1. Diyabet nedir, bâtın şeker nedir?
Diyabet pankreasın ehliyetsiz ya da hiç insülin üretememesi yahut üretilen insülinin tesirinin azalmasıyla ortaya çıkan, şeker yüksekliğiyle seyreden bir hastalıktır. İnsülin hormonu vücüdumuzda şekerin kullanılarak olağan hudutlar içinde tutulmasını sağlayan bir hormon olduğu için eksikliğinde ya da etkisizliğinde kanda şeker yükselmesi görülür.
Kapalı şeker denen durum ise kan şekerinin sıradanın üzerinde ama şimdi diyabet seviyesine kadar yükselmemiş olduğu durumlardır. Bu durum hastanın ileride şeker hastası olacağının en kıymetli işeretlerinden birisi olup 10 yıl içinde bunların birçoklarında diyabet gelişmektedir.
2. Kimler şeker hastası olmaya adaydır?
45 yaş üzerinde olanlar, ailede şeker marazı olanlar, gebelikte şeker yüksekliği olanlar, daha evvelce saklı şeker marazı olanlar, ölçüsüz yemek yiyen-şişmanlar, fizikî aktivitesi az olanlar, hipertansiyon ve kolesterol yüksekliği olanlar şeker illeti için risk altındadır.
3. Türkiye ve Antalya olarak ele alırsak, diyabet hastası orantımız ne durumda?
Antalya için de benzeri rakamlar uyarlamak mümkündür. Türkiye’de 20 yaş üstü populasyonda diyabet sıklığı %13.7 olarak bulunmuştur. Türkiye bu rakama dayanarak 7 milyondan çokça diyabetli birey olduğu söylenebilir.
4. Diyabet hastası olduğumuzu nasıl anlarız? Belirtisi var mıdır?
Sık idrar yapma, gece idrar yapma, ağız kuruluğu-aşırı susama, terleme, sık acıkma, kilo kaybı yada kilo alma, halsizlik, dikkat-konsantrasyon bozukluğu, bulanık görme üzere belirtiler diyabet açısından uyarıcı olmalalıdır.
5. Diyabet toplumsal hayatımızı nasıl tesirler?
Diyabetik hastalar nizamlı olarak hekim kontolünde olmalı, belirli bir beslenme ve fizikî aktivite planlaması çerçevesinde yaşamalıdır. İlaçlarını tertipli almalı, yekenlerini hengamında yemelidir.
6. Küçük çocuklarda da görülebiliyor. Bunun sebebi nedir?
Diyabet çoklukla erişkin populasyonun illeti olup yaşla birlikte görülme sıklığı artar. Bu tip diyabet tip 2 diyabet denen hastalıtır. Gelgelelim münhasıran çocuklarda pankreasın insülin yapamamasında bağlı olarak tip 1 diyabet gelişmektedir. Çocuklarda insülin üretimi olamadığı için çocukluk diyabetinde zarurî olarak kesinlikle insülin tedavisi kullanılmalıdır.
7. Diyabetin devası yok mu, külliyen kurtulmak mümkün mü?
Münhasıran diyabet riski yüksek olan kimselerin sistemli egzersiz yapıp- beslenmelerine dikkat etmeleri ve kilo denetimi sağlamaları-zayıflamaları ile diyabet önlenebilmekte yada geciktirilebilmektedir.
Diyabet belirli kaidelerde nizamlı ilaç kullanılmasıyla kan şekerini denetim altına alarak ömür uzunluğu takip edilmesi gereken bir hastalıktır. Çok az bir hastada süreksiz müddet ilaç gereksinimi ortadan kalkabilir.
Tip 1 diyabetlilerin seçilmiş bir kısmında pankreas nakli yapılarak hastalık büsbütün düzelebilmektedir. Bu süreç çok özellikli bir süreç olup bizim hastanemizde de 2002 yılından beri uygulanmaktadır.
Ayrıyeten seçilmiş tutarlı birtakım erişkin diyabetiklerde mide-bağırsak ameliyetlerıyla hastalarda büsbütün normelleşme sağlanabilmekte yada diyabet daha güzel denetim edilebilmektedir. Diyabetin ameliyatla tedavi seçeneklerinin tamamı tekrar bizim hastanemizde yapılabilmektedir.
8. Şeker illeti için insülin iğnesi her gün yapılmalı mı?
