Denetleyen ve düzenleyici sistemin hastalıkları ve çare yolları nelerdir
Sinir sisteminin hastalıkları
Son derece dağıtılmış sebeplerden ortaya çıkabilir Allah Vergisi olanlar, travmalardan, iltihaplardan, zehirlenmelerden olanlar bunlardan sâdece birkaçıdır Fonksiyonel hastalıklar ise herhangi bir bozukluk olmaksızın ortaya meydana çıkan durumlardır ama, vücudun herhangi bir bölümünü tutabilirler Aşağı asap sistemiyle ilgili hastalıkların en önemli sebepleri ve bunların örnekleri verilmiştir
1 İnfeksiyonlar: Menenjit, beyin absesi, ensefalit gibi
2 Damar hastalıkları: Tıkanmaya tabi felçler, beyin kanamaları
3 Tümörler: Olduğu bölgeye tarafından devir aksaklığı, felçler, hâfıza ve idrak kusurları
4 Travma: Beyin kanamaları, sinir kopmaları, zedelenmeler
5 Gelişme bozuklukları: Mongolizm türü geri zekâlılık, omurilik gelişme bozukluğu (spina bifida)
6 Metabolik hastalıklar: Hormon bozuklukları, kan hastalıkları, karaciğer hastalıkları, metal metabolizması bozuklukları da, asap sisteminde bozukluklara sebep olabilmektedir
7 Myelin kılıfı (sinirleri saran kılıf) hastalıkları: Multipl skleroz bunlara en kayda değer örnektir
8 Paroksismal (nadiren gelen bozukluklar): Migren, histamin baş ağrısı, epilepsi (epilepsi), meniere hastalığı (tekrarlayıcı başdönmeleri) bunlardandır
9 Zehirlere ast hastalıklar: Bakteri zehirlerine bağlı (tetanoz), metal zehirlerine tabi (arsenik), organik bileşiklere ast ziherlenmeler (içki, karbonmonoksit)
ENDOKRIN SİSTEM HASTALIKLARI
Hipofiz adenomu, ikâmetgâh yeri itibariyle, baş ağrısı, kafa içi basınç artışı ve görme bozuklukları (bitemporal hemianopsi) ile kendisini gösterebilir Eğer adenom çoğaltma hormonu sekrete ediyor ise (akromegali) hastada proksimal kuvvetsizlik ile seyreden miyopati, tuzak nöropatileri (en sık karpal tünel sendromu) ve subklinik bir polinöropati olabilir
Cushing hastalarında ise mental durum değişiklikleri (depresyon, öfori, anksiyete, ajitasyon ve hatta psikoz), daha alçak ekstremite proksimal kaslarında başat kuvvetsizlik ve atrofi gelişebilir
Hipopitüitarizm vakalarında ise, kayıtsız ve bilişsel işlevlerde azalma uyarı çekicidir
Hipertiroidizm; anksiyete, huzursuzluk, iritabilite, emosyonel labilite, konsantrasyon güçlüğü, baş ağrısı ve uykusuzluğa yol açabilir Hiperrefleksi ve fizyolojik tremorda belirginleşme izlenebilir Hipertiroidzm kendisi nöbete yol açabileceği gibi epileptik hastalarda nöbeti tetikleyebilir Tirotoksik kriz halinde ise eşlik eden sistemik bulguların yanı sıra, komaya değin varabilen konfüzyon, ajitasyon görülebilir Distiroid orbitopati olarak tanımlanan oftalmik Graves hastalığında ekzoftalmi, oftalmopleji, konjonktival ödem izlenir Hipertiroidizm keza, bir takım nöromüsküler hastalıklarla da birlikte olablir En sık görülen tablo proksimal miyopatidir Serum CK düzeylerinin genellikle sıradan olduğu bu vakalarda miyopatinin derecesi tiroid hastalığının ağırlığı ile paralellik göstermeyebilir Altta yatan tiroid hastalığının tedavisi ile güçsüzlük düzelir İmmün kökenli iki rahatsızlık olan miyasthenia gravis ve hipertiroidizm birlikte görülebilir Hipertiroidizm ile birlikte olan öteki bir tablo tirotoksik periyodik paralizidir Karbonhidrat içeriği yüksek yiyecek alımını takiben çoğalan dayanıksızlık atakları potasyum suplementasyonu ile düzelir
