Dişlerde Sızlama,
Dişlerde Sıcak Soğuk Hassasiyeti
Memorial Ataşehir Hastanesi Ağız, Diş ve Cene Hastalıkları Bolumu’nden Dr Ezel Yıldız Elmas, dişlerde sıcak soğuk hassasiyeti hakkında bilgi verdi
Dondurma, buzlu bir icecek hatta meyve bile dişlerinizi sızlatabilir
Şikayetler oldukca belirgindir ancak diş hekiminin hastadan daha ayrıntılı klinik bilgiyi toplamaya ihtiyacı vardır Hasta hassasiyet şikayeti ile geldiğinde ilk adım tum hikayeyi hastadan dinlemektir Ongorulen gerekli bilgiler:
Diş ağrısının şekli ve niteliği (keskin, kunt, vurucu)
Hassasiyetin lokalizasyonu (genellikle benzer grup dişlerde benzer şikayetler oluşabilir)
Dişte hassasiyetin başladığı yuzey
Ağrının şiddetinin tanımlanması (110luk skalada, 1 hafif, 10 dayanılmaz )
Hassasiyeti başlatan uyarıcı tetikleyici yiyecek ve icecekler var mı?
Ağrı mı, hassasiyet mi?
Diş hassasiyetinin ortaya cıkmasında bircok farklı etken rol oynayabilir Ağız icerisindeki gelişen ceşitli sorunlar, curukler, diş eti cekilmeleri, diş ve bazen kok kırık ve catlakları, hatalı diş fırcalama alışkanlıkları, beslenme alışkanlıklarındaki hatalar, oluşan ağrının hasta tarafından diş hassasiyeti olarak tanımlanmasına yol acabilir
Diş hassasiyetinin nedenleri
Eski dolgulu dişler: Kanal tedavisi uygulanmış ve sonradan fistul oluşmuş veya canlılığını tamamen ya da yarı yarıya kaybetmiş dişlerin ağız kapandığında karşı dişlerle temasında oluşan ağrı
Kırık ve catlak dişler: Dikey ve yatay, parca kırık veya catlak oluşan dişlerin ağız kapandığında karşı dişlerle temasında oluşan ağrı
Diş curukleri: En yuksek derecede hassasiyet algısı, curuk doku diş minesini tamamen harap ettiğinde minedentin sınırını gecerken gorulur Hassasiyet, curuk dişin canlı dokusuna ilerleyene kadar artarak devam eder
Diş eti cekilmesi: Kronik diş eti hastalığı olan kişilerde, diş eti ameliyatları sonrasında veya yaşla, ağız bolgesine alınan darbeler sonucu, dişlerdeki capraşıklıklar ya da diğer yumuşak dokulardaki anomaliler ile dişlerin kok yuzeyinin acığa cıkmasıyla oluşan ağrı
Diş fırcası abrazyonu: Sert diş fırcası kullanımı veya yumuşak diş fırcasının aşındırıcı ozelliği, fazla macun kullanımı veya hatalı fırcalama sonrasında genellikle baskın kullanılan elin denk geldiği bolgede oluşan aşınma, hem diş eti cekilmesine neden olabilir; hem de diş eti cekilmesi sonucu yumuşak kok yuzeyinin acığa cıkmasıyla hissedilen ağrıya sebep olur
Abfraksiyon lezyonları: Genellikle dişin anatomik şeklinin bozuk olduğu yerlerde dişlerde aşınma ve yuzeyden mikro duzeyde parca kopması ile oluşur Curuk olmadığı halde diş yuzeyinde madde kaybı olan bu tip lezyonlar yuksek hassasiyet gostererek, dişin canlı dokusuna kadar ilerleyebilir
Erozyon lezyonları: Duşuk Ph’lı ve yuksek karbonat oranlı kola, meyve ve enerji icecekleri diş yuzeyinden curuksuz madde kaybı oluşumuna sebep olmaktadır Bu tur iceceklerin kullanım alışkanlıkları, asitle yuzeyel olarak yumuşayan mine veya dentinin diş fırcalama ile kolayca yerinden kalkmasına sebep olacaktır Reflu, bulimia gibi gastointestinal sistem hastalıkları dişlerin dile bakan yuzeylerinde, yuzeylerine zarar verirken; beslenme ile alınan asitli gıda tuketiminin fazlalığıyla oluşan lezyonlar dişlerin yanaklara (dışa) bakan yuzeylerinde gorulur
