Dengesizlik ve Başdönmesi
Denge Sistemi: Vestibüler Sistem
Vestibüler sistemin iki işlevi vardır
Dengenin korunması ve bu nedenle yaralanmanın önlenmesi
Gözün konumunun korunması ve bakılan nesnenin en yüksek çözünürlüğünün eldesi aracılığıyla ayrıntıların görülmesi
Sistemin duyu organları:
İç kulağın Vestibüler Kısmı (Vestibüler Labirent)
Gözler
Somatosensorlar (Kas, kiriş, eklem ve deri)
Duyu organları ilk elden beyin sapıyla bağlantılıdır, bununla birlikte beyincik ve beyinle de bağlantıları vardır Zemin, duvar, tavan gibi görsel bilgilerin ve yer çekiminin etkilerinin beyinde yorumlanması cisim oryantasyonu hakkında değerli ipuçları verir Beyincik, denge duyu organlarından gelen bilgileri birbirleriyle kıyaslar, işler ve sonuçta vucudun duruşunun ve gözün konumunun korunması için tüm vucut kaslarına istemsiz hareket biçiminde yanıtlar gönderir
İç kulağın vestibüler kısmının iki işlevi vardır:
Vucudun tabii tepede olan duruşunun istemsiz hareket olarak ayarlanması
Vucudun o andaki durumu hakkında data karşılamak (vucut oriyantasyonu)
İç kulağın vestibüler kısmının sezici organları:
Yarım daira kanalları: herkes birbirine tepede olan düzlemde yer alan yarım daire şeklindeki 3 kanaldan oluşur Bir adam başına yatay düzlemle 30 derece açı yapar Her kanal kendi düzlemindeki dönme gibi açısal eylemleri sezer ve cevap verir
Utrikül: Makulası (sezgi yapısı) yatay düzlemdedir, dik alçalma ve doğrusal ivmeye cevap verir
Sakkül: Makulası utriküldekine diktir, doğrusal ivmeye cevap verir
Postür (Vucudun Dikey Duruşu)
İç kulaktan kaynaklanan refleksler, diğerleriyle birlikte, postürün korunmasıyla ilgilidir Postüral refleksler 2 türdür
Durağan refleksler: Bunlar istirahat durumundaki bedenin postüral tepkileridir Adale, eklemler ve diğer yapılardan çıkan reflekslerle birlikte iç kulağın ( bilhassa utrikül'den) reflekslerini içerir
Tonik labirent refleksleri: Vücut, el, kol, etap, üçgenin taban olmayan kenarı, boyun ve gözleri etkiler
İçkulağın dikey duruş refleksleri: Vucut anormal bir konumda durursa vucudu adi duruş konumuna döndürür
Kinetik Refleksler: Hareket eden vucudun postüral tepkileridir İvmesi olan eylemler kadar üretilir
Açılı: Herhangi bir düzlemdeki dönme eylemlerindeki gibi
Progresif: Doğrusal eylemlerindeki gibi
Vucudun bir yanı hareket ettiğinde dengeyi gözetmek için postürün istemsiz hareket ayarı gereklidir
genellikle kinetik refleksler vucudu sıradan duruşuna getirir, sabit refleksler adi duruşu korur
Vestibüler sistemin bozuklukları iki sınıfa ayrılır:
Periferik: İç kulak ve denge siniri ile ilgili
Santral: Beyin sapındaki denge sinirinin girdiği denge merkezleri, beyincik ve beyin ile ilgili
Vestibüler sistemin periferik bozuklukları beyindeki vestibüler merkezler kadar telafi edilir Bu telafi işlemi, iç kulaktan gelen denge bilgileri yerine gözden ve adaleeklemderiden oluşan somatosensor sistemden gelen denge bilgileri konularak yapılır ve 3 ile 6 haftada telafi işlemi tamamlanır ve denge bütünüyle sağlanır Bu telafi mekanizmasına Santral Vestibüler Kompenzasyonadı verilir
Vestibüler sistemin santral bozuklukları da benzer mekanizmayla telafi edilirse de denge hiçbir süre bütün olarak sağlanamaz
