doğada su döngüsü nasıl oluşur

Su Döngüsü Nedir?

Su, hayat kaynağıdır Bütün canlıların ağırlıklarının manâlı bir kısmını su oluştururYeryüzündeki su miktarının yaklaşık % 5 i tatlı sulardırGüneş enerjisinin ısıtmasıyla, dağıtılmış kaynaklardan atmosfere çıkan su buharı; yağmur, kar, dolu gibi yağış biçimleriyle bitmiş yer yüzüne döner Bu suyun bir miktarı yer altı sularına karışırken, daha büyük kısmı, göl ve deniz gibi kaynaklarda birikir Su döngüsü de, öteki bütün döngüler gibi süreklidir Ur terleme ile su döngüsüne katılır

Yer yeryüzündeki bütün sular katılmaktadır Söz gelimi, denizlerden uçucu su, yağış olarak yer yüzüne dönmekte, bir kısmı üstünkörü sularda birikip, bir kısmı da yer altı sularına karışmaktadırYer altı sularının son toplanma yeri ise deniz ve okyanuslardır Burada toplanan sular, su döngüsüne devam eder ( uzun su devri ) Deniz ve okyanuslardan uçucu suyun karalara geçmeden yeniden yağmur, kar, doymuş biçiminde deniz ve okyanuslara geçmesine ise kısa su devri denir

Su Çevrimi Nedir?

Su çevrimi, yeryüzünde, yeraltında ve atmosferde suyun mevcudiyetini ve hareketlerini tarif eder Dünyadaki su daima hareket halindedir, Buz halden sıvı ayla, akışkan halden buhar haline ve buhar halinden her tarafta sıvı haline dönen suyun bu hareketi devamlılık arz eder Su çevrimi milyonlarca yıldır devam etmekte olup hayatın mevcudiyeti buna dayanır Susamış bir yaşam dayanılmaz olurdu

Yağmur, kar, doymuş gibi bütün yağışların tek bir kaynağı vardır Yağışların nedeni havadaki nemin (su buharının) yoğunlaşmasıdır Nemlilik yer yüzeyinde dolaşım halinde bulunan suların buharlaşmasından ileri gelir

Bitkilerin terlemesinden ve ıslak topraklar, akarsular, göller ve denizlerdeki suların buharlaşmasından oluşan su buharı hava akımlarıyla yukarı doğru yükselir ve yükselen hava soğur Bu yüzden su buharı çok minik damlacıklar halinde yoğunlaşmaya başlar Bu damlacıklar bulutların oluşmasına yol açar Su damlacıklarının yük ve hacimleri, içinde bulundukları hava göre taşınabilme sınırına dek artar Pek bir an kazanç oysa, artık hava bu damlacıkları taşıyamaz İşte o süre bunlar yağmur halinde aşağıya inerler Eğer atmosferin üst katmanlarında sıcaklık fazla düşük ise su damlacıkları ufak buz kristallerine dönüşür Böylelikle kar olayı meydana kazanç Batmış ise yaz fırtınaları esnasında karmakarışık bir mekanizma sonucunda oluşur Yağışlar toprağa varınca, yüzeydeki akarsuları beslerler ya da toprağın derinliklerine içten süzülerek derin yeraltı sularını oluşturur


Su çevriminin fazla kısa bir özeti

Su çevriminin başlangıç noktası yoktur fakat, okyanuslardan başlayarak su döngüsünü anlatalım Su çevrimini harekete geçiren güneş, okyanuslardaki suyu ısıtır, ısınan su da atmosfere buharlaşır Yükselen hava akımları, su buharını atmosfer içinde yukarıya değin taşır, orada bulunan daha soğuk hava bulutlar içinde yoğunlaşmaya sebep olur Hava akımları, bulutları dünya çevresinde hareket ettirir, bulut zerreleri bir araya gelerek, büyürler ve yağış olarak gökyüzünden düşerler Bazı yağışlar, kar olarak dünyaya geri döner ve donmuş su kütleleri halinde binlerce yıl kalabilecek olan buz tepeleri ve buzullar şeklinde birikebilir

Ilıman iklimlerde ilkbahar geldiğinde çoğu vakit kar örtüleri erir ve eriyen su, erimiş kar olarak toprak yüzeyinde akışa geçer ve ara sıra de sellere sebep olur Yağışın çoğu okyanuslara yada toprağa düşerek yerçekiminin etkisiyle yüzey akışı olarak akar Akışın bir kısmı vadilerdeki nehirlere karışır ve buradan da nehirler vasıtasıyla okyanuslara doğru hareket eder Yüzey akışları ve yeraltı menşeyli kaynaklar tatlı su olarak göllerde ve nehirlerde toplanır Bütün yüzey akışları nehirlere ulaşmaz Akışın birçok sızarak yer altına geçer Bu suyun bir kısmı yüzeye yakın kalır ve yeraltı suyu boşaltımı olarak tekrar yüzeydeki su kütlelerine (ve okyanusa) katılır Bazı yeraltı suları yer yüzeyinde buldukları açıklıklardan tatlı su kaynakları olarak bitmiş ortaya çıkarlar Sığ yeraltı suyu, bitki kökleri tarafından alınır ve yaprak yüzeyinden terlemeyle atmosfere geri döner Yeraltına sızan suyun bir kısmı daha derinlere gider ve çok uzun zaman süresince büyük miktarda tatlı suyu depolayabilen akiferleri (suyla doymuş yeraltı materyali) besler Zamanla bu su da hareket eder ve bir kısmı su döngüsünün başladığı ve bittiği okyanuslara karışır