Beslenme tipi: Herhangi bir sebeple hasarlanmış diş yuzeyi, domates, meyve suları, kola icecekleri gibi duşuk Ph’ lı iceceklerin asidik sıvısıyla temas ettiğinde ani hassasiyet oluşacaktır Beslenme şekli erozyondan dolayı oluşan hassasiyeti şiddetlendirebilir
Genetik hassasiyet: Hassas dişlerin hikayesi yıllardır hastalar tarafından anlatılır Bu tip hassasiyetin sebebi, %10 sementin kok dokusunun ve mine dokusunun diş dentin yapısını ortmediği tipte sınıflandırılan anatomik yapı bozukluğu ile de korelasyon kurularak veya tum hastaların farklı ağrı eşik değerlerinin olmasıyla da acıklanabilir
Dolgu sonrası hassasiyet: Bazı tip gumuş civa karışımı amalgam dolguların 2448 saat buzulmeye bağlı olarak hassasiyet oluşturması; diş renginde yapılan dolgu uygulamalarında yeterli teknik hassasiyet gosterilmemesi veya hatalı asit uygulaması; dolgu yapılırken diş kurutma tekniğinin hatalı uygulaması; diş dokusunda curuk temizlenirken hatalı uygulamalar yaparak dişin canlı sinir dokusunu etkilemek; dolgu yaparken ani ısı değişikliği oluşturmak ya da dolgunun normalden yuksek bırakılması; ağız icinde ani uyarılmaya veya ‘pas ya da aluminyum’ tadına sebep olan farklı metaller arasındaki reaksiyonlar hassasiyet oluşumunu tetikler
İlac kullanımı: Ağız kuruluğuna sebep olan ilaclar (antihistaminikler, tansiyon ilacları gibi) tukuruğun miktarını azaltarak koruyucu etkisini de bozar ve beslenmeyle meydana gelebilecek travmalara veya bakteri plak artışına sebep olurlar Tukuruk akışındaki azalma, yaşlanma ve ilac alınımıyla birlikte tukuruk Ph’ının diş curuklerinin ve erozyon lezyonlarının oluşumuna sebep verecek duzeye inmesine neden olur
Beyazlatma hassasiyeti: Kanal tedavisi uygulanmamış dişlere uygulanan diş beyazlatmasında %10’luk karbamid peroksitin ( %3 hidrojen peroksit, %7 ure) mine ve dentini gecerek sinir dokusuna ulaşmasıyla oluşur Dentindeki sıvı akışı ve materyalin sinir dokusuyla temasıyla yoğunluğun değişimi nedeniyle, hassasiyet geri donuşebilir sinir dokusu iltihabı şeklini alır Hassasiyet tum diğer beyazlatma yontemleri (ışık aktivasyonlu, lazerle beyazlatma) sonucunda oluşabilir ve tercih edilen beyazlatma markası ve iceriği ile ilgilidir
Beyazlatma işlemi sırasında hassasiyetin ortaya cıkması beklenmesine rağmen; klinik hassasiyet oluştuğunda sebebin beyazlatma olabileceği belirtilmelidir Hafif seyreden hassasiyetlerin tedavi protokolunde yeri yoktur Ancak diş hekimi, hastayı tedavi suresini uzatma (orneğin uygulama sıklığı) konusunda bilgilendirerek yeni uygulama talimatları verebilir Bu yontemin gecerli olmadığı durumda, bazı klinisyenler beyazlatma yonteminin diş yuzeylerine flor jelleri uygulamalarıyla desteklenmesini savunurlar Diğer klinisyenler beyazlatma oncesi ve sonrasında 23 hafta boyunca hassasiyet giderici diş macunları kullanımı oneririler
Potasyum iceren hassasiyet giderici yardımcı materyallerin ağza uygulanan plaklarla kullanımının gelişmesi, diş hekimine hassasiyeti gidermekte yardımcı olurken; tedavi surecinde hastaların daha efektif rol oynamalarını da sağlamıştır Beyazlatma calışmalarında, ihtiyac duyulduğunda Gunde bir, haftada bir, beyazlatmadan once veya beyazlatma tedavisinin uygulama tipine gore 1030 dk yardımcı hassasiyet giderici maddeler uygulanır
