Doğal Afetler Nedir?
Doğal Afetlerin isimleri
Doğal afet, en geniş anlamı ile insanlara zarar veren olaylara denir Başka bir ifade ile can ve mal kaybına yol acan doğal olaylardır Afetin ilk ozelliği doğal olması, ikincisi can ve mal kaybına neden olması bir diğeri cok kısa zamanda meydana gelmesi ve son olarak da başladıktan sonra insanlar tarafından engellenememesidir
Jeolojik doğal afetler
Deprem
Deprem, yerkabuğu icindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya cıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak gectikleri ortamları ve yeryuzeyini sarsma olayıdır Magma uzerinde yuzen levhalar konveksiyonel akım sayesinde surekli hareket halindedir Kıtaların hareketi ile plato sınırlarında kaynama ve ayrılmadaki surtunmeden oluşan kinetik enerjinin aniden buyuk bir gucle boşalabilir Yer katmanlarında oluşan şok dalgalarının sebep olduğu doğa olayına deprem denir Depremin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının yeryuvarı icinde ne şekilde yayıldıklarını, olcu aletleri ve yontemlerini, kayıtların değerlendirilmesini ve deprem ile ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına Sismolojidenir
Heyelan
Heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yercekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketidir Kayalardan, dokuntu ortusunden veya topraktan oluşmuş kutlelerin, cekimin etkisi altında yerlerinden koparak yer değiştirmesine heyelan denir Bazı heyelanlar buyuk bir hızla gercekleştikleri halde bazı heyelanlar daha yavaş gercekleşirler Heyelanlar yer yuzunde cok sık meydana gelen ve cok yaygın bir kutle hareketi ceşididir ve aşınmada onemli rol oynarlar Buyuk heyelanlar aynı zamanda topografyada derin izler bırakırlarTurkiye'de en fazla gorulen yerler Karadeniz Bolgesi'nde ozellikle Doğu Karadeniz şerididir
Yanardağ patlamaları
Yanardağ ya da Volkan, magmanın (dunyanın ic tabakalarında bulunan, yuksek basınc ve yuksek sıcaklıkla erimiş kayalar), yeryuvarlağının yuzeyinden dışarı puskurerek cıktığı coğrafi yer şekilleridir Guneş sisteminde bulunan kayalık gezegen ve aylarda (bazıları cok aktif olan) bircok yanardağ olmasına rağmen, bu olgu, en azından dunyada, genellikle tektonik plaka sınırlarında gorulur Ne var ki, sıcak nokta yanardağlarında onemli istisnalar vardırYanardağların araştırıldığı bilim dalına volkanoloji (yanardağbilimi) denir
Endonezya'daki Java Adasında bulunan Semeru Yanardağı Ote yandan, eğer magma duşuk oranlarda (%52'den az) silika icerirse, lava mafikadı verilir ve puskururken cok akışkan hale gelir ve uzun mesafelerce akabilir Mafik lav akışının iyi bir orneği, İzlanda'nın neredeyse coğrafi merkezindeki bir puskurme yarığının aşağı yukarı 8000 yıl once oluşturduğu Buyuk Thjórsárhraun akıntısıdır Bu lav akıntısı, 130 km otedeki denize varıncaya kadar akmaya devam etmiş ve 800 km²'lik bir alanı kaplamıştır
Meteorolojik doğal afetler (Hava olayları)
Sel
Sel, bir bolgede toprağı belirli bir sure icin tamamen veya kısmen su altında bırakan; ani, buyuk ve duzensiz su akıntılarına verilen isimdirBir akarsu veya deniz, gol gibi buyuk su kitleleri kimi zaman fazlasıyla suyla yuklenir, bunun sonucunda taşarak yatağından cıkar ve seladı verilen bir doğal felakete neden olur
Cığ
Cığ, farklı nedenlerden dolayı dağdan aşağıya doğru kayan buyuk kar kutleleridir Bol kar yağışı olduğunda, taze kar tabakasının alttaki eski tabakayla iyi kaynaşmaması sonucu,ruzgarın kaldırdığı buyuk bir kar kitlesinin aşağı inerek alttaki kar tabakası uzerinde kayması sonucu, ve bir hayvan veya kayakcının oynak kar tabakasını ciğneyerek harekete gecirmesi sonucu cığ oluşabilir
Fırtına
