Doğa tarafından insanoğlunun kullanımına sunulan toprağın hem kendisi, hem de altında ve üstünde yer alan yenilenebilir ve yenilenemez kaynaklara doğal kaynak denir Örneğin: doğa, toprak, hammadde gibi
Doğada kendiliğinden oluşmuş, insan aklı ve tekniğinin ürünü olmayan, meydana gelme aşamasında insanın herhangi bir rolünün bulunmadığı bütün zenginlik kaynakları “doğal kaynak olarak adlandırılır Kısaca doğada bulunan ve insan ihtiyacını karşılayabilecek her şeye denir Hava, su, toprak,bitki örtüsü, hayvanlar ve madenler Dünya'nın doğal kaynaklarını oluşturur Dünyaüzerinde yapılan pek çok faaliyetin temelinde doğal kaynaklar vardır Diğer faaliyetler bu kaynaklar üzerinde şekillenir Örneğin, tarım aslında beşeri bir faaliyettir Ancak faaliyetin esas kaynağı doğal bir kaynak olan tarım topraklarıdır Aynı şekilde sular da doğal bir kaynak olup bu ortamda yapılan ulaşım, turizm, su ürünleri avcılığı ve yetiştiriciliği gibi etkinlikler birer beşerî faaliyettir
Ayrıca doğal kaynaklara ilgili bir diğer hususta insansız bir doğada doğal kaynakların hiçbir hükmü yoktur Geniş açıyla bakınca insan dışındaki her türlü doğada bulunan varlıklar doğal kaynaktır
Tarımda kullanılan topraklar, bitki ve hayvanlar, maden filizlerine sahip kayalar, petrol, kömür, uranyum, inşaatlarda kullanılan taşlar, güneş ışığı, hava, su gibi insan ve çevresini etkileyen tüm faktörler doğal kaynak ifadesi ile belirtilir Çünkü herhangi bir varlığa kaynak hükmü insan sayesinde verilmektedir
İktisadi gözle bakılınca üretim faaliyetleri içinde emek önemli bir faktör olduğu için insani dahi doğal kaynaklar içinde sayan ekonomik görüşler vardır
Doğal Kaynaklanın Sınıflandırılması
Doğal kaynaklar, çok fazla çeşitlilik gösterir Örneğin, günlük hayatta kullandığımız kâğıt, kalem, evlerimizde kullandığımız eşyalar birer doğal kaynak ürünüdür Çeşit bakımından zengin olan doğal kaynaklar değişik ölçütler göz önüne alınarak sınıflandırılabilir Bu sınıflandırma temelde tükenebilen doğal kaynaklar ve tükenmeyen doğal kaynaklar şeklinde olmaktadır Şimdi bu sınıflandırmanın hangi ölçütlere göre yapıldığını aşağıdaki kavram haritasını inceleyerek görelim
A Tükenmeyen Doğal Kaynaklar
1 Daimi Kaynaklar
a) Rüzgar
b) Su
c) Güneş
d) Dalga
2 Belli şartlarda kendini yenileyebilen kaynaklar
a) Orman
b) Jeotermal Kaynaklar
c) Toprak
d) Hava
B Tükenen Doğal Kaynaklar
a) Petrol
b) Doğal gaz
c) Kömürler
d) Madenler
Doğal Kaynakların Faydaları
Doğal kaynakların insan ve toplum hayatında çok önemli bir yeri vardır Yaşamı fonksiyonel hâle getiren araç ve gereçlerin tamamına yakını doğal kaynaklardan sağlanmaktadır
İnsanlar da doğadaki her canlı gibi yaşamak için madde ve enerji kullanmak zorundadır Canlılar madde ve enerji ihtiyaçlarını doğal kaynakları kullanarak karşılarlar İnsanlar ilk çağlardan itibaren doğal kaynaklardan farklı şekillerde yararlanmışlar, bunun sonucunda da medeniyetler ortaya çıkmıştır Sanayi toplumu, uzay çağı ve bilgi toplumunun doğuşu da doğal kaynaklardan sağlanan ürünler sayesinde gerçekleşmiştir
Etrafımıza baktığımızda insan eliyle yapılmış yollar, köprüler, fabrikalar, binalar, otomobiller, barajlar görürüz Bir an olsun dünya üzerinde insan faaliyetlerinin hiç olmadığını ya da yaşanmadığını düşünelim O zaman dünyadaki değişim doğal haliyle devam edecekti Oysa doğa insan faaliyetleri sonucunda şekillenmekte, insanların yaşadıkları alanları kendilerine uyarlaması ile farklı birboyut ve özellik kazanmaktadır
