deli dumrul destanı ozellikleri, deli dumrul destanı, deli dumrul olay orgusu, koca duha oğlu deli dumrul hikyesi, duha koca oğlu deli dumrul destanı ozellikler
1Olay Orgusu
Deli Dumrul adlı genc kuru bir cayın uzerine kopru yaptırır ve gelip gecenden harac alır Koprunun yanında bir er olur Deli Dumrul da Allah ’a yakarır, yiğidin canını geri alacağım der Yiğidi oldurenin Azrail olduğunu oğrenir ve ona meydan okur Bundan hoşlanmayan Allah da Azrail ’e Deli Dumrul ’un canını almasını emreder Deli dumrul Azraille başa cıkamayınca Allah ’a yalvarıp yakarır Allah da Deli Dumrul ’u kendi canı yerine bir can bulması şartıyla bağışlar Anne ve babası can vermeyi reddederler Helalliği ise canını Deli dumrul icin feda etmeye razıdır Bunun uzerine Deli Dumrul bunu kabullenemez ve tanrıdan alacaksa herikisinin de canını almasını ister Sozleriyle Allah ’ı etkiler Bunun uzerine tanrı Deli Dumrul ’un anne ve babasının canlerını alıp, ona ve karısına 140 yıl can bağışlar
2Kişiler Şeması
imagesduhakocaogludelidumruldestaniinceleme5b070259bd1f8
1Kişi Cozumleme
Deli Dumrul: Guclu, herşeyi kaba kuvvetle cozumleyebileceğini duşunen evli, iki cocuk babası yiğit bir bey oğlu Olumle karşılaşıncaya kadar korkusuz gorunen, canı tatlı bahadır, savaşcı bir karakter
Annesi: Canı oğlundan bile tatlı, iş cana gelince mala onem vermeyen zengin bey karısı
Babası: Ak sakallı, yaşlı, tatlı canı soz konusu olunca mala kıymet vermeyen zengin bir bey ve vefasız bir baba
Helalliği(Karısı): Deli Dumrul icin canına kıyabilen, maddiata onem vermiyen eşine sadık, iki cocuk annesi, varlıklı bir kadın
Allah: Herşeyin ustunde, esirgeyen, bağışlayan, iyinin yanında yer alan, her turlu gunahı bağışlayabilen ama saygısızlığı affetmeyen doğa ustu evrenin hakimi guc
Azrail: Doğa ustu guclu olduğunun farkında, ak sakallı, fersiz gozlu ve Allah ’ın emir kulu Bu destnda Muslumanlık ’a aykırı olarak kısmen Azrail ’in tanımı yapılmış
4Kişi Karşılaştırması
imagesduhakocaogludelidumruldestaniinceleme5b07025acb596
5Catışmalar
Deli Dumrul – Azrail à Guc cekişmesi
Oldurmek – Bağışlamak à Fikir catışması
Can sevgisi – Eş sevgisi à Fikir catışması
Can sevgisi – Oğul sevgisi à Fikir catışması
Mal sevgisi (değersiz) – Can sevgisi (değerli) à Fikir catışması
6İnsan – Zaman – Mekan
Destanda Deli Dumrul zaman ve mekan yuzunden yiğit ve asi bir karaktere sahip olmuş O zamanlarda ancak kaba kuvvetle ayakta kalınabildiği icin Dumrul da boyle yetiştirilmiş Eş ve aile sayesinde değişken bir anlayış yaratılmış
7Atasozleri Niteliğindeki Sozler
Prof Dr Muharrem Ergin ’in “Dede Korkut Kitabı ndaki “Duha Koca Oğlu Deli Dumrul adlı destanda atasozu niteliğinde hicbir deyiş ve soz bulunmamaktadır
8 Olay Orgusu (nedenleri)
Deli Dumrul ’un egoist, bencil ve Azrail ’i tanımayan biri olmasının nedeni onu iyi eğitemeyen ve onun davranışlarından sorumlu olan anne ve babasıdır Eden bulur denildiği gibi bu hatalarını canlarıyla odemişlerdir Deli Dumrul ’un başına gelenlerin en buyuk sebebi Allah ’ın birliğini tanımaması ve O ’na karşı saygısızlık yapmasıdır Başına gelenler Deli Dumrul ’un değişiminin en buyuk nedenidir Hikayenin başında Deli Dumrul karşımıza egoist ve maddiata onem veren biri olarak cıkmıştır Allah ’ın yuceliğini ve Azrail ’in