Yüklü ölçüde yapılan vurgunlara Tosuncuk sayesinde hayli aşina olduk. İnsanların nasıl kolay kandırabileceğini, gerçek olmayan bir şey için ne kadar büyük meblağlar harcayabileceğini artık hepimizin öğrendiğini varsayıyorum.
Tosuncuk ismiyle bilinen Mehmet Aydın, yaklaşık iki yıl içerisinde 80 bin kişiyi dolandırarak 500 milyon TL’ye yakın para topladı. 500 milyon TL büyük bir meblağ üzere gözükebilir, fakat kendisine bile ilişkin olmayan Eyfel Kulesi’ni satmak isteyen Victor Luig üzere Aydın’ın yanında suçsuz kaldığı birçok insan bulunuyor. Bunların başında da Kripto Kraliçe olarak anılan Ruja Ignatova bulunuyor.
Dünyanın en büyük vurgunların biri, Ruja Ignatova’ya ilişkin
Başarılı bir iş insanı olarak anılan Ruja Ignatova, insanların karşısına birinci olarak 2016 yılında çıkmıştı. Londra’daki Wembley Arena’da binlerce kişinin karşısında yeni kripto para ünitesi OneCoin’i tanıtan Ignatova, yakın bir vakitte insanların Bitcoin denen şeyin ne olduğunu unutacağını lisana getirmişti.
BBC’ye sızdırılan bilgilerde, 2016 yılının birinci 6 ayında OneCoin’e 30 milyon euro yatırıldığı ortaya çıktı. Hatta bunun 2 milyon euroluk süreci, yalnızca iki hafta içerisinde gerçekleşmişti.
2014-2017 yılları ortasında OneCoin’e yatırılan miktar 4 milyar euroya ulaştı ve dünyanın dört bir yanından beşerler, bu kripto para ünitesine ilgi duymaya başladı.
Aslına bakarsınız OneCoin’in batış kıssası, Bjorn Bjercke isminde bir blockchain uzmanının OneCoin’den iş teklifi almasıyla başladı. Bjercke, 2016 yıllarının başlarında, Ruja’nın Londra’daki gösterisinden tam 4 ay sonra şirketten yıllık 250 bin sterlin maaşı olan bir iş teklifi aldı.
Bjercke, teklifi aldığında iş tarifinin ne olduğunu şimdi bilmiyordu. OneCoin’i büyük bir şirket olarak görmüştü ve kendisi üzere blockchain uzmanına neden muhtaçlık duyduklarını da anlayamamıştı. Şirket, Bjercke ile ikinci konuşmasında ona blockchain altyapısı kurmak için muhtaçlık duyduklarını lisana getirmişti. Kestirim edebileceğiniz üzere böylesine büyük bir kripto para ünitesinin blockchain altyapısına sahip olmaması Bjercke’i hayal kırıklığına uğratmış, başarılı iş insanı OneCoin’de aykırı bir şeyler gittiğini hissederek teklifi reddetmişti.
Brecke’in kıssası, daha sonra arkadaşlarıyla birlikte OneCoin’e 250 bin doların üzerinde yatırım yapan Jen McAdams’ın kulağına gitmişti. OneCoin için hayli heyecanlı olan McAdams, büyük meblağlarda yatırım yaptıktan sonra kripto para savunucusu olan Timothy Curry ile Skype’ta bir toplantı yaptı. McCurry, bu toplantıda McAdams’a Bjercke’nin iş görüşmesi kıssasını anlatmıştı ve asıl fitil tam o anda ateşlendi.
McAdam, OneCoin’in yalnızca SQL sunuculu bir veritabanına sahip olduğunu öğrendiği vakit neredeyse bayılacak duruma gelmişti. Kestirim edersiniz ki işler bu olaylardan sonra çorap söküğü üzere geldi ve Ruja, tüm bu skandallar bir bir ortaya çıkarken yaptığı devasa harcamalarını insanların gözüne sokmaya başladı.