Vestibüler sistemin bozukluğunda ortaya çıkan yakınmalar:
Baş dönmesi ve
Dengesizlik
olup nistagmus adı verilen göz hareketleri tek bulgudur
Başdönmesinde mutlaka bir dönme şehvetli vardır; ya kendinizin döndüğünü veya çevredeki duvar veya cisimler sizin etrafınızda döndüğünü hissedersiniz Bu koşul iç kulakta vestibuler sistem etkilendiğinde ortaya çıkar
Vestibüler bozukluklarda dönme duygusal neredeyse tekrar tekrar nistagmusun seri hareketi yönündedir
Dengesizlikte ise bir sersemlik duygusal, denge bozukluğu hissi, yürümekte zorluk hissidir, ve bir fazla sebebi olabilir
Nistagmus
Nistagmus gözün postür'ündeki (olağan duruşundaki) bozulmadır ve özelliği gözde az çok ritmik bir sallantı olmasıdır Göz hareketlerinin hızı her iki yönde aynı olabilir, ya da bir yönde diğer yöne göre daha çabuk olabilir yavaş ve seri hareketler arasında aralık yoktur Göz hareketleri yatay, düşey ya da rotatuar (burgu gibi dönmeli) olabilir
Gözün postürü görsel ve vestibüler uyarılara dayanır Görsel uyarılar görmek istediğimiz cisimle ilgilidir
Vestibüler sistem ise başın ve vucudun hareketine kadar gözün konumunu ayarlayarak cismin görülmesini devam ettirir Gözün postürü denge sisteminden göz kaslarına gelen uyarılarla düzenlenir
Gözün postürünü aranjör uyarıların oluşmasında veya iletilmesinde bozukluk olduğunda nistagmus ortaya çıkar
Periferik Vestibüler Sistemden kaynaklanan nistagmusun bir seri bundan başka yavaş hareketi vardır
Hastalıklı olan yavaş hareket olmasına karşın seri hareketin yönü nistagmusun yönü olarak kabul edilmiştir Hızlı hareket gerçekten yavaş hareketin merkez kadar telafisi olarak ortaya çıkar
Spontan Nistagmus: İleri bakışta ritmik göz hareketleri varsa buna Spontan nistagmus adı verilir
Sağa ya da sola bakışta ortaya meydana çıkan nistagmuslar da rahatlık olsun diye spontan nistagmuslar adı aşağıda değerlendirilir
İç kulaktan kaynaklanan nistagmusun dört özelliği vardır:
Baş dönmesi ile birlikte olur
Tek yönlüdür
Hızlı hareket yönüne bakılınca çoğalır
Karanlıkta, göz kapatıldığında ya da kalın mercekli gözlük takılarak cisimler net görülemediğinde çoğalır
Bir iç kulak ayrıntılarıyla yıkım olduğunda ortaya çıkan nistagmus genelde 4 haftada iyice değil olur Lakin karanlıkta telafi mekanizması aksayacağı için tekrar ortaya çıkabilir
İç kulaktan kaynaklanan nistagmusların yönünü ayrıntıları ile belirtmek değin derecesini açıkça belirtmek de gerekir
BirinciDerreceNistagmus: Çabuk hareket yönüne bakılınca ortaya meydana çıkan nistagmustur
İkinciDerreceNistagmus: Seri hareket yönüne bakılınca ve ileriye bakılınca ortaya çıkan nistagmustur
ÜçüncüDerreceNistagmus: Seri hareket yönüne bakılınca ve ileriye bakılınca ortaya çıkan nistagmustur
Örneğin, sağ iç kulağı tez tutan imha edici bir hastalık gözlerin sağa dürüst yavaş hareketle, sola doğru hızlı hareketle sallanmasına neden olur Bu sola nistagmus demektir Hastalığın birincil günlerinde üçüncüderecenistagmus vardır ve vertigo şiddetlidir Sonraki günlerde santral telafi mekanizmasıişler ve nistagmus ikincidereceye ve birincidereceye dönüşürken vertigo da gitgide artarak azalır ve 4 hafta sonradan santral telafitam oluşunca nistagmus ve vertigo hiç kalmaz