onun guclu bir emir kulu olduğunu olumle burun buruna gelerek oğrenmesi Deli Dumrul ’u cok değiştirmiştir Bunun sonucunda ailesine bağlı, karısına ve cocuklarına ilgi gosteren, maneviyata onem veren biri olmuştur Ayrıca hicbirşeyden korkmayan bir efe iken, Allah ’a şukretmesini bilen kendinden guclu olanlardan kormayı oğrenmiş biri haline gelmiştir Bu değişimler sonucu tanrıya karşı olan tavrı da değişmiştir Karısının canının yanında olmeye hazır olması tanrıyı etkilemiş ve affedilmesini sağlamıştır
9Akım Ozellikleri
Hikayenin genelinde idealist, romantik ve metaryalist bir dunya goruşu hakimdir Tanrıya saygısızlık ve itaatkarsızlık buyuk bir suc olarak gorulmekle, bu akımda biri icin can feda etmek herşeyin ustunde tutulmaktadır Hikayede, Allah ’ın en buyuk gunahları bile affedebileceği gibi İslamiyeti kabul ettirici ozellikler kullanılmıştır Ayrıca bu efsaneyle İslamiyet ’i yeni yeni kabul eden Oğuzlara, İslam ’ın Şamanizm gibi şekilci bir din olmadığı anlatılmıştır Hikayede İslam dininde, Şamanizm ’in tam tersine Tanrı ile kul arasına birinin giremeyeceğinin de ustune basılmıştır Hikayenin temelinde Oğuzların sosyolojik hayatı yatmaktadır Bu efsanele insanlara ders vermeye calışılmış ve Oğuzlardaki ideal alp tipi insan yaratılmıştır
10 Eserin Diğer Eserlerle Karşılaştırılması
Deli Dumrul Destanı ’nda da Boğac Han Destanı ’ndaki gibi yiğitlik, mertlik ve kahramanlık on planda tutulmuştur Her iki destanda da saygısızlık kotu bir unsur olarak işlenmiştir Boğac Han destanında da aile ici karışıklıklar soz konusudur Deli Dumrul ’un hikayesinde annesi ve babası tarafından yapılan nankorlukle, Boğac Han Destanı ’nda Dirse Han ’ın icinde bulunduğu davranışlar ve oğlunu vurması, birbirine benzetilebilir Deli Dumrul Destanı ’nda bir ana karakterin bir evrim gecirmesi soz konusu iken, Boğac Han Destanı ’nda ana karakterin sadece gercekleri oğrenmesi soz konusudur
11 Eserdeki Dil ve Anlatım Ozellikleri
Deli Dumrul Destanı hikaye halindeyken destana donuşturulmek istenmiş; bu yuzden yarı nesir, yarı nazım halinde kalmış Destan eski Turkce ile gunumuz Turkce ’sinin bir senteziyle yazılmış Olay icinde kullanılan sıfatlar ve benzetmeler doğadan secilmiş Ornek olarak “Kaza benzer kızımın gelinimin ciceği oğul mısrası gosterilebilir Burada Deli Dumrul ’un annesi gelinini kaza, oğlunu da onun ciceğine benzetmiştir Ayrıca hikayenin genelinde tezatlarla ve secilerle suslenmiş akıcı bir anlatım kullanılmış Yarı Turkceleşmiş tamlamalar da yazı icinde yer almaktadır Orneğin “akca goğsum tamlamasında “akca kelimesi eski Turkce ’den, “goğsum kelimesi ise gunumuz Turkcesinden gelmektedir
12 Cumle Yapısı ve Anlatım Yolları
Deli Dumrul Destanı ’nın genelinde, “ucup geldi, sen ona var gibi kısa eylem cumlelerinin yanında, en fazla 67 kelimeden oluşmuş kullanılmış Ayrıca mecazlı anlatımlara da yer verilmiş İyi kurgulanmış yapısından dolayı Dede Korkut hikayeleri diğer Turk edebi eselerinden daha ustun ve ağır gosterilmiştir
13 Şiirsel Soyleyişler ve Ahenk Unsurları
Yazının bir kısmı şiir formatıyla yazıldığından dolayı, uyak gibi şiirsel unsurlar on planda
Parcanın genelinde kullanılmış olan uyaklar ilk seferde goze batıyor ve kulağa hoş geliyor Ayrıca genelde ikilemeler de bolca kullanılmış Duz yazı bolumlerinin icinde akıcılığı sağlayan seciler dikkat cekiyor
