Tüm insanların pandemi sonrası dijital hayata geçişin daha zorunlu olmasıyla birlikte, sağlıklı ekran, dijital ürünlerin kullanımı, kullanım süresi ve içerik kontrolleri gibi konular gündeme oturdu. Çocuklara fiziksel ve zihinsel sınırların varlığı gibi aynı şekilde dijital dünya üzerinde de sınırların olması gerekmektedir. Dijital ebeveynlik nedir? Dijital ebeveynliğin rolleri nedir? Dijital ebeveynlik neye benzer?
Teknolojinin, sıradan hayatın vazgeçilmez bir parçası haline gelmesiyle birlikte, bir sınırının olmaması ve uygunsuz içerikleri de bünyesinde bulundurması ebeveynlerin çocukları için endişelendiği konuların başında yer alıyor. Bir taraftan günümüz dijital çağ çocuklarının bir çok şey hakkında fikir sahibi olduğu görülmektedir. Bu şekilde faydalı olarak teknolojiyi kullanabilmek adına çıkmış bir kavram olan dijital ebeveynliğe birlikte bakalım...
DİJİTAL EBEVEYNLİK NEDİR?
Çocuğa verilen dijital ortamda her türlü fayda sağlayacak içeriklere erişimi için olanak sağlarken, internetin kötü ve olumsuz etkileyebilecek içeriklerinden çocukları koruyan anne ve babaları anlatmaktadır. Bir ebeveynin çocuğunun izlediği, paylaştığı, girdiği sitelerde neler yaptığını biliyor olması gerekmektedir. Dijital ebeveynlik, internette kimin çocuk olup kimin olmadığının ayıklanamamasıyla birlikte sürekli kontrol ve koruma içgüdüsünün olması durumunu kapsamaktadır. Çocuğun karşılaştığı içerik ve reklamlar dahil olmak üzere bilmek, oyun arkadaşları ve başına gelebilecek herhangi bir olumsuzluğa karşı tedbir almak gerekmektedir.
DİJİTAL EBEVEYNLİĞİN ROLLERİ NELERDİR?
Çocukları dijital ortamlardan kısıtlamanın yeterli ya da doğru bir yol olmadığını savunan uzmanlar, bu konuda bilinçli bir dijital ebeveynde olması gereken özellikleri sıralamıştır. İnternet ve sanal dünyadan en iyi şekilde yararlanabilmesi ve bir taraftan da muhtemel risklere karşı dijital ebeveynlerin çocuklarını koruması gerektiğini açıklanırken, dijital ebeveynlerin bu durumda taşıması gereken rolleri ise 5 maddede sıralanmıştır.
1- OKURYAZARLIK
Dijitalleşen dünyanın yaygınlaşmasıyla birlikte, her kavramın dijitalleşmiş olanı da karşımıza çıkmaktadır. Bu kavramlardan biri de "dijital okuryazarlık, teknoloji okuryazarlığı"dır. Dijital okuryazarlıkla bahsedilen durum ise, teknolojiyi ve sanal dünyayı kullanabilmek yetisi ve becerisi, gizlilik politikalarının bilgisine sahip olma durumudur. Türkiye'de dijitalleşme süreci çok eskilere dayanmadığı için ebeveynlerle çocuklar arasında derin farklar olabilmektedir. Yapılan bir araştırmaya göre ise Türkiye'de çocukların %78'i ebeveynlerinden daha iyi dijitalleşmeyi bildiği ortaya çıkmıştır. Dijital dünya hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmayan ebeveynler, çocuğun dijital dünyada ne yaptığına ilişkin de herhangi bir fikre sahip olamamaktadır.
2- FARKINDALIK
Dijital ebeveyn ayrıca internette olumsuz ve olumlu içeriklerin ne olduğunu bilmektedir. Çeşitli risk faktörlerinin farkına vardıkları için, dijital ebeveynliğin en önemli maddeleri arasında yer almaktadır. Farkındalıkla önceden durumların kestirebilen ebeveyn, kontrol uygulamalarıyla da, her durumdan haberdar olabilmektedir.
3- KONTROL
Farkındalığı yüksek olan dijital ebeveynler, çocuklarının internet ve sanal dünyada geçirdikleri süre ve içerik bazında kontrol etmek isteyecektir. Çocuğunu internet gibi uçsuz bucak bir alanda tek başına bırakmayan dijital ebeveyn, zararlı içeriklere engel olabilir ve bunu mantıklı bir şekilde açıklayabilir. Çeşitli kontrol uygulamaları ve filtreleme uygulamaları kullanır. Bununla beraber çocuğuyla birlikte internette zaman geçirirken, başında bekliyormuş gibi değil, beraber vakit geçirmeyi seviyormuş algısıyla hareket eder.
4- ETİK
Hak sahiplerini, yayın haklarını, kişi onuruna ve özel hayatına müdahale etmemeyi öğrenene dijital ebeveyn aynı şekilde etik kuralları çocuğuna da işleyecektir.
5- YENİLİKÇİLİK
Dijital ebeveynler aynı şey üzerinde sabit kalmaz ve güncellemeler, yenilikleri oldukça aktif olarak takip etmektedirler. Bu yeniliklerin olumlu ve olumsuz taraflarının analizlerini çıkararak çocuğuna en uygun olan sanal ortamı sağlamaya çalışmaktadır.