Elementler Ve Kullanım Alanları
Elementlerin Kullanım Alanları Nerelerdir?
Elementlerin Kullanım Alanları
Elementler, atom numaralarına gore sıralanmıştır
1 Hidrojen (H):
Ticari gubrelere azot bağlanmasında, katı ve sıvı yağların doyurulma işleminde (hidrojenasyon), metanol, amonyak ve hidroklorik asit gibi bileşiklerin eldesinde kullanılır Kaynak yapımında, hidrojen balonlarını şişirmede ve petrolun işlenmesinde kullanılmasının yanında, şimdilik daha cok roketlerde olmak uzere yakıt olarak da kullanılır Hidrojen Yakıt Gozeleri, hidrojen gazından elektrik enerjisi eldesi icin geliştirilmekte olan bir teknolojidir Cevre dostu hidrojen, doğal gaz ve benzine alternatif olarak kabul edilmesinin yanında, kimyasal işlemlerde, metalurjide ve rafinerilerde de kullanılabilecek niteliktedir Doteryum ve trityum izotopları da, nukleer fisyon ve fuzyon işlemlerinde kullanılmaktadır
2 Helyum (He):
Zeplin ve balon gibi hava taşıtlarını şişirmede kullanımıyla bilinen helyum gazı; kaynakcılıkta, germanyum ve silisyum kristallerinin yapımında, titanyum ve zirkonyum eldesinde, supersonik ruzgar tunellerinde ve derin dalış tuplerinde de kullanılır Ayrıca, duşuk sıcaklık araştırmalarında ve nukleer enerji santrallerinde soğutucuolarak da onemlidir Tum elementler arasında, en duşuk erime ve kaynama sıcaklıkları helyuma aittir Makro olcude bile atomik ozelliklerini gostermesi nedeniyle kuantum sıvısıolarak da adlandırılan ve ısı iletkenliği olağanustu derecede yuksek olan sıvı helyum, manyetik rezonans goruntulemede (MRI) ve kanser teşhisi icin MRE'de de kullanılır Yakın zamanda, sıvı roket yakıtı sıkıştırmada da helyumdan faydalanılmaya başlandı
3 Lityum (Li):
Seramik ve cam yapımında, pil uretiminde, yağlayıcı ve alaşım sertleştirici maddelerin bileşiminde, A vitamini sentezinde, nukleer santrallerde soğutucu gorevinde ve roketlerde itici kuvvet sağlamada kullanılır Katı elementler icinde en yuksek ozgul ısı kapasitesine sahip olması nedeniyle, ısı iletiminde kullanılan sıvıların bileşiminde yer alır Ancak, su ya da asit gibi cozuculerle karşılaştığında yuksek bir patlama ya da parlama ozelliğine sahip olması ve ozellikle sinir sistemi icin zehirli etki gostermesi nedeniyle, dikkatli kullanılması gerekir Bazı lityum bileşikleri, beyin rahatsızlıkları ve psikolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan ilacların iceriğinde yer alır
4 Berilyum (Be):
Yuksek oranda ısı emebilme ozelliği nedeniyle, hava ve uzay taşıtlarında, iletişim uydularında, nukleer santrallerde ve fuze yapımında kullanılır Ayrıca, hafif metal alaşımlarında, Xışını tuplerinin pencerelerinde ve saat zembereklerinin yapımında da kullanılır Yuksek bir erime noktasına sahip olması, hafifliği ve celikten cok daha esnek bir metal olması nedeniyle, bilgisayar parcaları yapımında, jiroskoplarda ve inşaat sektorunde sık tercih edilen bir elementtir Berilyumun bakır alaşımı da, kaynak yapımında, elektrik bağlantılarında ve elektrotlarda kullanılır Zumrut ve akuamarin, berilyumun değerli kristal formlarıdır Berilyum ve tozları, zehirli olmalarının yanında, ozellikle akciğerlerde kansere yol acabilmektedirler
5 Bor (B):
