Bunalım Hastalıkları nelerdir
Buhran çeşitleri
Bunalım Hastalıkları
Buhran her hastada benzer şekilde görülmez Bu da kendi içinde daha alçak gruplara ayrılmıştır Bu gruplar şunlardır:
Kronik seyirli depresyon Atipik depresyon Melankolik buhran Doğum sonrası başlayan buhran (post partum buhran)
MELANKOLİK BUNALIM
Hastaların sosyal aktivitelere ve hobilerine olan ilgileri çok azalmıştır Arkadaş toplantılarına, aile ziyaretlerine yeralma istemez, daha önce zevkle yaptıkları işleri yapmak istemezler Yaşamlarında iyi olaylar olsa bile bunlara mutlu olamazlar Mutluluk ve mutluluk duygularını sözde kaybetmişlerdir Duygulanım bir yakının kaybından sonradan duyulan üzüntüden tam olarak farklıdır Hastalar uyanmaları gereken saatten fazla önce uyanır ve her tarafta uyumakta zorluk çekerler Buhran en yoğun olarak sabahları hissedilir Hastaların hareketleri normalden yavaş veya çabuk olabilir Yavaşladığı durumda ağır çekimdeymiş gibi hareket ederler Keskin iştahsızlık vardır ve kilo kaybı epeyce fazladır Hastalar çoğunlukla yoğun suçluluk duygusundan yakınır Nedensiz yere suçlanır isteselerde bu duygudan uzaklaşamazlar
POST PARTUM BUNALIM(DOĞUM SONRASI BUNALIM)
Kadınlarda doğum sonrası depresyon geçirme oranı %1015 dolayındadır Belirtiler başlıca doğumdan sonra birincil 6 ayda ortaya çıkar Hastalar çoğunlukla yoğun üzüntü kestirme, sık ağlama, uykusuzluk, gerginlik ve tez sinirlenmeden şikayetçidir Doğum sonrası depresyonun niçin ortaya çıktığı tam bilinememektedir Özellikle ilk önce annne olan kadınlarda hayat şekli bütün olarak değişmekte, sorumluluklar artmakta kişinin kendisine ayırdığı süre azalmaktadır Bilhassa bebeğin ilk yılı anne için çok güç geçer Geceleri sıkça uykudan uyanıp bebeği doyurmak gerekir
Bebeğin ihtiyaçlarını ifade demiyor oluşu deneyimsiz annenin işini daha da zorlaştırmaktadır diğer taraftan doğum sonrası hormon seviyelerinde ani değiştirme olması depresyonun ortaya çıkışını kolaylaştırmaktadır Daha önce geçirilmiş depresyon öyküsünün olması yine daha önceki doğumları takiben depresyon geçirmiş olmak bunalım riskini artırmaktadır
Anneler bu dönemde bebeklerine zararlı olabileceği düşüncesi ile hap olmak istemeyebilirler Ancak bu dönemde kar hasar hesabını iyi yerine getirmek gerekir Depresyondaki annelerin bebeklerinde uyku bozukluklarının sık görüldüğü bu bebeklerin diğer bebeklere kadar daha artı sıkıntılı oldukları ve kendilerini güvende hissetmedikleri, hafıza gelişimlerinin de daha yavaş olduğu öne sürülmektedir Tekrar eşler arasındaki ilişki de bu durumdan negatif olarak etkilenmektedir Her hastaya ilaç tedavisi uygulanacak diye bir kaide yoktur Hastanın durumu değerlendirilir gerekirse diğer tedavi yöntemleri gündeme gelebilir
Yeni doğum yapan kadınların 23 ’ü üzüntü ve gerginlik ile seyreden “baby blues dönemini geçirir Annede bir anda hıçkırarak yas, çabuk sinirlenme, gerginlik, rahatsızlık gibi belirtiler olur Bu dönem genelde doğumdan iki üç gün sonra ortaya çıkar ve en çok bir hafta içinde kendiliğinden düzelir Ani hormon değişimi sebebiyle olduğu düşünülmektedir ve tedavi gerektirmez
ATİPİK BUHRAN
