Günümüzde değişik araçlarda kullanılan, bizlerin en çok karşılaştığı motorlar dürüst yanmalı sınıfına giren yakıt ile, LPG ile ve motorin ile çalışan motorlardır Bu motorlar alıştırma prensibi, yanma odasında yüksek basınç ve sıcaklık aşağı püskürtülen yakacak hava ile karışır ve motor tipine göre dışarıdan ateşlemeyle veya kendiliğinden tutuşur ve yanma meydana gelir Yanma sonucunda ortaya çıkan enerji hareket enerjisine çevrilir
Bahsi geçen yanma olayının kimyası incelenecek olursa bereketli yanma için yakacak ve hava karışımının bir fazla yönden ele alınması gerekmektedir Yanma odasında buluşan yakacak ve hava miktarları optimum seviyelerde olmalıdır Örneğin yanma odasında olması gerekenden artı yakacak ya da eksik hava varsa yanma bozulacaktır Yakacak zorunlu yanma reaksiyonlarını tamamlayamayacaktır Verimde kayıplar yaşanacaktır Tam tersi bir durumda yani olması gerekenden pozitif hava ya da beceriksiz yakacak olursa yanma yine bozulacak ve verimde kayıplar oluşacaktır Verimin dıştan her iki durumda önemli çevre kirlilikleri yaratmaktadır
Benzer hacimde yani motor boyutunu büyütmeden yakılacak hava yakacak miktarı için optimum karışımlar vardır ve ne değin zor edinmek isteniyorsa ilk olarak pek yakacak püskürtülmeli ve buna uygun miktarda hava yanma odasına sağlanmalıdır Yani küçük hacimli motorlardan büyük güçler sağlamaya çalışıyorsanız motorunuza daha fazla yakacak püskürtmeli ve bu yakıtı yakacak daha artı hava sağlamalısınız
Turbolar araçlarımıza atmosferik basıncın üzerinde basınç sağlarlar Benzer hacimli motorları kıyaslarken turbosu olmayan araçlar daha az baskı üretir ve daha eksik yakacak harcarlarken, turbolu araçlar daha pozitif güçlere ulaşırlar fakat bunun için daha fazla yakıt sarfederler Turbonun görevi yanma odasına daha pozitif hava sokabilmektir Atmosferik basıncın üzerindeki havayı elde olabilmek de bir enerji gerektirir Turbolar bu enerjiyi motordan çıkan egzos gazının sıcaklık ve basıncından elde ederler Yani motordan atılmak üzere olan bu enerji tekrar kullanıma girer Bu noktada atıl enerjiyi her yerde kullanıma soktuğunuz için motorun verimini arttırmış olursunuz
Yanma odasından çıkan egzos gazı önce bir manifolda kazanç Öteki yanma odalarından çıkan egzos gazları da buraya gelir ve 4 zamanlı bir makinede sadece 1 çevrimde egzos çıkışı olacakken bütün silindirlerden ayrı zamanlarda gelen egzos ile aralıksız bir gaz akışı sağlanır Çıkan egzos gazı sıcaklığı motor tipine ve motordan elde edilen güce tarafından 200 C ila 400 C civarlarında olabilir ve kullanılacak olan enerji bu ısı enerjisidir
Turbolar iki belli başlı kısımdan oluşur ve bunlardan biri egzos gazının geçtiği kısım, diğeri ise yanma odasına pak hava sağlayacak kısım Bu iki kısımda hava akışından en iyi enerji sağlanacak şekilde dizayn edilmiş türbinler vardır ve bu türbinler bir şaft ile birbirlerine alt çalışırlar Yani motordan meydana çıkan egzos gazı ne dek artı olursa bu türbin o kadar seri dönecek ve motora da pek pozitif hava sağlanacak Egzos tarafını içeriye doğru inceleyecek olursak bu kısımda kinetik enerjisi yüksek egzos gazı nozul yapısına sahip kanallardan geçirilerek türbine ulaşır Nozullar gazın sızıntı hızını arttırır ve bunu ısı enerjisini kullanarak yapar Bu Nedenle atıl enerji kullanıma sokulmuş olur Türbin kanatlarına şipşak çarpan gaz türbinin dönmesini sağlayacak ve aynı şafta alt olan diğer türbine dönme kuvveti aktarılmış olacak Silindirlere temiz hava sağlayan türbin döndükçe temiz hava akışı başlayacak Bu temiz hava silindirlere girmeden önce sıkıştırılmış olduğu için sıcaklığı yükselmiş olur bu yüzden önce bir soğutucudan geçirilir ve ardından bütün silindirlere ast yer alan manifolda aktarılır Türbin hızlandıkça temiz hava akışı artacak ve belirli bir hızdan sonra manifold atmosferik basıncın üzerine çıkabilecek Benzer hacimli motorlardan bahsedecek olursak turbolar bu şekilde çalışarak yanma odasına daha pozitif hava verir ve daha pozitif yakıtı yakmamızı ve dolayısıyla daha artı zorlama elde etmemizi sağlarlar