Hassasiyet giderici diş macunları, şikayetleri azaltıyor
En genel, profesyonel olarak onerilen, hassas dişe yalnız uygulama kolaylığı sunan hassasiyet giderici diş macunları, potasyum tuzları icerenlerdir Potasyum tuzları mine ve diş dentin dokusundan kolayca gecerek birkac dakika icinde dişin canlı sinir dokusuna ulaşır Coğunlukla potasyum bazlı hassasiyet giderici diş macunları diş dokusunu korumak icin flor icerir aynı zamanda bazıları da değişik tatlar, beyazlatma ozelliği, tartar kontrolu ve karbonat icerikli olarak tuketiciye sunulur Kinik girişimlerde hassasiyet giderici etkili diş macunları gunde iki kere ve yaklaşık iki hafta kullanım sonucunda hassasiyetin azalmasını sağlamış ve daha buyuk etkileri de duzenli kullanımıyla gozlenmiştir Bu arada hasta, ureticinin tavsiyesine de uyarak gunde iki defa ağız hijyen uygulamasının bir parcası olarak fırcalamayı surdurmelidir Hastalara surekli kullandıkları diş macununa benzer ozellikler taşıyan hassasiyet giderici edici diş macunları onerildiğinde başarı oranı yukselecektir
Tedaviyi ertelemeyin
Diş hekimi tum olasılıkları gozden gecirmeli, doğru bir teşhis ve tedavi planı oluşturmalı ve buna gore hassasiyete sebep ve engel olan tum faktorleri işaret eden bir tedavi stratejisi belirlemelidir Tedaviler, hasta tarafından evinde restorasyon yapılan dişe uygulanan medikal materyallerden, pulpa extirpasyonu (kanal tedavisi) ve mukogingival (diş eti ameliyatları) cerrahiye kadar uzanır
Hassasiyetin sıklığı ve şekli, tedavi secenekleri arasındaki secimi belirler Restorasyon yapılmamış veya acık bir sorun patoloji bulunmayan kişilerde dişlerin kronik hassasiyet şikayeti coğunlukla beklenmedik ve araştırılmaya muhtac durumları işaret eder
Diş dolguları sonrası gorulen hassasiyet klinik olarak 2 hafta ile 8 hafta arası takip edilir Hekim tarafından uygun gorulurse bu sure beklenmeden de dolgular yenilenebilir
Diş beyazlatması sırasında diş hassasiyetini engellemesi icin uygulanan %5'lik potasyum nitrat flor jeli (diş macunu) gibi hassasiyet giderici materyaller oldukca etkili olmakta ve hastanın olay uzerindeki kontrolunu artırmaktadır
Dişlerde Sıcak Soğuk Hassasiyeti
Memorial Ataşehir Hastanesi Ağız, Diş ve Cene Hastalıkları Bolumu’nden Dr Ezel Yıldız Elmas, dişlerde sıcak soğuk hassasiyeti hakkında bilgi verdi
Dondurma, buzlu bir icecek hatta meyve bile dişlerinizi sızlatabilir
Şikayetler oldukca belirgindir ancak diş hekiminin hastadan daha ayrıntılı klinik bilgiyi toplamaya ihtiyacı vardır Hasta hassasiyet şikayeti ile geldiğinde ilk adım tum hikayeyi hastadan dinlemektir Ongorulen gerekli bilgiler:
Diş ağrısının şekli ve niteliği (keskin, kunt, vurucu)
Hassasiyetin lokalizasyonu (genellikle benzer grup dişlerde benzer şikayetler oluşabilir)
Dişte hassasiyetin başladığı yuzey
Ağrının şiddetinin tanımlanması (110luk skalada, 1 hafif, 10 dayanılmaz )
Hassasiyeti başlatan uyarıcı tetikleyici yiyecek ve icecekler var mı?
Ağrı mı, hassasiyet mi?
