Yeni kuşak yahut eski bir ekran kartı kullanıyor olabilirsiniz. Durum ne olursa olsun, ekran kartınızın sıcaklığını periyodik olarak denetim etmeniz değerlidir. Kasanızın hava akışı zayıf olabilir, kartınızın soğutma sistemi yetersizdir yahut yıllardır sisteminize el değmeden kullanıyor olabilirsiniz. Yüksek sıcaklıklar bir şeylerin yanlış gittiğini gösterebilir ve bu çeşit durumlarda performansın düştüğüne şahit olabilirsiniz. Neyse ki her şeyi takip etmek ve denetim altına almak için yapılacak kimi şeyler var.
Birçok kullanıcı, bilgisayarlarının içindeki tozu temizlemeden aylar hatta yıllarca kullanabilir. Sonucunda ise yüksek sıcaklıklar, daha düşük performans ve hatta bileşen arızasıyla karşı karşıya kalabilirsiniz. Arızalardan bahsetmişken, bu irtibat üzerinden GPU’ların yıpranma süreci ve ömrüyle ilgili makalemize ulaşabilirsiniz.
Sıcaklıkları takip etmek için birçok yardımcı program kullanabilirsiniz. Donanım meraklıları genelde MSI Afterburner, HWiNFO, HWMonitor yahut GPU-Z kullanmayı tercih ediyor. Bunların hepsi fiyatsız ve şu anda kullanımda olan çabucak hemen her ekran kartına dayanak sunuyorlar. Ayrıyeten HWiNFO’nun taşınabilir bir sürümü olduğunu ek olarak belirtelim.
Ekran kartınızla overclock yaparken ve hatta undervolt yaparken yeniden bu yazılımlar yardımınıza koşabilir. GPU-Z, MSI Afterburner ve HWiNFO’nun yanı sıra ekran kartınızı zorlayabilecek birtakım programlar bize lazım olabilir. Sıcaklıkları bildirebilen 3DMark üzere test yazılımlarını da kullanabilirsiniz, lakin bilhassa ağır oyunlarda uzun vakit geçirmek daha düzgün bir seçenek.
FurMark, ekran kartlarını test etmek için sıklıkla kullanılan tanınan bir yazılım ve sıcaklıklarla birlikte öteki detayları kullanıcıya bildiriyor. Fakat bu araç GPU’nuza ağır yük bindireceğinden dikkatli olmanızda yarar var.
Ana GPU-Z ekranı, GPU frekansı, bellek frekansı, VBIOS sürümü, şoför sürümü ve daha fazlası olmak üzere ekran kartınızla ilgili temel bilgileri gösterir. Kartınızın çalışma frekanslarını görmek için burayı kullanabilirsiniz, lakin Sensors (Sensörler) sekmesi bu durumda daha kullanışlı. Sensörler kısmından sıcaklıkları, frekansları, fan suratlarını ve başka detayları izleyebilirsiniz. Ayrıyeten “Log to file” seçeneği sayesinde tüm pahaların bir dökümünü metin dokümanı olarak bilgisayarınıza kaydedebilirsiniz.
GPU-Z çalışırken asgarî 15 dakika olmak üzere bir oyun çalıştırın. Bilhassa bu süreçte grafikleri ağır, ağır oyunlar oynamanızda yarar var. Oyundan çıkın, akabinde GPU-Z’ye geri dönün ve işlerin vakit içinde nasıl ilerlediğini görmek için ‘log’ evrakına bakın. Ayrıyeten isterseniz test için FurMark üzere test yazılımlarını da kullanabilir, kartınızın sıcaklığını anlık olarak izleyebilirsiniz. Bununla birlikte, Sensors sekmesindeki bilgiler ekran kartı modeline nazaran değişiklik gösterebilir.
Ek olarak, GPU-Z’nin sekmelerinde bilgiler aşağıdaki üzere.
Ana Sekme (Graphics Card)
- Name: Ekran kartı model adı/seri ismi.
- GPU: Ekran kartının içerisindeki GPU’nun kod ismi.