Hidrolojik Döngü (Su Döngüsü)

Bugün kullandığımız suyun milyonlarca yıldır dünyada bulunduğu ve miktarının fazla fazla değişmediği doğrudur Dünyada su hareket eder, formu değişir, ur ve hayvanlar kadar kullanılır, fakat gerçekte asla değil olmaz Buna Hidrolojik Döngü (Su Döngüsü) denir

Su Döngüsünü Oluşturan Basamaklar

Bu döngüde suyun hareket etmesini sağlayan beş değişik durum vardır:
1 Yoğunlaşma (kondansasyon),
2 Yağış (precipitation),
3 Toprağa geçiş (Infiltration) ve yeraltı sularının oluşumu,
4 Yüzeyel sızıntı (Runoff) ve yüzey suları ile yeraltı sularının oluşumu,
5 Buharlaşma (Evapotranspiration)

Su buharı yoğunlaşarak bulutları oluşturur, koşullar yerinde olduğunda yağış meydana gelir Yağış biçiminde yeryüzüne düşen su, toprağa sızarak yeraltı sularına ya da yüzeyel akış olarak okyanuslara, denizlere karışır Yüzey sularının buharlaşmasıyla su atmosfere geri döner

Yoğunlaştırma:Suyun buhar formundan akıcı formuna metamorfoz sürecidir Havadaki su buharı konveksiyon yardımıyla artar Ilıknemli hava yükselirken soğuk hava altında doğru hareket eder Ilık hava yükseldikçe sıcaklığı azalıp enerjisini kaybettiğinden gaz halden değişken ya da katı (kar veya dolu) haline döner
Yoğunlaşmayı buzdolabından soğuk bir su şişesi aldığınızda ve oda ısısında bıraktığınızda şişe yüzeyinde açık açık görebilir, su şişesinin oda ısısında nasıl “terlediğini rahatlıkla izleyebilirsiniz

Yağış: Yağmur, sulusepken kar, kar ya da doymuş olarak bulutlardan salınan sudur Atmosferde yoğunlaştığı, atmosferik hava akımında kalmasının zorlaştığı durumda su buharından sonradan yağış meydana gelir

Toprağa geçiş: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirirler
Toprağa sızan su miktarı, toprağın eğimi, bitkilerin tipi ve miktarı, toprağın su ile doygun olup olmamasına ast olarak değişir Yüzeyde büyük yarıklar, delikler bulunması, toprağa su geçişini kolaylaştırır

Yüzeyel akıntı: Fazla pozitif yağış olduğunda, toprak suya doyar ve suyun fazlasını alamaz Kalan su toprağın yüzeyinden akar (Runoff) Suyun toprağa emilemeyen kısmı yüzey suları olarak isimlendirilir Yüzeyel sular kar ve buzların erimesiyle de oluşabilir
Yüzey suları çaylara, derelere ve nehirlere akar Yüzey suları tekrar tekrar alt noktalara dürüst taşınır, dolayısıyla okyanuslara karışır

Yeraltı suları: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirir
Yeraltı sularının bir bölümü derinde kapalı bir su katmanına ulaşır ve kullanılabilmeleri için yeryüzüne özel bir yöntemle çıkarılmaları gerekir
Yeraltı sularının diğer bir bölümü ise basınç etkisiyle üstteki toprak katmanlarına dürüst hareket eder ve yeryüzüne ulaşır Bu sulara kaynak suyu denir

Yeraltı suyu toprak katmanlarından geçerken temas ettiği yüzeydeki mineral vb maddeleri de yapısına alır Bu maddeler suyun faydalı bileşenlerini (demir, magnezyum vb) oluşturabileceği gibi arsenik, nitrat, tarım ilacı kalıntıları gibi zehirli maddeler de olabilir Toprak sarsıntıları, yağmur ve eriyen kar suları, bu zehirli maddelerin suya karışma riskini artırır bu nedenle suyun bileşimindeki değişikliklerin kesintisiz izlenmesi ve tehlikesiz ülkü getirilmesi için etkili filtrasyon yöntemleriyle arındırılması gereklidir

Uçup Gitme: Bitkilerin nemlenmesiyle ve toprağın buharlaşmasıyla oluşan sudur Evapotranspiration, atmosfere her tarafta giren su buharıdır
Evapotranspiration, buhar olarak atmosfer içinde artmaya başlayan su moleküllerinin niçin olduğu güneş enerjisinin suyu ısıttığı durumda oluşur
Görüldüğü gibi, gereksinmemiz olan suyun bize ulaşması için birçok yaradılış gerçekleşmektedir Ve bu oluşumlar defalarca iş başındadır Kutup örneklerde ise döngü ayrı şekillerde gerçekleşir Örneğin, Antartika donmuş olduğundan buharlaşma oluşmaz (buzlar sublimation adı bahşedilen bir oluşumla doğrudan su buharına dönüşür) Tekrar mesela, Sahra Çölü çok verimsiz olduğundan yağış olmaz (su, yere düşmeden uçup gitme oluşur) Fakat döngü defalarca sürer
İşte bu nedenle her gün içtiğimiz su, dinozorlar dünyayı dolaştığında da aynı döngü içerisinde dünyamızda dolaşmaktaydı *