Diz ağrısı çok sık karşılaşılan yakınmalardan biridir. Diz ağrılarının kaynağı eklem içi dokular ya da
eklem çevresindeki kas, kiriş, bağ ve keseler olabilir. Akut diz ağrısı genellikle travma kökenlidir ama
kronik diz ağrılarısı nedenleri arasında genellikle romatizmal patolojiler yatar. Ağrının nedenine bağlı
olarak hasta, ağrıyı diz kapağında, diz önünde, diz arkasında hissedebilir.
1. Bağ Yaralanmaları: Diz yan bağları ya da çağraz bağlardaki yaralanmalar sıklıkla travmatik
kaynaklıdır.Özellikle spor yaralanmalarında karşımıza çıkar. Akut gelişen diz ağrısı, yürüken ve dizi
kıvırırken belirgin rahatsızlık vardır. Bazı olgularda tekrarlayan yarlanmalar sonucunda kalsifikasyon
ortaya çıkabilir.
Ön çapraz bağ yaralanmaları: Ön çapraz bağ yaralanmaları, diz ağrısı nedenleri arasında en sık
görülen bağ yaralanmasıdır. Tek başına olabilir ya da iç yan bağ, iç menisküs yaralanmaları eşlik
edebilir.Sıklıkla kuadrİsep kasılı durumdayken aniden duruşlarda yaralanır.
Temel bulgular diz ağrısı, şişlik, eklem hareket açıklığında kısıtlanmadır. Kronik olgularda dizde
boşalma duygusu olabilir. Tedavide istirahat, bandaj ve soğuk uygulanır. Akut dönem tedavisinden
sonra hastanın yaşı, akitiviteleri, eşlik eden diğer sorunlar göz önüne alınarak tedavi seçimi yapımalıdr.
Ancak tedavi seçimi ne olursa olsun erken ve etkin fizik tedavi ve rehabilitasyonun ön koşul olduğu
unutulmamalıdır.
Arka çapraz bağ yaralanmaları: Tüm diz yaralanmalarının %3-37;sini oluşturur. Yaralanma akut ya da kronik, tek başına ya da diğer yaralanmalarla birlikte olabilir.
Dizin aşırı kıvrılması arka çapraz bağ yaralanmasının en önemli mekanizmasıdır. Fizik muayenede
akut yaralanmaya bağlı olarak dizin arka tarafında cilt altındaki kanamaya bağlı kırmızılık görülebilir.
Dizde şişlik ve hareket kaybı vardır. Ağrı ve yürüme zorluğu vardır. Tedavide istirahat, bandaj, soğuk
uygulama yapılır. Hastalığın seyri genellikle iyidir.
Yan bağ yaralanmaları: En sık dizin iç kısmında bulunan bağ yaralanır. İç menisküs ve ön çapraz bağ yaralanmaları eşlik edebilir.
Dış yan bağın tek başına yaralanması nadirdir. Genellikle diğer yaralanmaların bir parçası olarak
karşımıza çıkar. Önde gelen bulgu diz ağrısıdır. Ağrının yanında kilitlenme varsa menisküs ve ön
çapraz bağ yaralanması düşünülmelidir. Tedavide diğer bağ yaralanmalarına uygulanan prensipler
geçerlidir.
2. Tendinit (kiriş kılıfının iltihabı): Romatizmal hastalıkların bir bulgusu olarak ya da aşırı kullanım
sendromlarından biri olarak karşımıza çıkabilir.
Patellar Tendinit (Diz kapağına ait tendinit)
iz kapağı alt bölgesinde görülen ağrının yaygınnedenlerindendir.
