Elektriği kim bulmuştur?
Elektrik, durağan ya da devingen yuklu parcacıkların yol actığı fiziksel olgudur Elektrik yuku, maddenin ana niteliklerinden biridir ve temel parcacıklardan kaynaklanır Elektrik olgusunda rol oynayan temel parcacık yuku, negatif işaretli olan elektrondur Elektriksel olgular cok sayıda elektronun bir yerde birikmesiyle ya da bir yerden başka yere hareket etmesiyle ortaya cıkar Elektrik olgusunda rol oynayan diğer parcacık yuku, pozitif işaretli olan protondur
Elektrik yuklu cisimler mıknatıs gibidir: negatif ve pozitif yuklu cisimler birbirini ceker, ama aynı elektrikle yuklu olan iki cins birbirini iter
Elektrik insanoğluna, son derece kullanışlı bir enerji ceşidi sağlamıştır Isınma, aydınlanma, haberleşme gibi amaclarla, ayrıca makinelerde ve elektronik alanında buyuk olcude elektrikten yararlanılmaktadır
TARİHİ
Eski Yunanlılar, kehribarın bir kurk parcasına surtulmesi sonucunda kuştuyu gibi hafif cisimleri cekme ozelliği kazandığını gozlemlemişlerdi Elektriği ilk olarak ciddi anlamda inceleyen bilim adamı William Gilbert, 16 yuzyılın sonlarında, statik elektrikle magnetizma arasındaki ilişki uzerinde araştırmalar yaptı Elektrik yuklerinin eksi ve artı olarak belirlenip adlandırılmasına da gercekleştirdi 1767;de Joseph Priestley, elektrik yuklerinin birbirlerini, aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak cektiklerini buldu
19 yuzyılın başında Alessandro Volta, elektrik pilini icat etti Davy, 1808;de elektrik akımı taşıyan iki komur elektrotu birbirinden ayırarak bir ark oluşturmayı başardı Ve boylece elektriğin ışık ya da ısı enerjisine donuşebileceğini gosterdi 1820;de Hans Christian Orsted, icinden elektrik akımı gecen bir iletkenin yakınındaki bir mıknatıs iğnesinin saptığını gozlemleyerek, elektrik akımının iletken cevresinde bir magnetik alan oluşturduğu sonucuna vardı
Elektriğin laboratuar duvarlarını aşıp sanayideki ve gunluk yaşamdaki yerini alması sureci 19 yuzyılın ikinci yarısında başladı ZénobeThéopline Gramme, elektrik enerjisinin havai hatlar aracılığıyla etkin bir bicimde iletilebileceğini gosterdi A Edison;ın 1881;de ilk elektrik uretim merkeziyle dağıtım şebekesini New York'ta kurması ,elektrik enerjisinin evlerde ve sanayide yaygın olarak kullanılmasının başlangıcı oldu
Elektronun bulunması, diyotun ve triyot lambanın icadı, elektroniğin ayrı bir bilim dalı olarak gelişmesinin başlangıcı oldu
ELEKTRİK AKIMI
Yuklu temel parcacıklar ( yuklu elektronlar ve + yuklu protonlar), iyonlar (bir ya da daha cok elektron yitirmiş ya da kazanmış atomlar) ve delikler (artı yuklu parcacık olarak duşunulebilen elektron eksikliği) gibi elektrik yuku taşıyıcılarının devinimlerinin ortak adı
Elektrik yukunun elektronlarca taşındığı bir tel icinde ki akım , birim zamanda telin herhangi bir noktasından gecen yuk miktarının olcusudur
ELEKTRİK DEVRESİ
Elektrik akımının iletilmesini sağlayan, iletken ya da iletkenler zinciri ve oğeler dizisidir Bir elektrik devresinde, akımı oluşturan yuklu parcacıklara enerji veren pil ya da uretec turu bir aygıt ile lambalar; elektrik motoru ya da elektronik bilgisayar gibi akım kullanan aygıtlar ve bağlantı telleri ya da iletim hatları bulunur
Oğeler birbiri ardına (seri) ya da yan yana (paralel) bağılıdır
Ulkemizde yerleşim alanları ustunden gecen ve zaman zaman evlerin cok yakınlarına kadar gelen yuksek gerilim hatları başka bir tehlike kaynağıdır Bu gibi yerlerde televizyon antenlerin duzeltilmesi icin dama cıkılması başlı başına ayrı bir tehlikedir Cocukların ucurtmalarını almak icin bir sopayla tellere dokunmaya kalkışmaları olumle sonuclanan kazalara yol acmaktadır Bu hatlara 20 m den daha yakına gelmek son derece tehlikelidir
ELEKTRİK BİRİMLERİ
Bir elektrik hattında, iletkenlerden bir tanesi otekine oranla daha cok elektrik yukludur: aradaki fark, volt olarak olculen gerilimi meydana getirir