Hipotiroidizm ise sıklıkla kayıtsız, konsantrasyon güçlüğü ile birliktedir Ara Sıra konfüsyon, deliryum ve hatta psikoz tabloya eşlik edebilir Hipotiroidizm ile birlikte nöbet, ataksi, işitme kaybı ve kranyal nöropatiler görülebilir Periferik komplikasyonlar arasında da proksimal miyopati ve karpal tünel sendromu sayılabilir
Hashimoto tiroiditinin miystheni gravis ile birlikteliği bilinmektedir İlaveten, konfüzyon, kurnazlık kusuru ve nöbet ile karakterize tekrarlayan bir ensefalopati görülebilir
Hiperparatiroidizm, hiperkalsemi ile dağıtılmış nörolojik manifestasyonlara yol açar Hafif şiddette bir miyopati tabloya eşlik edebilir
Hipoparatiroidizm de hipokalsemi üzerinden etkilerini gösterir Ayrıca, basal ganglia'da asemptomatik kalsifikasyonlara ve benign intrakranyal hipertansiyona yol açabilir
Diabetes mellitus, hem periferik keza de sentral sinir sistemi üzerinde negatif etkisi olan ve sık görülen bir hastalıktır Periferik sinir sisteminde çoğunlukla aksonal dejenerasyon ve demiyelinizasyon ile seyreden saf duysal, yada duysalmotor polinöropati sendromu ile kendisini gösterir Otonom asap liflerinin etkilenmesi ile birlikte kardiovasküler, gastrointestinal sisteme ait bulgular belirir, daha da tehlikelisi hipoglisemi cevabı maskelenir Diabetin seyri srasında daha ara sıra, asimetrik, ağrılı güçsüzlük ile karakterize, kilo kaybının da eşlik ettiği diabetik poliradikülopati (diabetik amiyotrofi); diabetik torakoabdominal poliradikülopati ve diabetik mononöropati multipleks görülebilir Diabet, bununla beraber tuzak nöropatilerinin ortaya çıkışını kolaylaştırıcı bir hastalıktır (karpal tünel sendromu gibi) Diabet kranyal nöropatilere de yol açabilir Sıklıkla III, IV ve VI sinirleri miktar Okülomotor sinir tutulumu diabete yan geliştiğinde kompresif lezyonlardan ayrı olarak pupilla ışık refleksi korunur
Diabetin merkezi asap sistemindeki etkilerine gelirsek; diabetik popülasyonda inme sıklığı daha yüksektir Bu belirti, diabetin aterosklerozu hızlandırıcı etkisi ile açıklanabilir Diabetik ketoasidoz klinik olarak komaya dek değişebilen uyanıklık kusuru ile karakterizedir Daha önce diabetik olduğu meçhul hastalarda ilk prezantasyon ara sıra diabetik ketoasidoz koması ile olmakta ve bu da mortalite ve morbiditeyi arttırmaktadır Diabetik ketoasidoz koması esnasında hastanın altta yatan başka bir nörolojik rahatsızlığı olmadıkça fokal yada lateralizan nörolojik belirti saptanmaz İleri yaşta olan diabetik hastalarda ise, daha subakut bir seyirle yerleşen nonketotik hiperozmalar koma görülebilir Bu vakalarda esas belirti uykuya cereyan ve bilişsel işlevlerde bozulmadır Oysa tabloya nöbet ve fokal nörolojik defisitler de eşlik edebilir
Hipoglisemi ilk olarak anksiyete, iritabilite; ilerleyen dönemde de konfüzyon, stupor ve koma ile karakterize bir akut ensefalopatiye yol açar Ara Sıra inmeyi taklit eder nitelikte fokal nörolojik defisit ve nöbet görülebilir Glukoz perfüsyonu ile bulguların düzelmesi tipiktir *
