ElBattani (Astronomi, Astroloji, Matematikci) Hakkında Bilgi
Asıl adı Ebu Abdullah Muhammed bin Cabir bin Sinan erRekki esSabi elBattani
Doğum 858HarranTurkiye
Olum 959SamarraIrak
Meslek Matematikci, astronom
İlgi alanları Astronomi, Astroloji, Matematik
Dini İslam
Battani; Arap astronom, astrolog ve matematikcidir Asıl adı Muhammet bin Cabir bin Sinan erRakki elHarrani ’dir Ebu Abdullah kunyesi ve Battani ismiyle meşhur oldu Dunyanın gelmiş gecmiş en meşhur 20 astronomundan biri kabul edilir Matematik alanında Yunan kirişi yerine sinusleri kullanan ilk ilim adamıdır İlk defa kotanjant kavramını geliştirdi ve dereceli bir tablo oluşturdu Gercek astronomik cetveli (zic, yıllık) hazırlayan ilk ilim adamıdır Tespit edip kullandığı butun matematik ve trigonometri teknikleri Batı Avrupa ’da 15 yuzyıldan 17 yuzyıla kadar Kopernik, Kepler, Tycho Brahe ve Galile gibi ilim adamları tarafından da kullanıldı
GUNEŞ SİSTEMİNİ TESPİT ETMESİ
Battani ’nin calışmalarının buyuk bir kısmı astronomiyle ilgilidir Battani bugunku Halep ’in 160 km doğusunda Fırat nehri kıyısındaki Rakka şehrinde bir rasathane (gozlem evi) yaptı ve bu sayede Guneş ve Ay ’ın gorunur caplarında yıl boyunca meydana gelen değişiklikleri olcmede, onceki ilim adamlarının yaptığı calışmalara katkılarda bulundu Guneş, Ay ve gezegenlerin hareketlerini, yorungelerini daha doğru bir şekilde belirlemeye calışırken; Guneş ’in Dunya ’dan en uzak bulunduğu noktadaki hareketini keşfetti Dunya ’ya gore Guneş ’in yorunge eğimini ve Dunya ’nın donuş eksenindeki değişme değerlerini hesapladı Kendisinden beş asır sonra gelen Kopernik ’in 23A° 35ı olarak bulduğu Dunya ’nın ekliptik eğimini o, 23A° olarak hesapladı ve bugun bilinen acı değerini yaklaşık yarım dakikalık bir farkla bulmayı başardı
GUNEŞ VE AY TUTULMALARINDAKİ HESAPLARI
Battani, kendi geliştirdiği guneş saati zatu ’lhalak, 2 duvara tespit edilmiş buyuk kadran 3 ve daha sonraları triguetum (zatu ’şşubeteyn) adı verilecek alet ile, Rakka ’da, bazı feza hadiselerinin yanı sıra, Guneş ve Ay tutulmalarını gozlemledi Bu calışmalar sonucu elde ettiği bilgilerle Ay ve gezegen hareketleri hakkındaki bilgileri duzeltti Yaptığı gozlemlerle tam 489 yıldızı sınıflamadı Battani, yaptığı bu son derece hassas gozlemler sonucu guneş yılını (tropik seneyi) ilk defa 365 gun 5 saat 46 dakika 32 saniye olarak gercek değere cok yakın hesapladı Cağımızdaki son derece gelişmiş teleskoplar ve ilmi hesaplamalar sonucu bu değer, 365 gun 5 saat 48 dakika 46 saniye olarak hesaplanabildi
KIBLENİN TESPİTİYLE ALAKALI CALIŞMALARI
Battani, Muslumanlar icin buyuk ehemmiyet arz eden kıble yonunun farklı coğrafyalarda hesaplanabilmesine yonelik calışmalar da yaptı Kıble doğrultusu belirlenecek yerin ve Mekke ’nin boylam ve enlemini tespit etderek, bu ikisinin farkını alıp kıble doğrultusunu buldu
TRİGONOMETRİNİN MUCİDİ
Trigonometrinin gercek mucidi olarak da kabul edilen Battani, astronomi calışmaları sırasında matematik ve trigonometriden istifade ederek (bu konuda “ilk kabul edilir), kure ve duzlem trigonometrisi uzerinde araştırmalar yaptı Bilhassa astronomik cetvel (zic) hazırlarken trigonometriden faydalandı
DİĞER CALIŞMALARI
Matematik alanında Yunan kirişi yerine sinusleri kullanan ilk ilim adamıdır İlk defa kotanjant kavramını geliştirmiş ve dereceli bir tablo oluşturdu Ay ’ın boylamda ortalama hareketini tespit etti Guneş ve Ay ’ın gorunur caplarını olctu Guneş ’te bir yıl, Ay ’da ise bir ay zarfında gozlenen değişiklikleri hesapladı Ay ’ın tutulma derecesinin hesabı icin cok sağlam bir metot geliştirmiştirKure trigonometrisinin ba–zı problemlerini ortografik projeksiyon yardımıyla incelemiştirDik ucgenleri inceleyerek geometrideki temel kavramlardan sinus, kosinus, tanjant, kotanjant, sekant ve kosekantın tariflerini yapan ve bunları gercek manada ilk defa kullanan kişidir