Teknoloji, her geçen gün hayatımızı kolaylaştırmaya devam ediyor. O denli ki araştırma yapmak bile internet sayesinde eski vakitlere kıyasla çok daha kolay bir halde halledilebiliyor. Evvelden kütüphanelerde ansiklopediler vb. araçlar aracılığıyla oldukça emek sarf ederek yapılan bu süreç günümüzde yalnızca kolay bir internet araması ile yapılabiliyor. Natürel ki elde ettiğiniz sonuçlar her vakit gerçek ve net bir karşılık vermiyor lakin gereğince derinlere indiğinizde aradığınızı bulmanız mümkün oluyor.
Elektrik günümüz çağının en büyük keşiflerinden ve gereksinimlerinden biri olabilir. 1752 yılında Benjamin Franklin’in bir grup deneyleri sonucu ortaya çıkan elektriğin üretilmesi orjinal olarak 1800’lü yıllara kadar dayanmaktadır. Elektromanyetik çalışmalar ise bu devirlerden de daha ilerisine dayanıyor. Pekala birçok günlük alet ve makinede karşılaştığımız bu elektromanyetik dalgalar nedir?
Elektromanyetik dalga nedir, ne işe fayda? Çeşitleri:
- Elektromanyetik dalga nedir?
- Elektromanyetik dalgalar ne işe fayda?
- Elektromanyetik dalgalar nelerdir? Çeşitleri: Radyo dalgaları
- Mikrodalgalar
- Kızılötesi dalgalar
- Görülebilir ışık dalgaları
- Ultraviyole dalgalar
- Röntgen ışınları
- Gama ışınları
İlk olarak, elektromanyetik dalga nedir?
En kısa hali ile elektromanyetik dalgalar, yüklü taneciklerin ivmeli hareketi ile elde edilen dalgalardır. Ama daha ayrıntıya inmek gerekirse elektromanyetik dalgalar, bir elektrik alanı ve bir manyetik alan ortasındaki titremeler sonucunda ortaya çıkar. Yani daha kısa bilinen ismiyle EM dalgalarının oluşumu için bu iki alanın birbirine temas etmesi gerekir. Bu nedenle ismini iki yaratıcısından alıp “elektromanyetik” dalgalar olarak belirlenmiştir.
Elektromanyetik dalgalar epeyce güçlüdür. O denli ki boşlukta hareket ettikleri esnada saptırılmaları pek mümkün değildir ve hava, katı, vakum vb. her şeyin içinden geçebilme potansiyeline sahiptirler. Rastgele bir yere ulaşmak yahut yayılmak için spesifik bir ortama gereksinim duymazlar. Bunun tersine Mekanik dalgalar (ses dalgaları yahut su dalgaları gibi) hareket etmek için spesifik hareket edebilecek bir ortama ihtiyaç duyarlar.
Elektromanyetik dalgalar ne işe fayda?
Bu hususa verilebilecek en kolay örnek radyo dalgaları üzerinden olabilir. Radyo dalgaları hava yoluyla en kolay iletilen dalgalardan bir adedidir. İnsan bedeni ile temasında zarar vermezler ve istikamet değiştirmek için yansıyabilirler. Bu stil özellikleri radyo dalgalarını irtibat için ülkü kılar.
Diğer bir örneği ise mikrodalgalar üzerinden verebiliriz. Mikrodalgalar besindeki moleküller tarafından kolayca emilen frekanslara sahiptirler. Bu durum moleküllerin mikrodalgaları emdikçe güçlerin artmasını sağlıyor yani ısınmalarını sağlıyor. Günümüzde birçok insanın süratlice yiyeceklerini ısıtmalarını sağlayan mikrodalgaların temel prensibi de buradan geliyor.
Elektromanyetik dalgalar nelerdir? Cinsleri:
- Radyo dalgaları
- Mikrodalgalar
- Kızılötesi dalgalar
- Görülebilir ışık dalgaları
- Ultraviyole dalgalar
- Röntgen ışınları
- Gama ışınları
Radyo dalgaları bilinen en yaygın ve hayatımızın her yerinde yer alan dalga tipi olabilir. Radyo dalgaları sinyalleri bilgilere çevrilmek üzere alıcılara taşınması için kullanılır. Tıpkı vakitte EM spektrumundaki en düşük frekanslı dalgadır. Yapay ve doğal etrafımızdaki birçok obje vb. cisimde radyo dalgası bulunur. Buna yıldızlar, gezegenler üzere kozmik cisimler de dahildir. Radyo dalgalarının en yaygın kullanımı, televizyon istasyonları ve cep telefonu şirketleri aracılığıyla olur. Bu şirketler telefon, televizyon vb. cihazınız tarafından alınacak sinyalleri üretirler.