Doğada kendiliğinden oluşmuş, insan aklı ve tekniğinin ürünü olmayan, meydana gelme aşamasında insanın herhangi bir rolünün bulunmadığı bütün zenginlik kaynakları “doğal kaynak olarak adlandırılır Kısaca doğada bulunan ve insan ihtiyacını karşılayabilecek her şeye denir Hava, su, toprak,bitki örtüsü, hayvanlar ve madenler Dünya'nın doğal kaynaklarını oluşturur Dünyaüzerinde yapılan pek çok faaliyetin temelinde doğal kaynaklar vardır Diğer faaliyetler bu kaynaklar üzerinde şekillenir Örneğin, tarım aslında beşeri bir faaliyettir Ancak faaliyetin esas kaynağı doğal bir kaynak olan tarım topraklarıdır Aynı şekilde sular da doğal bir kaynak olup bu ortamda yapılan ulaşım, turizm, su ürünleri avcılığı ve yetiştiriciliği gibi etkinlikler birer beşerî faaliyettir
Ayrıca doğal kaynaklara ilgili bir diğer hususta insansız bir doğada doğal kaynakların hiçbir hükmü yoktur Geniş açıyla bakınca insan dışındaki her türlü doğada bulunan varlıklar doğal kaynaktır
Tarımda kullanılan topraklar, bitki ve hayvanlar, maden filizlerine sahip kayalar, petrol, kömür, uranyum, inşaatlarda kullanılan taşlar, güneş ışığı, hava, su gibi insan ve çevresini etkileyen tüm faktörler doğal kaynak ifadesi ile belirtilir Çünkü herhangi bir varlığa kaynak hükmü insan sayesinde verilmektedir
İktisadi gözle bakılınca üretim faaliyetleri içinde emek önemli bir faktör olduğu için insani dahi doğal kaynaklar içinde sayan ekonomik görüşler vardır
Doğal Kaynaklanın Sınıflandırılması
Doğal kaynaklar, çok fazla çeşitlilik gösterir Örneğin, günlük hayatta kullandığımız kâğıt, kalem, evlerimizde kullandığımız eşyalar birer doğal kaynak ürünüdür Çeşit bakımından zengin olan doğal kaynaklar değişik ölçütler göz önüne alınarak sınıflandırılabilir Bu sınıflandırma temelde tükenebilen doğal kaynaklar ve tükenmeyen doğal kaynaklar şeklinde olmaktadır Şimdi bu sınıflandırmanın hangi ölçütlere göre yapıldığını aşağıdaki kavram haritasını inceleyerek görelim
A Tükenmeyen Doğal Kaynaklar
1 Daimi Kaynaklar
a) Rüzgar
b) Su
c) Güneş
d) Dalga
2 Belli şartlarda kendini yenileyebilen kaynaklar
a) Orman
b) Jeotermal Kaynaklar
c) Toprak
d) Hava
B Tükenen Doğal Kaynaklar
a) Petrol
b) Doğal gaz
c) Kömürler
d) Madenler
Doğal Kaynakların Faydaları
Doğal kaynakların insan ve toplum hayatında çok önemli bir yeri vardır Yaşamı fonksiyonel hâle getiren araç ve gereçlerin tamamına yakını doğal kaynaklardan sağlanmaktadır
İnsanlar da doğadaki her canlı gibi yaşamak için madde ve enerji kullanmak zorundadır Canlılar madde ve enerji ihtiyaçlarını doğal kaynakları kullanarak karşılarlar İnsanlar ilk çağlardan itibaren doğal kaynaklardan farklı şekillerde yararlanmışlar, bunun sonucunda da medeniyetler ortaya çıkmıştır Sanayi toplumu, uzay çağı ve bilgi toplumunun doğuşu da doğal kaynaklardan sağlanan ürünler sayesinde gerçekleşmiştir
Etrafımıza baktığımızda insan eliyle yapılmış yollar, köprüler, fabrikalar, binalar, otomobiller, barajlar görürüz Bir an olsun dünya üzerinde insan faaliyetlerinin hiç olmadığını ya da yaşanmadığını düşünelim O zaman dünyadaki değişim doğal haliyle devam edecekti Oysa doğa insan faaliyetleri sonucunda şekillenmekte, insanların yaşadıkları alanları kendilerine uyarlaması ile farklı birboyut ve özellik kazanmaktadır