Olayların gerçek yüzü, 2017 yılının Ekim ayında yapılan bir bir aktifliğe Ruja’nın çıkmamasıyla başladı. Aktifliğe katılan beşerler, dakikalarca Ruja’yı bekledi, yetkililer Ruja’nın yolda olduğunu ve her an gelebileceğini söyleyerek insanları sakinleştirmeye çalıştı lakin Ruja bir daha asla gün yüzüne çıkmadı. CIA’in topladığına nazaran Kripto Kraliçesi olarak anılan Ruja Ignatova, 15 milyar dolar bedelindeki vurgunuyla birlikte en son Sofya’dan Atina’ya giden bir uçakta görülmüştü.
Plus Token, vurgundan sonra arkasında “Üzgünüz, kaçtık” notunu bırakmıştı
Kripto saadet zincirlerinden en bilineni tahminen de Plus Token’dır. Asya’da bulunan yatırımcılarına aylık %9-%18’lik oranlarda getiri imkanı sunan Plus Token’ın reklamları, dünyanın dört bir yanında yankılanıyordu.
Plus Token’ın toplumsal medyada daima göz önünde olması ve şirketin potansiyel yatırımcılarıyla yüz yüze görüşmesi, bu kripto para ünitesini son derece inançlı gösteriyordu.
Şirket, 2019 yılında elde ettiği kârları platformdan çekmeye başladı ve bu da doğal olarak, yatırımcıları bir oldukça endişelendiren bir durum oldu. Kısa bir müddet içerisinde Plus Token grubun 3 milyar dolardan fazla bir meblağ ile birlikte kayıplara karıştığı ve grubun gerisinde bıraktığı bir not ortaya çıktı; “Üzgünüz, kaçtık.”
“Ponzi” teriminin babası: Charles Ponzi
Listemizin üçüncü sırasında, Ponzi teriminin ortaya çıkmasını sağlayan ve ABD’nin en büyük dolandırıcısı olarak nitelendirilen Charles Ponzi yer alıyor. 1882 yılında herkesin bildiği o tipik Amerikan hayalini gerçekleştirmek için İtalya’dan ABD’ye gelen Ponzi, bugün kolay yoldan para kazanmak isteyen herkes için ilham kaynağı olarak görülüyor.
Yoksul bir ailede büyüyen lakin bir anda varlıklı olma hayalleri kuran Ponzi, işe birinci evvel ülkeler ortası geçersiz kupon işiyle başladı. İnsanlara posta kuponları satın alarak günlük %50, hatta %100’ye kadar çıkar sağlayabileceklerine dair reklamları gazetelerde yayınlamaya başlayan genç adam, insanların ilgisini çekmeyi ve birinci yatırımlarını almayı başardı.
Vakitle beşerler, Ponzi’nin kapısının önünde kuyruklar oluşturmaya başladı ve hakikaten de Ponzi’nin vaat ettiği üzere bir ay içerisinde %50 faiz almayı başardılar. Fakat kimsenin bilmediği bir şey vardı. Ponzi’nin ortada sattığı bir kupon falan yoktu aslında. Zeki adam, evvel gelen müşterilerden aldığı paralarla faizi biriken eski müşterilerinin faizlerini ödüyordu ve son derece ağır bir ilgi gördüğü için de zincir kusursuz bir formda işliyordu.
1920 yılında gazetelerde Ponzi’nin yaptığı işin yasal olmadığına dair haberler çıktı. Bu haberlerin akabinde polisler Ponzi’yi soruşturma altına aldı ve bu sırada yeni yatırımlar almasını da yasakladı. Ponzi, başta bu yasağı pek önemsemedi, lakin yatırımcılar bu haberlerin akabinde huzursuz olmaya başladı ve Ponzi’ye verdikleri parayı 0 faiz olsa bile geri almak istediler. Bu da bir vakitler kusursuz bir biçimde işleyen zincirin bozulmasına sebep oldu ve Ponzi, yavaş yavaş kan kaybetmeye başladı.
