Dunyada Gorulen Bitki Ortuleri hakkında bilgi
Dunyada Gorulen Bitki Ortuleri
CALI FOMASYONU: Ormanların tahribi sonucunda ortaya cıkan kısa boylu ağaccıklardan oluşan bitki formasyonudur
OT FORMASYONU: İklim şartları ozellikle de yağış ve sıcaklık şartlarının orman veya ağac yetişmesine imkan vermediği yerlerde belirli zamanlarda yağan yağışa veya tamamı toprağın tabanına sızmayan suya bağlı olarak yetişen ot turunden bitkilerin oluşturduğu topluluktur
Ekvatoral Yağmur ormanları:
Sıcaklık ve nem koşullarından dolayı sık ormanlar gelişmiştir ve ormanlar her zaman yeşildir Orman ağacları cok gurdur(5060 m) Balta girmemiş ormanlar olarak adlandırılır İklime uyum sağlamak icin terleme yuzeyleri geniş ve gozeneklidir Ağaclardan duşen dal ve yaprakların sıcak nemli ortamda curumesi sonucu hoş olmayan bir koku etrafa yayılır Bu ormanların gorulduğu yerler her mevsim yağışlı ozellikte ve yıllık yağış miktarı 2000 mm nin ustundedir Bitkiler yayvan yapraklı ve yapraklarını dokmeyen ağaclardır Bitki ceşitliliği cok fazladır Orman altı sarmaşık ve otsu bitkilerle(Liyan, Epifit) kaplıdırOrman altı florası da cok zengindir
Yeryuzundeki dağılışı:
Ekvatorun 10 kuzey 10 guney enlemleri arasında 1000 m kadar yukseltiye kadar etkilidir,
Guney Amerikada Amazon Havzasında ( Brezilya),*Afrikada Kongo Havzasında ve Gine Korfezi kıyılarında,
Guney Doğu Asya Adaları (Endonezya ) belirgin olarak gorulduğu yerlerdir
Malezya, Endonezya, Filipinler, Papua Yeni Ginede etkilidir
Avustralyanın kuzeyinde gorulur
Muson Ormanları:
Muson iklim bolgesinde bulunan ormanlardır Bunlar Ekvatoral ormanlar gibi gur ve sık ormanlardır Ancak icinde yer alan tur sayısı bakımından ekvatoral ormanlardan fakirdir Yıllık yağış miktarı 2000 mm civarındadır Yaz ayları yağışlı, kış ayları kurak gecer Yıllık yağışın % 85 i yaz aylarında olduğu icin yazın yeşil, kışın yaprak doken ormanlardır Muson ormanlarının ağacı teak ağacıdır Bitki ortusu yağışların bol olduğu alanlarda kışın yaprağını doken muson ormanları, etrafında calılar ve az yağış alan yerlerde ise savanlar yaygındır
Yeryuzundeki dağılışı:
Guneydoğu ve Doğu Asya da Hindistan, Japonya, Tayland, Vietnam, Endonezya, Doğu Cin, Kore, Filipinler,
Avustralyanın kuzeybatısı,
Guneydoğu Afrika da gorulur Madagaskarın doğusunda,
Kuzey Amerikanın guneydoğu kıyılarında gorulur
Orta Kuşağın karışık ormanları:
Orta kuşak okyanusal İklim bolgesinde gorulen bitki ortusudur Bu ormanlar geniş yapraklı ve iğne yapraklı ağacların bir arada bulunduğu bitkilerdir Yıllık yağış miktarı 1000 1500 mm civarındadır Ağac turu, sayısı ve ağacların buyuklukleri bakımından da ekvatoral ve muson ormanları kadar zengin ve buyuk değildirler
Yeryuzundeki dağılışı:
Batı Ruzgarları sebebiyle Ilıman Kuşak karalar& #305;nın batısında,
Batı Avrupanın Atlas Okyanusu kıyılarında,
Yurdumuzda ise Karadeniz kıyılarında etkilidir,
Kuzey Amerikanın batı ve guneydoğu kıyılarında, Guney Amerikanın guneybatı kıyılarında,
Avustralyanın doğusunda, Yeni Zelandada,
Afrikanın guneyinde
Tayga Ormanları:
Orta kuşakta karasal iklimin sert ozellikte gorulduğu ve yağışın bol olduğu nemli alanlarında gorulenormanlardır Bu iklimde kışlar cok sert gectiği icin ağaclar soğuğa dayanıklı yaprak dokmeyen iğne yapraklı ağaclardır Yağışın coğu yazın duşer En az yağış kışın duşmektedir ve kar şeklindedir Kışların aşırı soğuk olmasınedeniyle havadaki nem miktarının azalması ve yuksek basıncın etkisi yağışları azaltır Yaz mevsimindehavanın ısınması nedeniyle oluşan termik kaynaklı alcak basınclar konveksiyonel karakterde yağışların oluşmasını sağlar Yıllık yağış ortalaması 500600 mm civarındadır
