Hamileliğin gerçekleşmesi için yumurtalık fallop tüpüne bir yumurta bırakmalı ve yaklaşık 24 saat burada kalmalıdır. Döllenmesi için de bir spermle birleşmesi gerekmektedir. Döllenmiş yumurta uterusa gitmeden önce 3 veya 4 gün boyunca fallop tüpünde kalır. Normal döllenmede yumurta rahim içinde, kendisi için oluşturulan yere yerleşir. Döllenmiş yumurtanın normal yerinden başka bir yerde tutunmasına ve büyümesine dış gebelik adı verilir. Bu vakalarda hamilelik normal devam edemez ve acil tedavi gerektirir. Zamanında tedavi edilmediği takdirde ölümcül sonuçlar doğurabilir.
Döllenmiş yumurta rahim dışında bir yere tutunursa dış gebelik oluşur. Maalesef, dış gebeliği uterusunuza nakletmenin hiçbir yolu yoktur, bu nedenle gebeliği sonlandırmak tek seçenektir. Gebeliklerin yaklaşık % 2’si dış gebeliktir.
Dış Gebelik Nasıl Oluşur?
Normal döllenme tüpün yumurtalığa yakın bölgesinde oluşur. Döllenmiş yumurta rahim içine doğru ilerlerken gelişimini sürdürür ve rahim içine ulaştığında ise tutunacak olgunluğa erişmiştir. Döllenmiş yumurtanın tüpteki yolculuğunu geciktiren herhangi bir neden bulunduğu yere tutunup kalmasına neden olur. Dış gebelik vakalarının yaklaşık yarısında sebep tüpe bağlı sorunlardır. Geçirilmiş batın cerrahileri, enfeksiyonları tüpe komşu bir tümöral yapı varlığı, çikolata kisti gibi tüpte çekilme ve yapışıklıklara neden olan faktörler dış gebeliğe neden olur. Yani tüpün narin yapısını ve hareketini bozan her faktör dış gebelik riskini artırır.
Dış Gebelik İçin Risk Faktörleri
Kadın yaşı arttıkça dış gebelik riski de artmaktadır. 15-24 yaş ve 35-44 yaş arasında risk 3-4 kat artış göstermektedir.
Geçirilmiş pelvik enfeksiyonlar hem yapışıklıklarla dışarıdan tüplerin hareket yetisini bozarak hem de tüpün içindeki dokuya zarar vererek dış gebelik riskini artırırlar. Geçirilmiş pelvik enfeksiyonun sayısı arttıkça dış gebelik olasılığı artar. Kısmi daralmalarla tüpün hareket yeteneği azalırken her iki tüpte tamamen tıkanma olursa zaten gebelik mümkün olamayacaktır.
Daha önceden dış gebelik geçirmiş olmak bir sonraki gebelikte dış gebelik olasılığını %10’a çıkaracaktır.
Tüp ligasyonu sonrası da oluşan gebeliklerin %30-40’ı dış gebelik şeklinde seyredecektir. Korunma yöntemlerinin başarısız kullanımında gebelik oluştuğunda dış gebelik riskinin arttığı bilinmektedir.
Daha önceden batın içi operasyon geçiren kadınlarda (yumurtalık kisti, apendektomi, myom ameliyatı v.s.) batın içinde operasyon sonrası görülebilecek yapışıklıklar nedeniyle tüpler etkilenebilir ve dış gebelik olasılığı artar. Daha önceden geçirilmiş tüplerle ilgili mikrocerrahi operasyonları da riski önemli ölçüde artırmaktadır.
Günde bir paketten fazla sigara içen kadınlarda nikotin tüplerin hareketlerini azalttığı için dış gebelik görülme olasılığı yüksektir.
Tüplerde doğumsal şekil bozuklukları ender de olsa dış gebeliğe neden olabilir.
Dış Gebelik Belirtileri Nelerdir?
Dış gebelik, erken dönem normal gebelik bulgularını taklit eder. Adet gecikmesi, gebelik testlerinin pozitif olması, bulantı, kusmalar, göğüslerde hassasiyet normal gebelikte olduğu gibi dış gebelikte de görülür. Tüplere yerleşen gebelik büyümeye başlar ve belirli bir noktaya geldikten sonra tüpleri germesi neticesinde burada bir yırtılmaya ve kanamaya neden olur.
Belirtiler ve semptomlar kadından kadına farklılık gösterebilir ancak en yaygın göstergeler geciken adet dönemi, karın ağrısı ve vajinal kanamadır. Bununla birlikte, birçok kadının dış gebelik sorunları yaşayana kadar hiçbir belirtisi yoktur.
Vajinal lekelenme veya kanama: Regl döneminin başlangıcı gibi görünebilir. Kanın rengi kırmızı veya kahverengi olabilir ve sürekli veya aralıklı, ağır veya hafif olabilir.
Omuz ağrısı: Omuzda ağrınız, özellikle de uzandığınızda, sorun oluşturmaya başlamış dış gebelik için kırmızı bir bayraktır ve derhal tıbbi yardım almak önemlidir. Ağrı nedeni iç kanamadır ve omuz bölgenize giden sinirleri tahriş eder.
Şok belirtileri: Fallop tüpünüz koparsa, kan kaybı şoka girmenize neden olabilir. İşaretler baş dönmesi, bayılma ve ciltte solma ve terleme olabilir. Derhal doktoru aramalı veya bir acil servise gidilmelidir.
Bu durumlar fark edilmez ve dış gebelik tedavi edilmezse, şiddetli karın ağrısına ve kanamaya neden olan fallop tüpü sorununa neden olabilir. Bu, kalıcı tüp hasarı, tüp kaybı veya çok ağır iç kanama hemen tedavi edilmezse ölüme yol açabilir. Dış gebeliğin önemi buradan kaynaklanır.
Dış Gebelik Nasıl Teşhis Edilir?
Dış gebelikte tanı kliniğe göre konulur. Dış gebelik tanısında en önemli nokta erken evredeki bozulmamış dış gebeliğin tanısını koymaktır. Dış gebelik karında şişlik, ağrı gibi klinik belirtilerini bozulmamış ta olsa 5. gebelik haftasından sonra gösterir. Vajinal kanama ise daha erken dönemde görülebilmektedir. Erken tanıda amaç ilaç ile ameliyata gerek kalmadan dış gebeliğin tedavisidir. Kanda BHCG (gebelik hormonu) ve progesteron tayini ile erken tanı koymak mümkündür.
B-HCG değerlerindeki artış hızı tanıda oldukça yardımcıdır. Genellikle yetersiz artışla karakterizedir. Normal bir gebelikte 48 saat ara ile bakılan HCG değerlerinde %66 ve üzerinde artış aranır. Yetersiz artış durumunda karar tekrar gözden geçirilmelidir. Özellikle 1500’ü aşan HCG değerlerinde mutlaka rahim içi alanda gebelik kesesini görmek gerekir. Eğer görülemezse dış gebelik tanısı olasılığı yükselecektir.
Ayırıcı tanıda; erken dönem normal gebelik, düşük tehdidi ve tam olmayan düşükler, akut pelvik enfeksiyon, apandisit, myom dejenerasyonu, over kist rüptürü ve over kist torsiyonları akılda tutulmalıdır.
Çok nadiren rahim içinde normal gebelik ile dış gebelik de bir arada olabilir ve ‘’heterotopik gebelik’’ adını alır. Sıklığı 1/30000 olarak bildirilmiştir.