Ortada satılan gerçek bir kupon olmadığı anlaşılınca Ponzi mahpusa atıldı, mahpustan çıktığında ise yeniden misal işlere girişti ve bu işte de iflas edince ikinci kez hapise girdi. Mahpustan çıkınca eski dolandırıcılığına geri dönmek istemeyen Ponzi, bir hava yolu şirketinde misyonlu olarak Brezilya’da yaşamaya başladı ve 1949 yılında Rio de Janeiro’da bir kimsesizler yurdunda hayata veda etti.
Eyfel Kulesi’ni birinci kez satan tanışın: Victor Lustig
Bu ana kadar daima kripto para ve ponzi sistemleri üzerinden gittiğimizi biliyorum. Fakat Victor Lustig, periyodun koşullarına nazaran kendisini önemli boyutlarda aşmış bir dolandırıcı ve yaptığı şeylerin de listedeki öteki isimlerden kalır bir yanı yok.
Avustralyalı Kont Lustig, uzun yıllar boyunca kendi ülkesi ve ABD ortasında mekik dokuyarak evvel pokerle, daha sonra da çeşitli kurnazlıklar ile geçimini insanları dolandırmak üzerine sağlıyordu. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra kalıcı olarak ABD’ye yerleşme kararı alan Lustig, burada American Savings Bank’ı dolandırdığı için tutuklanmış, lakin kurnaz lisanıyla polisleri bile saf olduğuna ikna etmişti.
Lustig daha sonra Kanada’ya taşındı ve dolandırıcılığına burada da devam etti. Hatta Kanada’da son derece değerli bir bankacıya kendini saygın bir bahisçi olarak tanıtıp adamın 30 bin dolarını bile çaldı.
Eyfel Kulesi’nin satılma konusu ise 1925 yılında yayınlanan bir gazete sayesinde başladı. Lustig, gazetede Eyfel Kulesi’nin bakım ve tamiri için sökülmesi gerektiğini ve bunun oldukça değerliye mal olacağını okumuştu. Gazeteyi okuduğu anda binbir tane kurnazlık planı kurmaya başlayan Lustig, işe birinci olarak ABD’den birlikte geldiği arkadaşı Daniel Collins ile birlikte Paris’te son derece lüks bir otelden oda ayırtmakla başladı.
Lustig, daha sonra otel yetkililerine kendisini Fransız Bayındırlık Bakanlığı’nda misyonlu biri olarak tanıtıp onlardan Paris’in en ünlü hurdacısı ile görüşme ayarlamalarını istedi. Lustig, tüm konuşmaların kapalı kalması için yemin ettirdiği hurdacıya Eyfel Kulesi’nin yıkılmak üzere olduğunu, sökülmesi için de bu adamı seçtiklerini lisana getirdi.
Lustig’in hurdacıyı tam olarak ne kadar dolandırdığı söylenmiyor, fakat kayıtlara geçen bilgilere nazaran Lustig adamın parasını yalnızca Eyfel’in sökülmesi için değil, belediye personellerine verilecek rüşveti de cebine indirmiş durumda.
Paris’in en değerli hurdacısına vurgun yaptıktan sonra bir anda kayıplara karışan Lustig ve arkadaşı, ünü Fransa’da yankılanmadığı için hayli üzülüyor. Zira hurdacı dolandırılıp rezil olduğunu tüm Paris’e duyurmamak için Lustig ve arkadaşını polise bile bildirmemiş.
Bugüne kadar bankaları, hatta polisleri bile dolandıran Lustig, Fransa’da ünlü olamadığı için bir oldukça bozuluyor ve başladığı işi tamamlamak üzere Paris’e geri dönüyor. İşin en komik ve can alıcı kısmı burada başlıyor. Zira Lustig ve Daniel, bir evvelki usulün birebir birebirini kullanarak Eyfel Kulesi’ni ikinci defa öbür bir adama satmayı başarıyorlar.
İkinci hurdacı, bu sefer prestij üzere şeylerle pek ilgilenmiyor ve derhal polise gidiyor. Lustig ve Daniel’in ismi Fransa’daki bütün gazetelerde yankılanırken polis, harekete de geçse de ikili ABD’ye tüydüğü için iş işten geçmiş oluyor.