Akımın amper olarak olculen şiddeti, hattın belirli bir noktasından gecen elektron sayısıdır
Guc, duruma gore uretilen veya tuketilen bir ceşit enerji miktarıdır Watt olarak ifade edilen bu guc, şiddetle gerilimin carpımından elde edilir
ELEKTRİK İLETKENLERİ
İletkenlik ozellikleri nedeniyle elektrik akımını bir yerden başka bir yere taşımaya elverişli olan maddelerdir Bunlar hemen her zaman, kablolar ya da teller şeklinde kullanılır En iyi elektrik iletkeni gumuştur; ancak parasal nedenlerden oturu neredeyse her zaman bakırdan yararlanılır
ELEKTRİK URETECİ
Buhar turbini, hidrolik turbin ya da icten yanmalı bir motor tarafından uretilen mekanik enerjiyi elektrik enerjisine ceviren makinelerin ortak adıdır
ELEKTRİK YUKU
Elektrik akımlarında akan ya da metal olmayan iki farklı cismin birbirine surtulmesi durumunda cisimlerin yuzeyinde biriken elektrik miktarıdır
ELEKTRİK MOTORU
Elektrik enerjisini mekanik enerjiye donuşturen makinedirBu donuşumun tersini gercekleştiren, bir başka deyişle mekanik enerjiyi elektrik enerjisine donuşturen makineler ise elektrik ureteci olarak anılır
DAĞITIMI
Elektrik enerjisinin buyuk ustunluğu, bir kablo şebekesiyle yuksek geriliminde taşınabilme ve dağıtılma kolaylığıdır, cunku gerilim ne kadar yuksek olursa elektrik en az kayıp o kadar uzağa taşınabilir Bugunku yuksek gerilim hatları 765000 volta ulaşır Akım, abonelere dağıtılmadan once, onu alcak gerilimli (110 ve 220 volt) akıma donuşturecek transformatorlerden gecirilir
Saate, gune veya mevsime gore, enerjisi fazla olan şebeke, enerjisi az olanı besleyebilsin diye, ceşitli bolgelerin elektrik şebekeleri birbirine bağlanır
Gunumuzde, doğal enerji kaynakları kıt olan ulkelerde nukleer elektrik santralleri yapma eğilimi vardır Ama bunlar da ciddi tehlikeler doğurmaktadır Bu yuzden şimdi guneş enerjisinden yararlanmak icin projeler yapılmaktadır
Elektrik, durağan ya da devingen yuklu parcacıkların yol actığı fiziksel olgudur Elektrik yuku, maddenin ana niteliklerinden biridir ve temel parcacıklardan kaynaklanır Elektrik olgusunda rol oynayan temel parcacık yuku, negatif işaretli olan elektrondur Elektriksel olgular cok sayıda elektronun bir yerde birikmesiyle ya da bir yerden başka yere hareket etmesiyle ortaya cıkar Elektrik olgusunda rol oynayan diğer parcacık yuku, pozitif işaretli olan protondur
Elektrik yuklu cisimler mıknatıs gibidir: negatif ve pozitif yuklu cisimler birbirini ceker, ama aynı elektrikle yuklu olan iki cins birbirini iter
Elektrik insanoğluna, son derece kullanışlı bir enerji ceşidi sağlamıştır Isınma, aydınlanma, haberleşme gibi amaclarla, ayrıca makinelerde ve elektronik alanında buyuk olcude elektrikten yararlanılmaktadır
TARİHİ
Eski Yunanlılar, kehribarın bir kurk parcasına surtulmesi sonucunda kuştuyu gibi hafif cisimleri cekme ozelliği kazandığını gozlemlemişlerdi Elektriği ilk olarak ciddi anlamda inceleyen bilim adamı William Gilbert, 16 yuzyılın sonlarında, statik elektrikle magnetizma arasındaki ilişki uzerinde araştırmalar yaptı Elektrik yuklerinin eksi ve artı olarak belirlenip adlandırılmasına da gercekleştirdi 1767;de Joseph Priestley, elektrik yuklerinin birbirlerini, aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak cektiklerini buldu
19 yuzyılın başında Alessandro Volta, elektrik pilini icat etti Davy, 1808;de elektrik akımı taşıyan iki komur elektrotu birbirinden ayırarak bir ark oluşturmayı başardı Ve boylece elektriğin ışık ya da ısı enerjisine donuşebileceğini gosterdi 1820;de Hans Christian Orsted, icinden elektrik akımı gecen bir iletkenin yakınındaki bir mıknatıs iğnesinin saptığını gozlemleyerek, elektrik akımının iletken cevresinde bir magnetik alan oluşturduğu sonucuna vardı