Şeker hastalarında hapların zayıf kaldığı, yada hap kullanmanın sakıncalı olduğu durumlarda, günde 1-5 defa insülin uygulanabilir. Yada insülin pompası aracılığıyla mütemadi cilt altına insülin uygulanabilir. İnsülin vücudumuzda şekerin kullanılmasını ve kandaki şekerin istenilen seviyelerde tutulmasını sağlar.
9. Günümüzde diyabete daha sık rastlanılmasının sebebi sizce nedir?
Diyabet sıklığının artışın, beslenme biçimindeki değişim, hareketsizlik ve kilo artışına bağlıdır. Yerküre çapında yüksek yağ içeren yiyecek tüketiminin artışı, lifli besinlerin alınmaması ve ailelerin konutta yemek yapmak tarafına dışarıdaki hazır yiyeceklere yönelmeleri bunda tesirli olmuştur. Evlatlar oyun oynamakla geçireceği vakitleri bilgisayar başında oturarak geçirmektedirler. Bu durum da diyabeti çığ üzere büyütmektedir.
10. Diyabet öteki hangi meselelere yol açar?
Güzel denetim ve tedavi edilmezse diyabet insan ömrünü %10 kadar kısaltabilir. Bu hastalarda kalp ve damar marazları 2-4 kat artar ve bu nedenle hayatlarını kaybederler. Diyabet uzun periyotta kalp damar marazları, böbrek hasarı, görme-göz ile ilgili sıkıntılar, ayak yaraları, had harabiyetine yol açabilir. Yerkürede körlüğün, ayak amputasyonlarının, böbrek yetmezliğinin ensık nedeni diyabettir.
11. Ailesinde diyabet olmayanlar da şeker hastası olabilir mi?
Ailede diyabet illetinin olması diyabet riskini artıran en değerli faktörlerden birisidir. Fakat ailede diyabet hastası olmasa da özelllikle kilolu kimselerde diyabet olam riski yüksektir.
12. Çok şeker yiyen şeker hastası olur mu?"
Çokça ölçüde şeker tüketmek direkt olarak diyabete neden olmaz. Fakat şeker ve şeker içeren yiyeceklerin çokça ölçüde yenilmesi şişmanlığa neden olur. Şayet kişinin diyabetli olmaya yatkınlığı varsa şişmanlık diyabetin ortaya çıkışını hızlandırır.
13. Kan şekerini düşüren ya da diyabeti önleyen bitkiler var mı?
Rastgele bir bitkinin kan şekerini düşürdüğüne ya da diyabeti önlediğine dair kanıtlanmış ilmî olgu yoktur. Bitkilerin yenilmesi ya da kaynatıldıktan sonra içilmesi kan şekerini katiyen düşürmez.
Halk arasında kekik suyu, tarçın ve limonun diyabete güzel geldiği yanında çeşitli söylentiler mevcuttur; ama bugüne kadar kekik suyu, tarçın ve limon ile ilgili bu türlü bir tesirin olduğuna dair kuvvetli ilmî doneler yoktur.
Ayrıyeten tadı ekşi de olsa tüm meyveler ve meyve suları şekeri yükseltirler. Zira ekşi yahut tatlı meyvenin içerdiği karbonhidrat (meyve şekeri) ölçüsü farklı değildir. Fakat meyveler olgunlaştıkça içindeki şeker ölçüsü artar. Bu nedenle meyvelerin yumuşak ve sulu olduğu devirlerde değil de, daha sert oldukları devir yenmesi daha düzgündür.
14. Hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) nedir? Kan şekeri fikir ne yapmalıyım?
Hipoglisemi kan şekerinin beklenen olağan seviyelerden daha düşük olmasıdır ve şeker yüksekliğinden çok daha ziyade tehlikelidir. Yemesi gerekenden daha az beslenenlerde, öğün atlayanlarda, planlanandan daha çokça egzersiz yapanlarda, önerilenden daha ziyade şeker ilacı kullananlarda ve münhasıran yaşlı hastalarda hipoglisemi riski yüksektir.
Kan şekeri niyet acil tedbir olarak 2 -3 adet kesme şeker ya da glikoz tablet almak gerekir. 1 bardak şekerli meyve suyu, bisküvi, meyve de tüketilebilir. Gelgelelim çikolata üzere şeker dışında yağ içeren besinler kan şekerimiz düştüğünde kullanılmamalıdır. Zira bir besinin içeriğindeki yağ, o yiyeceğin içindeki şekerin emilmesini azaltır, pürüzler ve kan şekerini yükseltme suratını ağırlıklar.