Özel Baskı *
Denge Sistemi: Vestibüler Sistem
Vestibüler sistemin iki işlevi vardır
Dengenin korunması ve bu nedenle yaralanmanın önlenmesi
Gözün konumunun korunması ve bakılan nesnenin en yüksek çözünürlüğünün eldesi aracılığıyla ayrıntıların görülmesi
Sistemin duyu organları:
İç kulağın Vestibüler Kısmı (Vestibüler Labirent)
Gözler
Somatosensorlar (Kas, kiriş, eklem ve deri)
Duyu organları ilk elden beyin sapıyla bağlantılıdır, bununla birlikte beyincik ve beyinle de bağlantıları vardır Zemin, duvar, tavan gibi görsel bilgilerin ve yer çekiminin etkilerinin beyinde yorumlanması cisim oryantasyonu hakkında değerli ipuçları verir Beyincik, denge duyu organlarından gelen bilgileri birbirleriyle kıyaslar, işler ve sonuçta vucudun duruşunun ve gözün konumunun korunması için tüm vucut kaslarına istemsiz hareket biçiminde yanıtlar gönderir
İç kulağın vestibüler kısmının iki işlevi vardır:
Vucudun tabii tepede olan duruşunun istemsiz hareket olarak ayarlanması
Vucudun o andaki durumu hakkında data karşılamak (vucut oriyantasyonu)
İç kulağın vestibüler kısmının sezici organları:
Yarım daira kanalları: herkes birbirine tepede olan düzlemde yer alan yarım daire şeklindeki 3 kanaldan oluşur Bir adam başına yatay düzlemle 30 derece açı yapar Her kanal kendi düzlemindeki dönme gibi açısal eylemleri sezer ve cevap verir
Utrikül: Makulası (sezgi yapısı) yatay düzlemdedir, dik alçalma ve doğrusal ivmeye cevap verir
Sakkül: Makulası utriküldekine diktir, doğrusal ivmeye cevap verir
Postür (Vucudun Dikey Duruşu)
İç kulaktan kaynaklanan refleksler, diğerleriyle birlikte, postürün korunmasıyla ilgilidir Postüral refleksler 2 türdür
Durağan refleksler: Bunlar istirahat durumundaki bedenin postüral tepkileridir Adale, eklemler ve diğer yapılardan çıkan reflekslerle birlikte iç kulağın ( bilhassa utrikül'den) reflekslerini içerir
Tonik labirent refleksleri: Vücut, el, kol, etap, üçgenin taban olmayan kenarı, boyun ve gözleri etkiler
İçkulağın dikey duruş refleksleri: Vucut anormal bir konumda durursa vucudu adi duruş konumuna döndürür
Kinetik Refleksler: Hareket eden vucudun postüral tepkileridir İvmesi olan eylemler kadar üretilir
Açılı: Herhangi bir düzlemdeki dönme eylemlerindeki gibi
Progresif: Doğrusal eylemlerindeki gibi
Vucudun bir yanı hareket ettiğinde dengeyi gözetmek için postürün istemsiz hareket ayarı gereklidir
genellikle kinetik refleksler vucudu sıradan duruşuna getirir, sabit refleksler adi duruşu korur
Vestibüler sistemin bozuklukları iki sınıfa ayrılır:
Periferik: İç kulak ve denge siniri ile ilgili
Santral: Beyin sapındaki denge sinirinin girdiği denge merkezleri, beyincik ve beyin ile ilgili
Vestibüler sistemin periferik bozuklukları beyindeki vestibüler merkezler kadar telafi edilir Bu telafi işlemi, iç kulaktan gelen denge bilgileri yerine gözden ve adaleeklemderiden oluşan somatosensor sistemden gelen denge bilgileri konularak yapılır ve 3 ile 6 haftada telafi işlemi tamamlanır ve denge bütünüyle sağlanır Bu telafi mekanizmasına Santral Vestibüler Kompenzasyonadı verilir
Vestibüler sistemin santral bozuklukları da benzer mekanizmayla telafi edilirse de denge hiçbir süre bütün olarak sağlanamaz
