Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle demir çelik bölümünde düşünceler yaşanıyor. DW Türkçe'ye konuşan uzmanlara nazaran demir çelik fiyatlarındaki artış konut, makine, otomotiv ve beyaz eşya fiyatlarına artırım olarak yansıyacak.
Son periyotta tüm dünyada yaşanan hammadde kasveti Türkiye'yi de yakından ilgilendiriyor. Petrol eserlerinden besine, pamuktan demir çeliğe kadar çok sayıda eser kümesinde yaşanan yüksek fiyat artışları tüketicinin karşısına artırım olarak çıkıyor.
Özellikle çelik ve demir üzere eserlerde kıymetli tedarikçi ülkelerden olan Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaş da büyük bir belirsizlik yarattı. Bu yüzden otomotiv, inşaat ve beyaz eşya üzere bölümlerin vazgeçilmezi olan demir-çelik eserlerinde hem tedarik sorunu hem de fiyatlama sorunu yaşanıyor.
DW Türkçe'ye değerlendirmelerde bulunan Çelik İhracatçıları Birliği (ÇİB) Lideri Adnan Aslan, uzun müddettir çelik fiyatlarında artış yaşandığını ve savaşın başlaması ile birlikte bu artışın hızlandığını, son günlerde yüzde 50'lik yükseliş gerçekleştiğini söyledi.
Aslan, geçtiğimiz periyotta Rusya-Ukrayna tarafında 830 dolar, Uzakdoğu'da 750 dolar olan çeliğin ton fiyatının 1000 doları gördüğünü belirtiyor. Lakin fiyatlar savaşla bir arada ansızın 1500 dolar çıktı. Bu Avrupa'da 1500 Euro oldu. Savaş başlamadan evvelki son 3-4 aylık periyotta fiyatlar yaklaşık yüzde 30 artış göstermişti.
Türkiye'nin ihracat hacmini düşürebilir
Dünyadaki kıymetli çelik üreticileri ortasında yer alan Türkiye, ithal ettiği hurdayı çelik üretiminde kullanıyor. Çelik İhracatçıları Birliği datalarına nazaran 2021'de dalın ihracatı 22,4 milyar dolar oldu. Bu büyüklük Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 9,9'una denk gelirken bölüm, otomotiv ve kimyanın akabinde üçüncü büyük ihracatçı pozisyonunda. Ayrıyeten çelik dalı 22,3 milyar dolarlık ihracatla bu alanda önder olan otomotiv bölümü için de epey stratejik bir ehemmiyete sahip.
Çelikle birlikte demir ve alüminyum üzere metallerin ihracat büyüklüğü ise 8,6 milyar dolar. Yani yalnızca demir ve çelik üzere eserlerin ihracatından 2021'de Türkiye'ye gelen para 30 milyar doları aşıyor. Lakin ihracatın yapılabilmesi için Türkiye, değerli oranda hurda ithal ediyor. Buradaki üretim için yapılan ithalat oranı yüzde 80'in üzerinde.
Fiyatlarda düşüş olması beklenmiyor
Rusya ve Ukrayna pazarında yaşanan kahırların uzun devirde Türkiye'nin çelik bölümü için olumlu olacağını belirten Aslan, 'Özellikle Avrupalı üreticiler bu savaştan çok etkilendi. Çünkü Rusya ve Ukrayna'dan eser alamadılar. Bu açığı Türkiye, Hindistan ve Çin vakitle kapatacaktır. Fakat bu devirde yaşanan tedarik problemleri iz bırakıyor. Savaş bitse bile fiyatlarda hissedilebilir bir düşüş beklemiyoruz. Zira çelik ve demir üretiminde en kıymetli maliyet kalemlerinden bir de güç. Ve güç fiyatlarında yaşanan yükselişin kısa müddette çözülmesi mümkün görünmüyor.
ABD ve Avrupa kimi alternatif tahliller arıyor. Bunlar da vakit alacaktır. Ayrıyeten uzun periyotta hammaddede son üç aydaki üzere benzeri bir fiyat artışı da öngörmüyoruz' diye konuştu.
Aslan'ın altını çizdiği değerli noktalardan biri ise son tüketiciye olan tesirler. Üretilen yassı çeliğin boru imalatında, beyaz eşya bölümünde ve makine üretiminde kullanıldığını belirten Aslan, 'Diğer tarafta da yassı olmayan yani uzun mamuller var. Bunlar da inşaat üzere bölümlerde kullanılıyor. Ve burada da fiyatlar ton başına 750 dolardan 950 dolara geldi. Hatta Avrupa'da 1150 Euro'ya çıktı. Bunlar otomotiv, makine, altyapı, inşaat ve çok sayıda dal için yeni artırımlar demek' biçiminde konuştu.
Konut fiyatlarının da artması bekleniyor
DW Türkçe'ye konuşan İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) Lideri Tahir Tellioğlu da hammadde girdi fiyatlarında yaşanan artıştan şikayetçi. İnşaatta çimento ve demirin en kıymetli iki öge olduğunu anlatan Tellioğlu, metrekare büyüklüğü ne olursa olsun bir inşaatta toplam maliyetin yüzde 10'unu çimento, yüzde 10'unu ise demirin oluşturduğunu söyledi.
Yaklaşık bir yıl evvel demirin ton fiyatının 6 bin lira olduğunu lakin şu anda demirin ton fiyatının 16 bin liraya geldiğini ve bu maliyetlerle kimsenin başa çıkamadığını belirten Tellioğlu, 'Bizim en büyük girdi maliyetimizi yerler oluşturuyor. Demir ve çimento toplam maliyetin içerisinde küçük üzere görünse de aslında değerli bir yük. Ve fiyatlar daima artıyor. Bu bahiste yapılması gereken en kıymetli düzenleme en azından demirdeki KDV oranının yüzde 18'den yüzde 8'e indirilmesi. Zira demirsiz inşaat olmaz' tabirlerini kullandı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan inşaat maliyeti endeksine nazaran bu yılın Ocak ayında maliyetler 2021 yılı ocak ayına nazaran yüzde 79,91 oranında artış göstermişti.
Gerekli adımların atılmaması durumunda Haziran ayına kadar konut fiyatlarında yüzde 30'luk bir artışın daha yaşanacağını belirten Tellioğlu, 'Evet burada global bir krizden bahsediyoruz. Güç maliyetlerinin geldiği nokta muhakkak. Lakin bunun yanında stokçuluk ve öteki ögeler da var. Global piyasalardaki fiyat artışı yüzde 50 ise maalesef Bunu bize yansıması 2-3 kat fazla oluyor. Yani fiyat artışı yolda artıyor. Burada birtakım üreticilerin fiyatlara 'köpük' koyduğunu biliyoruz. Tüm eserlerde bunun önüne geçilmesi lazım. Şayet gerekli düzenlemeler yapılırsa, vergi indirimleri uygulanırsa ve üretici kesimlerle görüşüp fiyat indirimleri sağlanırsa fiyatlarda artış olmayacağı üzere yüzde 20 düşüşte sağlanabilir. Fakat bunlar olmazsa yaz aylarında bu maliyet artışının tesiri konut bölümüne de yansıyacaktır' dedi.