15. İnsülin bağımlılık yapar mı?
İnsülin bağımlılık yapmaz. Toplulukta 'İnsüline başlandığında bırakılamaz' üzere bir tasavvur var. Bu tasavvur yanlıştır. Bazen enfeksiyonlarda, gebeliklerde yahut operasyonlarda gereksinim olmasa bile o an için insülin kullanıldığı durumlar vardır. Bu durumlarda insülin kullanma gereksinimi ortadan kalktıktan sonra insülin tedavisi kesilip tekrar ağızdan alınan ilaçlar kullanılabilir. Fakat haplar artık zayıf hale geldiyse yada hap kullanamayacak olan hastalarda insülin tasarruf mecburiliği vardır.
16. İnsülin kullanan hastalar kilo alırlar mı?
İnsülin tedavisi alan hastalar verilen diyete ve egzersize dikkat ederlerse kilo almaması gerekir. Ama hasta diyetine dikkat etmiyorsa ya da 'İnsülini biraz daha ziyade yapayım, şu yiyeceklerden biraz daha ziyade tüketeyim' üzere mütalaalarla insülini berbata kullanıyorsa bu durum kilo aldırabilir.
17. Diyabetliler evlat sahibi olabilir mi?
Şeker hastaları gebelik düşünüyorlarsa gebelik öncesinde kan şekerinin denetim altında olmalı ve haplar kesilerek insülin tedavisi uygulanmaladır. Kan şekeri mütenasip seviyelerde tutuluyorsa ve gerçek tedavi teknikleri uygulanırsa gebe kalma ve sağlıklı bir evlat sahibi olmaları mümkündür.
Başkaca tüm gebeler gebelikte şeker illeti açısında taranmalı ve gebelikte diyabet gelişir ise şeker seviyesi takip edilmeli, gerekiyorsa insüline başlanmalıdır. Zira gebelerde şeker hapı kullanılmamaktadır
18. Şeker hastaları spor yapabilir mi?
Sistemli egzersiz, diyabet bakımının en kıymetli ögelerindendir. Tek yapılması gereken spordan evvel ve sonra, şeker ölçümü yaparak gerekirse bir ara öğün yenmesidir. Umumi bilinen bir yanlış da sabah aç karnına spor yapmaktır. Açken spor yapmak hipoglisemi riskini artıracağı için umumiyetle tavsiye edilmez.
19. Meyve suyu içmek konumuna meyve tüketilmelidir?
Şeker hastalarına meyvenin kendisini yemesi ve velev paklık kaidelerine dikkat edilerek mümkün ise kabuklarıyla yemesi önerilir. Zira bir bardak meyve suyunu elde etmek için 2-3 adet meyve sıkmak gerekir. Sıradanda verilen meyve ölçüsü ise porsiyonda bir tanedir. Yani bu durumda hasta olağandan çokça meyve yemiş olur. Bir öteki sakıncası ise likit besinlerin çok süratli emilmesidir. Bu emilim de kan şekerini süratle yükseltir.
20. Diyabet cinsî hayatı tesirler mi?
Kan şekeri denetiminin güzel yapılmadığı uzun periyodik şeker hastalarında diyabet cinsî hayatı olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle nizamlı denetim ve yeterli kan şekeri ayarlanması gereklidir.
21.Şeker hastaları oruç tutabilir mi?
Ramazan ayında uzun müddet aç kalınması ve likit alınmaması kan şekeri denetimi bozulabilir. Oruç tutmak hastalarda hem önemli kan şekeri düşüklüklerine hem de bilhassa iftardan ve sahurdan sonra önemli kan şekeri yükselmelerine neden olabileceği için oruç tutmaları sakıncalıdır. Kimi hafif diyabetik hastalarda ve hususî durumlarda hekim ve hastanın birlikte karar vererek oruç tutmalarına müsaade verilebilir.
22. Diyabetlilere tavsiyeleriniz nelerdir?
Diyabetik hastalar hastalıklarıyla yaşamayı kabullenmeli ve öğrenmelidir. Hastalar diyabet ile âlâ geçinmelidir. Nizamlı mütehassıs takibinde olmalıdır.
Diyabetik olmayanlara tavsiyem şişman ve diyabetik olmamalarıdır.