Elektriğin laboratuar duvarlarını aşıp sanayideki ve gunluk yaşamdaki yerini alması sureci 19 yuzyılın ikinci yarısında başladı ZénobeThéopline Gramme, elektrik enerjisinin havai hatlar aracılığıyla etkin bir bicimde iletilebileceğini gosterdi A Edison;ın 1881;de ilk elektrik uretim merkeziyle dağıtım şebekesini New York'ta kurması ,elektrik enerjisinin evlerde ve sanayide yaygın olarak kullanılmasının başlangıcı oldu
Elektronun bulunması, diyotun ve triyot lambanın icadı, elektroniğin ayrı bir bilim dalı olarak gelişmesinin başlangıcı oldu
ELEKTRİK AKIMI
Yuklu temel parcacıklar ( yuklu elektronlar ve + yuklu protonlar), iyonlar (bir ya da daha cok elektron yitirmiş ya da kazanmış atomlar) ve delikler (artı yuklu parcacık olarak duşunulebilen elektron eksikliği) gibi elektrik yuku taşıyıcılarının devinimlerinin ortak adı
Elektrik yukunun elektronlarca taşındığı bir tel icinde ki akım , birim zamanda telin herhangi bir noktasından gecen yuk miktarının olcusudur
ELEKTRİK DEVRESİ
Elektrik akımının iletilmesini sağlayan, iletken ya da iletkenler zinciri ve oğeler dizisidir Bir elektrik devresinde, akımı oluşturan yuklu parcacıklara enerji veren pil ya da uretec turu bir aygıt ile lambalar; elektrik motoru ya da elektronik bilgisayar gibi akım kullanan aygıtlar ve bağlantı telleri ya da iletim hatları bulunur
Oğeler birbiri ardına (seri) ya da yan yana (paralel) bağılıdır
Ulkemizde yerleşim alanları ustunden gecen ve zaman zaman evlerin cok yakınlarına kadar gelen yuksek gerilim hatları başka bir tehlike kaynağıdır Bu gibi yerlerde televizyon antenlerin duzeltilmesi icin dama cıkılması başlı başına ayrı bir tehlikedir Cocukların ucurtmalarını almak icin bir sopayla tellere dokunmaya kalkışmaları olumle sonuclanan kazalara yol acmaktadır Bu hatlara 20 m den daha yakına gelmek son derece tehlikelidir
ELEKTRİK BİRİMLERİ
Bir elektrik hattında, iletkenlerden bir tanesi otekine oranla daha cok elektrik yukludur: aradaki fark, volt olarak olculen gerilimi meydana getirir
Akımın amper olarak olculen şiddeti, hattın belirli bir noktasından gecen elektron sayısıdır
Guc, duruma gore uretilen veya tuketilen bir ceşit enerji miktarıdır Watt olarak ifade edilen bu guc, şiddetle gerilimin carpımından elde edilir
ELEKTRİK İLETKENLERİ
İletkenlik ozellikleri nedeniyle elektrik akımını bir yerden başka bir yere taşımaya elverişli olan maddelerdir Bunlar hemen her zaman, kablolar ya da teller şeklinde kullanılır En iyi elektrik iletkeni gumuştur; ancak parasal nedenlerden oturu neredeyse her zaman bakırdan yararlanılır
ELEKTRİK URETECİ
Buhar turbini, hidrolik turbin ya da icten yanmalı bir motor tarafından uretilen mekanik enerjiyi elektrik enerjisine ceviren makinelerin ortak adıdır
ELEKTRİK YUKU
Elektrik akımlarında akan ya da metal olmayan iki farklı cismin birbirine surtulmesi durumunda cisimlerin yuzeyinde biriken elektrik miktarıdır
ELEKTRİK MOTORU
Elektrik enerjisini mekanik enerjiye donuşturen makinedirBu donuşumun tersini gercekleştiren, bir başka deyişle mekanik enerjiyi elektrik enerjisine donuşturen makineler ise elektrik ureteci olarak anılır
DAĞITIMI
Elektrik enerjisinin buyuk ustunluğu, bir kablo şebekesiyle yuksek geriliminde taşınabilme ve dağıtılma kolaylığıdır, cunku gerilim ne kadar yuksek olursa elektrik en az kayıp o kadar uzağa taşınabilir Bugunku yuksek gerilim hatları 765000 volta ulaşır Akım, abonelere dağıtılmadan once, onu alcak gerilimli (110 ve 220 volt) akıma donuşturecek transformatorlerden gecirilir
Saate, gune veya mevsime gore, enerjisi fazla olan şebeke, enerjisi az olanı besleyebilsin diye, ceşitli bolgelerin elektrik şebekeleri birbirine bağlanır
Gunumuzde, doğal enerji kaynakları kıt olan ulkelerde nukleer elektrik santralleri yapma eğilimi vardır Ama bunlar da ciddi tehlikeler doğurmaktadır Bu yuzden şimdi guneş enerjisinden yararlanmak icin projeler yapılmaktadır