Sinir sisteminin hastalıkları
Son derece dağıtılmış sebeplerden ortaya çıkabilir Allah Vergisi olanlar, travmalardan, iltihaplardan, zehirlenmelerden olanlar bunlardan sâdece birkaçıdır Fonksiyonel hastalıklar ise herhangi bir bozukluk olmaksızın ortaya meydana çıkan durumlardır ama, vücudun herhangi bir bölümünü tutabilirler Aşağı asap sistemiyle ilgili hastalıkların en önemli sebepleri ve bunların örnekleri verilmiştir
1 İnfeksiyonlar: Menenjit, beyin absesi, ensefalit gibi
2 Damar hastalıkları: Tıkanmaya tabi felçler, beyin kanamaları
3 Tümörler: Olduğu bölgeye tarafından devir aksaklığı, felçler, hâfıza ve idrak kusurları
4 Travma: Beyin kanamaları, sinir kopmaları, zedelenmeler
5 Gelişme bozuklukları: Mongolizm türü geri zekâlılık, omurilik gelişme bozukluğu (spina bifida)
6 Metabolik hastalıklar: Hormon bozuklukları, kan hastalıkları, karaciğer hastalıkları, metal metabolizması bozuklukları da, asap sisteminde bozukluklara sebep olabilmektedir
7 Myelin kılıfı (sinirleri saran kılıf) hastalıkları: Multipl skleroz bunlara en kayda değer örnektir
8 Paroksismal (nadiren gelen bozukluklar): Migren, histamin baş ağrısı, epilepsi (epilepsi), meniere hastalığı (tekrarlayıcı başdönmeleri) bunlardandır
9 Zehirlere ast hastalıklar: Bakteri zehirlerine bağlı (tetanoz), metal zehirlerine tabi (arsenik), organik bileşiklere ast ziherlenmeler (içki, karbonmonoksit)
ENDOKRIN SİSTEM HASTALIKLARI
Hipofiz adenomu, ikâmetgâh yeri itibariyle, baş ağrısı, kafa içi basınç artışı ve görme bozuklukları (bitemporal hemianopsi) ile kendisini gösterebilir Eğer adenom çoğaltma hormonu sekrete ediyor ise (akromegali) hastada proksimal kuvvetsizlik ile seyreden miyopati, tuzak nöropatileri (en sık karpal tünel sendromu) ve subklinik bir polinöropati olabilir
Cushing hastalarında ise mental durum değişiklikleri (depresyon, öfori, anksiyete, ajitasyon ve hatta psikoz), daha alçak ekstremite proksimal kaslarında başat kuvvetsizlik ve atrofi gelişebilir
Hipopitüitarizm vakalarında ise, kayıtsız ve bilişsel işlevlerde azalma uyarı çekicidir
Hipertiroidizm; anksiyete, huzursuzluk, iritabilite, emosyonel labilite, konsantrasyon güçlüğü, baş ağrısı ve uykusuzluğa yol açabilir Hiperrefleksi ve fizyolojik tremorda belirginleşme izlenebilir Hipertiroidzm kendisi nöbete yol açabileceği gibi epileptik hastalarda nöbeti tetikleyebilir Tirotoksik kriz halinde ise eşlik eden sistemik bulguların yanı sıra, komaya değin varabilen konfüzyon, ajitasyon görülebilir Distiroid orbitopati olarak tanımlanan oftalmik Graves hastalığında ekzoftalmi, oftalmopleji, konjonktival ödem izlenir Hipertiroidizm keza, bir takım nöromüsküler hastalıklarla da birlikte olablir En sık görülen tablo proksimal miyopatidir Serum CK düzeylerinin genellikle sıradan olduğu bu vakalarda miyopatinin derecesi tiroid hastalığının ağırlığı ile paralellik göstermeyebilir Altta yatan tiroid hastalığının tedavisi ile güçsüzlük düzelir İmmün kökenli iki rahatsızlık olan miyasthenia gravis ve hipertiroidizm birlikte görülebilir Hipertiroidizm ile birlikte olan öteki bir tablo tirotoksik periyodik paralizidir Karbonhidrat içeriği yüksek yiyecek alımını takiben çoğalan dayanıksızlık atakları potasyum suplementasyonu ile düzelir