Amorf bor, ayırt edici yeşil rengi icin pirotekni (fişekcilik) alanında ve ateşleyici olarak roketlerde kullanılır Tenis raketlerinin, nukleer santrallerde kullanılan regulatorlerin ve ısıya dayanıklı cam urunlerinin yapımında da onem taşır Borun en onemli ticari bileşiği, yalıtım amaclı cam elyafının ve bir ağartıcı olan sodyum perboratın yapımında kullanılmaktadır Diğer bor bileşikleri de, borosilikat camların yapımında kullanılır Tekstil alanında onem taşıyan bir diğer bor bileşiğiyse, borik asittir Elektriğe kaşı yalıtkan davranırken, bir metalinkine benzer ısı gecirgenliği gosteren boron nitrit bileşiği, aynı zamanda, karıştırıldığı herhangi bir maddeyi elmas sertliğine getirici ozelliktedir Titanyum ve tungsten ile birlikte kullanımı sonucunda, ağırlığı duşuk ancak ısıya karşı direncli alaşımlar elde edilir Boron10 izotopu, nukleer santrallerde ortamdaki notronları hızla emerek tepkimeleri yavaşlatmak ya da durdurmak icin, nukleer radyasyona karşı kalkan olarak ve notron belirleyici aletlerde kullanılır Yakın zamanda artrit (eklem iltihabı) tedavisinde kullanılmaya başlanan bor bileşikleri de umut vaat ediyor Goz dezenfektanlarının bileşiminde de bor bulunuyor
6 Karbon (C):
Tum organik bileşiklerin yapısına giren karbon, sıvı yağların dehidrasyonunda (sudan arındırılmasında), ayrıca demir ve alaşımlarının işlenmesinde kullanılır Celik yapımında, nukleer tepkimelerin kontrolunde, lastiklerin renklendirilmesinde, plastik sanayinde, boya pigmentlerinin eldesinde ve yağlayıcı maddelerin yapımında da bu elementten yararlanılır Kurşun kalemlerde kullanılan grafit formu ve elmas formu, karbon elementinin iki onemli allotropudur Karbon14 izotopu da, radyoaktif yaş tayininde kullanılır Karbonun fullerendenen kure bicimli ya da nanotupdenen silindir bicimli molekulleri de, son yıllarda ozellikle elektronik ve nanoteknoloji alanlarında devrimsel ilerlemeler sağlamaktadır
7 Azot (N):
Standart sıcaklık ve basınc altında son derece kararlı olan ve atmosferin %78'ini oluşturan azot gazı, besinlerin ve kimyasalların saklanmasında kullanılır Cok soğuk olan (196°C) sıvı azotsa, cok duşuk sıcaklıklarda gercekleştirilmesi gereken dondurma işlemlerinde kullanılır Sperm bankalarında spermlerin dondurularak saklanması, sıvı azotla gercekleştirilir Ticari olarak en cok değer taşıyan azot bileşiği amonyaktır (NH3) Guclu bir cozucu olan amonyak, gubrelerin bileşiğinde bulunan ve plastik endustrisinde de onemli yeri olan uremaddesinin eldesinde kullanılır Azot, proteinler başta olmak uzere, organik bileşiklerin yapısında yer alan cok onemli bir elementtir Azotun tum bileşikleri, ya oksitleyici ozelliktedirler, ya da guclu birer reaktiftirler Bu nedenle de, uygun koşullarda şiddetli tepkimeler verirler Bunların arasında TNT (trinitrotoluen), ve amonyum nitrat sayılabilir
8 Oksijen (O):
Bitkilerin ve hayvanların yaşamlarını devam ettirebilmeleri, solunum gazı olan oksijenin (O2) varlığına bağlıdır Atmosferin %21'i, oksijen gazından oluşmaktadır Hastanelerde, solunum rahatsızlıkları gosteren hastaların tedavisi icin de oksijen gazı sıkca kullanılır Ayrıca celik uretiminde, kaynak yapımında, suyun saflaştırılmasında ve beton eldesinde de oksijen kullanılır Paslanma da, oksijenin varlığında gercekleşir
9 Flor (F):