Diyabet pankreasın ehliyetsiz ya da hiç insülin üretememesi yahut üretilen insülinin tesirinin azalmasıyla ortaya çıkan, şeker yüksekliğiyle seyreden bir hastalıktır. İnsülin hormonu vücüdumuzda şekerin kullanılarak olağan hudutlar içinde tutulmasını sağlayan bir hormon olduğu için eksikliğinde ya da etkisizliğinde kanda şeker yükselmesi görülür.
Kapalı şeker denen durum ise kan şekerinin sıradanın üzerinde ama şimdi diyabet seviyesine kadar yükselmemiş olduğu durumlardır. Bu durum hastanın ileride şeker hastası olacağının en kıymetli işeretlerinden birisi olup 10 yıl içinde bunların birçoklarında diyabet gelişmektedir.
2. Kimler şeker hastası olmaya adaydır?
45 yaş üzerinde olanlar, ailede şeker marazı olanlar, gebelikte şeker yüksekliği olanlar, daha evvelce saklı şeker marazı olanlar, ölçüsüz yemek yiyen-şişmanlar, fizikî aktivitesi az olanlar, hipertansiyon ve kolesterol yüksekliği olanlar şeker illeti için risk altındadır.
3. Türkiye ve Antalya olarak ele alırsak, diyabet hastası orantımız ne durumda?
Antalya için de benzeri rakamlar uyarlamak mümkündür. Türkiye’de 20 yaş üstü populasyonda diyabet sıklığı %13.7 olarak bulunmuştur. Türkiye bu rakama dayanarak 7 milyondan çokça diyabetli birey olduğu söylenebilir.
4. Diyabet hastası olduğumuzu nasıl anlarız? Belirtisi var mıdır?
Sık idrar yapma, gece idrar yapma, ağız kuruluğu-aşırı susama, terleme, sık acıkma, kilo kaybı yada kilo alma, halsizlik, dikkat-konsantrasyon bozukluğu, bulanık görme üzere belirtiler diyabet açısından uyarıcı olmalalıdır.
5. Diyabet toplumsal hayatımızı nasıl tesirler?
Diyabetik hastalar nizamlı olarak hekim kontolünde olmalı, belirli bir beslenme ve fizikî aktivite planlaması çerçevesinde yaşamalıdır. İlaçlarını tertipli almalı, yekenlerini hengamında yemelidir.
6. Küçük çocuklarda da görülebiliyor. Bunun sebebi nedir?
Diyabet çoklukla erişkin populasyonun illeti olup yaşla birlikte görülme sıklığı artar. Bu tip diyabet tip 2 diyabet denen hastalıtır. Gelgelelim münhasıran çocuklarda pankreasın insülin yapamamasında bağlı olarak tip 1 diyabet gelişmektedir. Çocuklarda insülin üretimi olamadığı için çocukluk diyabetinde zarurî olarak kesinlikle insülin tedavisi kullanılmalıdır.
7. Diyabetin devası yok mu, külliyen kurtulmak mümkün mü?
Münhasıran diyabet riski yüksek olan kimselerin sistemli egzersiz yapıp- beslenmelerine dikkat etmeleri ve kilo denetimi sağlamaları-zayıflamaları ile diyabet önlenebilmekte yada geciktirilebilmektedir.
Diyabet belirli kaidelerde nizamlı ilaç kullanılmasıyla kan şekerini denetim altına alarak ömür uzunluğu takip edilmesi gereken bir hastalıktır. Çok az bir hastada süreksiz müddet ilaç gereksinimi ortadan kalkabilir.
Tip 1 diyabetlilerin seçilmiş bir kısmında pankreas nakli yapılarak hastalık büsbütün düzelebilmektedir. Bu süreç çok özellikli bir süreç olup bizim hastanemizde de 2002 yılından beri uygulanmaktadır.
Ayrıyeten seçilmiş tutarlı birtakım erişkin diyabetiklerde mide-bağırsak ameliyetlerıyla hastalarda büsbütün normelleşme sağlanabilmekte yada diyabet daha güzel denetim edilebilmektedir. Diyabetin ameliyatla tedavi seçeneklerinin tamamı tekrar bizim hastanemizde yapılabilmektedir.
8. Şeker illeti için insülin iğnesi her gün yapılmalı mı?