Hızlı esen ruzgar kendi kuvvetinin yanında cevresini de etkiler Oncelikle estiği denizde veya okyanusta suları kabartarak buyuk dalgalar oluşturur Fırtınaya yakalanan yelkenli tekneler, herhangi bir liman ya da marinaya sığınamayacak kadar acıktaysalar, fırtınaya hazırlık yapmaları gerekir Şiddetli ruzgara karşı yapılacak en etkili onlem, yelkene camadan vurmaktır Bunun anlamı yelkenin alanını kuculterek, ruzgardan daha az faydalanmaktır Bu şekilde ruzgarın tekneyi bayıltıcı etkisinin birazda olsa onune gecilmiş olunur O da yetmiyorsa teknedeki ana yelken indirilir ve on yelkenle (flok veya cenova) seyire devam edilir
Kuraklık
Bir bolgede nem miktarının gecici dengesizliğin kaynaklana su kıtlığı olarak tanımlanabilen kuraklık, doğal bir iklim olayıdır ve herhangi bir zamanda ve yerde meydana gelebilir Kuraklık genellikle yavaş gelişir ve sıklıkla uzun bir donemi kapsar Kurak iklimlerin hukum surduğu yerlerdeki hayvanlar ve bitkiler, nem eksikliğinden ve yuksek değişkenlikteki yağıştan dolayı olumsuz etkilenirler
Orman Yangını
Orman yangını, doğal ya da insani sebeplerden ortaya cıkan ormanların kısmen veya tamamen yanmasıdır Yıldırım duşmesi,yanardağ patlaması ve yuksek sıcaklık gibi doğal sebeplerle cıkan yangınlar ve sigara, tarımsal urunler nedenli cıkan insan kaynaklı orman yangınları vardır Ormanların yanması ekolojik olarak bir cok zarara sebep olur İklim değişikliği ve kuraklık başlıca sonuclardır
Hortum
Hortum, kumulus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şekilinde donerek gezen bir ruzgar turudur Bu hortumbulutlardan yere kadar uzanır ve buyuk yıkıcı guce sahip olan bir doğa felaketidir Hortumlar hakkında bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından uretilmiştir ve bu teori gunumuzde de doğru olarak kabul edilmektedir Bir denizin ya da golun uzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir Su hortumuoluşturur
Doğal Afetlerin isimleri
Doğal afet, en geniş anlamı ile insanlara zarar veren olaylara denir Başka bir ifade ile can ve mal kaybına yol acan doğal olaylardır Afetin ilk ozelliği doğal olması, ikincisi can ve mal kaybına neden olması bir diğeri cok kısa zamanda meydana gelmesi ve son olarak da başladıktan sonra insanlar tarafından engellenememesidir
Jeolojik doğal afetler
Deprem
Deprem, yerkabuğu icindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya cıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak gectikleri ortamları ve yeryuzeyini sarsma olayıdır Magma uzerinde yuzen levhalar konveksiyonel akım sayesinde surekli hareket halindedir Kıtaların hareketi ile plato sınırlarında kaynama ve ayrılmadaki surtunmeden oluşan kinetik enerjinin aniden buyuk bir gucle boşalabilir Yer katmanlarında oluşan şok dalgalarının sebep olduğu doğa olayına deprem denir Depremin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının yeryuvarı icinde ne şekilde yayıldıklarını, olcu aletleri ve yontemlerini, kayıtların değerlendirilmesini ve deprem ile ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına Sismolojidenir
Heyelan
Heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yercekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketidir Kayalardan, dokuntu ortusunden veya topraktan oluşmuş kutlelerin, cekimin etkisi altında yerlerinden koparak yer değiştirmesine heyelan denir Bazı heyelanlar buyuk bir hızla gercekleştikleri halde bazı heyelanlar daha yavaş gercekleşirler Heyelanlar yer yuzunde cok sık meydana gelen ve cok yaygın bir kutle hareketi ceşididir ve aşınmada onemli rol oynarlar Buyuk heyelanlar aynı zamanda topografyada derin izler bırakırlarTurkiye'de en fazla gorulen yerler Karadeniz Bolgesi'nde ozellikle Doğu Karadeniz şerididir
Yanardağ patlamaları