Flor ve bileşikleri, uranyum başta olmak uzere, cok sayıda ticari kimyasalın uretiminde kullanılır Hidroflorik asit, aydınlatma ampullerinin camları uzerine yazı yazılması işleminde kullanılırken; son yıllarda ozon tabakası uzerindeki zararlı etkilerinden dolayı uretimi ve kullanımı sınırlandırılmaya calışılan kloroflorokarbon gazları (CFC) havalandırma ve soğutma aygıtlarında kullanılır Teflon iceriğinde de flor yer alır Diş macunları iceriğinde bulunan florit, belirli bir oranın altında olduğu surece, diş curuklerinin oluşumunu onler Element halindeki flor, yuksek ozgul itici gucu nedeniyle, roketlerde itici kuvvet sağlamak amacıyla denenmektedir
10 Neon (Ne):
Akla gelen ilk kullanım alanı renkli aydınlatmaları olsa da; yuksek voltaj gostergelerinde, paratonerlerde, dalga metre tuplerinde ve televizyon tuplerinde de neon kullanılır Gaz lazerlerinin yapımında, helyumla birlikte kullanılır Sıvı neon, gunumuzde ticari olarak elde edilebilmekte ve soğutucu olarak kullanılmaktadır
11 Sodyum (Na):
Eczacılık, tarım ve fotoğrafcılık alanlarında sıkca kullanılır Sokak aydınlatmalarında, pillerde, cam yapımında ve sofra tuzu (NaCl) eldesinde kullanılan onemli bir bileşendir Sıvı sodyum, nukleer santrallerde soğutucu gorevinde de kullanılmaktadır Dunya kabuğunun %26'sını oluşturan sodyum, dunyada en bol bulunan altıncı elementtir ve alkali metaller arasında da en bol bulunanıdır Buna karşın, doğada element halinde rastlanmaz ve kuru sodyum kloridin (NaCl) elektrolizi yoluyla elde edilir Metal hali, esterlerin (oksijenli asitler ve alkollerin tepkimesi sonucu oluşan maddeler) ve ceşitli organik bileşiklerin eldesi icin onemlidir Ceşitli alaşımların yapılarının kuvvetlendirilmesinde ve dokme metallerin saflaştırılmasında kullanılır NaK alaşımı, onemli bir ısı ileticisidir Sodyum elementinin diğer onemli bileşikleriyse soda kulu (Na2CO3), kabartma tozu (NaHCO3) ve sodyum nitrattır (NaNO3)
12 Magnezyum (Mg):
Fotoğraf makinelerinin govde ve flaş kaplamalarında, işaret fişeklerinde ve yangın bombaları başta olmak uzere pirotekni alanında yoğun olarak kullanılır Aluminyumdan ucte bir oranında daha hafif olması nedeniyle, alaşımlarından ucak ve fuze yapımında faydalanılır Eczacılık alanında onem taşıyan bileşikleri de vardır İtici ozellikteki bileşiklerin yapısına katılır Dokum demir yapımında ve uranyum başta olmak uzere ceşitli metallerin tuzlarından saflaştırılması işleminde kullanılır Şomine tuğlalarının, aydınlatma ampullerinin, renk maddelerinin ve filtrelerin yapımında da yeri vardır Yeşil bitkilerde bulunan klorofil yapısında da yer alır
13 Aluminyum (Al):
Ceşitli mutfak aletlerinin ve dekorasyon malzemelerinin ana yapım maddesidir Bakır, magnezyum ve diğer metallerle oluşturduğu alaşımlar, saf halinden cok daha guclu ozelliklere sahiptir Bu nedenle de bu tip alaşımlar; hafif ancak guclu metallerin gerek duyulduğu, başta fuze ve ucak yapımı olmak uzere, her turlu alanda kullanılır Teleskop aynaları kaplamalarında ve dekoratif kağıtların yapımında da bu elementten yararlanılır Elektrik iletkenliği bakırın yalnızca %60'ı kadar olsa da, hafif yapısı nedeniyle elektrik iletim hatlarında kullanılır
14 Silisyum (Si):