Yeryuzundeki dağılışı:
Deniz etkisinden uzak kara iclerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı gorulur Orta ve doğu Avrupa,Asyanın kuzeyi (Kuzey Cinde, Mancuryada, Rusyada, Orta Sibiryada gorulur) ABD nin kuzeyinde ve Kanadada
Makiler:
Makiler yaz kuraklığına dayanıklı kısa boylu bodur ağac ve calılardan oluşan ( yabani zeytin, defne, kocayemiş, mersin, keciboynuzu, sandal, zakkum, akcakesme, kermez meşesi, Supurge calısı, taş meşesi, bodur ardıc vb) Akdeniz iklimin doğal bitki ortusudur Maki yaz kuraklığına dayanıklı bitkiler olup kış soğuklarına fazla dayanıklı değildir Yaprakları kalın, guneşe donuk yuzleri parlak, terlemeyi sağlayan stomaları az ve kucuk olması ile suyu iktisatlı kullanarak yaz kuraklığına dayanır Makiler genelde kızılcam ormanlarının yok edildiği yerlerde oluşurlar ve genelde kıyıda 500800 m yukarılara kadar cıkabilir
Yeryuzundeki dağılışı:
Akdenize kıyısı olan ulkeler ( Libya, Mısır ve Lubnan haric Buralarda gorulmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır),
Avustralyanın guneybatısı,Guney Afrika Cumhuriyetinde Kap bolgesi,Şilinin orta kesimleri,
Kuzey Amerikada Kaliforniya cevresinde,
En geniş anlamıyla 3040 derece enlemleri arasında kıtaların ozellikle batı kıyılarında gorulur
Savanlar:
Tropikal iklim bolgesinin bitki ortusudur Savanlar uzun sure yeşil kalan, gur ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki ortusu icinde ağaclar ve ağac kumeleri gorulur Genelde buralarda ki ağaclar kurakcılveya kuraklığa dayanıklı turlerdir
Yeryuzundeki dağılışı:
Akarsu boylarında gorulur
Galeri Ormanları:
Savanlardaki, kucuk akarsu boylarında gorulen, coğunlukla 50100 m genişliğinde, bir akarsu ağı biciminde uzanan ve surekli yeşil kalabilen nemli ormanlardır Galeri ormanları olarak adlandırılmalarının nedeni, ağacların, akarsuyun ustunu bir galeri şeklindekapatmasıdırKurak gecen donemlerde ağaclar yapraklarını doker Guneş ışınlarının dik geldiği yaz doneminde konveksiyonel yağışlar gorulur, Kış aylarında Subtropikal yuksekbasıncın (DYB) etkisinde kaldığından kış kuraklığı belirgindir Bu nedenle yazı yağışlı kışı kuraktır Yıllık yağış miktarı 10001500 mm arasındadır Yağış grafiği birbirinin tersidir Yağışlar guneş ışınlarının dik olarak geldiği donemde daha fazladır KYK de Haziran, GYK de Aralık ayında yağış daha fazladır
Yeryuzundeki dağılışı:
Ekvatoral iklim ile col iklimi arasında gorulur (1020° kuzey ve guney enlemleri arasında gorulur
Guney ve Orta Afrika, (Sahra Colu ile Ekvatoral Afrika arasında) Sudan,
Guney Amerikada Brezilyada, Venezuella, Kolombiya, Peru ve Bolivyada etkilidir
Orta Amerika'da,
Madagaskarın batısında gorulur
Bozkır (Step):
Bitki ortusu ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan kucuk boylu ot topluluğudur Buna step(bozkır) bitki ortusu denir Steplere Kuzey Amerikada preri, Guney Amerikada pampa adı verilirBozkır bitki ortusu icinde geven, deve dikeni, gelincik, coban yastığı gibi bitkiler yer almaktadırStep ikliminde yağış miktarı orman gelişimi icin yeterli değildir Bu iklimin etki alanlarından akarsu boylarında şeritler halinde kavak ve soğutler yaygındırOrta kuşak tipinde kar yağışları ve don olayı gorulur nem oranı duşuktur yağış rejimi duzensizdir İnsanlar tarafından ağac kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara ANTROPOJEN BOZKIR denir Bu tur bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya cıktığındanboyle alanlardayer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır
Yeryuzundeki dağılışı:
Deniz etkisinden uzak kara iclerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) gorulur
Orta ve doğu Avrupa Asyanın kuzeyi(Sibirya) Kanada ve ABD nin kuzeyinde gorulur
Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bolgesinde Erzurum Kars Bolumunde gorulur
Gece ile gunduz yaz ile kış arasında buyuk sıcaklık farkının gorulduğu kara iclerine gidildikce bu farkşiddetlenerek artar
Cayırlar:
Orta kuşakta karasal iklim bolgesinin yarı nemli sahalarında ve yuksek dağlarda orman ve ağacyetişme ust sınırının ustende gorulen ve yaz boyu yeşil kalan ve bozkırlardan daha uzun boylu bitkiortulerine cayır denir Yazları serin ve yağışlı gecmesi otların kurumasını onleyerek yeşil kalmalarını ve uzun boyluolmalarını sağlamaktadır Bunların orman ust sınırından sonra gorulenlere dağ cayırları denir
Yeryuzundeki dağılışı:
Bu bitkiler Sıcak ve ılıman bolgelerde yuksek dağlık sahalarda sıcakların ağac yetişmeye yetmediği yuksek kesimlerinde, Ayrıca yazı yağışlı karasal alanlarda gorulmektedir
Ayrıca soğuk karasal iklimde yazı yağışlı alanlarda yağışın nispeten az olduğu sahalarda,
ABDnin KD Kanadada, Kuzey Cinde, Rusyada, Orta Sibiryada gorulur
Tundra:
Tundra iklim bolgesinde duşuk sıcaklığa ve kuraklığa uyum sağlamış olan kısa boylu calılar, otlar veyosunlardan oluşan bitki topluluğudur Yıllık yağış miktarı 200250 mm civarındadır Kışlar cok soğuk ve uzun gecer Toprak kış aylarında donmuş haldedir Yaz aylarında toprağın ust kısımlarında cozulmeler gorulur ve oluşan bataklıklarda tundra adı verilen sezonluk ot ve cayır turu bitkiler yetişir Tundra kutba en yakın bitki ortusudur
Yeryuzundeki dağılışı:
Yaklaşık olarak 7080 enlemleri cevresinde gorulur
Asyada, Sibirya,Avrupada, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde,
Kuzey Amerikada Kanadanın kuzey kısımlarında,Guney Amerikanın guney kısımlarında gorulur
Guney yarımkuredeki etki alanı KYK dekine oranla cok azdır bunun nedeni GYK de okyanusların geniş alan kaplamasıdır
Col Bitkileri:
Kum ortuleri altında veya kayalıklardan oluşan bu bolgelerde yıllık yağışlar yok denecek kadar azdır (200mm nin altında) Buralarda bitkiler cok seyrektir Kuraklığa uyum sağlamış olan kurakcıl kaktusler, otlar ve calılardan oluşur Bu bolgelerde kuraklığa en iyi uyum sağlamış bitkiler, govdesinde cok miktarda su biriktirebilen kaktuslerdir Uzerlerindeki kucuk dikenler, bitkinin ısı kaybını azaltmaktadır Ayrıca yeraltı sularının yuzeye cıktığı yerlerde vahalar oluşmuştur
Afrikanın kuzeyi (Buyuk sahra), Kalahari, Namib colleri, Afrikanın guney batısındaki Namib ve Kalahari colleri,
Ortadoğuda Necef Colu, Suriye colu, Arabistan yarım adası, Basra korfezi cevresi,
Hindistanın kuzeybatısı (Tar colu),
Orta Asyada Gobi, Taklamakan, Kara kum, Kızıl kum Colleri,
Avustralyanın ic kısımları ve batısı, Gobbon ve Gibson, Buyuk kum, Victoria colleri
Guney Amerikadaki Patagonya Atacama, Peru colleri K Amerikadaki Arizona, Gila, Meksika, Sanaron colleridir
