Dunyanın Derinliği
Dunyanın Derinliği İc Yapısı
Dunya, kalınlık, yoğunluk ve Sıcaklıkları farklı, ic ice gecmiş ceşitli katmanlardan oluşmuştur Bu katmanların ozellikleri hakkında bilgi edinilirken deprem dalgalarından yararlanılır
Cekirdek
Manto
Taşkure (Litosfer)
Cekirdek
Yoğunluk ve ağırlık bakımından en ağır Elementlerin bulunduğu bolumdur Dunya ’nın en ic bolumunu oluşturan cekirdeğin, 51202890 km ’ler arasındaki kısmına dış cekirdek, 63715150 km ’ler arasındaki kısmına ic cekirdek denir İc cekirdekte bulunan demirnikel karışımı cok yuksek Basınc ve sıcaklık etkisiyle kristal haldedir Dış cekirdekte ise bu karışım ergimiş haldedir
Manto
Litosfer ile cekirdek arasındaki katmandır 1002890 km ’ler arasında bulunan mantonun yoğunluğu 3,35,5 gcm3 Sıcaklığı 19003700 °C arasında değişir Manto, yer Hacminin en buyuk bolumunu oluşturur Yapısında Silisyum, Magnezyum , Nikel ve demir bulunmaktadır Mantonun ust kesimi yuksek sıcaklık ve Basınctan dolayı plastiki ozellik gosterir Alt kesimleri ise Sıvı halde bulunur Bu nedenle mantoda surekli olarak alcalıcıyukselici hareketler gorulur
Mantodaki AlcalıcıYukselici Hareketler
Mantonun alt ve ust kısımlarındaki yoğunluk farkı nedeniyle magma adı verilen kızgın akıcı Madde yerkabuğuna doğru yukselir Yoğunluğun arttığı bolumlerde ise magma yerin icine doğru sokulur
Taşkure (Litosfer)
Mantonun ustunde yer alan ve yeryuzune kadar uzanan katmandır
Kalınlığı ortalama 100 km ’dir
Taşkure ’nin ortalama 35 km ’lik ust bolumune yerkabuğu denir
Daha cok Silisyum ve Aluminyum bileşimindeki taşlardan oluşması nedeniyle sial de denir
Yerkabuğunun altındaki bolume ise silisyum ve magnezyumdan oluştuğu icin sima denir
Sial, Okyanus tabanlarında incelir yer yer kaybolur
Orneğin Buyuk Okyanus tabanının bazı bolumlerinde sial gorulmez
Yeryuzunden yerin derinliklerine inildikce 33 m ’de bir sıcaklık 1 °C artar Buna jeoterm basamağı denir
Kıtalar ve Okyanuslar
Yeryuzunun ust bolumu kara parcalarından ve Su kutlelerinden oluşmuştur Denizlerin ortasında cok buyuk birer Ada gibi duran kara kutlelerine kıta denir Kuzey Yarım Kure ’de karalar, Guney Yarım Kure ’den daha geniş yer kaplar Asya, Avrupa, Kuzey Amerika ’nın tamamı ve Afrika ’nın buyuk bir bolumu Kuzey Yarım Kure ’de yer alır Guney Amerika ’nın ve Afrika ’nın buyuk bir bolumu, Avustralya ve cevresindeki adalarla Antartika kıtası Guney Yarım Kure ’de bulunur Yeryuzunun yaklaşık ¾ ’u sularla kaplıdır Kıtaların birbirinden ayıran buyuk su kutlelerine okyanus denir
Kara ve Denizlerin Farklı Dağılışının Sonucları
Karaların Kuzey Yarım Kure ’de daha fazla yer kaplaması nedeniyle, Kuzey Yarım Kure ’de;
Yıllık sıcaklık ortalaması daha yuksektir
Sıcaklık farkları daha belirgindir
Eş sıcaklık eğrileri enlemlerden daha fazla sapma gosterir
Kıtalar arası ulaşım daha kolaydır
Nufus daha kalabalıktır
Kulturlerin gelişmesi ve yayılması daha kolaydır
Ekonomi daha hızlı ve daha cok gelişmiştir
Hipsografik Eğri
Yeryuzunun yukseklik ve derinlik basamaklarını gosteren eğridir
Kıta Platformu: Derin deniz platformundan sonra yuksek dağlar ile kıyı ovaları arasındaki en geniş bolumdur
Karaların Ortalama Yuksekliği: Karaların ortalama yuksekliği 1000 m dir Dunya ’nın en yuksek yeri deniz seviyesinden 8840 m yukseklikteki Everest Tepesi ’dir
Kıta Sahanlığı: Deniz seviyesinin altında, kıyı cizgisinden 200 m derine kadar inen bolume kıta sahanlığı (şelf) denir Şelf kıtaların su altında kalmış bolumleri sayılır
Kıta Yamacı: Şelf ile derin deniz platformunu birbirine bağlayan bolumdur
Denizlerin Ortalama Derinliği: Denizlerin ortalama derinliği 4000 m dir Dunya ’nın en derin yeri olan Mariana Cukuru denzi seviyesinden 11035 m derinliktedir
Derin Deniz Platformu: Kıta yamacları ile cevrelenmiş, ortalama derinliği 6000 m olan yeryuzunun en geniş bolumudur
Derin Deniz Cukurları: Sima uzerinde hareket eden kıtaların, birbirine carptıkları yerlerde bulunur Yeryuzunun en dar bolumudur