Silisyum ya da silikon, kullanım alanı en geniş olan elementlerden biridir Kum ve kil formu, beton ve tuğla yapımında kullanılır Yuksek sıcaklıklarda calışma koşullarına cok dayanıklı bir elementtir Silikat formuysa, mine, emaye ve canakcomlek yapımında onemlidir Celiğin bileşimine de katılır Kusursuz mekanik, optik, termal ve elektriksel ozellikler taşıyan en ucuz madde olan kum halindeki silika, camın da esas bileşenidir Aşırı saf silisyum, bor, galyum, fosfor ya da arsenik ile guclendirildiğinde; transistorler, guneş gozeleri ve doğrultucular gibi, elektronik endustrisinde buyuk onem taşıyan aygıtların yapımında kullanılan silikon karışımları elde edilir Elektronik mikrociplerin yapımında yarıiletken olarak kullanılır Diatomlar ve radyolaryalar gibi omurgasızların dış iskeletlerinin yapısına katılması nedeniyle de, yaşamsal onem taşımaktadır Bu dış iskeletler, daha sonra dibe cokerek, ceşitli kayacların yapısına katılır Bitkilerin ve insan iskeletinin yapısında da silisyum bulunur Silikon karbid (SiC), bilinen en sert maddelerden biridir
15 Fosfor (P):
Ceşitli alaşımların yapımına katılan fosfor, sodyum ampullerinin yapımında kullanılan camların eldesinde onemlidir Fosforik asit, ozellikle gubre eldesindeki kullanımıyla, son yıllarda tarım ve hayvancılıkta buyuk onem taşır hale gelmiştir Havai fişek, kibrit, deterjan ve diş macunu yapımında kullanılan fosfor, zararlılarla mucadelede kullanılan coğu kimyasalın (pestisitlerin) bileşiminde de bulunur Canlılarda hucre iceriğinin yaşamsal bir bileşeni olarak, ozellikle sinir ve kemik dokuları icin cok onemlidir Kemik kulunden elde edilen kalsiyum fosfat, kabartma tozunun yapısına katılan mono kalsiyum fosfatın eldesinde kullanılır Trisodyum fosfat ise, suların yumuşatılmasında, temizlikte ve paslanmaya karşı kullanılan onemli bir fosfat bileşiğidir
16 Kukurt (S):
Siyah barutun ve pillerin temel bileşenlerinden biri olan kukurt, mantar oldurucu kimyasalların (fungusitlerin) ve doğal kaucuğun yapımında kullanılır Fosfat icerikli gubrelerin bileşimine de katılan kukurtun, ticari acıdan en fazla değer taşıyan bileşiği sulfurik asittir Sulfit kağıdı başta olmak uzere ceşitli kağıtların yapımında, buharla dezenfekte işlemlerinde ve kurutulmuş meyvelerin ağartılmasında kullanılır Yağların, vucut sıvılarının ve iskelet icin gerekli minerallerin yapısında yer alması nedeniyle de, yaşamsal onem taşır
17 Klor (Cl):
Dunyanın her yerinde, icme sularının dezenfekte edilmesinde kullanılır Ayrıca, kağıt yan urunlerinin, boya maddelerinin, tekstil urunlerinin, petrol urunlerinin, ceşitli ilacların, antiseptiklerin, bocek olduruculerin (insektisitlerin), cozuculerin, plastik urunlerin ve cok ceşitli tuketim malzemelerinin eldesinde kullanılır Kloroflorokarbonlar (CFC), kloratlar ve kloroform gibi cok ceşitli bileşiklerin yapısında yer alması nedeniyle, kimya endustrisinde onemli yer tutmaktadır
18 Argon (Ar):
Elektrikli aydınlatma ampullerinde ve floresan tuplerde kullanılır Elektrik arklarıyla yapılan kesim ve kaynak işlemlerinde, ayrıca, silikon ve germanyum kristallerinin uretiminde koruyucu soygaz olarak kullanılır Titanyum ve benzeri reaktif elementlerin eldesinde rol oynar Radyasyon seviyelerini olcen Geiger sayaclarında da kullanılır
19 Potasyum (K):
Bitkilerin gelişimi icin cok onemli bir element olan potasyum, coğu toprak tipinin bileşiminde yer alır ve gubrelerin yapısına da katılır Cam, sabun, lens ve benzeri maddelerin yapımında, ayrıca yanıcıpatlayıcı maddelerin bileşiminde kullanılır Sodyum ve potasyum alaşımı (NaK), iyi bir ısı ileticidir Potasyumun coğu tuzu, hem kimyasal hem de ticari acıdan onem taşır: orneğin, potasyum nitrat, potasyum karbonat, potasyum sulfat, vs