Sıçrayıcı dizi olarak bilinen bu durum özellikle sık tekrarlayan sıçramayı gerektiren sporlarda
(voleybol, basketbol, tenis, atletizm) sık görülür. Hatalı antrenman teknikleri (yetersiz ısınma,
antrenman yoğunluğunda ve sıklığında ani artışlar, sert zemin ve kötü ayakkabı), kas gücü ve esnekliği
arasında dengesizlik, baldır arka kaslarında yetersiz esneklik gibi çeşitli nedenler diz kapağı tendinitine
zemin hazırlayabilir.Karakteristik yakınma, aktiviteyle ilişkili diz kapağı ağrısıdır. Uzun süreli oturma
ya da merdiven çıkmadan sonra da ağrı ve sertlik açığa çıkar. Tedavide öncelik ağrının azaltılmasıdr.
Bunun içn ilaç tedavinin yan sıra fizik tedaviden yararlanıbilir. Daha sonra nedene yönelik egzersiz
programı düzenlenmelidir.
3. Menisküs Yaralanmaları: Menisküsler uyluk ve kaval kemiği eklem yüzeyleri arasındaki boşluğu
doldurular. Dizin dengesinin sağlanmasında, ekleme binen yükün dağıtılması ve emilmesinde önemli rol oynarlar
Menisküs yaralanmaları akut bir tramva ya da yaşlanma sürecindeki yıpranmaya bağlı ortaya çıkar. İç
menisküs yırtıkları dış menisküs yırtıklarından daha sık görülür.
Menisküs yaralanmalarında temel yakınma diz ağrısı, diz kapağı ağrısı, şişlik ve kilitlenmedir. Bağ
lezyonu eşlik etmiyorsa şişlik belirgin değildir. Hasarlı bölge dokunmakla duyarlıdır.Tedavide akut
dönemde istirahat, lokal soğuk uygulama, bandaj uygulanır. Aktif, atletik gençlerde cerrahi tedavi
açısından değerlendirilmelidir.
4. Bursit (Kese iltihapları): Keseler özellikle vücudun birbirine sürtünen yapıları arasında bulunup
aşınmalarına engel olan yapılardır.
Diz eklemi çevresinde 11 kese vardır. Bu keselerden herhangi birindeki yangı, diz ağrısına neden
olabilir. Tekrarlayan küçük travmalar, akut direk travma, enfeksiyona sekonder olarak gelişebilir.
Lokal diz kapağı ağrısı, şişlik, kızarılık ve ısı artışı vardır.
5. Kıkırdak Kırıkları (osteokondritis dissekans): Eklem kıkırdağının ya da eklem kıkırdağıyla
birlikte kıkırdak altındaki kemiğin bir bölümünün beslenmesinin bozukluğu ve canlılığını kaybetmiş
kemik parçasının sağlam dokundan ayrılmasıdır.
Sıklıkla uyluk kemiğin iç eklem yüzeyinde ortaya çıkar. Genellikle adolesanlarda görülen diz ağrısı
nedenlerindendir ve %20 olguda iki taraflıdır. Akut travma, tekrarlayan küçük travmalar, dolaşım
bozukluğu ve genetik nedenlerden kaynaklanabilir. Hastada aktiviteyle artan diz ağrısı ve şişlik vardır.
Eklem faresi denilen serbest cisim nedeniyle dizde kilitlenme saptanabilir. Tedavi hastalığın evresine,
hastanın iskelet gelişimine bağlıdır. İskelet gelişimini tamalamış olan hastalarda, dizde kilitlenme ya da
ağrılı serbest cisim varlığında ortopedik girişim düşünülmelidir.
6. Eklem faresi (Serbest Cisim): En sık nedeni kıkırdak lezyonları ve kireçlenmelerdir. Diz eklemi,
serbest cisimlerin en sık görüldüğü eklemdir. Serbest cisimlerin karakteristik bulgusu kilitlenmeye yol
açmalarıdır. Kilitlenme şiddetli diz ağrısıyla beraberdir. Düz grafilerde kolaylıkla saptanır.
Kilitlenmelere neden olan olgularda serbest cismin cerrahi olarak çıkarılması gerekir.