Yukarıda anlatılan depresyon belirtilerinden farklı seyreder Eskiden maskeli bunalım olarak ta adlandırılırdı Duygulanım kesintisiz çökkün olmayabilir, bazen yaşanan ortama uygun bir şekilde duygulanımda dalgalanmalar, neşelenme görülebilir Hastada iştah artışı ve kilo alımı olabilir Artı uyuma görülebilir Fiziksel uğraşılarda çoğaltma olabilir Bu hastalar sürekli ağrılarından sızılarından yakınırlar, doktor doktor dolaşır ağrılarının nedenini bir türlü bulamazlar Ani bayılmalar olabilir, bayılmalar başlıca uzun sürelidir ve çoğunlukla kalabalıkta olur, sıkılınca bayılmalarda büyüme görülür Bu insanlar çoğunlukla reddedilmeye karşısında fazla duyarlıdırlar ve reddedildikleri süre şiddetli tepki gösterirler bu nedenle çoğunlukla aile, dost ilişkileri ve iş yaşamlarında sorunlar ortaya çıkar
Hastalar daha gençtir ve depresyona panik bozukluğu veya madde bağımlılığı gibi başka hastalıklar da eşlik edebilirAynen diğer depresyonda olduğu gibi ilaçla tedavisi gerekir
DİSTİMİ ( Hafif ve süregen depresyon)
minimum iki yıldır süren ve ağır olmayan depresyon belirtileri içerir ara sıra iki gün süren iyilik dönemleri olabilir fakat birçok vakit buhran belirtileri hakimdir Ağır depresyonda görülen belirtiler olabilir fakat daha hafiftir Kişi kesintisiz kendini çökkün hisseder, kendine olan saygısı azalmıştır Nedeni bulunamayan fiziki ağrılar, sızılar, halsizlik ve gönülsüzlük sıktır Ara Sıra ortaya çıkarıcı bir niçin bulunsa da çoğunlukla sebepsiz ve kendiliğinden ortaya çıkar Bu tür depresyonun en önemli özelliği uzun süredir devam ediyor olmasıdır
MEVSİMSEL BUHRAN
Bazı hastalarda bunalım mevsimsel bir seyir izler Tekrarlayan bunalım atakları defalarca aynı mevsime eşit gelir Ataklar arası dönemde yılın diğer mevsimlerinde hastalar bütünüyle düzelir Tüm depresyon belirtileri burada da geçerlidir Tek farkı emin dönemlerde görülmesidir Başlıca havanın kapalı olduğu sonbahar ve kış aylarında ortaya çıkar Bu hastalarda özel lambalarla yapılan ışık tedavisinin önemi büyüktür
DÜZEN BOZUKLUĞUNA BAĞLI BUNALIM
Bu tür depresyonda başlıca ortaya çıkarıcı bir niçin vardır Çoğunlukla yeni bir duruma ahenk sağlamak gerektiğinde ortaya çıkar Yaşam değişikliklerle doludur ve çoğumuz sık sık değişen durumlara ayak uydurmak zorunda kalırız Mesela yeni bir şehire taşınmak, yeni evlenmiş almak, yeni boşanmış olmak veya yeni bir işe başlamak gibi olaylar kişinin sosyal çevre ve konumunu değiştiren olaylardır Bu değişiklikler hayatımızı kayda değer ölçüde etkiler ve ara sıra bu değişiklikler üstesinden gelelmediğimiz bir gerginliğe sebep olabilir Bazen uğraş gücümüzün tükendiğini hissederiz Bu dönemde depresyon ortaya çıkabilir ve bu da uyumumuzu daha çok bozan bir tablo ortaya çıkarır Bu dönemde tıbbi yardım alma işe yarayabilir Olur Ya var olan sorunları ortadan kaldırmayacaktır lakin birey eski uğraş gücünü kazanarak sorunları ile daha iyi baş edebilir ışık halkası gelecektir
INLEME DURUMUNA BAĞLI BUNALIM