Diş hassasiyetinin ortaya cıkmasında bircok farklı etken rol oynayabilir Ağız icerisindeki gelişen ceşitli sorunlar, curukler, diş eti cekilmeleri, diş ve bazen kok kırık ve catlakları, hatalı diş fırcalama alışkanlıkları, beslenme alışkanlıklarındaki hatalar, oluşan ağrının hasta tarafından diş hassasiyeti olarak tanımlanmasına yol acabilir
Diş hassasiyetinin nedenleri
Eski dolgulu dişler: Kanal tedavisi uygulanmış ve sonradan fistul oluşmuş veya canlılığını tamamen ya da yarı yarıya kaybetmiş dişlerin ağız kapandığında karşı dişlerle temasında oluşan ağrı
Kırık ve catlak dişler: Dikey ve yatay, parca kırık veya catlak oluşan dişlerin ağız kapandığında karşı dişlerle temasında oluşan ağrı
Diş curukleri: En yuksek derecede hassasiyet algısı, curuk doku diş minesini tamamen harap ettiğinde minedentin sınırını gecerken gorulur Hassasiyet, curuk dişin canlı dokusuna ilerleyene kadar artarak devam eder
Diş eti cekilmesi: Kronik diş eti hastalığı olan kişilerde, diş eti ameliyatları sonrasında veya yaşla, ağız bolgesine alınan darbeler sonucu, dişlerdeki capraşıklıklar ya da diğer yumuşak dokulardaki anomaliler ile dişlerin kok yuzeyinin acığa cıkmasıyla oluşan ağrı
Diş fırcası abrazyonu: Sert diş fırcası kullanımı veya yumuşak diş fırcasının aşındırıcı ozelliği, fazla macun kullanımı veya hatalı fırcalama sonrasında genellikle baskın kullanılan elin denk geldiği bolgede oluşan aşınma, hem diş eti cekilmesine neden olabilir; hem de diş eti cekilmesi sonucu yumuşak kok yuzeyinin acığa cıkmasıyla hissedilen ağrıya sebep olur
Abfraksiyon lezyonları: Genellikle dişin anatomik şeklinin bozuk olduğu yerlerde dişlerde aşınma ve yuzeyden mikro duzeyde parca kopması ile oluşur Curuk olmadığı halde diş yuzeyinde madde kaybı olan bu tip lezyonlar yuksek hassasiyet gostererek, dişin canlı dokusuna kadar ilerleyebilir
Erozyon lezyonları: Duşuk Ph’lı ve yuksek karbonat oranlı kola, meyve ve enerji icecekleri diş yuzeyinden curuksuz madde kaybı oluşumuna sebep olmaktadır Bu tur iceceklerin kullanım alışkanlıkları, asitle yuzeyel olarak yumuşayan mine veya dentinin diş fırcalama ile kolayca yerinden kalkmasına sebep olacaktır Reflu, bulimia gibi gastointestinal sistem hastalıkları dişlerin dile bakan yuzeylerinde, yuzeylerine zarar verirken; beslenme ile alınan asitli gıda tuketiminin fazlalığıyla oluşan lezyonlar dişlerin yanaklara (dışa) bakan yuzeylerinde gorulur
Beslenme tipi: Herhangi bir sebeple hasarlanmış diş yuzeyi, domates, meyve suları, kola icecekleri gibi duşuk Ph’ lı iceceklerin asidik sıvısıyla temas ettiğinde ani hassasiyet oluşacaktır Beslenme şekli erozyondan dolayı oluşan hassasiyeti şiddetlendirebilir
Genetik hassasiyet: Hassas dişlerin hikayesi yıllardır hastalar tarafından anlatılır Bu tip hassasiyetin sebebi, %10 sementin kok dokusunun ve mine dokusunun diş dentin yapısını ortmediği tipte sınıflandırılan anatomik yapı bozukluğu ile de korelasyon kurularak veya tum hastaların farklı ağrı eşik değerlerinin olmasıyla da acıklanabilir
Dolgu sonrası hassasiyet: Bazı tip gumuş civa karışımı amalgam dolguların 2448 saat buzulmeye bağlı olarak hassasiyet oluşturması; diş renginde yapılan dolgu uygulamalarında yeterli teknik hassasiyet gosterilmemesi veya hatalı asit uygulaması; dolgu yapılırken diş kurutma tekniğinin hatalı uygulaması; diş dokusunda curuk temizlenirken hatalı uygulamalar yaparak dişin canlı sinir dokusunu etkilemek; dolgu yaparken ani ısı değişikliği oluşturmak ya da dolgunun normalden yuksek bırakılması; ağız icinde ani uyarılmaya veya ‘pas ya da aluminyum’ tadına sebep olan farklı metaller arasındaki reaksiyonlar hassasiyet oluşumunu tetikler
İlac kullanımı: Ağız kuruluğuna sebep olan ilaclar (antihistaminikler, tansiyon ilacları gibi) tukuruğun miktarını azaltarak koruyucu etkisini de bozar ve beslenmeyle meydana gelebilecek travmalara veya bakteri plak artışına sebep olurlar Tukuruk akışındaki azalma, yaşlanma ve ilac alınımıyla birlikte tukuruk Ph’ının diş curuklerinin ve erozyon lezyonlarının oluşumuna sebep verecek duzeye inmesine neden olur
