EDATBAĞLACUNLEM
Edat (İlgec)
Kendi başına bir anlamı olmayan, diğer soz ve soz obekleriyle kullanıldığında anlam kazanan sozcuklerdir
Kimi edatlar cumlede tek başına kullanılıyor olsa bile, anlamlı olması ancak cumle icinde kullanılmasına bağlıdır
İcin, kadar, gore, doğru, sonra, dolayı, beri, gibi, yalnız, ile…
belli başlı edatlardır
Edatlar, sozcuk turu olarak bağlaclara yakın olduğundan bazen onlarla karıştırılabilir
Once karışan edatlardan başlayarak onemli olanları inceleyelim
Edat olarak cumlede değişik anlamlar verecek bicimde kullanılır Daha cok kendinden onceki sozcuğe eklenerek le, labiciminde gorulur
Almanya'ya ucak ile gidecekmiş
cumlesinde arac bildirir
Yarın arkadaşlar ile balığa gideceğiz
cumlesinde birliktelik bildirir
Davranışının doğru olmadığını guzellikle anlat
cumlesinde durum bildirir
Burada ilenin edat ve bağlac oluşu arasındaki ayrımı da belirtelim
Cumlede ilesozunun olduğu yere vesozunu koyduğumuzda anlam bozukluğu oluyorsa ileedat; olmuyorsa bağlactır
Ben oyku ile şiiri cok severim
cumlesinde ilebağlactır Cunku bu cumlede oyku şiirsozcuklerini birbirine bağlamıştır Ayrıca bu cumlede ileyerine vesozcuğu getirilebilir:
Ben oyku ve şiiri cok severim
Ama;
Ben yıllardır oyku ile uğraştım
cumlesinde ilesozcuğu yerine vegetiremeyiz:
Ben yıllardır oyku ve uğraşırım
Gorulduğu gibi ileyerine vegetirilemiyor Demek ki bu cumlede ileedattır
Bunların dışındaki edatları cumlelerle gosterelim
Buz gibi limonatayı iciverdi
Bu hediye etmek icin mi aldın?
Aslında onun kadar calışmadım
Sabaha doğru eve varabildi
Şimdiye dek hicbir konuda başarılı olamadın
O gunden sonra Ayhan ile hic goruşmedim
cumlelerindeki altı cizili sozcukler edattır
Bağlac
Kendi başına bir anlamı olmayan, cumlede eş gorevli soz ya da soz obeklerini hatta cumleleri birbirine bağlayan sozcuklerdir
Bağlaclar edatlardan farklı olarak cumle icinde bağladıkları sozlerin gorevlerinde herhangi bir değişme yapmazlar, cumleden cıkarıldıklarında anlamda değişme olsa bile bozulma olmaz
Kimi bağlaclar bağlayacakları sozcuklerin arasında kullanılır
Cicekciden karanfil ve gul aldım
Kimi bağlaclar cumleleri birbirine bağlar:
Eve gidiyorum, ama yine geleceğim
cumlesinde amabağlacı iki cumleyi birbirine bağlamıştır
Kitabı verdi, fakat geri almadı
Ankara'ya gitmedim, cunku işim duşmedi
Pek dikkat cekmedi, oysa guzel bir filmdi
İki yıldır hic gormedim, yalnız arada bir telefonlaşırız
Hem koşuyor hem bize laf yetiştiriyordu
Ya işinizi guzelce yapın ya da bu işten vazgecin
Universiteyi bitirdi, hatta oğretmenliğe bile başladı
Bu bağlacların dışında ozelliği olan, yazımı yonunden eklerle karışan bağlaclar da vardır Bunların en onemlileri deve kibağlaclarıdır
Edatlarla ya da diğer sozcuk turleriyle karışan bağlaclar da vardır Bunlar yalnız, ancak, bir, tekgibi edatlardır Bu sozcukler kullanıldıkları cumlelerde sadeceanlamını veriyorlarsa edat; fakatanlamını veriyorlarsa bağlac gorevindedirler Bunları cumleler uzerinde gosterelim
O kadından şikayet eden yalnız sen değilsin
Benim sozumu bir sen dinlemezsin zaten
Bu odaya ancak beş kişi sığar
Tek bu olay değil, daha bircok sebep var beni kızdıran
cumlelerinde altı cizili sozcukler sadeceanlamına geldikleri icin edat goreviyle kullanılmışlardır Aynı sozcukleri değişik gorevlerde de kullanabiliriz
Ben gelirim, yalnız yol parasını siz odersiniz
Soylediklerine inanmıyorum, ancak benim yapabileceğim bir şey yok
cumlelerinde altı cizili sozcukler fakatanlamına geldiklerinden bağlac olarak kullanılmışlardır
Unlem
Yalnız başına anlamı olmayan, cumle icinde, sevinme, korku, ozlem, kızma gibi duyguları anlatan ya da seslenme bildiren sozcuklere unlem denir
Unlemlerin cumledeki soyleyişe gore anlam kazanır
A, kim gelmiş?
Yazık, cocuk hasta olmuş!
Eyvah, cantam otobuste kaldı!