Dunyanın Derinliği İc Yapısı
Dunya, kalınlık, yoğunluk ve Sıcaklıkları farklı, ic ice gecmiş ceşitli katmanlardan oluşmuştur Bu katmanların ozellikleri hakkında bilgi edinilirken deprem dalgalarından yararlanılır
Cekirdek
Manto
Taşkure (Litosfer)
Cekirdek
Yoğunluk ve ağırlık bakımından en ağır Elementlerin bulunduğu bolumdur Dunya ’nın en ic bolumunu oluşturan cekirdeğin, 51202890 km ’ler arasındaki kısmına dış cekirdek, 63715150 km ’ler arasındaki kısmına ic cekirdek denir İc cekirdekte bulunan demirnikel karışımı cok yuksek Basınc ve sıcaklık etkisiyle kristal haldedir Dış cekirdekte ise bu karışım ergimiş haldedir
Manto
Litosfer ile cekirdek arasındaki katmandır 1002890 km ’ler arasında bulunan mantonun yoğunluğu 3,35,5 gcm3 Sıcaklığı 19003700 °C arasında değişir Manto, yer Hacminin en buyuk bolumunu oluşturur Yapısında Silisyum, Magnezyum , Nikel ve demir bulunmaktadır Mantonun ust kesimi yuksek sıcaklık ve Basınctan dolayı plastiki ozellik gosterir Alt kesimleri ise Sıvı halde bulunur Bu nedenle mantoda surekli olarak alcalıcıyukselici hareketler gorulur
Mantodaki AlcalıcıYukselici Hareketler
Mantonun alt ve ust kısımlarındaki yoğunluk farkı nedeniyle magma adı verilen kızgın akıcı Madde yerkabuğuna doğru yukselir Yoğunluğun arttığı bolumlerde ise magma yerin icine doğru sokulur
Taşkure (Litosfer)
Mantonun ustunde yer alan ve yeryuzune kadar uzanan katmandır
Kalınlığı ortalama 100 km ’dir
Taşkure ’nin ortalama 35 km ’lik ust bolumune yerkabuğu denir
Daha cok Silisyum ve Aluminyum bileşimindeki taşlardan oluşması nedeniyle sial de denir
Yerkabuğunun altındaki bolume ise silisyum ve magnezyumdan oluştuğu icin sima denir
Sial, Okyanus tabanlarında incelir yer yer kaybolur
Orneğin Buyuk Okyanus tabanının bazı bolumlerinde sial gorulmez
Yeryuzunden yerin derinliklerine inildikce 33 m ’de bir sıcaklık 1 °C artar Buna jeoterm basamağı denir
Kıtalar ve Okyanuslar
Yeryuzunun ust bolumu kara parcalarından ve Su kutlelerinden oluşmuştur Denizlerin ortasında cok buyuk birer Ada gibi duran kara kutlelerine kıta denir Kuzey Yarım Kure ’de karalar, Guney Yarım Kure ’den daha geniş yer kaplar Asya, Avrupa, Kuzey Amerika ’nın tamamı ve Afrika ’nın buyuk bir bolumu Kuzey Yarım Kure ’de yer alır Guney Amerika ’nın ve Afrika ’nın buyuk bir bolumu, Avustralya ve cevresindeki adalarla Antartika kıtası Guney Yarım Kure ’de bulunur Yeryuzunun yaklaşık ¾ ’u sularla kaplıdır Kıtaların birbirinden ayıran buyuk su kutlelerine okyanus denir
Kara ve Denizlerin Farklı Dağılışının Sonucları
Karaların Kuzey Yarım Kure ’de daha fazla yer kaplaması nedeniyle, Kuzey Yarım Kure ’de;
Yıllık sıcaklık ortalaması daha yuksektir
Sıcaklık farkları daha belirgindir
Eş sıcaklık eğrileri enlemlerden daha fazla sapma gosterir
Kıtalar arası ulaşım daha kolaydır
Nufus daha kalabalıktır
Kulturlerin gelişmesi ve yayılması daha kolaydır
Ekonomi daha hızlı ve daha cok gelişmiştir
Hipsografik Eğri
Yeryuzunun yukseklik ve derinlik basamaklarını gosteren eğridir
Kıta Platformu: Derin deniz platformundan sonra yuksek dağlar ile kıyı ovaları arasındaki en geniş bolumdur
Karaların Ortalama Yuksekliği: Karaların ortalama yuksekliği 1000 m dir Dunya ’nın en yuksek yeri deniz seviyesinden 8840 m yukseklikteki Everest Tepesi ’dir
Kıta Sahanlığı: Deniz seviyesinin altında, kıyı cizgisinden 200 m derine kadar inen bolume kıta sahanlığı (şelf) denir Şelf kıtaların su altında kalmış bolumleri sayılır
Kıta Yamacı: Şelf ile derin deniz platformunu birbirine bağlayan bolumdur
Denizlerin Ortalama Derinliği: Denizlerin ortalama derinliği 4000 m dir Dunya ’nın en derin yeri olan Mariana Cukuru denzi seviyesinden 11035 m derinliktedir
Derin Deniz Platformu: Kıta yamacları ile cevrelenmiş, ortalama derinliği 6000 m olan yeryuzunun en geniş bolumudur
Derin Deniz Cukurları: Sima uzerinde hareket eden kıtaların, birbirine carptıkları yerlerde bulunur Yeryuzunun en dar bolumudur