Dunyada Gorulen Bitki Ortuleri
CALI FOMASYONU: Ormanların tahribi sonucunda ortaya cıkan kısa boylu ağaccıklardan oluşan bitki formasyonudur
OT FORMASYONU: İklim şartları ozellikle de yağış ve sıcaklık şartlarının orman veya ağac yetişmesine imkan vermediği yerlerde belirli zamanlarda yağan yağışa veya tamamı toprağın tabanına sızmayan suya bağlı olarak yetişen ot turunden bitkilerin oluşturduğu topluluktur
Ekvatoral Yağmur ormanları:
Sıcaklık ve nem koşullarından dolayı sık ormanlar gelişmiştir ve ormanlar her zaman yeşildir Orman ağacları cok gurdur(5060 m) Balta girmemiş ormanlar olarak adlandırılır İklime uyum sağlamak icin terleme yuzeyleri geniş ve gozeneklidir Ağaclardan duşen dal ve yaprakların sıcak nemli ortamda curumesi sonucu hoş olmayan bir koku etrafa yayılır Bu ormanların gorulduğu yerler her mevsim yağışlı ozellikte ve yıllık yağış miktarı 2000 mm nin ustundedir Bitkiler yayvan yapraklı ve yapraklarını dokmeyen ağaclardır Bitki ceşitliliği cok fazladır Orman altı sarmaşık ve otsu bitkilerle(Liyan, Epifit) kaplıdırOrman altı florası da cok zengindir
Yeryuzundeki dağılışı:
Ekvatorun 10 kuzey 10 guney enlemleri arasında 1000 m kadar yukseltiye kadar etkilidir,
Guney Amerikada Amazon Havzasında ( Brezilya),*Afrikada Kongo Havzasında ve Gine Korfezi kıyılarında,
Guney Doğu Asya Adaları (Endonezya ) belirgin olarak gorulduğu yerlerdir
Malezya, Endonezya, Filipinler, Papua Yeni Ginede etkilidir
Avustralyanın kuzeyinde gorulur
Muson Ormanları:
Muson iklim bolgesinde bulunan ormanlardır Bunlar Ekvatoral ormanlar gibi gur ve sık ormanlardır Ancak icinde yer alan tur sayısı bakımından ekvatoral ormanlardan fakirdir Yıllık yağış miktarı 2000 mm civarındadır Yaz ayları yağışlı, kış ayları kurak gecer Yıllık yağışın % 85 i yaz aylarında olduğu icin yazın yeşil, kışın yaprak doken ormanlardır Muson ormanlarının ağacı teak ağacıdır Bitki ortusu yağışların bol olduğu alanlarda kışın yaprağını doken muson ormanları, etrafında calılar ve az yağış alan yerlerde ise savanlar yaygındır
Yeryuzundeki dağılışı:
Guneydoğu ve Doğu Asya da Hindistan, Japonya, Tayland, Vietnam, Endonezya, Doğu Cin, Kore, Filipinler,
Avustralyanın kuzeybatısı,
Guneydoğu Afrika da gorulur Madagaskarın doğusunda,
Kuzey Amerikanın guneydoğu kıyılarında gorulur
Orta Kuşağın karışık ormanları:
Orta kuşak okyanusal İklim bolgesinde gorulen bitki ortusudur Bu ormanlar geniş yapraklı ve iğne yapraklı ağacların bir arada bulunduğu bitkilerdir Yıllık yağış miktarı 1000 1500 mm civarındadır Ağac turu, sayısı ve ağacların buyuklukleri bakımından da ekvatoral ve muson ormanları kadar zengin ve buyuk değildirler
Yeryuzundeki dağılışı:
Batı Ruzgarları sebebiyle Ilıman Kuşak karalar& #305;nın batısında,
Batı Avrupanın Atlas Okyanusu kıyılarında,
Yurdumuzda ise Karadeniz kıyılarında etkilidir,
Kuzey Amerikanın batı ve guneydoğu kıyılarında, Guney Amerikanın guneybatı kıyılarında,
Avustralyanın doğusunda, Yeni Zelandada,
Afrikanın guneyinde
Tayga Ormanları:
Orta kuşakta karasal iklimin sert ozellikte gorulduğu ve yağışın bol olduğu nemli alanlarında gorulenormanlardır Bu iklimde kışlar cok sert gectiği icin ağaclar soğuğa dayanıklı yaprak dokmeyen iğne yapraklı ağaclardır Yağışın coğu yazın duşer En az yağış kışın duşmektedir ve kar şeklindedir Kışların aşırı soğuk olmasınedeniyle havadaki nem miktarının azalması ve yuksek basıncın etkisi yağışları azaltır Yaz mevsimindehavanın ısınması nedeniyle oluşan termik kaynaklı alcak basınclar konveksiyonel karakterde yağışların oluşmasını sağlar Yıllık yağış ortalaması 500600 mm civarındadır