Şeker hastalarında hapların zayıf kaldığı, yada hap kullanmanın sakıncalı olduğu durumlarda, günde 1-5 defa insülin uygulanabilir. Yada insülin pompası aracılığıyla mütemadi cilt altına insülin uygulanabilir. İnsülin vücudumuzda şekerin kullanılmasını ve kandaki şekerin istenilen seviyelerde tutulmasını sağlar.
9. Günümüzde diyabete daha sık rastlanılmasının sebebi sizce nedir?
Diyabet sıklığının artışın, beslenme biçimindeki değişim, hareketsizlik ve kilo artışına bağlıdır. Yerküre çapında yüksek yağ içeren yiyecek tüketiminin artışı, lifli besinlerin alınmaması ve ailelerin konutta yemek yapmak tarafına dışarıdaki hazır yiyeceklere yönelmeleri bunda tesirli olmuştur. Evlatlar oyun oynamakla geçireceği vakitleri bilgisayar başında oturarak geçirmektedirler. Bu durum da diyabeti çığ üzere büyütmektedir.
10. Diyabet öteki hangi meselelere yol açar?
Güzel denetim ve tedavi edilmezse diyabet insan ömrünü %10 kadar kısaltabilir. Bu hastalarda kalp ve damar marazları 2-4 kat artar ve bu nedenle hayatlarını kaybederler. Diyabet uzun periyotta kalp damar marazları, böbrek hasarı, görme-göz ile ilgili sıkıntılar, ayak yaraları, had harabiyetine yol açabilir. Yerkürede körlüğün, ayak amputasyonlarının, böbrek yetmezliğinin ensık nedeni diyabettir.
11. Ailesinde diyabet olmayanlar da şeker hastası olabilir mi?
Ailede diyabet illetinin olması diyabet riskini artıran en değerli faktörlerden birisidir. Fakat ailede diyabet hastası olmasa da özelllikle kilolu kimselerde diyabet olam riski yüksektir.
12. Çok şeker yiyen şeker hastası olur mu?"
Çokça ölçüde şeker tüketmek direkt olarak diyabete neden olmaz. Fakat şeker ve şeker içeren yiyeceklerin çokça ölçüde yenilmesi şişmanlığa neden olur. Şayet kişinin diyabetli olmaya yatkınlığı varsa şişmanlık diyabetin ortaya çıkışını hızlandırır.
13. Kan şekerini düşüren ya da diyabeti önleyen bitkiler var mı?
Rastgele bir bitkinin kan şekerini düşürdüğüne ya da diyabeti önlediğine dair kanıtlanmış ilmî olgu yoktur. Bitkilerin yenilmesi ya da kaynatıldıktan sonra içilmesi kan şekerini katiyen düşürmez.
Halk arasında kekik suyu, tarçın ve limonun diyabete güzel geldiği yanında çeşitli söylentiler mevcuttur; ama bugüne kadar kekik suyu, tarçın ve limon ile ilgili bu türlü bir tesirin olduğuna dair kuvvetli ilmî doneler yoktur.
Ayrıyeten tadı ekşi de olsa tüm meyveler ve meyve suları şekeri yükseltirler. Zira ekşi yahut tatlı meyvenin içerdiği karbonhidrat (meyve şekeri) ölçüsü farklı değildir. Fakat meyveler olgunlaştıkça içindeki şeker ölçüsü artar. Bu nedenle meyvelerin yumuşak ve sulu olduğu devirlerde değil de, daha sert oldukları devir yenmesi daha düzgündür.
14. Hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) nedir? Kan şekeri fikir ne yapmalıyım?
Hipoglisemi kan şekerinin beklenen olağan seviyelerden daha düşük olmasıdır ve şeker yüksekliğinden çok daha ziyade tehlikelidir. Yemesi gerekenden daha az beslenenlerde, öğün atlayanlarda, planlanandan daha çokça egzersiz yapanlarda, önerilenden daha ziyade şeker ilacı kullananlarda ve münhasıran yaşlı hastalarda hipoglisemi riski yüksektir.
Kan şekeri niyet acil tedbir olarak 2 -3 adet kesme şeker ya da glikoz tablet almak gerekir. 1 bardak şekerli meyve suyu, bisküvi, meyve de tüketilebilir. Gelgelelim çikolata üzere şeker dışında yağ içeren besinler kan şekerimiz düştüğünde kullanılmamalıdır. Zira bir besinin içeriğindeki yağ, o yiyeceğin içindeki şekerin emilmesini azaltır, pürüzler ve kan şekerini yükseltme suratını ağırlıklar.