Motorun kullanacağı yakacak miktarı ve hava miktarı hesap edilerek turbonun ölçüleri ve kapasitesi belirlenir Böylece optimum karışım seviyesi her koşul altında korunmuş olur Çok yüksek devirlerde döndükleri için turbo ünitelerinde uyarı edilmesi gereken en kayda değer faktörlerden biri yağlamadır İki türbini birbirine bağlayan şaft ortadan yataklanmıştır ve bu yağlama ne değin iyi olursa türbinin dönmesi pek kuytu olacaktır bunun dışında makineden meydana çıkan egzos gazına karşısında basınç oluşmaması için türbin sıcacık dönmelidir Keza yataklama yapılan bölümden egzos gazı ile temiz havanın birbirine karışmaması da kayda değer bir faktördür
Ayrıca turboların verimli çalışması da önemlidir çünkü turboyla çalışmak üzere tasarı edilmiş bir motor atıl turboyla çalışmak zorunda bırakılırsa ortaya yüksek yakıt miktarı düşük hava miktarı olan bir karışım çıkacaktır Bu yanma sonucunda da tatmin edici enerji sağlanamayacağı için turbodan randıman elde etmek muhtemel olmayacaktır Turbolarda egzos tarafında dönen türbin çeperlere çok yakın dönmektedir Bu sayede çıkan egzos gazı türbine çarpmadan atılması en fazla seviyede engellenmeye çalışılır Türbin kanatları ile çeperler aralarında boşluğa klerens denir ve milimetrenin aşağıda değerlere sahiptir Yanma sonucu meydana çıkan gazları içinde kurum veya su molekülleri olabilir Bunlar verimsiz yanma sonucu yüksek miktarlarda oluşur ve bu partiküller türbin kanatlarını aşındırırlar Türbin kanatları ile çeper arasındaki klerens bu eskime sonucu artacak ve verimsiz türbin ile atıl yanma ortamı devam edecektir Bu yüzden nitelikli yakıtlar kullanmak elzemdir
Son olarak turbo diye sözcük grubu edilen ünite teknik anlamda ?Turbocharger, türbinlerden pak hava tarafında olana ?Kompresör ?, egzos tarafında olana ?Türbin denir
*
Litaratür:
wwwft86clubcom
wwweurocarnewscom
wwwtalleractualcom
wwwmotorshipcom
Bahsi geçen yanma olayının kimyası incelenecek olursa bereketli yanma için yakacak ve hava karışımının bir fazla yönden ele alınması gerekmektedir Yanma odasında buluşan yakacak ve hava miktarları optimum seviyelerde olmalıdır Örneğin yanma odasında olması gerekenden artı yakacak ya da eksik hava varsa yanma bozulacaktır Yakacak zorunlu yanma reaksiyonlarını tamamlayamayacaktır Verimde kayıplar yaşanacaktır Tam tersi bir durumda yani olması gerekenden pozitif hava ya da beceriksiz yakacak olursa yanma yine bozulacak ve verimde kayıplar oluşacaktır Verimin dıştan her iki durumda önemli çevre kirlilikleri yaratmaktadır
Benzer hacimde yani motor boyutunu büyütmeden yakılacak hava yakacak miktarı için optimum karışımlar vardır ve ne değin zor edinmek isteniyorsa ilk olarak pek yakacak püskürtülmeli ve buna uygun miktarda hava yanma odasına sağlanmalıdır Yani küçük hacimli motorlardan büyük güçler sağlamaya çalışıyorsanız motorunuza daha fazla yakacak püskürtmeli ve bu yakıtı yakacak daha artı hava sağlamalısınız
Turbolar araçlarımıza atmosferik basıncın üzerinde basınç sağlarlar Benzer hacimli motorları kıyaslarken turbosu olmayan araçlar daha az baskı üretir ve daha eksik yakacak harcarlarken, turbolu araçlar daha pozitif güçlere ulaşırlar fakat bunun için daha fazla yakıt sarfederler Turbonun görevi yanma odasına daha pozitif hava sokabilmektir Atmosferik basıncın üzerindeki havayı elde olabilmek de bir enerji gerektirir Turbolar bu enerjiyi motordan çıkan egzos gazının sıcaklık ve basıncından elde ederler Yani motordan atılmak üzere olan bu enerji tekrar kullanıma girer Bu noktada atıl enerjiyi her yerde kullanıma soktuğunuz için motorun verimini arttırmış olursunuz