20 Kalsiyum (Ca):
Toryum, uranyum ve zirkonyum gibi metallerin hazırlanmasında ve ceşitli alaşımların eldesinde kullanılır Sıvı yağların dehidrasyonunda da kalsiyumdan yararlanılır Canlıların kemik, diş, kabuk ve benzeri dış iskelet yapılarında yer alır Bitkilerin bunyesinde de bulunur Dunya kabuğundaki en bol beşinci element olması karşın, cok reaktif olması nedeniyle asla element halinde bulunmaz Kirectaşı, jips ve floritin yapısında da vardır
21 Skandiyum (Sc):
Cıva buharlı lambaların icine katıldığında, guneş ışığına benzer cok verimli bir ışık kaynağı oluşturur Bu nedenle bu element, guclu ışıklandırmalarda kullanılır Radyoaktif izotopu olan Sc46, rafinerilerde ham petrol ve benzeri maddeler icin iz surucu olarak kullanılır Sızıntı tespit edicilerde ve uzay endustrisinde kullanılmasının yanı sıra, tohum yeşertici kimyasalların bileşiminde de yer alır
22 Titanyum (Ti):
Ceşitli metallerle birlikte kullanılan cok onemli bir alaşım elementidir Bu alaşımlar, hafiflik, sağlamlık ve ısıya dayanıklılığın onem taşıdığı endustrilerde kullanılır Titanyum, celik kadar dayanıklı, ancak ondan %45 daha hafiftir Aluminyumdansa %60 daha ağır olmasına karşın, 2 kat daha dayanıklıdır Dayanıklılığı ve asitlere karşı direncli oluşu nedeniyle, ceşitli alaşımların yapısına katılır Deniz suyuna karşı eşsiz bir dayanıklılığa sahip olması nedeniyle, deniz suyundan tatlı su elde edilen tesislerde ve tuzlu suya temas eden gemi donanım parcalarının yapımında kullanılır Kalıcılık ve kapatıcılık ozelliği nedeniyle, farklı tipteki boyaların yapısına da katılır Kızılotesi ışığı yansıtma ozelliği gosteren titanyum boyasından, ısı nedenli goruş kaybının yaşandığı guneş gozlemevlerinde de yararlanılır Titanyum tetraklorit bileşiği, camların renklendirilmesinde kullanılır Beyaz ve iyi kapatıcı bir pigment olan titanyum dioksit (TiO2) de silgi, kağıt, boya ve benzeri maddelerin yapımında kullanılır Safir ve yakut kristallerinin yıldız şekilleri, iceriklerindeki titanyum dioksitten ileri gelir
23 Vanadyum (V):
Paslanmaz celik uretiminde onemli bir katkı maddesidir Celik yuzeylerinin titanyum kaplanması işleminde de, bağlayıcı element olarak kullanılır Vanadyum pentoksit bileşiği, seramik yapımında katalizor ve boya sabitleyici olarak kullanılır Ayrıca, superiletken mıknatısların yapımında, cok dayanıklı ve uzun omurlu alaşımların eldesinde de kullanımı vardır
24 Krom (Cr):
Celiğin sertleştirilmesinde, paslanmaz celik uretiminde ve ceşitli alaşımların eldesinde kullanılır Ozellikle otomobil parcalarında ve kesici aletlerde korozyon onleyici kaplama olarak kullanımı da yaygındır Yuksek erime sıcaklığı nedeniyle, tuğla ve kalıp yapımında da rağbet gormektedir Krom, cama zumrut yeşili bir renk verir ve sık tercih edilen bir katalizordur Yakut ve zumrutun rengini veren de krom elementidir
25 Manganez (Mn):
Kuru pillerde depolarizator olarak ve cam uzerinde demir kirliliği nedeniyle oluşan yeşil rengi yok etmede kullanılır Ametist taşının rengini veren de manganezdir Celik ve pil uretiminde, demiryolu makaslarının ve kasaların yapımında, ayrıca seramik sanayiinde kullanılır Guclu bir oksitleyici olan permanganat (MnO4), eczacılık calışmalarında nicel analizlerde kullanılır Canlılar icin onemli bir eser element olan manganez, ozellikle hayvanlarda B1 vitamini kullanımında rol oynar