Jurnal yaşantıda birşeylerin ya da birilerinin kaybında bir matem süreci gelişir Bu süreçte uykusuzluk, iştahsızlık, endişe, öfkelenme, kaybedilen birey ile ilgili yoğun ve karışık görüşler ilk olarak ortaya çıkan olağan tepkilerdir Zamanla bu duygu ve davranışların azalmasını ve kaybolmasını bekleriz Zaman içinde bu belirtiler azalmıyor veya belirtilerde büyüme meydana geliyorsa normal olarak kabul edilemez değerlendirilmesi gerekir Bir yakınımızı kaybettiğimizde üzüntü bir yıl devam edebilir, sevgiliden bölünme durumunda bir kaç hafta veya ay üzülebiliriz Ama zaman uzuyorsa bu sıradan bir yas süreci değildir Bu dönemde depresyondan şüphe etmek ve incelemek gerekir bir de zamana tabi olmaksızın şiddetli inleme tepkisi olabilir Bu durumda alışılagelmiş kabul edilemez Mesela yakınını kaybeden bir kişi günlerce yataktan çıkmıyor, yemek yemiyor kendisini öldüreceğini söylüyorsa bunun olağan olmadığını anlatmak için bir sene ummak gerekmez, anında doktora başvurmalıdır Buhran ve inleme birbirlerine çok benzerler oysa ağlama durumunda kişinin kendine olan saygısı genelde kaybolmaz ve intihar düşüncesi genelde yoktur Matem sürecinin ne vakit bittiğine ve bunalım olup olmadığına dikkat etmek gerekir
DIĞER DEPRESYONLAR
Yukarıda anlatılan depresyonlardan diğer iki uçlu mizaç bozukluğunda, uzun süredir devamlı hastalıklara ast olarak ya da kullanılan ilaçlara tabi olarak bunalım gelişebilir Bazı ruhsal hastalıklar da depresyonla çoğunlukla bir arada olabilir örneğin anksiyete bozukluğu olan hastalarda çoğunlukla bunalım da vardır Tekrar bir takım piyatrik hastalıkları takiben depresyon olabilir, mesela geçirilmiş şizofreni atağından daha sonra buhran gelişebilir Tüm depresyonları ayrı olarak açıklamak yer ve süre açısından muhtemel değildir Niçin ne olursa olsun ortaya meydana çıkan belirtiler çoğunlukla aynıdır *
Buhran çeşitleri
Bunalım Hastalıkları
Buhran her hastada benzer şekilde görülmez Bu da kendi içinde daha alçak gruplara ayrılmıştır Bu gruplar şunlardır:
Kronik seyirli depresyon Atipik depresyon Melankolik buhran Doğum sonrası başlayan buhran (post partum buhran)
MELANKOLİK BUNALIM
Hastaların sosyal aktivitelere ve hobilerine olan ilgileri çok azalmıştır Arkadaş toplantılarına, aile ziyaretlerine yeralma istemez, daha önce zevkle yaptıkları işleri yapmak istemezler Yaşamlarında iyi olaylar olsa bile bunlara mutlu olamazlar Mutluluk ve mutluluk duygularını sözde kaybetmişlerdir Duygulanım bir yakının kaybından sonradan duyulan üzüntüden tam olarak farklıdır Hastalar uyanmaları gereken saatten fazla önce uyanır ve her tarafta uyumakta zorluk çekerler Buhran en yoğun olarak sabahları hissedilir Hastaların hareketleri normalden yavaş veya çabuk olabilir Yavaşladığı durumda ağır çekimdeymiş gibi hareket ederler Keskin iştahsızlık vardır ve kilo kaybı epeyce fazladır Hastalar çoğunlukla yoğun suçluluk duygusundan yakınır Nedensiz yere suçlanır isteselerde bu duygudan uzaklaşamazlar
POST PARTUM BUNALIM(DOĞUM SONRASI BUNALIM)
Kadınlarda doğum sonrası depresyon geçirme oranı %1015 dolayındadır Belirtiler başlıca doğumdan sonra birincil 6 ayda ortaya çıkar Hastalar çoğunlukla yoğun üzüntü kestirme, sık ağlama, uykusuzluk, gerginlik ve tez sinirlenmeden şikayetçidir Doğum sonrası depresyonun niçin ortaya çıktığı tam bilinememektedir Özellikle ilk önce annne olan kadınlarda hayat şekli bütün olarak değişmekte, sorumluluklar artmakta kişinin kendisine ayırdığı süre azalmaktadır Bilhassa bebeğin ilk yılı anne için çok güç geçer Geceleri sıkça uykudan uyanıp bebeği doyurmak gerekir
