Dünya’nın Şekli ve Kendi Ekseni Etrafındaki Hareketi
Eski çağlarda Dünya’nın şekliyle ilgili birçok görüş ileri sürülmüştür Dünya’nın tepsi, daire, yuvarlak ve küre şeklinde olduğuna inananlar olmuştur 19 yüzyılda Dünya’nın geometrik bir şekle sahip olmadığı kendine özgü bir şeklinin olduğu ortaya konulmuştur Bu görüş, Dünya’nın uydu görüntüleri ve hassas ölçümler sonucunda ortaya çıkmış ve bu şekle geoit adı verilmiştir Dünya’nın şekli; kutuplardan basık, Ekvator’da şişkin bir küreye benzemektedir Dünya’nın bu şekle sahip olması bazı sonuçlar ortaya çıkarmıştır
Bu sonuçların başlıcaları şunlardır
Ekvator’dan kutuplara gidildikçe güneş ışınlarının düşme açısı küçülür Buna bağlı olarak kutuplara gidildikçe sıcaklık azalır, gölge boyları uzar
Ekvator çevresi kutuplar çevresinden büyüktür
Ekvator yarıçapı kutuplar yarıçapından uzun olduğundan Ekvator’daki yer çekimi, kutuplardaki yer çekiminden azdır
Kutuplara gidildikçe paralellerin boyları ve meridyenler arasındaki uzaklık azalır
Dünya’nın bir yarısında gece yaşanırken diğer yarısında gündüz yaşanmaktadır
Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesine bağlı olarak ortaya çıkan coriolis (koriyolis) kuvvetine bağlı olarak sürekli rüzgârlar ve okyanus akıntılarının yönlerinde sapma olur Bu sapmanın yönü Kuzey Yarım Küre’de sağa, Güney Yarım Küre’de sola doğrudur
Dünya’nın Boyutları
Kendi Ekseni Etrafındaki Hareketi
Dünya, kendi ekseni etrafındaki bir dönüşünü 24 saatte tamamlamaktadır Bu süreye bir gün denir Dünya, kendi ekseni etrafında döndükçe gece ve gündüz birbirini izler Günün bir kısmında gece, bir kısmında gündüz yaşanır
Dünya’nın aydınlık yerleri ile karanlık yerleri arasındaki sınıra aydınlanma çemberi denir Dünya, kendi ekseni etrafında döndükçe aydınlanma çemberi sürekli yer değiştirir
Dünya kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner
Dünya, kendi ekseni etrafında batıdan doğuya dönmektedir Bu nedenle doğudaki yerlerde Güneş daha önce doğar ve daha önce batar Diğer bir deyimle doğudaki yerlerde yerel saat daha ileridir Bu durum aynı zamanda doğu ile batı arasında yerel saat farklarına neden olmaktadır Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki hareketine bağlı olarak yeryüzündeki herhangi bir yere güneş ışınlarının düşme açısı gün boyunca değişmektedir Buna bağlı olarak sıcaklık, gün boyunca değişmekte, günlük sıcaklık farkları ortaya çıkmaktadır
Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönüş hızı, Ekvator’da yaklaşık 1670 kmsaattir Bu hız, Ekvator’dan kutuplara gidildikçe azalmaktadır Bu nedenle Ekvator’dan kutuplara gidildikçe gurup ve tan süresi uzamaktadır Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesine bağlı olarak rüzgârlar ve okyanus akıntılarında sapmalar gerçekleşir Bu sapmanın yönü Kuzey Yarım Küre’de sağa, Güney Yarım Küre’de sola doğrudur
Eski çağlarda Dünya’nın şekliyle ilgili birçok görüş ileri sürülmüştür Dünya’nın tepsi, daire, yuvarlak ve küre şeklinde olduğuna inananlar olmuştur 19 yüzyılda Dünya’nın geometrik bir şekle sahip olmadığı kendine özgü bir şeklinin olduğu ortaya konulmuştur Bu görüş, Dünya’nın uydu görüntüleri ve hassas ölçümler sonucunda ortaya çıkmış ve bu şekle geoit adı verilmiştir Dünya’nın şekli; kutuplardan basık, Ekvator’da şişkin bir küreye benzemektedir Dünya’nın bu şekle sahip olması bazı sonuçlar ortaya çıkarmıştır
Bu sonuçların başlıcaları şunlardır
Ekvator’dan kutuplara gidildikçe güneş ışınlarının düşme açısı küçülür Buna bağlı olarak kutuplara gidildikçe sıcaklık azalır, gölge boyları uzar
Ekvator çevresi kutuplar çevresinden büyüktür
Ekvator yarıçapı kutuplar yarıçapından uzun olduğundan Ekvator’daki yer çekimi, kutuplardaki yer çekiminden azdır
Kutuplara gidildikçe paralellerin boyları ve meridyenler arasındaki uzaklık azalır
Dünya’nın bir yarısında gece yaşanırken diğer yarısında gündüz yaşanmaktadır
Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesine bağlı olarak ortaya çıkan coriolis (koriyolis) kuvvetine bağlı olarak sürekli rüzgârlar ve okyanus akıntılarının yönlerinde sapma olur Bu sapmanın yönü Kuzey Yarım Küre’de sağa, Güney Yarım Küre’de sola doğrudur
Dünya’nın Boyutları
Kendi Ekseni Etrafındaki Hareketi
Dünya, kendi ekseni etrafındaki bir dönüşünü 24 saatte tamamlamaktadır Bu süreye bir gün denir Dünya, kendi ekseni etrafında döndükçe gece ve gündüz birbirini izler Günün bir kısmında gece, bir kısmında gündüz yaşanır
Dünya’nın aydınlık yerleri ile karanlık yerleri arasındaki sınıra aydınlanma çemberi denir Dünya, kendi ekseni etrafında döndükçe aydınlanma çemberi sürekli yer değiştirir
Dünya kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner
Dünya, kendi ekseni etrafında batıdan doğuya dönmektedir Bu nedenle doğudaki yerlerde Güneş daha önce doğar ve daha önce batar Diğer bir deyimle doğudaki yerlerde yerel saat daha ileridir Bu durum aynı zamanda doğu ile batı arasında yerel saat farklarına neden olmaktadır Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki hareketine bağlı olarak yeryüzündeki herhangi bir yere güneş ışınlarının düşme açısı gün boyunca değişmektedir Buna bağlı olarak sıcaklık, gün boyunca değişmekte, günlük sıcaklık farkları ortaya çıkmaktadır
Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönüş hızı, Ekvator’da yaklaşık 1670 kmsaattir Bu hız, Ekvator’dan kutuplara gidildikçe azalmaktadır Bu nedenle Ekvator’dan kutuplara gidildikçe gurup ve tan süresi uzamaktadır Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesine bağlı olarak rüzgârlar ve okyanus akıntılarında sapmalar gerçekleşir Bu sapmanın yönü Kuzey Yarım Küre’de sağa, Güney Yarım Küre’de sola doğrudur
