Günümüzde, ilmî ve teknolojik ilerlemenin diş hekimliği bilimine ekleri sayesinde, öncelikle dişi tedavi etmek ve ağızda tutmak hedeflenmekle birlikte, kimi durumlarda, hasta sıhhatini müdafaa yahut tedavi planlaması nedeniyle diş çekimine başvurulmaktadır. Bu durumları şöyle özetleyebiliriz:
• İleri aşamada çürük ve husus kaybı yüzünden tedaviyle kurtarılamayan dişler.
• Çarpma sonucu, tedavisi mümkün olmayacak formda kırılan dişler.
• Kanal tedavisine karşın kurtarılamayan apseli dişler.
• İleri noktada dişeti iltihabı nedeniyle sallanan dişler.
• Devranında düşmeyen süt dişleri.
• Haddinden fazla konum değişikliği (dönme, devrilme vb.) nedeniyle sorun yaratan dişler
• Kist ya da tümör içindeki dişler.
• Tam sürememiş (gömük) ve sorun yaratan dişler.
• Bölge darlığı nedeniyle ortodontik tedaviye yardımcı olmak gayesiyle, meselesiz olduğu halde kimi dişler çekilebilir.
Diş çekimi kuvvet gerektirir mi? Bu bakımdan bayan ve erkek diş tabipleri arasında fark var mıdır?
Çekim sırasında elbette bir kuvvet uygulanır. Gelgelelim çekim aletleri zati tabibin uyguladığı kuvveti birkaç katına çıkaracak formda tasarlandığından, ölçüsüz kuvvet olumsuz sonuçlar bile doğurabilir. Binaenaleyh diş çekimi daha fazla, teknik haber ve beceri gerektiren bir teşebbüstür. Birçok çene cerrahının bayan olduğu unutulmamalıdır.
Çekim sırasında diş neden kırılır?
• Mahsusen büyük azılarda, yani çok esaslı dişlerde, kökler çok ayrık ya da kıvrık olduğunda.
• Kemiğin elastikiyetini kaybettiği yaşlı kimselerde
• Yeniden esnemeyen çok kalın çene kemiğine sahip olan bireylerde
• Çok unsur kaybı nedeniyle tutacak tarafı azalmış ve kırılganlaşmış dişlerde çekim sırasında kırılma olabilir.
Bu korkulacak bir durum değildir. Anestezi, yani uyuşma muvaffakiyetle sağlanmışsa, diş tabibi bu iş için üretilmiş aletlerle, kalan kesimleri acısız bir biçimde çıkartır.
Diş çekimi korkusunu yenmek için ne yapılabilir?
Bu kaygının hiçbir halde giderilemeyeceğinin anlaşıldığı hususî durumlarda, umumî anestezi altında çekim yapılabilir. Lakin çoğunlukla hasta tabip arasındaki diyalog ve yaklaşım bu türlü bir teşebbüsün gerekmediğini göstermektedir. Öncelikle çekilmesi gereken dişin vücuda verdiği zararlar ve ağrı üzere aksilikler göz önüne alınarak, bundan kurtulmak gerektiği hatırlanmalıdır. Uygun bir uyuşma sağlandıktan sonra, çekim sırasında, yalnızca bir basınç hissi ve dişin yükselmesi sırasında küçük çıtırtılar duyulabilir. Ağrı ya da acı olmaması gerekir. Umumiyetle beşerler etraflarındakileri korkutmayı severler ve bu basınç ve çıtırtıları abartarak anlatırlar. Bu çeşit yanlış telkinlerin tesirinde kalınmamalı, her türlü soru tabibe yöneltilmelidir.
Çekim öncesi yapılması gereken şeyler nelerdir?
