Demansta sıklıkla görülen meseleler aşağıdaki üzeredir ve şayet etrafınızda bu meseleleri yaşayan biri(leri) var ise kesinlikle bir tabibe başvurun.
ØKötüleşmiş yeni haberleri çağrıştırma becerisi. Örneğin; oryantasyon bozuklukları, bilinen mahalleri unutma
ØKötüleşmiş mantık yürütme ve muhakeme becerisi. Örneğin; karışık hizmetleri yürütmede zayıflık
ØKötüleşmiş görsel-mekânsal beceriler. Örneğin; tanıdığı bir yüzü yahut şeyi ayırt etmede zayıflık
ØKötüleşmiş lisan becerileri. Örneğin; sahih kelimeyi bulmakta zorluk, duraklamalar
ØDavranış değişiklikleri. Örneğin; sık değişen ruh hali, ilgisizlik
Demans alt tipleri bulunan bir hastalıktır. Artık o alt tiplerde görülen bozukluklara biraz daha yakından bakalım.
Alzheimer
Alzheimer ekseriyetle 65+ yaşı etkileyen nörodejenatif bir hastalıktır. Yavaş başlayan ama devirle berbatlaşan bir seyir izler. Yaygın semptomları;
oKısa devir hafıza kaybı
oÇevreye ahenk sorunları
oLisan bozuklukları(doğru sözcüğü bulma ve kullanma güçlüğü gibi)
oMotivasyon kaybı ve duygu-durum değişiklikleri
oDavranış bozuklukları ve kendini yönetme de güçlükler
oVe en son aşamada yeme ve yürüme sorunları
Vasküler Demans
Beyindeki küçük kanamalar sonucunda görülen bir hastalıktır. Bilhassa hafızanın etkilendiği bilişsel fonksiyon bozuklukları görülür.
Yeni hadiseleri hatırlama zorluk, Bilinen nesne-kişileri tanıma zorluk,
Düşünme becerilerinde bozulma, Muhabere bozuklukları,
Yeni şeyleri öğrenmede güçlük, Motor uyum bozuklukları,
Ağızda geveleyerek konuşma, Konuşmayı anlamada zorluk,
Yazı lisanında zorluk görülür.
Lewy Body Demans
Beyindeki olağan dışı protein yığılmaları sebebiyle oluşan ilerleyici bir hastalıktır.
Zayıflamış düşünme ve muhakeme becerileri, Uyku bozuklukları,
Istikrar ve kas katılığı sorunları, Görsel halisünasyonlar,
Hafıza kaybı, Dikkat eksiklikleri,
Davranış değişiklikleri, Oryantasyon bozuklukları
ve bunlarla temaslı olarak lisan ve konuşma bozuklukları görülür.
Parkinson
Lewy Body hücrelerinde biriken dopaminden kaynaklı görülür.
Tremor-titreme (özellikle ellerde), Yavaş hareket,
Kol ve bacaklarda kas katılığı, Depresyon, Anksiyete,
Halisünasyonlar, İlgisizlik, Düşük kan basıncı,
Kabızlık, Yutma zorlukları, Uyku bozuklukları,
Koku kaybı, Yumuşak ses tonu, Bozuk artikülasyon,
Lisan bilgisel kusurlar, Monoton konuşma, Akıcısızlıkgörülür.
Frontotemporal Demans
Frontotemporal yerdeki had hücrelerinin kaybından kaynaklı meydana gelir.
Davranış değişiklikleri, Lisan bozuklukları,
Nöropsikiyatrik bozukluklar, Oryantasyon bozuklukları görülür.
Demansta görülen dil-konuşma-yutma bozuklukları için kesinlikle bir lisan ve konuşma terapistine başvurun. Kaliteli bir hayat herkesin hakkıdır ?
Kaynak;
Klimova Blanka&Koca Kamil, ‘Speech and language impairments in dementia’ (doi: 10.1016/j.jab.2016.02.002)