7. Osteonekroz (kemik dokusunun canlılığını kaybetmesi): Klasik olarak orta yaşlı ya da yaşlı
kadınlarda görülür. Travma olmaksızın, ani başlangıçlı diz ağrısı ve eklem hareket kısıtlılığı vardır.
Özellikle erken tanı konan olgularda koruyucu tedaviyle bulgular geriler.
8. Diz kapağı çıkığı: Diz kapağı kemiği diz önünde bulunan üçgen şeklinde bir kemiktir. Dizimizi
büküp gerdiğimizde diz kapağı kemiği uyluk kemiği yatağı içinde aşağı yukarı hareket eder. Bazen
dizdeki bir kas ya da bağ ters yönde gerilirse diz kapağı kemiği zorlanır. Bu durumda diz kapağı
kısmen veya tamamen yerinden çıkabilir. Dizin kıvrılmasıyla aniden ortaya çıkan diz kapağı ağrısı
vardır ve hasta dizini açamaz. İç yan bağ yaralanma bu tabloya eşlik edebilir. Genellikle genç atletlerde
ve kızlarda daha sıktır. Bağlardaki gevşeklik, uyluk kemiğinin gelişim anormalliği, diz kapağının
anormal yüksek pozisyonu diz çıkığına yatkınlaştıran etkenlerdir.
9. Diz Kapağının Stres Kırığı: Diz kapağının stres kırığı nadirdir.
10. Osgood-schlatter hastalığı: Sıklıkla onlu yaşlardaki, atletik, aktif çocuklarda ortaya çıkan diz
ağrısı nedenleri arasındadır. Kaval kemiğinin osteonekrozudur. Diz kapağı altında kaval kemiğinin üst
ucunda aktiviteyle ilişkili diz kapağı ağrısı, şişlik ve hassasiyet vardır. Erkeklerde daha sık görülmekle
beraber, sportif aktivitlere katılan kızlarda da sıklığı fazladır. Bulgular genellikle hızlı büyüme
döneminde başlar. Ağrı kesintilirdir, özellikle diz bükme, çömelme, sıçrama gibi aktiviteler sırasında
artar. Tedavide aktivite düzenlenmesi, ilaç tedavisi, soğuk uygulama ve fizik tedavi yapılır.
11. Yağ yastıkçığı sendromu: Diz eklemi içinde bir çok yağ yastığı vardır. Diz ekleminin ön
bölümünde diz kapağı üstinde, arkasında ve altında olmak üzere üç tane yağ yastığı mevcuttur. Bu yağ
yastıkları damar ve sinir açısından zengin bir yapıdır. Özellikle Hoffa hastalığı olarak bilinen diz
kapağı altındaki yağ yastığı hastalığı çok sık görülür. Diz kapağı ağrısı nedeni olabilir. Diz ağrısı uzun süre oturmayla ve diz çökmeyle artar.
12. Koşucu dizi: Sıklıkla koşucular, bisikletçiler, askerler gibi dizde tekrarlayan bükülme-gerilme
yapanlarda görülür. Dizin dış yanında ağrı vardır. Ağrı genellikle koşuya başladıktan 10-15 dakika
sonra başlar, istirahatla rahatlar. Bazen yürüyüş ya da merdiven inip çıma sırasında da ortaya çıkabilir.
Tedavide istirahat, lokal soğuk uygulama, germe egzersizleri, ilaç tedavisi, fizik tedavi ve
rehabilitasyon yapılır.
13. Kireçlenme:Tıbbı karşılığı osteoartrit olan kireçlenme, sıklığı yaşla birlikte artan, eklem
kıkırdağının lokal kaybıyla birlikte eklem kenarlarında meydana gelen kemik değişiklikleridir. Klinik
olarak temel yakınma ağrı ve tutukluktur. Diz kireçlenmesi yaşlı popülasyonun üçte birini etkileyen diz
ağrısı nedenleri arasındadır. Daha sıklıkla kadınlarda ve iki dizden birden görülür.