Yanardağ ya da Volkan, magmanın (dunyanın ic tabakalarında bulunan, yuksek basınc ve yuksek sıcaklıkla erimiş kayalar), yeryuvarlağının yuzeyinden dışarı puskurerek cıktığı coğrafi yer şekilleridir Guneş sisteminde bulunan kayalık gezegen ve aylarda (bazıları cok aktif olan) bircok yanardağ olmasına rağmen, bu olgu, en azından dunyada, genellikle tektonik plaka sınırlarında gorulur Ne var ki, sıcak nokta yanardağlarında onemli istisnalar vardırYanardağların araştırıldığı bilim dalına volkanoloji (yanardağbilimi) denir
Endonezya'daki Java Adasında bulunan Semeru Yanardağı Ote yandan, eğer magma duşuk oranlarda (%52'den az) silika icerirse, lava mafikadı verilir ve puskururken cok akışkan hale gelir ve uzun mesafelerce akabilir Mafik lav akışının iyi bir orneği, İzlanda'nın neredeyse coğrafi merkezindeki bir puskurme yarığının aşağı yukarı 8000 yıl once oluşturduğu Buyuk Thjórsárhraun akıntısıdır Bu lav akıntısı, 130 km otedeki denize varıncaya kadar akmaya devam etmiş ve 800 km²'lik bir alanı kaplamıştır
Meteorolojik doğal afetler (Hava olayları)
Sel
Sel, bir bolgede toprağı belirli bir sure icin tamamen veya kısmen su altında bırakan; ani, buyuk ve duzensiz su akıntılarına verilen isimdirBir akarsu veya deniz, gol gibi buyuk su kitleleri kimi zaman fazlasıyla suyla yuklenir, bunun sonucunda taşarak yatağından cıkar ve seladı verilen bir doğal felakete neden olur
Cığ
Cığ, farklı nedenlerden dolayı dağdan aşağıya doğru kayan buyuk kar kutleleridir Bol kar yağışı olduğunda, taze kar tabakasının alttaki eski tabakayla iyi kaynaşmaması sonucu,ruzgarın kaldırdığı buyuk bir kar kitlesinin aşağı inerek alttaki kar tabakası uzerinde kayması sonucu, ve bir hayvan veya kayakcının oynak kar tabakasını ciğneyerek harekete gecirmesi sonucu cığ oluşabilir
Fırtına
Hızlı esen ruzgar kendi kuvvetinin yanında cevresini de etkiler Oncelikle estiği denizde veya okyanusta suları kabartarak buyuk dalgalar oluşturur Fırtınaya yakalanan yelkenli tekneler, herhangi bir liman ya da marinaya sığınamayacak kadar acıktaysalar, fırtınaya hazırlık yapmaları gerekir Şiddetli ruzgara karşı yapılacak en etkili onlem, yelkene camadan vurmaktır Bunun anlamı yelkenin alanını kuculterek, ruzgardan daha az faydalanmaktır Bu şekilde ruzgarın tekneyi bayıltıcı etkisinin birazda olsa onune gecilmiş olunur O da yetmiyorsa teknedeki ana yelken indirilir ve on yelkenle (flok veya cenova) seyire devam edilir
Kuraklık
Bir bolgede nem miktarının gecici dengesizliğin kaynaklana su kıtlığı olarak tanımlanabilen kuraklık, doğal bir iklim olayıdır ve herhangi bir zamanda ve yerde meydana gelebilir Kuraklık genellikle yavaş gelişir ve sıklıkla uzun bir donemi kapsar Kurak iklimlerin hukum surduğu yerlerdeki hayvanlar ve bitkiler, nem eksikliğinden ve yuksek değişkenlikteki yağıştan dolayı olumsuz etkilenirler
Orman Yangını
Orman yangını, doğal ya da insani sebeplerden ortaya cıkan ormanların kısmen veya tamamen yanmasıdır Yıldırım duşmesi,yanardağ patlaması ve yuksek sıcaklık gibi doğal sebeplerle cıkan yangınlar ve sigara, tarımsal urunler nedenli cıkan insan kaynaklı orman yangınları vardır Ormanların yanması ekolojik olarak bir cok zarara sebep olur İklim değişikliği ve kuraklık başlıca sonuclardır
Hortum
Hortum, kumulus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şekilinde donerek gezen bir ruzgar turudur Bu hortumbulutlardan yere kadar uzanır ve buyuk yıkıcı guce sahip olan bir doğa felaketidir Hortumlar hakkında bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından uretilmiştir ve bu teori gunumuzde de doğru olarak kabul edilmektedir Bir denizin ya da golun uzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir Su hortumuoluşturur