26 Demir (Fe):
Bitkilerin ve hayvanların yaşamı icin son derece onemli bir element olan demir, hemoglobin pigmentinin yapısında da oksijen taşıyıcı olarak işlev gorur Saf halde demir olarak, sıklıkla karbon ve diğer metallerle alaşım halinde kullanılır İnşaatlarda beton kolon, kiriş ve yuzeylerin guclendirilmesinde kullanılır Celik sanayiinin ana hammaddesidir
27 Kobalt (Co):
Demir, nikel ve diğer metallerle birleştirilerek, Alnicoadı verilen ve alışılmışın dışında manyetiklenme gucune sahip olan alaşımın eldesinde kullanılır Manyetik ve paslanmaz celik eldesinde, jet turbinlerinde ve gaz turbin jeneratorlerinde kullanılan alaşımların uretiminde de yararlanılır Dayanıklı ve oksitlenmeye karşı direncli bir metal olması nedeniyle, elektrolizle kaplama işleminde de kullanılır Porselen ve cam sanayilerinde, kalıcı ve parlak mavi rengin uretilmesinde kobalt tuzları kullanılmaktadır Canlıların beslenmesinde de onem taşımaktadır Kobalt60 izotopu, kanser tedavisinde kullanılır
28 Nikel (Ni):
Paslanmaz celik başta olmak uzere, korozyona direncli alaşımların eldesinde kullanılır Bakırnikel alaşımlarından yapılan tupler, deniz suyundan tatlı su elde edilen tesislerde kullanılır Madeni paraların, nikelkadmiyum pillerin ve zırh kaplamalarının yapımında da yararlanılır Nikel kaplama, diğer metalleri koruyucu ozelliktedir Korozyona karşı dayanıklı oluşu nedeniyle, elektrolizle kaplama işlemlerinde de tercih edilir
29 Bakır (Cu):
Bakırın en onemli kullanım alanı, elektrikelektronik sanayidir Elektrik iletkenliği cok yuksektir Madeni para ve silah yapımında kullanılan metal alaşımlarının buyuk coğunluğu bakır icerir Diğer alaşımları da, kuyumculukta ve bronz heykelciliğinde kullanılır Pirinc ve bronz, bakır alaşımlarıdır Tarımda, su yosunu oldurucu (algasit) olarak kullanılır Şekerlerle yapılan analitik kimya testlerinde kullanılan Fehling cozeltisi gibi ceşitli bileşimler de bakır icerirler
30 Cinko (Zn):
Diğer metallerle cok sayıda alaşımın yapısına katılır Otomotiv, elektrik ve donanım endustrilerinde kullanılan dokum kalıplarının yapımında da cinko yer alır Demir ve benzeri metallerin, korozyona karşı onlem amacıyla galvanizlenmesinde de kullanılır Cinko oksit; boya, yazıcı murekkepleri, sabun, tekstil urunleri, elektronik aletler, kaucuk yan urunleri, yer kaplamaları, plastik ve kozmetik urunler gibi gunluk yaşamımızın ceşitli tamamlayıcılarında karşımıza cıkmaktadır Cinko sulfit floresan ozelliğe sahiptir ve parlak kadranların, floresan lambaların, Xışını ve televizyon ekranlarının yapımında kullanılır Hayvanların beslenmesinde de onemli bir yer tutmaktadır
31 Galyum (Ga):
Cam ve porselenlere ıslak bir gorunum vermekte kullanılır Cam uzerine surulduğunde, oldukca parlak bir ayna oluşturur Yarı iletkenlerin ve transistor benzeri aygıtların uretiminde yaygın olarak kullanılır Ayrıca, kuartz termometrelerin ve lazer diyotlarının yapımında ve tumor tespitinde de kullanılır Galyum arsenit, elektriği doğrudan ışığa cevirebilme ozelliğine sahiptir
32 Germanyum (Ge):