Tuh, yine yanlış yaptım!
cumlelerindeki altı cizili kısımlar unlemdir
Edat (İlgec)
Kendi başına bir anlamı olmayan, diğer soz ve soz obekleriyle kullanıldığında anlam kazanan sozcuklerdir
Kimi edatlar cumlede tek başına kullanılıyor olsa bile, anlamlı olması ancak cumle icinde kullanılmasına bağlıdır
İcin, kadar, gore, doğru, sonra, dolayı, beri, gibi, yalnız, ile…
belli başlı edatlardır
Edatlar, sozcuk turu olarak bağlaclara yakın olduğundan bazen onlarla karıştırılabilir
Once karışan edatlardan başlayarak onemli olanları inceleyelim
Edat olarak cumlede değişik anlamlar verecek bicimde kullanılır Daha cok kendinden onceki sozcuğe eklenerek le, labiciminde gorulur
Almanya'ya ucak ile gidecekmiş
cumlesinde arac bildirir
Yarın arkadaşlar ile balığa gideceğiz
cumlesinde birliktelik bildirir
Davranışının doğru olmadığını guzellikle anlat
cumlesinde durum bildirir
Burada ilenin edat ve bağlac oluşu arasındaki ayrımı da belirtelim
Cumlede ilesozunun olduğu yere vesozunu koyduğumuzda anlam bozukluğu oluyorsa ileedat; olmuyorsa bağlactır
Ben oyku ile şiiri cok severim
cumlesinde ilebağlactır Cunku bu cumlede oyku şiirsozcuklerini birbirine bağlamıştır Ayrıca bu cumlede ileyerine vesozcuğu getirilebilir:
Ben oyku ve şiiri cok severim
Ama;
Ben yıllardır oyku ile uğraştım
cumlesinde ilesozcuğu yerine vegetiremeyiz:
Ben yıllardır oyku ve uğraşırım
Gorulduğu gibi ileyerine vegetirilemiyor Demek ki bu cumlede ileedattır
Bunların dışındaki edatları cumlelerle gosterelim
Buz gibi limonatayı iciverdi
Bu hediye etmek icin mi aldın?
Aslında onun kadar calışmadım
Sabaha doğru eve varabildi
Şimdiye dek hicbir konuda başarılı olamadın
O gunden sonra Ayhan ile hic goruşmedim
cumlelerindeki altı cizili sozcukler edattır
Bağlac
Kendi başına bir anlamı olmayan, cumlede eş gorevli soz ya da soz obeklerini hatta cumleleri birbirine bağlayan sozcuklerdir
Bağlaclar edatlardan farklı olarak cumle icinde bağladıkları sozlerin gorevlerinde herhangi bir değişme yapmazlar, cumleden cıkarıldıklarında anlamda değişme olsa bile bozulma olmaz
Kimi bağlaclar bağlayacakları sozcuklerin arasında kullanılır
Cicekciden karanfil ve gul aldım
Kimi bağlaclar cumleleri birbirine bağlar:
Eve gidiyorum, ama yine geleceğim
cumlesinde amabağlacı iki cumleyi birbirine bağlamıştır
Kitabı verdi, fakat geri almadı
Ankara'ya gitmedim, cunku işim duşmedi
Pek dikkat cekmedi, oysa guzel bir filmdi
İki yıldır hic gormedim, yalnız arada bir telefonlaşırız
Hem koşuyor hem bize laf yetiştiriyordu
Ya işinizi guzelce yapın ya da bu işten vazgecin
Universiteyi bitirdi, hatta oğretmenliğe bile başladı
Bu bağlacların dışında ozelliği olan, yazımı yonunden eklerle karışan bağlaclar da vardır Bunların en onemlileri deve kibağlaclarıdır
Edatlarla ya da diğer sozcuk turleriyle karışan bağlaclar da vardır Bunlar yalnız, ancak, bir, tekgibi edatlardır Bu sozcukler kullanıldıkları cumlelerde sadeceanlamını veriyorlarsa edat; fakatanlamını veriyorlarsa bağlac gorevindedirler Bunları cumleler uzerinde gosterelim
O kadından şikayet eden yalnız sen değilsin
Benim sozumu bir sen dinlemezsin zaten
Bu odaya ancak beş kişi sığar
Tek bu olay değil, daha bircok sebep var beni kızdıran
cumlelerinde altı cizili sozcukler sadeceanlamına geldikleri icin edat goreviyle kullanılmışlardır Aynı sozcukleri değişik gorevlerde de kullanabiliriz
Ben gelirim, yalnız yol parasını siz odersiniz
Soylediklerine inanmıyorum, ancak benim yapabileceğim bir şey yok
cumlelerinde altı cizili sozcukler fakatanlamına geldiklerinden bağlac olarak kullanılmışlardır
Unlem
Yalnız başına anlamı olmayan, cumle icinde, sevinme, korku, ozlem, kızma gibi duyguları anlatan ya da seslenme bildiren sozcuklere unlem denir
Unlemlerin cumledeki soyleyişe gore anlam kazanır
A, kim gelmiş?
Yazık, cocuk hasta olmuş!
Eyvah, cantam otobuste kaldı!
Tuh, yine yanlış yaptım!
cumlelerindeki altı cizili kısımlar unlemdir