İlkokul dönemindeki çocuklarda ve yetişkinlerde görülebilen disleksi, bir tür okuma bozukluğundan kaynaklanan hastalıktır. Kelimeleri heceleme ve çözümleme, okuduğunu anlayamama ya da okuma esnasında dikkat dağılma gibi belirtilerle kişide beliren disleksi ile ilgili merak edilen tüm bilgiler haberin detaylarında. Disleksi nedir, nasıl anlaşılır? Okuma bozukluğunu düzeltmek için...
Toplum içerisinde seyrekte olsa görülebilen rahatsızlıklardan biri olan disleksi, halk arasında öğrenme güçlüğü olarak algılansa da aslında disleksi öğrenme güçlüğü değil öğrenme bozukluğudur. Disleksi rahatsızlığı çocuklarda okul öncesi dönemde sinyallerini verse de daha çok ilkokul çağındaki çocuklarda fark edilir. Disleksi hastalığına sahip kişilerin özelliklerine baktığımızda herhangi bir zeka geriliği olmadığı normal ya da üstün zekada iken okuma, yazma ve dil becerilerinde sorun yaşamalarına neden olan özel öğrenme bozukluğudur.
Disleksi görülen yetişkin ve çocuklarda çalışkanlık öne çıkar. Ancak beyinleri kelimeleri farklı işlediği için bu durum kelimelerin çözümlenmesini ve tanınmasını zorlaştırır. Seyrek olarak görüldüğü bilinen ama oysaki birçok kişi disleksi olmasına rağmen kendilerinin bundan haberdar olmadığı görülür. Beyindeki bilgi işleme merkezinin hasar görmesiyle ortaya çıkan disleksi, doğru bir şekilde tedavi edilmediği zaman özellikle de okul dönemindeki çocukların akademik hayatını olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır.
DİSLEKSİ NEDİR? DİSLEKSİ NASIL ORTAYA ÇIKAR?
Çocukluk ve yetişkinlik döneminde ortaya çıkan bir tür öğrenme bozukluğu olan disleksi hastalığı okul çağındaki çocuklarda bazı belirtilerle kendini gösterir. Okuma, yazma, konuşma, dinleme ve matematik yeteneklerinin kazanılmasında ortaya çıkan nörogenetik sorun 'Dahilerin hastalığı' olarak da bilinir. Örnek verecek olursak; Albert Einstein, Walt Disney, Leonardo Da Vinci, günümüz dünyasının en zeki insanlarındandır.
Hamilelik döneminde bebeğin görme sinirinin hasara uğramasıyla ortaya çıkan disleksi ile ilgili yapılan araştırmada; Beynin görme işlevine katkı sağlayan ve tümü 'V' ile temsil edilen, en az 32 kısım vardır. Mesela V5; hareketli nesneleri izler. V1 ve V2 ise, renklerin algılanmasına yardımcı olur. Disleksi için ise, V5 kısmının problemli olduğu ve okumayı zorlaştırdığı öne sürülmektedir.
DİSLEKSİ NASIL ANLAŞILIR? DİSLEKSİ BELİRTİLERİ:
Doğuştan görülebileceği gibi doğum sonrası travmatik şekilde de ortaya çıkabilen disleksinin belirtilerine en yaygın ilkokul döneminde rastlanır. Çünkü ilkokul döneminde okuma yazmaya başlayan çocuk yaşıtlarına göre daha yavaştan gelir ve okuma yazmasında hece atlama gibi durumlar görülebilir. Birbirine benzeyen harfleri yazmakta zorlanırlar.
Yazılışın haricinde okurken de "d" harfini "b" harfi ile, "p" harfini "g" harfi ile karıştırması yüksek ihtimaldir. Hafızasının yaşıtlarına göre daha düşük olması sebebiyle, yakın zamanda hatta bir önceki derste işlenen konuyu bile az hatırlar ya da hatırlamada zorluk çekildiği görülür. Genel olarak baktığımızda disleksinin belirtileri şu şekildedir:
1- Odaklanma sorununu sık sık yaşarlar.
2- Yaşıtlarına göre daha geç konuşmaya başlarlar.
3- Kelime hazneleri yetersizdir, ilk okuduklarında akıllarında kalmaz.
4- Okuma yaparken kelimeleri atlarlar.
5- Harfleri veya sayıları tersten algılarlar. ('3' sayısı, 'E', 'P', 'B', 'D' harfleri)
DİSLEKSİ OLAN ÇOCUKLARA NASIL DAVRANILMALI?
Okul çağındaki çocuklarda sıklıkla görülen problemlerden birisi de disleksi yani okuma bozukluğudur. Çocuğun zekası haricinde gelişen bu durum, ilerleyen dönemlerde çocuğun akademik performansını düşürmesine neden olur. Diğer hastalıklarda olduğu gibi dislekside de erken tanı hayati bir önem taşıyor. Disleksi rahatsızlığı harfleri karıştırma, alfabeyi geç öğrenme, sesleri yanlış analiz etme ve heceleyerek okuma gibi belirtilerle kendini göstermeye başlar. Tüm bunların eksikliğinde ise çocuğun okumasında gecikme ya da yanlış telaffuz etme görülür.
ÖĞRENEMEYEN ÇOCUK YOKTUR ÖĞRETEMEYEN EBEVEYN VARDIR!
Özel Eğitim ve Çocuk Gelişimi Uzmanı Hamide Merve Demir, "Unutulmamalıdır ki; dislektik olan yada disleksi riski taşıyan çocuklarımızın zeka geriliği yoktur. Normal zeka ve normal üstü zekaya sahip bireyler %82 oranla IQ, 110-130 puan aralığındadır. Sadece uzman desteğe ve yönlendirici eğitim–öğretim modellerine ihtiyaçları vardır. Unutmamalıyız ki ; öğrenemeyen çocuk yoktur. Öğretemeyen ebeveyn, öğretmen ya da sistem vardır." açıklamasını yaptı.
OKUMA BOZUKLUĞU NASIL DÜZELTİLİR?
Eğer çocuğunuzun okumasında gecikme ya da zorlanma varsa, ebeveyni olarak onun üzerinde baskı kurmamalısınız. Bu konuda yapabileceğiniz ilk şey, çocuğunuza karşı sabır ve ilgi göstermek olacaktır. Bu iki önemli kriteri aştıktan sonra uygulamaya geçerek okuma çalışmaları yapabilirsiniz.
Peki okuma bozukluğu olan çocuklara ne yapılmalı?
Seveceğini düşündüğünüz bir kitabı hem kendinize hem de çocuğunuza alın. Aldığınız kitabı ilk 25 dakikada çocuğunuza okuturken sizde göz ucuyla takip etmelisiniz. Telaffuzunu yanlış bir şekilde seslendirdiğinde okumasını durdurup hata yaptığı kelimeyi tekrardan okumasını isteyin.
Düzgü okuyana kadar devam ettirdikten sonra kısa bir mola verebilirsiniz. Mola bittikten sonra 25 dakika daha sesli okuma çalışması yapmalısınız. Haftada 1 defa da, çocuğunuzun 1 dakikada okuduğu kelime sayısını not ederek okumasında ilerleme olup olmadığını anlayabilirsiniz.