Teknolojinin ilerlemesiyle günümüzde pek çok şey dijitale taşındı, bunlardan biri de çocukların oynadığı oyunlar. Oyun oynarken fazla sonlanarak öfke denetimini kaybeden çocuk görüntülerine mutlaka denk gelmişsinizdir. Pekala bu çocuklar oyun oynadığı için mi saldırgan davranışlar sergiliyor, zati saldırgan ve öfkeli oldukları için mi bu çeşit oyunları tercih ediyorlar?
Oyun oynarken bu çeşit agresif davranışlar sergileyen çocuklar ebeveynlerin endişelenmesine yol açıyor. Dijital savaş oyunları, çocuklardaki saldırgan ve öfkeli davranışları arttırıyor mu; gelin, birlikte bakalım.
Psikolog Albert Bandura bundan 60 yıl evvel, çocukların çizgi sinemalardan ve yetişkinlerden saldırgan davranışları öğrendiğini, bunun da çocuklardaki saldırgan davranışları artırabileceğini düşünüyordu.
Yaptığı Bobo Doll Deneyleri sonucunda bunun hakikaten de bu türlü olduğunu gösterdi. Deneyde agresif yetişkinle oyun oynayan çocuklar, agresif olmayan yetişkinle oyun oynayan çocuklara nazaran yetişkinin odada olmadığı durumlarda bile daha çok şiddet davranışı sergilediler.
Bu sonuçla ilgi kurmak isteyen bilim insanları, çocukların dijital savaş oyunlarından şiddeti öğrenebileceklerini düşünüyordu. Bu yüzden araştırmalar yapıldı, bildiriler yayınlandı, yayınlanan bildirilere antitezler üretildi.
Dijital oyunlar oynayan çocuklar en çok savaş oyunlarını oynamayı tercih ediyor
Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2021 yılında "Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması" çalışmasınınverilerine nazaran 2013 yılında 6-15 yaşları ortasındaki çocuklarda internet kullanım oranı %50,8'dir. 2021 yılında ise bu oran %82,7 çıkmıştır. Araştırmada çocukların hangi emelle interneti kullandığı da araştırılmış. Araştırma datalarına nazaran, interneti kullanan çocukların %66,1 interneti oyun oynamak yahut oyun indirmek için kullanıyor.
Yani çocuklardaki internet kullanımı gitgide artıyor ve çocuklardaki bu internet kullanımının birçok oyun oynamak için. 2017'de hazıralanan "Dijital Oyunlar Raporu" datalarına nazaran Türkiye'de en çok indirilen oyunların birinci ikisi savaş strateji oyunları olan 'Clash Royale' ve 'Clash of Clans'. Alışılmış ki bu rapor beş yıl öncesine ilişkin ve bilgiler biraz eski. Oyun dünyasına her gün yeni oyunlar ekleniyor. Fakat dikkat edilmesi gereken nokta ilk iki sıranın "savaş-strateji" oyunlarında olmasında.
Dijital savaş-strateji oyunları çocuklardaki saldırganlığı artırıyor mu?
Bazı araştırma bilgileri, dijital savaş oyunlarının çocuklarda saldırganlığı artırdığı tarafında olsalar da kimilerine nazaran ise dijital savaş oyunları ile saldırganlık ortasında rastgele bir alaka yok. Örneğin Amerikan Psikoloji Birliği (American Psychological Associtation) olan APA'nın 2020 yılında yayınladığı bildiriye nazaran dijital savaş oyunları agresif davranışları artırırken empatiyi azaltıyor.
APA'nın bunu yayınlamasından kısa bir müddet sonra farklı ülkelerdeki psikologlar ve kriminologlardan oluşan 230 bilim insanı toplanıp halka açık bir mektup yazdılar. Mektuplarında APA'nın insanları yanlış yönlendirdiğini, saldırgan kabahat sürece ile dijital savaş oyunları oynama ortasında bir bağlantı olmadığını belirttiler.
Sonuç: İddialar ne kadar dijital savaş oyunlarının çocuklar için şiddeti olağanlaştırdığı, çocuklardaki empatiyi azalttığı, çocuklardaki saldırgan davranışları arttırdığı istikametinde olsa da bu henüz kanıtlanabilmiş değil.
Çocuklar neden etkileşimli dijital oyunları tercih ediyor?
Savaş ve strateji oyunları genel olarak grup halinde oynanan oyunlar oluyor. Kişi bir klana dahil oluyor ve klandaki öteki üyelerle bir arada savaşlara katılıyor, onlardan yardım istiyor onlara yardım ediyor. Yapılan birtakım araştırmalarda çocukların bu tıp etkileşimli oyunlarda kendini bir kümeye, yere ilişkin hissetme ihtiyacı doyurulduğu için çocukların bu etkileşimli oyunları tercih ettiği bulunmuş.
Çocuklar ne cins dijital oyunlar oynamalı?
Dijital oyunlar ile saldırganlık ortasında bir ilgi kurulamamış olabilir lakin bu demek değildir ki her çocuk her oyunu oynayabilir. Her oyun, yüzlerce kontrolden geçiyor ve makul bir yaş hududuna sahip oluyor. Vahşet içerikli savaş oyunlarının yaş hududu 18, daha az şiddet içereni de 16 oluyor.
Çocukların oyun seçiminde birinci evre bu sınırlamalara uymak ikincisi ise çocuğunuzu tanımak ve ona, onun gereksinimlerine nazaran bir oyun ortamı sağlamak. Birtakım çocuklar tabiatı gereği hassastırlar ve şiddet içeriği ağır olan oyunlardan uzak tutulmalıdırlar.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5