ÇAYKUR Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim, 2021 yılında en çok alım ve satımı yaptıklarını açıklarken, Türkiye'nin kişi başına en çok çay tüketilen ülke olduğuna dikkati çekti.
En son 2016 yılında kar eden ÇAYKUR, 2017'den beri sürekli zarar açıklıyor.
Bu kadar çay içilen bir ülkede, satışlar da yükselirken, ÇAYKUR nasıl ve neden zarar ediyor, anlaşılamıyor.
Kuru çay satışında tarihin en verimli yılını geçirdi
ÇAYKUR Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim, geçen yıl 860 bin 384 tonla tarihlerinin en yüksek yaş çay alımını gerçekleştirdiklerini belirterek, üreticiye toplamda yaklaşık 3,4 milyar lira ödediklerini ifade etti.
Alim, 1938'de kurduğu atölyeyle Türk çay sektörüne yön vermeye başlayan ÇAYKUR'un o dönem aldığı 135 kilogram yaş çaydan 30 kilogram kuru çay elde ettiğini belirterek, kurumun 2021 yılında 47 fabrikada yaş çay karşılığı ürettiği kuru çayın satışında tarihinin en verimli yılını geride bıraktığını dile getirdi.
ÇAYKUR, 2017'den beri sürekli zarar açıklıyor.
Türkiye Varlık Fonu'na devredildikten sonra 2017'den bu yana 4 yıldır zarar eden Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ÇAYKUR)'un son olarak 2020 yılında Sayıştaş raporunda 547,2 milyon zarar ettiği görüldü.
ÇAYKUR, 2017'den beri sürekli zarar açıklıyor.
2015 yılında 22,7 milyon TL kâr etmişti. 2016 yılında da 82,1 milyon TL kâr eden kurum, 2017 yılında ise 267,7 milyon lira zarar etti.
Zararı 2018 yılında 657 milyon, 2019'da ise 635 milyon lira oldu.
"ÇAYKUR'un şu koşullarda kâr etmemesi tuhaf"
Uzmanlara göre ise ÇAYKUR'un çayın en çok tüketildiği ülkelerden birinde, sektörün önemli bir oyuncusuyken zarar etmesi anlaşılması ise güç bir durum.
1985'te yaş çay üretiminin en büyük alıcısı yüzde 95 ile ÇAYKUR iken bu oran özel sektörün payının artmasıyla yüzde 52'ye kadar düştü.
Diğer yandan ÇAYKUR'un sürekli artan zararı, dünyanın kişi başı en çok çay tüketen ülkesi Türkiye'de kurumun gidişatı açısından soru işaretleri doğuruyor.
Ailesi de çay üreticisi olan araştırmacı Fatma Genç BBC Türkçe'ye yaptığı açıklamada, 'ÇAYKUR'un şu koşullarda kâr etmemesi tuhaf' diyor.
Reklam ve tanıtım kampanyalarına ödenen tutarlar dikkat çekici
Sözcü'den Deniz Ayhan haberine göre, 18 Mart 2021'de reklam filmi prodüksiyon hizmeti için ihaleye çıkan kurum, 30 Mart'ta bir film şirketiyle 700 bin TL'lik sözleşme yaptı.
ÇAYKUR'un daha önce de yaptığı reklam ve tanıtım kampanyalarına ödediği yüksek tutarlar dikkat çekmişti. ÇAYKUR'da 2019'da 11 milyon 86 bin 458 TL'lik reklam filmi, açık hava reklamı ve çay bardağı ödemesi yapılmıştı. ÇAYKUR, 2020'nin Şubat ayında ise 15 günlük reklam yayını için 3 milyon 990 bin TL ödedi.
CHP Ordu Milletvekili Mustafa Adıgüzel, “Dünyanın en çok çay tüketilen ülkesinde yaşıyoruz. Bu nedenle ÇAYKUR'un neden bu kadar reklam parası harcadığını anlamak mümkün değil. 36 milyon TL reklam parası harcanmış” dedi.
