Türkiye Personel Sendikaları Konfederasyonu’nun (Türk-İş) ‘Açlık ve yoksulluk sınırı’ araştırmasına nazaran dört kişilik bir ailenin açlık hududu 2 bin 59 TL oldu. Son devirde elektrik, doğalgaz, akaryakıt fiyatında artışlar gündeme gelirken, besin fiyatlarında yaz mevsiminin tesiriyle azalma görüldü.
Türk-İş’in ‘Açlık ve yoksulluk sınırı’ araştırmasına nazaran ağustos ayında dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması fiyatı (açlık sınırı) 2 bin 58.72 TL, besin harcaması ile birlikte giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi gereksinimler için yapılması zarurî öbür aylık harcamalarının toplam fiyatı ise (yoksulluk sınırı) 6 bin 705.94 TL oldu.
Evli olmayan çocuksuz bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ aylık 2 bin 540.97 TL olarak hesaplandı. Yılbaşından bu yana geçen sekiz ayda bir ailenin mutfak harcamasındaki artış meblağı 118 TL’ye ulaştı.
Besinin yanı sıra yapılması zarurî başka harcamalarla birlikte aile bütçesine gelen ek yük yılbaşına nazaran 384 TL oldu. Bir evvelki yıla nazaran değişim besin harcamasında 246 TL, toplam harcamada ise 802 TL olarak hesaplandı.
Türk-İş’ten yapılan açıklamada, “Çalışanların içinde bulunduğu geçim şartlarının olumsuzluğu yaşanılan enflasyonun da ötesindedir. Devlet tarafından ülke genelinde tespit edilen ortalama aylık kiranın 963 TL olduğu ve lakin taban fiyatın aylık net 2 bin 20 TL olduğu bir ekonomik yapıda fiyatlı çalışanlar ve emekliler daima olarak fedakarlığa zorlanmaktadır. Yılbaşına nazaran bekar bir çalışanın yaşama maliyeti 148 TL artarak aylık net 2 bin 541 TL olmuştur. Mevcut taban fiyat değil bir ailenin, bir kişinin bile geçimini karşılamaktan uzak kalmaktadır” denildi.
Yıllık ortalama artış %22.19
Türk-İş’in bilgileri temel alındığında Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin besin için yapması gereken minimum harcama fiyatı bir evvelki aya nazaran yüzde 0.80 oranında geriledi. Yılın birinci sekiz ayı prestijiyle fiyatlardaki artış yüzde 6.06 oranında oldu. Besin enflasyonunda son 12 ay prestijiyle artış oranı baz tesiriyle yüzde 13.59 olarak hesaplandı. Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 22.19 oldu. Türk-İş hesaplamasında temel alınan besin eserlerinin fiyatlarında gözlenen değişim ise şu formda sıralandı:
Süt, yoğurt, peynir kümesinde süt ve yoğurt fiyatında bir değişiklik belirlenmezken beyaz peynir fiyatı artış gösterdi. Hesaplamada yer almamasına karşın Ezine peynir kilogram fiyatının 58.50 TL olduğu da dikkate alınmalıdır.
Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat eserlerinin bulunduğu kümede kıyma ve kuşbaşı et ile sakatat eserleri fiyatı tıpkı kaldı, tavuk fiyatı ise geriledi. Önümüzdeki ay yeni av mevsimi öncesi kültür balıkları fiyatı da değişmedi (hesaplamada dikkate alınmayan Norveç somonunun kilogram fiyatı 85 TL).
Fiyatı son aylarda gerileyen yumurta bu ay artırım gördü. Bakliyat eserlerinde (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) fiyatlar geçen aya nazaran birebir kaldı, lakin kırmızı mercimek fiyatı-bazı marketlerdeki kampanya nedeniyle ortalamada biraz düştü.
Fiyat gerilemesi süreksiz
Sputnik News’de yer alan haberin ayrıntılarına nazaran, sebze ve meyve fiyatları mutfak harcamasında bu ay da bir rahatlama sağladı ve diğer gıda fiyatlarındaki artışı kısmen karşıladı. Ancak pazar esnafı bu gerilemenin geçici olduğunu, tarlada ürünün azaldığını ve bu olumsuzluğun önümüzdeki ay fiyatlara yansıyacağını belirtti.
Hanehalkının mutfak harcamasında önemli yer kaplayan yaş sebze-meyve ortalama kilogram fiyatı bu ay 6.12 TL (geçen ay 6.63 TL) olarak hesaplandı. Sebze ortalama kilogram fiyatı bu ay 5.38 TL (geçen ay 5.82 TL) olarak hesaplanırken, meyve ortalama kilogram fiyatı bu ay 6.92 TL’ye (geçtiğimiz ay 7.58 TL) geriledi. Hesaplamada 13 sebze ve 12 meyve olmak üzere toplam 25 ürün dikkate alındı. Hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazarda yaygın bulunan mevsim ürünleri esas alındı.
Bu ay limondaki fiyat artışı özellikle dikkati çekti. Araştırmada ürünlerin tek tek ağırlığı yerine harcama sepetindeki meyve-sebze tüketiminin toplam miktarından hareket edildi. Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta bu ay fiyatlar değişmedi.
Çay zammı henüz yansımadı
Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden tereyağı, margarin, zeytinyağı ve ayçiçeği yağı fiyatı değişmedi. Zeytin fiyatı da -siyah ve yeşil zeytin ortalaması olarak- aynı kaldı. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerinden fıstık fiyatı geriledi, diğerlerinin fiyatı değişmedi. Baharat (kimyon, nane, karabiber vb.) fiyatı yine aynı kaldı.
Çaya yapılan zam henüz piyasaya yansımadı, eski fiyatı üzerinden satışı -şimdilik- devam ediyor. Şeker ve tuz ile bal, reçel, pekmez fiyatı da değişmedi. Salça ve ıhlamur fiyatı yine aynı kaldı.
Konfederasyon tarafından hesaplanan tutarların ücret düzeyi olmayıp haneye girmesi gereken toplam gelir miktarı olduğu belirtilen açıklamada, “Ancak hanede çalışan sayısının sınırlı ve fakat ele geçen ücretin yetersiz olduğu durumlarda elde edilen gelir birden fazla kişinin geçimini karşılayamamakta, kişi başına insanca geçim için yapılması gereken harcama tutarı yetersiz kalmaktadır” denildi.
Değil ailenin bir kişinin bile geçimi zor
Türk-İş açıklamasında yılbaşına göre bekar bir çalışanın yaşama maliyetinin 148 TL artarak aylık net 2,541 TL olduğuna dikkat çekilerek “Mevcut asgari ücret değil bir ailenin bir kişinin bile geçimini karşılamaktan uzak kalmaktadır” denildi.
Türk-İş’in açlık sınırını hesaplarken uyguladığı bir hesaplama yöntemi var. Bu yönteme göre çocuk ve yetişkinlerin günde almaları gereken kalori miktarları hesaplanıyor. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Teknolojisi Yüksek Okulu’ndan alınan rakamlara göre yetişkin bir erkek günde 3500 kalori, yetişkin bir kadın günde 2300 kalori, 15-19 yaş arası erkek çocuk 3200 kalori ve 4-6 yaş arasındaki çocuk 1600 kalori almak zorunda.