1Olay Orgusu
Deli Dumrul adlı genc kuru bir cayın uzerine kopru yaptırır ve gelip gecenden harac alır Koprunun yanında bir er olur Deli Dumrul da Allah ’a yakarır, yiğidin canını geri alacağım der Yiğidi oldurenin Azrail olduğunu oğrenir ve ona meydan okur Bundan hoşlanmayan Allah da Azrail ’e Deli Dumrul ’un canını almasını emreder Deli dumrul Azraille başa cıkamayınca Allah ’a yalvarıp yakarır Allah da Deli Dumrul ’u kendi canı yerine bir can bulması şartıyla bağışlar Anne ve babası can vermeyi reddederler Helalliği ise canını Deli dumrul icin feda etmeye razıdır Bunun uzerine Deli Dumrul bunu kabullenemez ve tanrıdan alacaksa herikisinin de canını almasını ister Sozleriyle Allah ’ı etkiler Bunun uzerine tanrı Deli Dumrul ’un anne ve babasının canlerını alıp, ona ve karısına 140 yıl can bağışlar
2Kişiler Şeması
imagesduhakocaogludelidumruldestaniinceleme5b070259bd1f8
1Kişi Cozumleme
Deli Dumrul: Guclu, herşeyi kaba kuvvetle cozumleyebileceğini duşunen evli, iki cocuk babası yiğit bir bey oğlu Olumle karşılaşıncaya kadar korkusuz gorunen, canı tatlı bahadır, savaşcı bir karakter
Annesi: Canı oğlundan bile tatlı, iş cana gelince mala onem vermeyen zengin bey karısı
Babası: Ak sakallı, yaşlı, tatlı canı soz konusu olunca mala kıymet vermeyen zengin bir bey ve vefasız bir baba
Helalliği(Karısı): Deli Dumrul icin canına kıyabilen, maddiata onem vermiyen eşine sadık, iki cocuk annesi, varlıklı bir kadın
Allah: Herşeyin ustunde, esirgeyen, bağışlayan, iyinin yanında yer alan, her turlu gunahı bağışlayabilen ama saygısızlığı affetmeyen doğa ustu evrenin hakimi guc
Azrail: Doğa ustu guclu olduğunun farkında, ak sakallı, fersiz gozlu ve Allah ’ın emir kulu Bu destnda Muslumanlık ’a aykırı olarak kısmen Azrail ’in tanımı yapılmış
4Kişi Karşılaştırması
imagesduhakocaogludelidumruldestaniinceleme5b07025acb596
5Catışmalar
Deli Dumrul – Azrail à Guc cekişmesi
Oldurmek – Bağışlamak à Fikir catışması
Can sevgisi – Eş sevgisi à Fikir catışması
Can sevgisi – Oğul sevgisi à Fikir catışması
Mal sevgisi (değersiz) – Can sevgisi (değerli) à Fikir catışması
6İnsan – Zaman – Mekan
Destanda Deli Dumrul zaman ve mekan yuzunden yiğit ve asi bir karaktere sahip olmuş O zamanlarda ancak kaba kuvvetle ayakta kalınabildiği icin Dumrul da boyle yetiştirilmiş Eş ve aile sayesinde değişken bir anlayış yaratılmış
7Atasozleri Niteliğindeki Sozler
Prof Dr Muharrem Ergin ’in “Dede Korkut Kitabı ndaki “Duha Koca Oğlu Deli Dumrul adlı destanda atasozu niteliğinde hicbir deyiş ve soz bulunmamaktadır
8 Olay Orgusu (nedenleri)
Deli Dumrul ’un egoist, bencil ve Azrail ’i tanımayan biri olmasının nedeni onu iyi eğitemeyen ve onun davranışlarından sorumlu olan anne ve babasıdır Eden bulur denildiği gibi bu hatalarını canlarıyla odemişlerdir Deli Dumrul ’un başına gelenlerin en buyuk sebebi Allah ’ın birliğini tanımaması ve O ’na karşı saygısızlık yapmasıdır Başına gelenler Deli Dumrul ’un değişiminin en buyuk nedenidir Hikayenin başında Deli Dumrul karşımıza egoist ve maddiata onem veren biri olarak cıkmıştır Allah ’ın yuceliğini ve Azrail ’in onun guclu bir emir kulu olduğunu olumle burun buruna gelerek oğrenmesi Deli Dumrul ’u cok değiştirmiştir Bunun sonucunda ailesine bağlı, karısına ve cocuklarına ilgi gosteren, maneviyata onem veren biri olmuştur Ayrıca hicbirşeyden korkmayan bir efe iken, Allah ’a şukretmesini bilen kendinden guclu olanlardan kormayı oğrenmiş biri haline gelmiştir Bu değişimler sonucu tanrıya karşı olan tavrı da değişmiştir Karısının canının yanında olmeye hazır olması tanrıyı etkilemiş ve affedilmesini sağlamıştır
