Doğu Anadolu bolgesinin dağları
Yerşekillerini; sıradağlar,geniş platolar ve ovalarla cukur alanlar oluşturur Ovaların coğu genc faylarla sınırlandığından deprem alanlarıdır Doğu Anadolu yuzey şekillerinin ana cizgileri, bolgeyi batıdoğu doğrultusunda boylayan yay bicimindeki dağ sıralarıyla meydana gelir Bu dağ sıraları, alcak ve dalgalı duzluklerle birbirinden ayrılırlar Bu duzlukler uzerinde ayrıca dağ kutleleri yukselir, aralarına da cukur ovaları girer Yuzey şekillerinin genel doğrultusuna gore, Doğu Anadolu relyefi kuzeyden guneye şoyle takip edilebilir:
1 Kuzeybatıda Kuzey Anadolu Dağları ’nın Doğu Anadolu yaylasına komşu olan ic sırası: bolgenin sınırı icerisinde uzanan Kelkit Coruh Dağları: Kızıldağ (3025m), Cimen(2700m) dağları ve daha otede Coruh Oltu havzasındaki dağlar
2 Bu dağların gerisinde Erzurum Kars yaylası Coğu yerde lav ortusuyle kaplı; yuksl 15002000m Yayla uzerinde basık dağ sıraları: Dumludağ (3200m), Allahuekber dağı (3111m),Kısırdağ (3150m) gibi; yayla icine girmiş cukur ovaları; Erzincan Ovası (yuks:1200), Erzurum Ovası (yuks: 18001900m), Pasinler Ovası (1650m), Surmelicukur Iğdır Ovası (800900m)
3 Doğu Anadolu ’nun ortasında Karasu (Fırat) ve Aras vadilerine guneyden paralel olarak uzanan buyuk sırt: KarasuAras dağlarıBunlar Monzur (3250m), Mercan (3463m dağlarıyla başlayıp Palandoken (3017m), Cakmak (3060m), Perli (3200m) dağı uzerinden Ağrı volkan kutlesine kadar uzanır Buyuk Ağrı konisi Turkiye ’nin en yuksek doruğudur (5165m) KarasuAras dağları, guney batıda Uzunyayla yoresindeki kesintiden sonra Orta To roslar ’a bağlandığı gibi, doğuda Ağrı volkan kutlesi otesinde İran 0ortasındaki dağlara devam eder
4 Sozu gecen merkezi sırtın guneyinde Van Golu havzası ve bunun batısında Murat havzası Her iki havza da guneyde, guneydoğu Toros yayına dayanır; Ağrı Nemrut dağları arasında sıralanan bir sonmuş volkan dizisi ( Tendurek 3542m, Suphan dağı 1200000 olcekli harita ya gore 4434m, Nemrut dağı 2802m) ile birbirinden ayrılır Van Golu havzası, doğuda İran sınır dağlarında yuksekliği 3000m ’yi aşan tepelere dayanan yuksek bir yayla (Erk dağı 3200m) ile batıda Van Golu ’nun kapla dığı geniş bir cukur alandan meydana gelirMurat hav zasında ise Murat ırmağı boyunca uzanan sıra ovalar arasında Bingol (3200m) gibi dağ kutleleri goze carpar Doğu Beyazıt ovası (2000m), KarakoseEleşkirt ovası (1650m), Malazgirt ovası (1500m), Muş ovası (1200m), Elazığ ovası veya Uluova (1050m)
5 Guneydoğu Toroslar, Doğu Anadolu ’yu guneyden sınırlayan bir yaydır Batı kesiminde geniş ve orta derecede yuksek (Malatya dağları; Akdağ 2605m),orta kesiminde dar ve az yuksek (Maden dağları; Hazarbaba dağı 2285m), doğuya doğru gitgide geniş ve cok yuksektir(Bitlis dağları 3500, Hakkari dağları; Cilo dağının Reşko tepesi 4168m)Ovalar ve platolar
Bolgede dağlardan sonra en fazla alan kaplayan yerşekli platolardır Platolar, Fırat ve Aras nehirlerinin kolları tarafından parcalanmıştır En buyuk platosu ‘ ’Erzurum Kars Platosu ’ ’dur Bolgede yer alan dağ kuşakları arasındaki cokuntu oluklarında ovalar yer almaktadır Birinci cokuntu kuşağını; Ardahan, Gole ve Cıldır Golu İkinci cokuntu kuşağını; Erzurum, Erzincan, Pasinler, Horasan ve Iğdır Ovaları Ucuncu cokuntu kuşağını ise; Malatya, Elazığ, Bingol, Muş ve Van Golu canakları ve bunlar icerisinde yer alan ovalar oluşturur