Vestibüler sistemin bozukluğunda ortaya çıkan yakınmalar:
Baş dönmesi ve
Dengesizlik
olup nistagmus adı verilen göz hareketleri tek bulgudur
Başdönmesinde mutlaka bir dönme şehvetli vardır; ya kendinizin döndüğünü veya çevredeki duvar veya cisimler sizin etrafınızda döndüğünü hissedersiniz Bu koşul iç kulakta vestibuler sistem etkilendiğinde ortaya çıkar
Vestibüler bozukluklarda dönme duygusal neredeyse tekrar tekrar nistagmusun seri hareketi yönündedir
Dengesizlikte ise bir sersemlik duygusal, denge bozukluğu hissi, yürümekte zorluk hissidir, ve bir fazla sebebi olabilir
Nistagmus
Nistagmus gözün postür'ündeki (olağan duruşundaki) bozulmadır ve özelliği gözde az çok ritmik bir sallantı olmasıdır Göz hareketlerinin hızı her iki yönde aynı olabilir, ya da bir yönde diğer yöne göre daha çabuk olabilir yavaş ve seri hareketler arasında aralık yoktur Göz hareketleri yatay, düşey ya da rotatuar (burgu gibi dönmeli) olabilir
Gözün postürü görsel ve vestibüler uyarılara dayanır Görsel uyarılar görmek istediğimiz cisimle ilgilidir
Vestibüler sistem ise başın ve vucudun hareketine kadar gözün konumunu ayarlayarak cismin görülmesini devam ettirir Gözün postürü denge sisteminden göz kaslarına gelen uyarılarla düzenlenir
Gözün postürünü aranjör uyarıların oluşmasında veya iletilmesinde bozukluk olduğunda nistagmus ortaya çıkar
Periferik Vestibüler Sistemden kaynaklanan nistagmusun bir seri bundan başka yavaş hareketi vardır
Hastalıklı olan yavaş hareket olmasına karşın seri hareketin yönü nistagmusun yönü olarak kabul edilmiştir Hızlı hareket gerçekten yavaş hareketin merkez kadar telafisi olarak ortaya çıkar
Spontan Nistagmus: İleri bakışta ritmik göz hareketleri varsa buna Spontan nistagmus adı verilir
Sağa ya da sola bakışta ortaya meydana çıkan nistagmuslar da rahatlık olsun diye spontan nistagmuslar adı aşağıda değerlendirilir
İç kulaktan kaynaklanan nistagmusun dört özelliği vardır:
Baş dönmesi ile birlikte olur
Tek yönlüdür
Hızlı hareket yönüne bakılınca çoğalır
Karanlıkta, göz kapatıldığında ya da kalın mercekli gözlük takılarak cisimler net görülemediğinde çoğalır
Bir iç kulak ayrıntılarıyla yıkım olduğunda ortaya çıkan nistagmus genelde 4 haftada iyice değil olur Lakin karanlıkta telafi mekanizması aksayacağı için tekrar ortaya çıkabilir
İç kulaktan kaynaklanan nistagmusların yönünü ayrıntıları ile belirtmek değin derecesini açıkça belirtmek de gerekir
BirinciDerreceNistagmus: Çabuk hareket yönüne bakılınca ortaya meydana çıkan nistagmustur
İkinciDerreceNistagmus: Seri hareket yönüne bakılınca ve ileriye bakılınca ortaya çıkan nistagmustur
ÜçüncüDerreceNistagmus: Seri hareket yönüne bakılınca ve ileriye bakılınca ortaya çıkan nistagmustur
Örneğin, sağ iç kulağı tez tutan imha edici bir hastalık gözlerin sağa dürüst yavaş hareketle, sola doğru hızlı hareketle sallanmasına neden olur Bu sola nistagmus demektir Hastalığın birincil günlerinde üçüncüderecenistagmus vardır ve vertigo şiddetlidir Sonraki günlerde santral telafi mekanizmasıişler ve nistagmus ikincidereceye ve birincidereceye dönüşürken vertigo da gitgide artarak azalır ve 4 hafta sonradan santral telafitam oluşunca nistagmus ve vertigo hiç kalmaz
Özel Baskı *