- Technology: GPU’nun dayandığı üretim teknolojisi.
- Release Date: Ekran kartının üretim tarihi.
- Die Size: GPU yonga boyutu.
- Transistors: GPU’nun barındırdığı transistör sayısı.
- UEFI: Evet, ekran kartlarında da UEFI dayanağı bulunur. Bu takviye var ise ekran kartı BIOS tarafından daha süratli tanınabilir.
- Shaders: GPU’nun barındırdığı gölgelendirici ünite (akış işlemcisi) sayısı. Ekran kartı performansına değerli tesiri vardır.
- DirectX Support: Ekran kartınızın destelediği en yüksek DirectX sürümü.
- Memory Type: Ekran kartı bellek çeşidi.
- Memory Size: Ekran kartı bellek ölçüsü. 4 GB, 8 GB vs.
- Bus Width: Bellek arayüzü.
- Bandwidth: Bellek bant genişliği.
- Driver Version: Mevcut yüklü şoförünüzün versiyonu.
- Driver Date: Mevcut ekran kartı şoförünün çıkış tarihi.
- GPU Clock: Ekran kartı çekirdek saat suratı.
- Memory: Ekran kartı bellek saat suratı.
- AMD CrossFire/NVIDIA SLI: Bu teknolojiler tek anakartta birden çok ekran kartının birlikte çalıştırılması için vardır.
- Computing/Technologies: GPU’nun desteklediği teknolojiler/beceriler.
- GPU Clock: Ekran kartı çekirdeğinin anlık olarak çalıştığı frekans kıymeti.
- Memory Clock: Ekran kartı belleğinin anlık olarak çalıştığı frekans kıymeti.
- GPU Temperature: Ekran kartının anlık sıcaklık bedeli.
- Hot Spot: Ekran kartı belleği anlık sıcaklık kıymeti.
- Fan Speed (%): Ekran kartı fanının o an için ne kadar süratte çalıştığını yüzdelik dilimle gösteren bedel.
- Fan Speed (RPM): Ekran kartı fanlarının RPM cinsinden dönüş bedeli.
Bu ortada MSI Afterburner ayarlarında birçok kullanıcı arayüzü mevcut ve istediğinizi seçebilirsiniz. Burada “Default MSI Afterburner v3 skin” arayüzünü görüyorsunuz. Öte taraftan CPU frekansını, sıcaklıklarını ve kullanımını çekirdek bazında takip edebilirsiniz. Her şeyin ayrıntılı bir dökümüne ulaşmak istiyorsanız, izleme monitörüne sağ tıklayın ve “Geçmişi olay günlüğü olarak kaydet” seçeneğine tıklayın.
Bir hatırlatma olarak, MSI Afterburner aracılığıyla FPS’nin tüm donanımsal bilgileri oyun içinden takip edebilirsiniz. Tüm ayrıntılar buradaki rehberimizde mevcut.
HWiNFO tahminen de en ayrıntılı izleme imkanı sunan araç olabilir. Sırf ekran kartınızın sıcaklıklarını, kullanımını ve frekans suratlarını denetim etmekle kalmaz, birebir vakitte CPU, anakart, SSD’ler ve öteki donanımlarınız için de detayları gösterebilir. HWiNFO’nun en kıymetli ögesi, desteklenen GPU’lar için GDDR6 ve GDDR6X sıcaklıklarını da raporlaması diyebiliriz. Temel olarak GeForce RTX 30 serisi ve Radeon RX 6000 serisinde raporlama yapılıyor ve öbür pek çok yardımcı program bunu yapamıyor. GDDR6X termal pahaları, bilhassa kripto madenciliği yapan beşerler için de kullanışlı olabilir.
İzleme süreci için HWiNFO64’ü başlatın ve “Yalnızca Sensörler” seçeneğine tik atın. Bu durumda yeniden tüm bilgileri bilgisayarınıza (sağ alt kısımda yeşil artı işaretli defter simgesi) kaydedebilirsiniz. Saat simgesi ise o ana kadar kayıtlara geçen her şeyi sıfırlamaya yarıyor.