Bebeğin ihtiyaçlarını ifade demiyor oluşu deneyimsiz annenin işini daha da zorlaştırmaktadır diğer taraftan doğum sonrası hormon seviyelerinde ani değiştirme olması depresyonun ortaya çıkışını kolaylaştırmaktadır Daha önce geçirilmiş depresyon öyküsünün olması yine daha önceki doğumları takiben depresyon geçirmiş olmak bunalım riskini artırmaktadır
Anneler bu dönemde bebeklerine zararlı olabileceği düşüncesi ile hap olmak istemeyebilirler Ancak bu dönemde kar hasar hesabını iyi yerine getirmek gerekir Depresyondaki annelerin bebeklerinde uyku bozukluklarının sık görüldüğü bu bebeklerin diğer bebeklere kadar daha artı sıkıntılı oldukları ve kendilerini güvende hissetmedikleri, hafıza gelişimlerinin de daha yavaş olduğu öne sürülmektedir Tekrar eşler arasındaki ilişki de bu durumdan negatif olarak etkilenmektedir Her hastaya ilaç tedavisi uygulanacak diye bir kaide yoktur Hastanın durumu değerlendirilir gerekirse diğer tedavi yöntemleri gündeme gelebilir
Yeni doğum yapan kadınların 23 ’ü üzüntü ve gerginlik ile seyreden “baby blues dönemini geçirir Annede bir anda hıçkırarak yas, çabuk sinirlenme, gerginlik, rahatsızlık gibi belirtiler olur Bu dönem genelde doğumdan iki üç gün sonra ortaya çıkar ve en çok bir hafta içinde kendiliğinden düzelir Ani hormon değişimi sebebiyle olduğu düşünülmektedir ve tedavi gerektirmez
ATİPİK BUHRAN
Yukarıda anlatılan depresyon belirtilerinden farklı seyreder Eskiden maskeli bunalım olarak ta adlandırılırdı Duygulanım kesintisiz çökkün olmayabilir, bazen yaşanan ortama uygun bir şekilde duygulanımda dalgalanmalar, neşelenme görülebilir Hastada iştah artışı ve kilo alımı olabilir Artı uyuma görülebilir Fiziksel uğraşılarda çoğaltma olabilir Bu hastalar sürekli ağrılarından sızılarından yakınırlar, doktor doktor dolaşır ağrılarının nedenini bir türlü bulamazlar Ani bayılmalar olabilir, bayılmalar başlıca uzun sürelidir ve çoğunlukla kalabalıkta olur, sıkılınca bayılmalarda büyüme görülür Bu insanlar çoğunlukla reddedilmeye karşısında fazla duyarlıdırlar ve reddedildikleri süre şiddetli tepki gösterirler bu nedenle çoğunlukla aile, dost ilişkileri ve iş yaşamlarında sorunlar ortaya çıkar
Hastalar daha gençtir ve depresyona panik bozukluğu veya madde bağımlılığı gibi başka hastalıklar da eşlik edebilirAynen diğer depresyonda olduğu gibi ilaçla tedavisi gerekir
DİSTİMİ ( Hafif ve süregen depresyon)
minimum iki yıldır süren ve ağır olmayan depresyon belirtileri içerir ara sıra iki gün süren iyilik dönemleri olabilir fakat birçok vakit buhran belirtileri hakimdir Ağır depresyonda görülen belirtiler olabilir fakat daha hafiftir Kişi kesintisiz kendini çökkün hisseder, kendine olan saygısı azalmıştır Nedeni bulunamayan fiziki ağrılar, sızılar, halsizlik ve gönülsüzlük sıktır Ara Sıra ortaya çıkarıcı bir niçin bulunsa da çoğunlukla sebepsiz ve kendiliğinden ortaya çıkar Bu tür depresyonun en önemli özelliği uzun süredir devam ediyor olmasıdır
MEVSİMSEL BUHRAN