Şayet hekiminizin önerdiği bir ilaç (örneğin antibiyotik) laf hususuysa, kesinlikle saatlerine uyarak, sistemli bir halde kullanmalısınız. Bir hastalığınız ya da allerjiniz varsa ve ayrıyeten bu yüzden daima kullandığınız ilaçlar mevcutsa, katiyen bunları doktorunuza söylemelisiniz. Çekimden evvel pıhtılaşmayı geciktiren aspirin tipi ilaçlar kullanılmamalıdır. Mümkünse dişler şıkça fırçalanmalı ve bir antiseptikli suyla çalkalanmalıdır. Böylelikle ağızdaki bakterilerin azalması ve enfeksiyon riskinin düşürülmesi âlâ olur.
Diş çekiminden sonra nelere dikkat edilmeli?
• Çekim yarasının üzerine konan tampon yarım saat kadar tutulmalıdır.
• Bu tampon atıldıktan sonra, gerekmiyorsa tekrar tampon konmamalı, oluşan pıhtının bozulmamasına itina göstermelidir.
• Ağız suyla çalkalanmamalıdır.
• Çekim sonrası iki saat kadar bir şey yenmemeli, bu vade dolduktan sonra da kesinlikle ılık şeyler tecih edilmeli ve çok sıcak ya da soğuk yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
• 24 saat sigara içilmemelidir. Sigara pıhtının bozulmasına ve yara mahallinin iltihaplanmasına neden olabilir. Kuru soket denen bu durum uzun vade ağrıya sebep olur.
• 24 saat alkol alınmamalıdır.
• Hiç bir biçimde çekim bölgesine dokunulmamalı, yara kesimi emilip tükürülmemelidir.
• Yaralı nahiye 24 saat kullanılmamalıdır.
• Ağrı olursa aspirin dışında bir ilaç tercih edilmeli, mümkünse bunun için tabibe danışılmalıdır.
• Çekim bölgesi kesinlikle berrak tutulmalıdır. Yara içerisine yemek artığı dolması önlenmelidir. Çekimden 24 saat sonra, yumuşak bir diş fırçasıyla kesim yavaşça fırçalanmalıdır. Bu sırada ılık tuzlu su gargarasından da faydalanılabilir.
• Kanamanın hafif bir sızıntı halinde 6- 24 saat sürmesi alışılagelmiş kabul edilmektedir. Lakin ölçüsüz bir kanama varsa ya da bu vade aşılmışsa kesinlikle diş tabibine başvurulması gerekir.
• Tıpkı biçimde, uzun süren ağrı şişlik durumlarında da tabibe haber verilmelidir.
• Sızıntı halinde devam eden kanamalarda, ıslatılmış bir çay poşeti, gazlı bezle sarılarak yara konumuna konulabilir. Bu halde bir mühlet tampon yapmak, çayın içindeki kimi hususların kan durdurucu özelliği nedeniyle yararlı olabilir.
Yara güzelleştikten sonra ne yapılabilir?
Çekim boşluğunun noktasına, duruma nazaran, köprü, protez ya da implant uygulanmalıdır. Diş eksikliği sindirim bozukluklarına yol açabileceği üzere, çekilen dişe komşu olan dişlerde konum bozuklukları (eğilme, devrilme vb.) ve buna bağlı olarak çiğneme sıkıntıları da oluşabilir.
Gömük diş nedir, çekimi gerekli midir?
Diş etrafındaki çene kemiğinin çok ağır olduğu ya da dişetinin çok kalın olduğu durumlarda, çene kavsinin dar olması nedeniyle dişin sürecek mekan bulamaması halinde, süt dişlerinin erken kaybı sonucu ya da kimi illetlere bağlı olarak sürememiş ve dişetinin altında, kemik içinde kalmış dişlere gömük diş denir. Bu dişler apseye neden oluyorlarsa, ağrı yapıyorlarsa, dişin büyüklüğü ve konumu çene kırığı riski taşıyacak kadar kemiğin incelmesine neden oluyorsa, tümör ya da kist ile birlikteyse ve komşu dişin çürümesine yol açıyorsa çekilmeleri gerekir.
Kaynak: ido.org.tr (istanbul dişhekimleri odası dergisi)