15. İnsülin bağımlılık yapar mı?
İnsülin bağımlılık yapmaz. Toplulukta 'İnsüline başlandığında bırakılamaz' üzere bir tasavvur var. Bu tasavvur yanlıştır. Bazen enfeksiyonlarda, gebeliklerde yahut operasyonlarda gereksinim olmasa bile o an için insülin kullanıldığı durumlar vardır. Bu durumlarda insülin kullanma gereksinimi ortadan kalktıktan sonra insülin tedavisi kesilip tekrar ağızdan alınan ilaçlar kullanılabilir. Fakat haplar artık zayıf hale geldiyse yada hap kullanamayacak olan hastalarda insülin tasarruf mecburiliği vardır.
16. İnsülin kullanan hastalar kilo alırlar mı?
İnsülin tedavisi alan hastalar verilen diyete ve egzersize dikkat ederlerse kilo almaması gerekir. Ama hasta diyetine dikkat etmiyorsa ya da 'İnsülini biraz daha ziyade yapayım, şu yiyeceklerden biraz daha ziyade tüketeyim' üzere mütalaalarla insülini berbata kullanıyorsa bu durum kilo aldırabilir.
17. Diyabetliler evlat sahibi olabilir mi?
Şeker hastaları gebelik düşünüyorlarsa gebelik öncesinde kan şekerinin denetim altında olmalı ve haplar kesilerek insülin tedavisi uygulanmaladır. Kan şekeri mütenasip seviyelerde tutuluyorsa ve gerçek tedavi teknikleri uygulanırsa gebe kalma ve sağlıklı bir evlat sahibi olmaları mümkündür.
Başkaca tüm gebeler gebelikte şeker illeti açısında taranmalı ve gebelikte diyabet gelişir ise şeker seviyesi takip edilmeli, gerekiyorsa insüline başlanmalıdır. Zira gebelerde şeker hapı kullanılmamaktadır
18. Şeker hastaları spor yapabilir mi?
Sistemli egzersiz, diyabet bakımının en kıymetli ögelerindendir. Tek yapılması gereken spordan evvel ve sonra, şeker ölçümü yaparak gerekirse bir ara öğün yenmesidir. Umumi bilinen bir yanlış da sabah aç karnına spor yapmaktır. Açken spor yapmak hipoglisemi riskini artıracağı için umumiyetle tavsiye edilmez.
19. Meyve suyu içmek konumuna meyve tüketilmelidir?
Şeker hastalarına meyvenin kendisini yemesi ve velev paklık kaidelerine dikkat edilerek mümkün ise kabuklarıyla yemesi önerilir. Zira bir bardak meyve suyunu elde etmek için 2-3 adet meyve sıkmak gerekir. Sıradanda verilen meyve ölçüsü ise porsiyonda bir tanedir. Yani bu durumda hasta olağandan çokça meyve yemiş olur. Bir öteki sakıncası ise likit besinlerin çok süratli emilmesidir. Bu emilim de kan şekerini süratle yükseltir.
20. Diyabet cinsî hayatı tesirler mi?
Kan şekeri denetiminin güzel yapılmadığı uzun periyodik şeker hastalarında diyabet cinsî hayatı olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle nizamlı denetim ve yeterli kan şekeri ayarlanması gereklidir.
21.Şeker hastaları oruç tutabilir mi?
Ramazan ayında uzun müddet aç kalınması ve likit alınmaması kan şekeri denetimi bozulabilir. Oruç tutmak hastalarda hem önemli kan şekeri düşüklüklerine hem de bilhassa iftardan ve sahurdan sonra önemli kan şekeri yükselmelerine neden olabileceği için oruç tutmaları sakıncalıdır. Kimi hafif diyabetik hastalarda ve hususî durumlarda hekim ve hastanın birlikte karar vererek oruç tutmalarına müsaade verilebilir.
22. Diyabetlilere tavsiyeleriniz nelerdir?
Diyabetik hastalar hastalıklarıyla yaşamayı kabullenmeli ve öğrenmelidir. Hastalar diyabet ile âlâ geçinmelidir. Nizamlı mütehassıs takibinde olmalıdır.
Diyabetik olmayanlara tavsiyem şişman ve diyabetik olmamalarıdır.