Durgun elektrik nedir
Elektriklenme çeşitleri nelerdir
DURGUN ELEKTRİK
Atomda proton ve nötrondan oluşan bir çekirdek ve çekirdeğin çevresinde yörüngelerde hareket eden elektronlar bulunur
Elektrik yüklerinin kaynağı atomun yapısında bulunan elekton ve proton denilen parçacıklardır Protonun yükü pozitif (+), elektronun yükü ise olumsuz (–) dir Bir elektronun yüküne elementer tartma denilmiştir ve birim önem olarak seçilmiştir
Yüksüz (nötr) bir atomdaki elektronların (–) tartma toplamı, protonların (+) önem toplamına eşittir
Nötr (Yüksüz) Karoser
Bir cismin üzerindeki fazla (+) önem sayısı, negatif siklet sayısına eşdeğer ise, böyle cisme nötr ya da yüksüz cisim denir Yüksüz denildiği zaman cismin içinde hiç tartma yok anlamına gelmez Yalnızca (+) ve (–) önem miktarının eşit olduğu anlamına kazanç
Artı Yüklü Cisim
Üstünde (+) tartı fazlalığı olan cisimlere pozitif yüklü beden denir Cisimleri pozitif yüklü hale getirmek için cisimden elektron alarak (+) önem fazlalığı oluşturmak gerekir
Olumsuz Yüklü Vücut
Üzerinde (–) ağırlık fazlalığı olan cisimlere negatif yüklü beden denir Herhangi bir yolla cisme (–) siklet verilirse, (–) önem fazlalığı oluşur
Yapılan deneylere tarafından, aynı işaretli cisimlerin birbirlerini ittiği görülmüştür Yani aynı tür yüklü cisimler birbirlerine zıt yönlerde zor uygularlar ve birbirlerini iterler
Ters cins yüklü cisimler birbirlerini çekerler
Bu durumda da cisimler birbirlerine ters yönde zorlama uygularlar Fakat bu kuvvetler çekme yönündedirler
Yüksüz cisimler ise birbirlerine şiddet uygulayamadıkları için, ne iter, ne de çekerler
Cisimlerin birbirlerine uyguladıkları itme ya da çekme kuvveti, tartma mıknatısları ile doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile zıt orantılıdır
Iletken Cisimler
Üstünde serbestçe dolaşabilen yükler olan cisimlere iletken cisim denir genel olarak metaller iyi iletkenlerdir İnsan vücudu da iletkendir İçinde iyon bulunduran çözeltiler de elektriği iletirler Geçirgen içinde hareket eden önem (–) yüktür Yani elektronlardır (+) yükler protonun yükü olduğu için hareket etmezler Çözeltilerde (+) ve (–) iyonlar hareket eder
Yalıtkan Cisimler
Üzerinde serbestçe dolaşabilir yükler olmayan cisimlere yalıtkan gövde denir Plastik, cam, mika ve saf su bir takım izolatör olan maddelere örneklerdir
ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ
1 Sürtme ile Elektriklenme
Saçımızı tararken, yün kazagımızı çıkarırken çıtırtılar duyulur Otomobilden inerken kapı kolu ile el aralarında elektrik akışı olur Bu ve sözde örneklerdeki olayların nedeni elektriklenmedir
Sürtünme ile elektriklenmede birbirine sürtünen cisimlerden biri diğerine elektron verir ve kendisi pozitif (+) yükle yüklenir Elektron alan vücut üstünde (–) tartma fazlalığı oluşacağı için olumsuz (–) yükle yüklenir Alınan tartma bahşedilen yüke eşit olduğu için önem miktarı eşittir
Sırça çubuk ipekli kumaşa sürtülürse, camdan ipeğe elektron geçişi olur Cam çubuk (+), ipek kumaş ise (–) yükle yüklenir
Plastik çubuk yünlü kumaşa sürtülürse, çubuk yünlü kumaştan elektron alır ve (–) yükle yüklenir Yünlü kumaş elektron verdiği için (+) yükle yüklenir Alınan ve verilen tartı miktarları eşittir
2 Dokunma ile Elektriklenme
Yüklü bir beden nötr bir cisme dokundurulduğunda mevcut yükünü paylaşırlar ve nötr cisimde yüklenir
Bu nesil yüklenmeye dokunma ile elektriklenme denir Şekilde (–) yüklü K küresi nötr L küresine dokundurulduğunda, K den L ye elektron geçişi olur ve sonra dengeye gelirler
Eğer K cismi (+) yüklü olsa idi, nötr L küresinden (–) yükler K küresine geçer ve her ikisi de (+) yüklü olurdu
Yüklü cisimler birbirine dokundurulduktan sonra son yükleri, kürelerin kapasitelerine bağlıdır Kürelerin kapasiteleri yarıçapla orantılı olduğundan toplam yükü yarıçapları oranında paylaşırlar
Eğer küreler özdeş ise, yani yarıçapları eşit ise, toplam yükü eşit olarak paylaşırlar
Şekilde r1 ve r2, sözde çaplı yüklü küreler iletken telle birleştirilip anahtar kapatılırsa tartma alış verişi yaparlar ve son yükleri değişken
Yüklü iki gövde birbirine dokundurulduğunda yüklerinin işareti ile ilgili üç şart vardır
1 Her ikiside (+) yükle yüklenebilir
2 Her ikisi de (–) yükle yüklenebilir
3 Her ikisi de nötr olabilir
Birisinin yükünün (+) diğerininki ise (–) olma ihtimali yoktur *