Hipotiroidizm ise sıklıkla kayıtsız, konsantrasyon güçlüğü ile birliktedir Ara Sıra konfüsyon, deliryum ve hatta psikoz tabloya eşlik edebilir Hipotiroidizm ile birlikte nöbet, ataksi, işitme kaybı ve kranyal nöropatiler görülebilir Periferik komplikasyonlar arasında da proksimal miyopati ve karpal tünel sendromu sayılabilir
Hashimoto tiroiditinin miystheni gravis ile birlikteliği bilinmektedir İlaveten, konfüzyon, kurnazlık kusuru ve nöbet ile karakterize tekrarlayan bir ensefalopati görülebilir
Hiperparatiroidizm, hiperkalsemi ile dağıtılmış nörolojik manifestasyonlara yol açar Hafif şiddette bir miyopati tabloya eşlik edebilir
Hipoparatiroidizm de hipokalsemi üzerinden etkilerini gösterir Ayrıca, basal ganglia'da asemptomatik kalsifikasyonlara ve benign intrakranyal hipertansiyona yol açabilir
Diabetes mellitus, hem periferik keza de sentral sinir sistemi üzerinde negatif etkisi olan ve sık görülen bir hastalıktır Periferik sinir sisteminde çoğunlukla aksonal dejenerasyon ve demiyelinizasyon ile seyreden saf duysal, yada duysalmotor polinöropati sendromu ile kendisini gösterir Otonom asap liflerinin etkilenmesi ile birlikte kardiovasküler, gastrointestinal sisteme ait bulgular belirir, daha da tehlikelisi hipoglisemi cevabı maskelenir Diabetin seyri srasında daha ara sıra, asimetrik, ağrılı güçsüzlük ile karakterize, kilo kaybının da eşlik ettiği diabetik poliradikülopati (diabetik amiyotrofi); diabetik torakoabdominal poliradikülopati ve diabetik mononöropati multipleks görülebilir Diabet, bununla beraber tuzak nöropatilerinin ortaya çıkışını kolaylaştırıcı bir hastalıktır (karpal tünel sendromu gibi) Diabet kranyal nöropatilere de yol açabilir Sıklıkla III, IV ve VI sinirleri miktar Okülomotor sinir tutulumu diabete yan geliştiğinde kompresif lezyonlardan ayrı olarak pupilla ışık refleksi korunur
Diabetin merkezi asap sistemindeki etkilerine gelirsek; diabetik popülasyonda inme sıklığı daha yüksektir Bu belirti, diabetin aterosklerozu hızlandırıcı etkisi ile açıklanabilir Diabetik ketoasidoz klinik olarak komaya dek değişebilen uyanıklık kusuru ile karakterizedir Daha önce diabetik olduğu meçhul hastalarda ilk prezantasyon ara sıra diabetik ketoasidoz koması ile olmakta ve bu da mortalite ve morbiditeyi arttırmaktadır Diabetik ketoasidoz koması esnasında hastanın altta yatan başka bir nörolojik rahatsızlığı olmadıkça fokal yada lateralizan nörolojik belirti saptanmaz İleri yaşta olan diabetik hastalarda ise, daha subakut bir seyirle yerleşen nonketotik hiperozmalar koma görülebilir Bu vakalarda esas belirti uykuya cereyan ve bilişsel işlevlerde bozulmadır Oysa tabloya nöbet ve fokal nörolojik defisitler de eşlik edebilir
Hipoglisemi ilk olarak anksiyete, iritabilite; ilerleyen dönemde de konfüzyon, stupor ve koma ile karakterize bir akut ensefalopatiye yol açar Ara Sıra inmeyi taklit eder nitelikte fokal nörolojik defisit ve nöbet görülebilir Glukoz perfüsyonu ile bulguların düzelmesi tipiktir *