Bazı hastalarda bunalım mevsimsel bir seyir izler Tekrarlayan bunalım atakları defalarca aynı mevsime eşit gelir Ataklar arası dönemde yılın diğer mevsimlerinde hastalar bütünüyle düzelir Tüm depresyon belirtileri burada da geçerlidir Tek farkı emin dönemlerde görülmesidir Başlıca havanın kapalı olduğu sonbahar ve kış aylarında ortaya çıkar Bu hastalarda özel lambalarla yapılan ışık tedavisinin önemi büyüktür
DÜZEN BOZUKLUĞUNA BAĞLI BUNALIM
Bu tür depresyonda başlıca ortaya çıkarıcı bir niçin vardır Çoğunlukla yeni bir duruma ahenk sağlamak gerektiğinde ortaya çıkar Yaşam değişikliklerle doludur ve çoğumuz sık sık değişen durumlara ayak uydurmak zorunda kalırız Mesela yeni bir şehire taşınmak, yeni evlenmiş almak, yeni boşanmış olmak veya yeni bir işe başlamak gibi olaylar kişinin sosyal çevre ve konumunu değiştiren olaylardır Bu değişiklikler hayatımızı kayda değer ölçüde etkiler ve ara sıra bu değişiklikler üstesinden gelelmediğimiz bir gerginliğe sebep olabilir Bazen uğraş gücümüzün tükendiğini hissederiz Bu dönemde depresyon ortaya çıkabilir ve bu da uyumumuzu daha çok bozan bir tablo ortaya çıkarır Bu dönemde tıbbi yardım alma işe yarayabilir Olur Ya var olan sorunları ortadan kaldırmayacaktır lakin birey eski uğraş gücünü kazanarak sorunları ile daha iyi baş edebilir ışık halkası gelecektir
INLEME DURUMUNA BAĞLI BUNALIM
Jurnal yaşantıda birşeylerin ya da birilerinin kaybında bir matem süreci gelişir Bu süreçte uykusuzluk, iştahsızlık, endişe, öfkelenme, kaybedilen birey ile ilgili yoğun ve karışık görüşler ilk olarak ortaya çıkan olağan tepkilerdir Zamanla bu duygu ve davranışların azalmasını ve kaybolmasını bekleriz Zaman içinde bu belirtiler azalmıyor veya belirtilerde büyüme meydana geliyorsa normal olarak kabul edilemez değerlendirilmesi gerekir Bir yakınımızı kaybettiğimizde üzüntü bir yıl devam edebilir, sevgiliden bölünme durumunda bir kaç hafta veya ay üzülebiliriz Ama zaman uzuyorsa bu sıradan bir yas süreci değildir Bu dönemde depresyondan şüphe etmek ve incelemek gerekir bir de zamana tabi olmaksızın şiddetli inleme tepkisi olabilir Bu durumda alışılagelmiş kabul edilemez Mesela yakınını kaybeden bir kişi günlerce yataktan çıkmıyor, yemek yemiyor kendisini öldüreceğini söylüyorsa bunun olağan olmadığını anlatmak için bir sene ummak gerekmez, anında doktora başvurmalıdır Buhran ve inleme birbirlerine çok benzerler oysa ağlama durumunda kişinin kendine olan saygısı genelde kaybolmaz ve intihar düşüncesi genelde yoktur Matem sürecinin ne vakit bittiğine ve bunalım olup olmadığına dikkat etmek gerekir
DIĞER DEPRESYONLAR
Yukarıda anlatılan depresyonlardan diğer iki uçlu mizaç bozukluğunda, uzun süredir devamlı hastalıklara ast olarak ya da kullanılan ilaçlara tabi olarak bunalım gelişebilir Bazı ruhsal hastalıklar da depresyonla çoğunlukla bir arada olabilir örneğin anksiyete bozukluğu olan hastalarda çoğunlukla bunalım da vardır Tekrar bir takım piyatrik hastalıkları takiben depresyon olabilir, mesela geçirilmiş şizofreni atağından daha sonra buhran gelişebilir Tüm depresyonları ayrı olarak açıklamak yer ve süre açısından muhtemel değildir Niçin ne olursa olsun ortaya meydana çıkan belirtiler çoğunlukla aynıdır *