Yeryuzundeki dağılışı:
Deniz etkisinden uzak kara iclerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı gorulur Orta ve doğu Avrupa,Asyanın kuzeyi (Kuzey Cinde, Mancuryada, Rusyada, Orta Sibiryada gorulur) ABD nin kuzeyinde ve Kanadada
Makiler:
Makiler yaz kuraklığına dayanıklı kısa boylu bodur ağac ve calılardan oluşan ( yabani zeytin, defne, kocayemiş, mersin, keciboynuzu, sandal, zakkum, akcakesme, kermez meşesi, Supurge calısı, taş meşesi, bodur ardıc vb) Akdeniz iklimin doğal bitki ortusudur Maki yaz kuraklığına dayanıklı bitkiler olup kış soğuklarına fazla dayanıklı değildir Yaprakları kalın, guneşe donuk yuzleri parlak, terlemeyi sağlayan stomaları az ve kucuk olması ile suyu iktisatlı kullanarak yaz kuraklığına dayanır Makiler genelde kızılcam ormanlarının yok edildiği yerlerde oluşurlar ve genelde kıyıda 500800 m yukarılara kadar cıkabilir
Yeryuzundeki dağılışı:
Akdenize kıyısı olan ulkeler ( Libya, Mısır ve Lubnan haric Buralarda gorulmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır),
Avustralyanın guneybatısı,Guney Afrika Cumhuriyetinde Kap bolgesi,Şilinin orta kesimleri,
Kuzey Amerikada Kaliforniya cevresinde,
En geniş anlamıyla 3040 derece enlemleri arasında kıtaların ozellikle batı kıyılarında gorulur
Savanlar:
Tropikal iklim bolgesinin bitki ortusudur Savanlar uzun sure yeşil kalan, gur ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki ortusu icinde ağaclar ve ağac kumeleri gorulur Genelde buralarda ki ağaclar kurakcılveya kuraklığa dayanıklı turlerdir
Yeryuzundeki dağılışı:
Akarsu boylarında gorulur
Galeri Ormanları:
Savanlardaki, kucuk akarsu boylarında gorulen, coğunlukla 50100 m genişliğinde, bir akarsu ağı biciminde uzanan ve surekli yeşil kalabilen nemli ormanlardır Galeri ormanları olarak adlandırılmalarının nedeni, ağacların, akarsuyun ustunu bir galeri şeklindekapatmasıdırKurak gecen donemlerde ağaclar yapraklarını doker Guneş ışınlarının dik geldiği yaz doneminde konveksiyonel yağışlar gorulur, Kış aylarında Subtropikal yuksekbasıncın (DYB) etkisinde kaldığından kış kuraklığı belirgindir Bu nedenle yazı yağışlı kışı kuraktır Yıllık yağış miktarı 10001500 mm arasındadır Yağış grafiği birbirinin tersidir Yağışlar guneş ışınlarının dik olarak geldiği donemde daha fazladır KYK de Haziran, GYK de Aralık ayında yağış daha fazladır
Yeryuzundeki dağılışı:
Ekvatoral iklim ile col iklimi arasında gorulur (1020° kuzey ve guney enlemleri arasında gorulur
Guney ve Orta Afrika, (Sahra Colu ile Ekvatoral Afrika arasında) Sudan,
Guney Amerikada Brezilyada, Venezuella, Kolombiya, Peru ve Bolivyada etkilidir
Orta Amerika'da,
Madagaskarın batısında gorulur
Bozkır (Step):
Bitki ortusu ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan kucuk boylu ot topluluğudur Buna step(bozkır) bitki ortusu denir Steplere Kuzey Amerikada preri, Guney Amerikada pampa adı verilirBozkır bitki ortusu icinde geven, deve dikeni, gelincik, coban yastığı gibi bitkiler yer almaktadırStep ikliminde yağış miktarı orman gelişimi icin yeterli değildir Bu iklimin etki alanlarından akarsu boylarında şeritler halinde kavak ve soğutler yaygındırOrta kuşak tipinde kar yağışları ve don olayı gorulur nem oranı duşuktur yağış rejimi duzensizdir İnsanlar tarafından ağac kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara ANTROPOJEN BOZKIR denir Bu tur bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya cıktığındanboyle alanlardayer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır
