturduğu cumleler
Akşama bize gelsinler Bize caya geliniz
Bu kitabı oku Benimle oyun oynamasın
Cocuklar bahceye cıksın Odevlerini hafta sonu yapsın
6İstekdilek cumleleri:
Bize gidelim
Tatilde cok kitap okuyalım
Bugun arkadaşıma gideyim
7Gereklilik cumleleri:
Sınav icin iyi hazırlanmalıyım
Yuz temel eseri okumalıyız
Bahcedeki cicekleri sulamalısın
Başvuru icin resim gerek
Koşul (şart ) bildiren cumleler eksiltili veya koşullu yargı bildiren cumleler de vardır Dediklerimi bir tutarsan
Calışsan, başarırsın
Yağmur yağarsa, dışarı cıkmam
YUKLEMİN TURUNE GORE CUMLELER:
Eylem (fiil) cumlesi: Yuklemi cekimli eylem olan cumleler İnsanlara sevgi dolu gozlerle bakıyorum
Cekişe cekişe pazarlık ediyorum
Yolda makineler sık sık bozuluyor
Mevsimin ilk kirazları imdadıma yetişip beni kurtarırdı
Gecenin icinde bir başına uzanmış ovalar
Sen de bir gun hatanı kabul edeceksin
Bu konuyu sana anlatabilir miyim?
Yeni mudur hic kimseye goz actırmıyordu
Ad ( isim ) cumlesi: Yuklemi ek eylem alan ad ya da ad soylu sozcuk ya da sozcuk obeklerinden oluşan cumledir Yaşlı adam, birkac gundur hastaymış
O yıllarda butun malı mulku bu evdi
Onu en cok uzen eşinin olumuydu
Bu muydu dunden beri anlatmak istediğin?
Duşunduğu tek şey bir an once gitmekti
Kendinizi bu kadar uzmeniz yeterli
O,calışkan bir cocuktur
Kalem kılıctan keskindir
Hayatta en gercek yol gosterici bilimdir
YUKLEMİN YERİNE GORE (OĞE DİZİLİŞİNE GORE) CUMLELER:
1Kurallı ( duz ) cumle: Yuklem veya yuklem obeğinin sonda bulunduğu cumlelerdir
Sanat, altın bileziktir
Size gelmiyorum
Gunumuz insanı gecmiştekinden daha umutlu değil
Ayrılık gunlerinde icimi bir huzun kaplar
Onun bizi destekleyeceğini sanmıyorum
Uyandığımda hava henuz karanlıktı
Ben de sizinle gelmeyi istemiyor değilim
Cok sevdiği dostları şimdi yanında yoktu
Benim bu soruya verdiğim yanıt doğru değil mi?
Devrik cumle: Soyleyişi guzelleştirmek, anlamı guclendirmek icin yuklemin sonda değil; ortasında ya da başta bulunduğu cumlelere denir Bir sure hayran hayran izledi bu geniş ovayı
Butun insanlar goc etmişti bu kucuk kasabadan
Bu olaydan sonra arayacak değilim onları
Actırma kutuyu, soyletme kotuyu
Ne guzeldir şimdi Ege kıyıları
Hic de guzel değildi dun izlediğim film
Gokyuzunde bulut da yok bugun
Başka bir adı olduğunu sanıyorum ben
Yardım ediyorum karşılığını duşunmeden