ÇAYKUR siyasilerin de gündeminde
ÇAYKUR, TBMM KİT Komisyonu'nda CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'ın yönelttiği “Neden bu kadar kötü bir mali tablonuz var ve neden her yıl zarar ediyorsunuz?” sorusuna yazılı cevap göndererek, “dış etkilere” değiniyor. ÇAYKUR'un açıklaması şu şekilde:
“Elbette ki hiçbir zaman neticesinin zarar olacağı öngörüsüyle planlama ve hedefler koymuyoruz ancak yıl içi uygulamalarımızda çok değişken ve dışarıdan etkilere açık gerçekleşmeler olabiliyor. Stratejik planlamalarımızda ve bilanço hedeflemelerimizde her zaman üretici, pazar ve tüketici etrafında konumlanması gereken dengenin sağlanmasına yönelik çaba ve gayret içerisindeyiz. Teşekkülümüzün kamusal gücü ve sosyal sorumlulukları ve buna paralel beklentiler, bölgenin özel şartları, çayın ülkemiz için stratejik ürün olması gibi özel şartlar gereği zaman zaman gerçekleşmelerde sapmalar olabilmektedir. Bu şartlara rağmen kârlı bilançolar açıklamak için elimizden gelen gayreti göstermekteyiz.”
Bakan Pakdemirli ÇAYKUR'un mali durumu hakkında ne söyledi?
Muhalif'in haberine göre, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, CHP Ankara Milletvekili Levent Gök’ün, zarar eden ÇAYKUR'un mali durumuna ilişkin sorularının çoğunu yanıtsız bırakırken, yanıtta şu ifadeler yer aldı:
'ÇAYKUR, üreticilerimizi mağdur etmemek amacıyla yaş çay bedellerini, satın alınan ayı takip eden ay içerisinde düzenli olarak ödemektedir. Çay üreticilerinin alın teri olan yaş çay ürün fiyatının düşmemesi için piyasayı regüle ederken enflasyonla mücadele kapsamında ilgili bakanlıklarımızla iş birliği ve koordinasyonla faaliyetini sürdürerek gerekli tedbirleri almaktadır.'
Zararın yüzde 59'u faiz borcu
TBMM KİT Komisyonu Üyesi Atila Sertel, Sayıştay raporları sonrasında yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, “Faiz 'nas' diyorsunuz. O halde ülkenin ve dünyanın önde gelen çay üreticilerinden ÇAYKUR’u, bu faiz illetinden kurtarın” çağrısını yaptı.
ÇAYKUR’un, 2020 yılındaki 547 milyonluk zararının yüzde 59’unun bankalara olan faiz borcundan kaynaklandığını söyleyen Sertel, açıklamasında şunları söyledi:
“Sayıştay raporlarına göre; ÇAYKUR, 2020 yılında, teklif toplama suretiyle farklı bankalardan 10,8 milyar TL ticari banka kredisi kullanmış, 10.1 milyar TL kredi anapara geri ödemesi yapmış ve 2019 yılından 3,5 milyar TL tutarında devreden mali borçlar; yüzde 19 oranında artarak 2020 yıl sonunda 4,2 milyar TL'ye yükselmiştir. Her geçen yıl büyüyen ve çevrilemez noktaya gelen bir borç var. AKP iktidarı, beşli çetenin vergi borçlarını sileceğine, ÇAYKUR’un mali yapısını düzeltmeye çalışsın. Devlet bankalarından alınan kredilerin faizleri silinsin. Kurumun ödenmiş sermayesi artırılsın. Cumhurbaşkanı kendi memleketinin kurumuna ve dolayısıyla çay üreticisine sahip çıksın.”
ÇAYKUR Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim '2022'nin farklı bir yıl olacağını' söylüyor
ÇAYKUR Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim, ihracat ağını geliştirme çabalarının 2020 yılında sonuç vermeye başladığını belirterek, 'Yurt dışına 3 bin 106 ton satışımız var. Son aldığımız tekliflerle 2022 yılında yurt dışındaki satışlarımız tahminlerimize göre çok çok yukarıda olacak. Özellikle Azerbaycan, Ukrayna, Polonya ile birebir çalışıyoruz. Rusya başta olmak üzere 100 civarında ülkeye ihracatımız var. Bu satışları hızlandırmak ve cazip hale getirmek için bağlantılarımız var. 2022 yılı çok daha farklı olacak.' diye konuştu.