Yanma odasından çıkan egzos gazı önce bir manifolda kazanç Öteki yanma odalarından çıkan egzos gazları da buraya gelir ve 4 zamanlı bir makinede sadece 1 çevrimde egzos çıkışı olacakken bütün silindirlerden ayrı zamanlarda gelen egzos ile aralıksız bir gaz akışı sağlanır Çıkan egzos gazı sıcaklığı motor tipine ve motordan elde edilen güce tarafından 200 C ila 400 C civarlarında olabilir ve kullanılacak olan enerji bu ısı enerjisidir
Turbolar iki belli başlı kısımdan oluşur ve bunlardan biri egzos gazının geçtiği kısım, diğeri ise yanma odasına pak hava sağlayacak kısım Bu iki kısımda hava akışından en iyi enerji sağlanacak şekilde dizayn edilmiş türbinler vardır ve bu türbinler bir şaft ile birbirlerine alt çalışırlar Yani motordan meydana çıkan egzos gazı ne dek artı olursa bu türbin o kadar seri dönecek ve motora da pek pozitif hava sağlanacak Egzos tarafını içeriye doğru inceleyecek olursak bu kısımda kinetik enerjisi yüksek egzos gazı nozul yapısına sahip kanallardan geçirilerek türbine ulaşır Nozullar gazın sızıntı hızını arttırır ve bunu ısı enerjisini kullanarak yapar Bu Nedenle atıl enerji kullanıma sokulmuş olur Türbin kanatlarına şipşak çarpan gaz türbinin dönmesini sağlayacak ve aynı şafta alt olan diğer türbine dönme kuvveti aktarılmış olacak Silindirlere temiz hava sağlayan türbin döndükçe temiz hava akışı başlayacak Bu temiz hava silindirlere girmeden önce sıkıştırılmış olduğu için sıcaklığı yükselmiş olur bu yüzden önce bir soğutucudan geçirilir ve ardından bütün silindirlere ast yer alan manifolda aktarılır Türbin hızlandıkça temiz hava akışı artacak ve belirli bir hızdan sonra manifold atmosferik basıncın üzerine çıkabilecek Benzer hacimli motorlardan bahsedecek olursak turbolar bu şekilde çalışarak yanma odasına daha pozitif hava verir ve daha pozitif yakıtı yakmamızı ve dolayısıyla daha artı zorlama elde etmemizi sağlarlar
Motorun kullanacağı yakacak miktarı ve hava miktarı hesap edilerek turbonun ölçüleri ve kapasitesi belirlenir Böylece optimum karışım seviyesi her koşul altında korunmuş olur Çok yüksek devirlerde döndükleri için turbo ünitelerinde uyarı edilmesi gereken en kayda değer faktörlerden biri yağlamadır İki türbini birbirine bağlayan şaft ortadan yataklanmıştır ve bu yağlama ne değin iyi olursa türbinin dönmesi pek kuytu olacaktır bunun dışında makineden meydana çıkan egzos gazına karşısında basınç oluşmaması için türbin sıcacık dönmelidir Keza yataklama yapılan bölümden egzos gazı ile temiz havanın birbirine karışmaması da kayda değer bir faktördür
Ayrıca turboların verimli çalışması da önemlidir çünkü turboyla çalışmak üzere tasarı edilmiş bir motor atıl turboyla çalışmak zorunda bırakılırsa ortaya yüksek yakıt miktarı düşük hava miktarı olan bir karışım çıkacaktır Bu yanma sonucunda da tatmin edici enerji sağlanamayacağı için turbodan randıman elde etmek muhtemel olmayacaktır Turbolarda egzos tarafında dönen türbin çeperlere çok yakın dönmektedir Bu sayede çıkan egzos gazı türbine çarpmadan atılması en fazla seviyede engellenmeye çalışılır Türbin kanatları ile çeperler aralarında boşluğa klerens denir ve milimetrenin aşağıda değerlere sahiptir Yanma sonucu meydana çıkan gazları içinde kurum veya su molekülleri olabilir Bunlar verimsiz yanma sonucu yüksek miktarlarda oluşur ve bu partiküller türbin kanatlarını aşındırırlar Türbin kanatları ile çeper arasındaki klerens bu eskime sonucu artacak ve verimsiz türbin ile atıl yanma ortamı devam edecektir Bu yüzden nitelikli yakıtlar kullanmak elzemdir
Son olarak turbo diye sözcük grubu edilen ünite teknik anlamda ?Turbocharger, türbinlerden pak hava tarafında olana ?Kompresör ?, egzos tarafında olana ?Türbin denir
*
Litaratür:
wwwft86clubcom
wwweurocarnewscom
wwwtalleractualcom
wwwmotorshipcom