Yerşekillerini; sıradağlar,geniş platolar ve ovalarla cukur alanlar oluşturur Ovaların coğu genc faylarla sınırlandığından deprem alanlarıdır Doğu Anadolu yuzey şekillerinin ana cizgileri, bolgeyi batıdoğu doğrultusunda boylayan yay bicimindeki dağ sıralarıyla meydana gelir Bu dağ sıraları, alcak ve dalgalı duzluklerle birbirinden ayrılırlar Bu duzlukler uzerinde ayrıca dağ kutleleri yukselir, aralarına da cukur ovaları girer Yuzey şekillerinin genel doğrultusuna gore, Doğu Anadolu relyefi kuzeyden guneye şoyle takip edilebilir:
1 Kuzeybatıda Kuzey Anadolu Dağları ’nın Doğu Anadolu yaylasına komşu olan ic sırası: bolgenin sınırı icerisinde uzanan Kelkit Coruh Dağları: Kızıldağ (3025m), Cimen(2700m) dağları ve daha otede Coruh Oltu havzasındaki dağlar
2 Bu dağların gerisinde Erzurum Kars yaylası Coğu yerde lav ortusuyle kaplı; yuksl 15002000m Yayla uzerinde basık dağ sıraları: Dumludağ (3200m), Allahuekber dağı (3111m),Kısırdağ (3150m) gibi; yayla icine girmiş cukur ovaları; Erzincan Ovası (yuks:1200), Erzurum Ovası (yuks: 18001900m), Pasinler Ovası (1650m), Surmelicukur Iğdır Ovası (800900m)
3 Doğu Anadolu ’nun ortasında Karasu (Fırat) ve Aras vadilerine guneyden paralel olarak uzanan buyuk sırt: KarasuAras dağlarıBunlar Monzur (3250m), Mercan (3463m dağlarıyla başlayıp Palandoken (3017m), Cakmak (3060m), Perli (3200m) dağı uzerinden Ağrı volkan kutlesine kadar uzanır Buyuk Ağrı konisi Turkiye ’nin en yuksek doruğudur (5165m) KarasuAras dağları, guney batıda Uzunyayla yoresindeki kesintiden sonra Orta To roslar ’a bağlandığı gibi, doğuda Ağrı volkan kutlesi otesinde İran 0ortasındaki dağlara devam eder
4 Sozu gecen merkezi sırtın guneyinde Van Golu havzası ve bunun batısında Murat havzası Her iki havza da guneyde, guneydoğu Toros yayına dayanır; Ağrı Nemrut dağları arasında sıralanan bir sonmuş volkan dizisi ( Tendurek 3542m, Suphan dağı 1200000 olcekli harita ya gore 4434m, Nemrut dağı 2802m) ile birbirinden ayrılır Van Golu havzası, doğuda İran sınır dağlarında yuksekliği 3000m ’yi aşan tepelere dayanan yuksek bir yayla (Erk dağı 3200m) ile batıda Van Golu ’nun kapla dığı geniş bir cukur alandan meydana gelirMurat hav zasında ise Murat ırmağı boyunca uzanan sıra ovalar arasında Bingol (3200m) gibi dağ kutleleri goze carpar Doğu Beyazıt ovası (2000m), KarakoseEleşkirt ovası (1650m), Malazgirt ovası (1500m), Muş ovası (1200m), Elazığ ovası veya Uluova (1050m)
5 Guneydoğu Toroslar, Doğu Anadolu ’yu guneyden sınırlayan bir yaydır Batı kesiminde geniş ve orta derecede yuksek (Malatya dağları; Akdağ 2605m),orta kesiminde dar ve az yuksek (Maden dağları; Hazarbaba dağı 2285m), doğuya doğru gitgide geniş ve cok yuksektir(Bitlis dağları 3500, Hakkari dağları; Cilo dağının Reşko tepesi 4168m)Ovalar ve platolar
Bolgede dağlardan sonra en fazla alan kaplayan yerşekli platolardır Platolar, Fırat ve Aras nehirlerinin kolları tarafından parcalanmıştır En buyuk platosu ‘ ’Erzurum Kars Platosu ’ ’dur Bolgede yer alan dağ kuşakları arasındaki cokuntu oluklarında ovalar yer almaktadır Birinci cokuntu kuşağını; Ardahan, Gole ve Cıldır Golu İkinci cokuntu kuşağını; Erzurum, Erzincan, Pasinler, Horasan ve Iğdır Ovaları Ucuncu cokuntu kuşağını ise; Malatya, Elazığ, Bingol, Muş ve Van Golu canakları ve bunlar icerisinde yer alan ovalar oluşturur