Bir oyun yahut farklı bir grafik iş yükü çalıştırın. Bu süreçte ana pencereyi izleyebilir yahut en azından 15 dakika geçtikten sonra günlük belgesini denetim edebilirsiniz. HWiNFO, izlenen tüm öğeler için en az, azamî ve ortalama sayıları raporlayabiliyor. Ekran manzarasını almadan evvel yeniden FurMark’ı çalıştırdık, bu nedenle sıcaklıklar biraz yüksek. Şayet RTX 3090 üzere bir ekran kartınız varsa listelenen parametrelerin sayısı aşağıdaki üzere daha fazla olacak. Ayrıyeten burada GDDR6X bellek sıcaklıklarının 104 dereceye kadar ulaştığını görebilirsiniz.
Yukarıdaki bilgiler ve usullerle birlikte ekran kartınız hakkında rahatlıkla fikir sahibi olabilirsiniz. GPU çekirdek sıcaklıklarının genel olarak 80 dereceyi aşması pek düzgün değil, fakat birtakım GPU’lar daha sıcak çalışma eğiliminde. Örneğin AMD’nin RX Vega serisi, tipik oyun şartları altında 80 dereceye çarçabuk ulaşabiliyor. RTX 30 serisi ve RX 6000 serisi üzere çağdaş GPU’lar ise tam karşıtı 80 derecenin üzerine çıkma eğilimi göstermez. Anlık olarak yüksek sıcaklıklar görebilirsiniz, bu durumda soğutma sistemi devreye girer ve sıcaklıklar aşağı çekilir. Fakat daima olarak yüksek sıcaklıklar uygun şeylerin habercisi değil.
GDDR6X bellekler ise teknik olarak 110 dereceye kadar çıkabiliyor. GDDR6X belleğe sahip RTX 3070/3080/3090 ekran kartlarının performansı 110 C’de ve hatta bazen 106C–108C’de kısılmaya başlar. Elbette bu yongaların 100 derecenin altında kalmasını tercih ediyoruz. Tekrar de ekran kartı modeline ve soğutma dizaynına nazaran sıcaklıklar değişebilir.
Ekran kartınızın çok ısındığını ve yavaşladığını düşünüyorsanız, bir mühlet oyun oynayabilir ve yazılımlar aracılığıyla oluşturulan log belgelerini denetim edebilirsiniz. O sırada sıcaklıklara ve bilhassa süreç içindeki frekans suratlarına (1895 MHz gibi) bakın. Akabinde bu kıymetleri ASUS, MSI ve Gigabyte üzere üreticiler tarafından sağlanan teknik özelliklerle kıyaslayabilirsiniz. Ayrıyeten geçmişte yeniden kartınızın pahalarını takip ettiyseniz hangi frekans suratlarına çıktığını biliyor olabilirsiniz.
GPU’nuz, üretici tarafından belirlenen sayılardan değerli ölçüde daha düşük süratte çalışıyorsa, kart kendini kısıtlıyor olabilir. Hatta bu senaryolarda GPU frekansları başlangıçta yüksek bedellerde seyreder ve vakitle düşer. Örneğin GPU’nuz yavaş yavaş 1850 MHz’den 1500 MHz’e gerçek yol alıyorsa, bu düzgün soğutulmuş bir kart için olağan bir davranış değil.
Böyle bir senaryoyla karşılaştığınızda kasanızda genel bir paklık yapabilir yahut sirkülasyonu güzelleştirmek için yeni fanlar alabilirsiniz. Ekran kartının fanlarında ve soğutucu bloğunda da toz birikir, bunları temizlemeniz de yararlı olacaktır. Birtakım durumlarda ise soğutma sistemini sökebilir (çoğu ekran kartı üreticisi bu durumda aygıtınızı garanti kapsamı dışında kabul eder), termal pedleri bile yenileyebilirsiniz. Fakat bu biraz deneyim ve el mahareti gerektiren bir iş.