Elektriklenme çeşitleri nelerdir
DURGUN ELEKTRİK
Atomda proton ve nötrondan oluşan bir çekirdek ve çekirdeğin çevresinde yörüngelerde hareket eden elektronlar bulunur
Elektrik yüklerinin kaynağı atomun yapısında bulunan elekton ve proton denilen parçacıklardır Protonun yükü pozitif (+), elektronun yükü ise olumsuz (–) dir Bir elektronun yüküne elementer tartma denilmiştir ve birim önem olarak seçilmiştir
Yüksüz (nötr) bir atomdaki elektronların (–) tartma toplamı, protonların (+) önem toplamına eşittir
Nötr (Yüksüz) Karoser
Bir cismin üzerindeki fazla (+) önem sayısı, negatif siklet sayısına eşdeğer ise, böyle cisme nötr ya da yüksüz cisim denir Yüksüz denildiği zaman cismin içinde hiç tartma yok anlamına gelmez Yalnızca (+) ve (–) önem miktarının eşit olduğu anlamına kazanç
Artı Yüklü Cisim
Üstünde (+) tartı fazlalığı olan cisimlere pozitif yüklü beden denir Cisimleri pozitif yüklü hale getirmek için cisimden elektron alarak (+) önem fazlalığı oluşturmak gerekir
Olumsuz Yüklü Vücut
Üzerinde (–) ağırlık fazlalığı olan cisimlere negatif yüklü beden denir Herhangi bir yolla cisme (–) siklet verilirse, (–) önem fazlalığı oluşur
Yapılan deneylere tarafından, aynı işaretli cisimlerin birbirlerini ittiği görülmüştür Yani aynı tür yüklü cisimler birbirlerine zıt yönlerde zor uygularlar ve birbirlerini iterler
Ters cins yüklü cisimler birbirlerini çekerler
Bu durumda da cisimler birbirlerine ters yönde zorlama uygularlar Fakat bu kuvvetler çekme yönündedirler
Yüksüz cisimler ise birbirlerine şiddet uygulayamadıkları için, ne iter, ne de çekerler
Cisimlerin birbirlerine uyguladıkları itme ya da çekme kuvveti, tartma mıknatısları ile doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile zıt orantılıdır
Iletken Cisimler
Üstünde serbestçe dolaşabilen yükler olan cisimlere iletken cisim denir genel olarak metaller iyi iletkenlerdir İnsan vücudu da iletkendir İçinde iyon bulunduran çözeltiler de elektriği iletirler Geçirgen içinde hareket eden önem (–) yüktür Yani elektronlardır (+) yükler protonun yükü olduğu için hareket etmezler Çözeltilerde (+) ve (–) iyonlar hareket eder
Yalıtkan Cisimler
Üzerinde serbestçe dolaşabilir yükler olmayan cisimlere yalıtkan gövde denir Plastik, cam, mika ve saf su bir takım izolatör olan maddelere örneklerdir
ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ
1 Sürtme ile Elektriklenme
Saçımızı tararken, yün kazagımızı çıkarırken çıtırtılar duyulur Otomobilden inerken kapı kolu ile el aralarında elektrik akışı olur Bu ve sözde örneklerdeki olayların nedeni elektriklenmedir
Sürtünme ile elektriklenmede birbirine sürtünen cisimlerden biri diğerine elektron verir ve kendisi pozitif (+) yükle yüklenir Elektron alan vücut üstünde (–) tartma fazlalığı oluşacağı için olumsuz (–) yükle yüklenir Alınan tartma bahşedilen yüke eşit olduğu için önem miktarı eşittir
Sırça çubuk ipekli kumaşa sürtülürse, camdan ipeğe elektron geçişi olur Cam çubuk (+), ipek kumaş ise (–) yükle yüklenir
Plastik çubuk yünlü kumaşa sürtülürse, çubuk yünlü kumaştan elektron alır ve (–) yükle yüklenir Yünlü kumaş elektron verdiği için (+) yükle yüklenir Alınan ve verilen tartı miktarları eşittir
2 Dokunma ile Elektriklenme
Yüklü bir beden nötr bir cisme dokundurulduğunda mevcut yükünü paylaşırlar ve nötr cisimde yüklenir
Bu nesil yüklenmeye dokunma ile elektriklenme denir Şekilde (–) yüklü K küresi nötr L küresine dokundurulduğunda, K den L ye elektron geçişi olur ve sonra dengeye gelirler
Eğer K cismi (+) yüklü olsa idi, nötr L küresinden (–) yükler K küresine geçer ve her ikisi de (+) yüklü olurdu
Yüklü cisimler birbirine dokundurulduktan sonra son yükleri, kürelerin kapasitelerine bağlıdır Kürelerin kapasiteleri yarıçapla orantılı olduğundan toplam yükü yarıçapları oranında paylaşırlar
Eğer küreler özdeş ise, yani yarıçapları eşit ise, toplam yükü eşit olarak paylaşırlar
Şekilde r1 ve r2, sözde çaplı yüklü küreler iletken telle birleştirilip anahtar kapatılırsa tartma alış verişi yaparlar ve son yükleri değişken
Yüklü iki gövde birbirine dokundurulduğunda yüklerinin işareti ile ilgili üç şart vardır
1 Her ikiside (+) yükle yüklenebilir
2 Her ikisi de (–) yükle yüklenebilir
3 Her ikisi de nötr olabilir
Birisinin yükünün (+) diğerininki ise (–) olma ihtimali yoktur *