Beyazlatma hassasiyeti: Kanal tedavisi uygulanmamış dişlere uygulanan diş beyazlatmasında %10’luk karbamid peroksitin ( %3 hidrojen peroksit, %7 ure) mine ve dentini gecerek sinir dokusuna ulaşmasıyla oluşur Dentindeki sıvı akışı ve materyalin sinir dokusuyla temasıyla yoğunluğun değişimi nedeniyle, hassasiyet geri donuşebilir sinir dokusu iltihabı şeklini alır Hassasiyet tum diğer beyazlatma yontemleri (ışık aktivasyonlu, lazerle beyazlatma) sonucunda oluşabilir ve tercih edilen beyazlatma markası ve iceriği ile ilgilidir
Beyazlatma işlemi sırasında hassasiyetin ortaya cıkması beklenmesine rağmen; klinik hassasiyet oluştuğunda sebebin beyazlatma olabileceği belirtilmelidir Hafif seyreden hassasiyetlerin tedavi protokolunde yeri yoktur Ancak diş hekimi, hastayı tedavi suresini uzatma (orneğin uygulama sıklığı) konusunda bilgilendirerek yeni uygulama talimatları verebilir Bu yontemin gecerli olmadığı durumda, bazı klinisyenler beyazlatma yonteminin diş yuzeylerine flor jelleri uygulamalarıyla desteklenmesini savunurlar Diğer klinisyenler beyazlatma oncesi ve sonrasında 23 hafta boyunca hassasiyet giderici diş macunları kullanımı oneririler
Potasyum iceren hassasiyet giderici yardımcı materyallerin ağza uygulanan plaklarla kullanımının gelişmesi, diş hekimine hassasiyeti gidermekte yardımcı olurken; tedavi surecinde hastaların daha efektif rol oynamalarını da sağlamıştır Beyazlatma calışmalarında, ihtiyac duyulduğunda Gunde bir, haftada bir, beyazlatmadan once veya beyazlatma tedavisinin uygulama tipine gore 1030 dk yardımcı hassasiyet giderici maddeler uygulanır
Hassasiyet giderici diş macunları, şikayetleri azaltıyor
En genel, profesyonel olarak onerilen, hassas dişe yalnız uygulama kolaylığı sunan hassasiyet giderici diş macunları, potasyum tuzları icerenlerdir Potasyum tuzları mine ve diş dentin dokusundan kolayca gecerek birkac dakika icinde dişin canlı sinir dokusuna ulaşır Coğunlukla potasyum bazlı hassasiyet giderici diş macunları diş dokusunu korumak icin flor icerir aynı zamanda bazıları da değişik tatlar, beyazlatma ozelliği, tartar kontrolu ve karbonat icerikli olarak tuketiciye sunulur Kinik girişimlerde hassasiyet giderici etkili diş macunları gunde iki kere ve yaklaşık iki hafta kullanım sonucunda hassasiyetin azalmasını sağlamış ve daha buyuk etkileri de duzenli kullanımıyla gozlenmiştir Bu arada hasta, ureticinin tavsiyesine de uyarak gunde iki defa ağız hijyen uygulamasının bir parcası olarak fırcalamayı surdurmelidir Hastalara surekli kullandıkları diş macununa benzer ozellikler taşıyan hassasiyet giderici edici diş macunları onerildiğinde başarı oranı yukselecektir
Tedaviyi ertelemeyin
Diş hekimi tum olasılıkları gozden gecirmeli, doğru bir teşhis ve tedavi planı oluşturmalı ve buna gore hassasiyete sebep ve engel olan tum faktorleri işaret eden bir tedavi stratejisi belirlemelidir Tedaviler, hasta tarafından evinde restorasyon yapılan dişe uygulanan medikal materyallerden, pulpa extirpasyonu (kanal tedavisi) ve mukogingival (diş eti ameliyatları) cerrahiye kadar uzanır
Hassasiyetin sıklığı ve şekli, tedavi secenekleri arasındaki secimi belirler Restorasyon yapılmamış veya acık bir sorun patoloji bulunmayan kişilerde dişlerin kronik hassasiyet şikayeti coğunlukla beklenmedik ve araştırılmaya muhtac durumları işaret eder
Diş dolguları sonrası gorulen hassasiyet klinik olarak 2 hafta ile 8 hafta arası takip edilir Hekim tarafından uygun gorulurse bu sure beklenmeden de dolgular yenilenebilir
Diş beyazlatması sırasında diş hassasiyetini engellemesi icin uygulanan %5'lik potasyum nitrat flor jeli (diş macunu) gibi hassasiyet giderici materyaller oldukca etkili olmakta ve hastanın olay uzerindeki kontrolunu artırmaktadır