9Akım Ozellikleri
Hikayenin genelinde idealist, romantik ve metaryalist bir dunya goruşu hakimdir Tanrıya saygısızlık ve itaatkarsızlık buyuk bir suc olarak gorulmekle, bu akımda biri icin can feda etmek herşeyin ustunde tutulmaktadır Hikayede, Allah ’ın en buyuk gunahları bile affedebileceği gibi İslamiyeti kabul ettirici ozellikler kullanılmıştır Ayrıca bu efsaneyle İslamiyet ’i yeni yeni kabul eden Oğuzlara, İslam ’ın Şamanizm gibi şekilci bir din olmadığı anlatılmıştır Hikayede İslam dininde, Şamanizm ’in tam tersine Tanrı ile kul arasına birinin giremeyeceğinin de ustune basılmıştır Hikayenin temelinde Oğuzların sosyolojik hayatı yatmaktadır Bu efsanele insanlara ders vermeye calışılmış ve Oğuzlardaki ideal alp tipi insan yaratılmıştır
10 Eserin Diğer Eserlerle Karşılaştırılması
Deli Dumrul Destanı ’nda da Boğac Han Destanı ’ndaki gibi yiğitlik, mertlik ve kahramanlık on planda tutulmuştur Her iki destanda da saygısızlık kotu bir unsur olarak işlenmiştir Boğac Han destanında da aile ici karışıklıklar soz konusudur Deli Dumrul ’un hikayesinde annesi ve babası tarafından yapılan nankorlukle, Boğac Han Destanı ’nda Dirse Han ’ın icinde bulunduğu davranışlar ve oğlunu vurması, birbirine benzetilebilir Deli Dumrul Destanı ’nda bir ana karakterin bir evrim gecirmesi soz konusu iken, Boğac Han Destanı ’nda ana karakterin sadece gercekleri oğrenmesi soz konusudur
11 Eserdeki Dil ve Anlatım Ozellikleri
Deli Dumrul Destanı hikaye halindeyken destana donuşturulmek istenmiş; bu yuzden yarı nesir, yarı nazım halinde kalmış Destan eski Turkce ile gunumuz Turkce ’sinin bir senteziyle yazılmış Olay icinde kullanılan sıfatlar ve benzetmeler doğadan secilmiş Ornek olarak “Kaza benzer kızımın gelinimin ciceği oğul mısrası gosterilebilir Burada Deli Dumrul ’un annesi gelinini kaza, oğlunu da onun ciceğine benzetmiştir Ayrıca hikayenin genelinde tezatlarla ve secilerle suslenmiş akıcı bir anlatım kullanılmış Yarı Turkceleşmiş tamlamalar da yazı icinde yer almaktadır Orneğin “akca goğsum tamlamasında “akca kelimesi eski Turkce ’den, “goğsum kelimesi ise gunumuz Turkcesinden gelmektedir
12 Cumle Yapısı ve Anlatım Yolları
Deli Dumrul Destanı ’nın genelinde, “ucup geldi, sen ona var gibi kısa eylem cumlelerinin yanında, en fazla 67 kelimeden oluşmuş kullanılmış Ayrıca mecazlı anlatımlara da yer verilmiş İyi kurgulanmış yapısından dolayı Dede Korkut hikayeleri diğer Turk edebi eselerinden daha ustun ve ağır gosterilmiştir
13 Şiirsel Soyleyişler ve Ahenk Unsurları
Yazının bir kısmı şiir formatıyla yazıldığından dolayı, uyak gibi şiirsel unsurlar on planda
Parcanın genelinde kullanılmış olan uyaklar ilk seferde goze batıyor ve kulağa hoş geliyor Ayrıca genelde ikilemeler de bolca kullanılmış Duz yazı bolumlerinin icinde akıcılığı sağlayan seciler dikkat cekiyor