Isıda imdada koşan: Mikrodalgalar
EM spektrumundaki en düşük dalga frekansı konusunda 2. elebaşını çeken dalga ise mikrodalgalardır. Radyo dalgalarının kentler, ülkeler ortası yapabildiği seyahatlerin tersine mikrodalgalar santimetrelerden biraz daha üst çıkabilirler. Faka daha yüksek frekansa sahip olmaları sebebiyle, radyo dalgalarının takılıp engellendiği yağmur, bulut vb. şeylerin içlerinden geçebilirler. Yemeklerimizi ısıtmak gibi mucizevi özelliğinin yanı sıra bilgisayar vb. aygıtlardan bilgi transferi üzere özellikler de mikrodalganın vazifeleri ortasındadır.
Görünmez ısı lakabıyla: Kızılötesi dalgalar
Kızılötesi dalgalar EM spektrumunda tam ortada yer alarak etliye sütlüye pek karışmayan bir dalga tipidir. Mikrodalgalar yahut radyo dalgalarının bilakis kızılötesi dalgaların uzunluğu milimetreden mikroskobik uzunluklara kadar anca uzanıyor. Kızılötesi dalgaların uzunluklarına nazaran sebep olduğu fonksiyonellik de değişkenlik göstermekte. Kızılötesi dalganın uzunluğu ne kadar uzun olursa o kadar ısı üretir ve tıpkı vakitte güneş vb. objelerden yayılan radyasyonu da içerir. Dalga uzunlukları ne kadar kısalırsa ürettiği ısı da bir o kadar azalır ve bu dalga görüntüleme teknolojilerinde ve uzaktan kumandalarda kullanılır.
Dünyamızı aydınlatan: Görülebilir ışık dalgaları
Çevrenizdeki dünyanın bu kadar bariz olmasını ve dünyayı görmemizi sağlayan şey, görülebilir ışık dalgalarıdır. Gökkuşağı olarak kozmik bir formda isimlendirilen nesil ise görülebilir ışık dalgalarının insan gözüne yansıyan farklı frekanslarıdır. Görülebilir ışın en dikkat cazibeli ve güçlü olduğu kısım doğal olarak güneştir. Bir objenin ışın hangi uzunluğunu emdiğine ve bu emdiği dalgayı nasıl yansıttığına bağlı olarak renkleri farklı gözükebilir.
Bir nebze ziyanlı olan: Ultraviyole dalgalar
Görülebilir ışık dalgaları bile Ultraviyole dalgalara kıyasla daha büyük dalga uzunluklarına sahiptir. Ultraviyole dalgalar genel manada zararlı bir ışındır. İnsanların genelinde güneş yanığının nedeni olarak bilinir ve çok fazla ultraviyole ışığa maruz kalmak kansere neden olur. Yüksek sıcaklıkta yapılan rastgele bir süreç ultraviyole ışınlarının yayılmasına neden olur ve bu ışınlar gökyüzündeki her yıldız aracılığıyla tespit edilebilir.
Kemik yapılarını görüntülemede kullanılan: Röntgen ışınları
Röntgen ışınları yahut üniversal ismi ile X-ışınları bilinen en küçük dalga uzunluklarından biridir. 0.03 ila 3 nanometre dalga uzunluğuna sahip olan röntgen ışınları uzunluğunun bilakis son derece yüksek güçlü dalgalardır. Doğal olarak yayılan x-ışını kaynakları insan gözüyle çok fazla denk gelinmeyecek tıpta zira ekseriyetle doğal kaynaklar, pulsarlar, süpernovalar yahut karadelikler üzere kozmik fenomenleri içeriyor. X-ışınları birebir vakitte röntgen olarak bilinen bedendeki kemik yapılarını görüntüleyen teknolojide de kullanılıyor.
Karşılaşmayı pek istemeyeceğiniz: Gama ışınları
Gama dalgaları bilinen en yüksek frekansa sahip EM dalgalarıdır. İnsan gözüyle denk gelinmesi pek mümkün olmayan bu ışınlar sadece nötron yıldızları, pulsarlar, süpernovalar yahut karadelik üzere enerjik kozmik objeler tarafından yayılır. İnsan dünyasında varolan kaynaklar yıldırım, nükleer patlamalar ve radyoaktif sızıntılar üzere pek de rastlamak istemeyeceğiniz bir o kadar tehlikeli olayları içeriyor. Gama dalganın uzunlukları atomdan bile daha alt bir düzeyde ölçülür ve gama ışınlarının canlıların bedenindeki hücreleri yok etmek üzere pek beğenilen olmayan bir özelliği de bulunur. Bu husustaki yardımımıza ise atmosferine ulaşan gama ışınlarını yok ederek dünya koşuyor.