Duyumculuk Nedir? Hakkında Data
Bilginin duyumdan geldiğini ileri süren öğretilerin genel adı
Duyumculuk, Antik Çağ Yunan düşüncesinin bilgicilik akımıyla başlar Protagoras'a göre bilgilerimizin tek kaynağı duyumdur, duyumlarımızın dışarıya bunun dışında hiçbir veri edinilemez; bunun içindir ki ilkneden'i incelemek boşunadır, İnsan her şeyin ölçüsüdür Atomcu Demokritos, Epikuros gibi düşünürler de bu kanıdadırlar Duyumculuk, bilgilerimizin usun ürünü olduğunu savunan usçuluk ve doğuşumuzdan beri bizimle beraber bulunduğunu savunan doğuştancılık öğretilerine karşıt bir öğretidir Bilginin deneyden geldiğini savunan görgücülük, duyumcu bir esas üstünde yükselmiştir Duyumculuğu en geniş anlamıyla kapsayan doktrin, Fransız düşünürü Condillac'ın öğretisidir Condillac, tüm bilgilerin duyumlarla oluştuğunu taştan bir heykel tasarlayarak tanıtlamaya çalışır Antikçağ Yunan şüpheciliği de duyumcudur Duyumculuk, temelde, özdekçi bir öğretidir ve nesnel bir gerçekliğe dayanır; çünkü duyumlar, dış dünyanın, tarafsız gerçekliğin imgeleridir Bu öyle açık zorunluluğa rağmen, duyumculuk, Avenarius ve Mach öğretilerinde, tarafsız gerçeklik karanlıkta bırakılarak, idealizm'e çekilmeye çalışılmıştır Bunun nedeni duyum'un iki yanlı oluşudur Kişinin öznel duyumu ve o duyumun tarafsız temeliBerkeley duyumculuğuyla yola meydana çıkan idealistler; duyumun birinci yanını ele alıp ikinci ve en kayda değer yanını görmezlikten gelerek solipsizm ve agnostisizm alanlarına düşmüşlerdir Duyumcu şüphecilik de, böylesine idealist bir temele dayanır üstelik duyum, veri sürecinde eytişimsel bir anlayışla soyut düşünme'yle birlikte ele alınmazsa Baron d'Holbach, Helvitius ve Feuerbach gibi kaba özdekçiliğe ve yanlış sonuçlara vardırır Felsefe tarihinde duyumculuk, eytişimsel ve tarihsel özdekçiliğe gelinceye dek, özdekçi ya da düşünceci olsun, sadece bu yanından (benzeyen deyişle metafizik bir yöntemle) ele alınmıştır Düşülen bütün yanılgıların nedeni budur Veri kuramının ilk ve sağlam konutu, bilgilerimizin biricik kaynağının duyumlar olduğudur İkinci sağlam konut şudur: duyum insana tarafsız gerçeği bildirir Üçüncü, sağlam ve kuşkulanılmaz konut da, pek açık olarak, şöyle dile getirilir: Tarafsız gerçek özdeksel yapıdadır *
Bilginin duyumdan geldiğini ileri süren öğretilerin genel adı
Duyumculuk, Antik Çağ Yunan düşüncesinin bilgicilik akımıyla başlar Protagoras'a göre bilgilerimizin tek kaynağı duyumdur, duyumlarımızın dışarıya bunun dışında hiçbir veri edinilemez; bunun içindir ki ilkneden'i incelemek boşunadır, İnsan her şeyin ölçüsüdür Atomcu Demokritos, Epikuros gibi düşünürler de bu kanıdadırlar Duyumculuk, bilgilerimizin usun ürünü olduğunu savunan usçuluk ve doğuşumuzdan beri bizimle beraber bulunduğunu savunan doğuştancılık öğretilerine karşıt bir öğretidir Bilginin deneyden geldiğini savunan görgücülük, duyumcu bir esas üstünde yükselmiştir Duyumculuğu en geniş anlamıyla kapsayan doktrin, Fransız düşünürü Condillac'ın öğretisidir Condillac, tüm bilgilerin duyumlarla oluştuğunu taştan bir heykel tasarlayarak tanıtlamaya çalışır Antikçağ Yunan şüpheciliği de duyumcudur Duyumculuk, temelde, özdekçi bir öğretidir ve nesnel bir gerçekliğe dayanır; çünkü duyumlar, dış dünyanın, tarafsız gerçekliğin imgeleridir Bu öyle açık zorunluluğa rağmen, duyumculuk, Avenarius ve Mach öğretilerinde, tarafsız gerçeklik karanlıkta bırakılarak, idealizm'e çekilmeye çalışılmıştır Bunun nedeni duyum'un iki yanlı oluşudur Kişinin öznel duyumu ve o duyumun tarafsız temeliBerkeley duyumculuğuyla yola meydana çıkan idealistler; duyumun birinci yanını ele alıp ikinci ve en kayda değer yanını görmezlikten gelerek solipsizm ve agnostisizm alanlarına düşmüşlerdir Duyumcu şüphecilik de, böylesine idealist bir temele dayanır üstelik duyum, veri sürecinde eytişimsel bir anlayışla soyut düşünme'yle birlikte ele alınmazsa Baron d'Holbach, Helvitius ve Feuerbach gibi kaba özdekçiliğe ve yanlış sonuçlara vardırır Felsefe tarihinde duyumculuk, eytişimsel ve tarihsel özdekçiliğe gelinceye dek, özdekçi ya da düşünceci olsun, sadece bu yanından (benzeyen deyişle metafizik bir yöntemle) ele alınmıştır Düşülen bütün yanılgıların nedeni budur Veri kuramının ilk ve sağlam konutu, bilgilerimizin biricik kaynağının duyumlar olduğudur İkinci sağlam konut şudur: duyum insana tarafsız gerçeği bildirir Üçüncü, sağlam ve kuşkulanılmaz konut da, pek açık olarak, şöyle dile getirilir: Tarafsız gerçek özdeksel yapıdadır *