Yeryuzundeki dağılışı:
Deniz etkisinden uzak kara iclerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) gorulur
Orta ve doğu Avrupa Asyanın kuzeyi(Sibirya) Kanada ve ABD nin kuzeyinde gorulur
Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bolgesinde Erzurum Kars Bolumunde gorulur
Gece ile gunduz yaz ile kış arasında buyuk sıcaklık farkının gorulduğu kara iclerine gidildikce bu farkşiddetlenerek artar
Cayırlar:
Orta kuşakta karasal iklim bolgesinin yarı nemli sahalarında ve yuksek dağlarda orman ve ağacyetişme ust sınırının ustende gorulen ve yaz boyu yeşil kalan ve bozkırlardan daha uzun boylu bitkiortulerine cayır denir Yazları serin ve yağışlı gecmesi otların kurumasını onleyerek yeşil kalmalarını ve uzun boyluolmalarını sağlamaktadır Bunların orman ust sınırından sonra gorulenlere dağ cayırları denir
Yeryuzundeki dağılışı:
Bu bitkiler Sıcak ve ılıman bolgelerde yuksek dağlık sahalarda sıcakların ağac yetişmeye yetmediği yuksek kesimlerinde, Ayrıca yazı yağışlı karasal alanlarda gorulmektedir
Ayrıca soğuk karasal iklimde yazı yağışlı alanlarda yağışın nispeten az olduğu sahalarda,
ABDnin KD Kanadada, Kuzey Cinde, Rusyada, Orta Sibiryada gorulur
Tundra:
Tundra iklim bolgesinde duşuk sıcaklığa ve kuraklığa uyum sağlamış olan kısa boylu calılar, otlar veyosunlardan oluşan bitki topluluğudur Yıllık yağış miktarı 200250 mm civarındadır Kışlar cok soğuk ve uzun gecer Toprak kış aylarında donmuş haldedir Yaz aylarında toprağın ust kısımlarında cozulmeler gorulur ve oluşan bataklıklarda tundra adı verilen sezonluk ot ve cayır turu bitkiler yetişir Tundra kutba en yakın bitki ortusudur
Yeryuzundeki dağılışı:
Yaklaşık olarak 7080 enlemleri cevresinde gorulur
Asyada, Sibirya,Avrupada, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde,
Kuzey Amerikada Kanadanın kuzey kısımlarında,Guney Amerikanın guney kısımlarında gorulur
Guney yarımkuredeki etki alanı KYK dekine oranla cok azdır bunun nedeni GYK de okyanusların geniş alan kaplamasıdır
Col Bitkileri:
Kum ortuleri altında veya kayalıklardan oluşan bu bolgelerde yıllık yağışlar yok denecek kadar azdır (200mm nin altında) Buralarda bitkiler cok seyrektir Kuraklığa uyum sağlamış olan kurakcıl kaktusler, otlar ve calılardan oluşur Bu bolgelerde kuraklığa en iyi uyum sağlamış bitkiler, govdesinde cok miktarda su biriktirebilen kaktuslerdir Uzerlerindeki kucuk dikenler, bitkinin ısı kaybını azaltmaktadır Ayrıca yeraltı sularının yuzeye cıktığı yerlerde vahalar oluşmuştur
Afrikanın kuzeyi (Buyuk sahra), Kalahari, Namib colleri, Afrikanın guney batısındaki Namib ve Kalahari colleri,
Ortadoğuda Necef Colu, Suriye colu, Arabistan yarım adası, Basra korfezi cevresi,
Hindistanın kuzeybatısı (Tar colu),
Orta Asyada Gobi, Taklamakan, Kara kum, Kızıl kum Colleri,
Avustralyanın ic kısımları ve batısı, Gobbon ve Gibson, Buyuk kum, Victoria colleri
Guney Amerikadaki Patagonya Atacama, Peru colleri K Amerikadaki Arizona, Gila, Meksika, Sanaron colleridir