Bu elementin arsenik, galyum ya da diğer elementler ile takviye edilmiş hali, elektronik uygulamalarda yaygın olarak kullanılır Yarı iletken olarak kullanımı da oldukca yaygındır Germanyum ve germanyum oksit, kızılotesi ışığa karşı şeffaftır Bu nedenle, kızılotesi spektroskoplar gibi muhtelif optik aletlerde ve hassas kızılotesi detektorlerinde kullanılırlar Optik ozellikleri nedeniyle, geniş acılı kamera merceklerinde, projektorlerde ve mikroskop merceklerinde de tercih edilen bir bileşendir Bazı germanyum bileşikleri, belirli bakteri turlerine karşı ozgul etkinlik gostermeleri nedeniyle, kimyasal tedavi yontemlerinde kullanılmaktadır
33 Arsenik (As):
Bronz eldesinde, pirotekni alanında, mermi ve gullelerin sertliğinin ve şeklinin sağlanmasında kullanılır Bazı bileşikleri tarım alanında bocek oldurucu ya da zehir olarak kullanılmaktadır Transistorler gibi hareketli parcaları bulunmayan aygıtların yapımında da son zamanlarda onem kazanmıştır Lazerlerin, LED'lerin ve yarıiletkenlerin de yapısına katılır Solunduğunda guclu bir karsinojen (kanser yapıcı) olan arsenik, bağırsaklar ve karaciğer uzerinde yuksek derecede tahribata neden olur Zararlılarla mucadele icin kullanılan kimyasalların ve ahşap koruyucuların bileşiminde bulunan arsenik, yutulması durumunda zehir etkisi gosterir
34 Selenyum (Se):
Fotoiletken ozelliği nedeniyle fotokopi makinelerinde kullanılır Cam endustrisinde, ozellikle yakut renkli cam ve mine yapımında kullanılır Ayrıca, fotoğrafik toner, fotoelektrik gozeler, televizyon kameraları ve ışıkolcerlerin yapımında; guneş gozelerinde yarıiletken ve celik yapımında da katkı maddesi olarak kullanımı vardır
35 Brom (Br):
Su arıtma bileşiklerinin, ağartıcıların, ceşitli ilacların, alevlenmeyi onleyici kimyasalların, fumigantların ve fotoğrafcılıkta kullanılan inorganik bromitlerin yapısına katılır Organik bileşikleri de, iyi birer cozucu olarak değerlidir
36 Kripton (Kr):
Seri fotoğrafcılıkta kullanılan bazı flaş lambalarında bulunur Floresan ampullerde ve dalga boyu standardı olarak morotesi (UV) lazerlerde de kullanılır Kripton85 izotopu, ceşitli katıların bunyesine yerleştirilerek, kimyasal analizlerde kullanılır
37 Rubidyum (Rb):
Cok kolay iyonlaşması nedeniyle, sezyuma alternatif olarak, uzay araclarındaki iyon motorlarındakullanılmaktadır Vakum tuplerinin ve fotosellerin de yapısına katılan onemli bir bileşendir Ozel camların yapımında ve kalp araştırmalarında da kullanılır Ayrıca katalizor olarak kullanımı da vardır
38 Stronsiyum (Sr):
Renkli televizyonlar icin goruntu tuplerinin ve demir esaslı mıknatısların yapımında, cinkonun saflaştırılmasında, işaret fişeklerinde ve havai fişeklerde kırmızı rengin elde edilmesinde kullanılır Nukleer pillerde ve fosforlu boyaların yapımında da bu elementten yararlanılır Stronsiyum titanat, yuksek bir kırılma indisine ve elmastan daha geniş bir optik dağılıma sahip olması nedeniyle, ilgi cekici bir optik maddedir
39 İtriyum (Y):
Krom, molibden, zirkonyum ve titanyum gibi elementlerde tane boyutunun kucultulmesinde; aluminyum ve magnezyum alaşımlarının dayanıklılıklarının artırılmasında, vanadyum ve benzeri metallerde oksidasyonun onlenmesinde, etilen polimerlerinin oluşturulduğu tepkimelerin katalizlenmesinde, cam ve seramik yapımında, ateşe dayanıklı tuğla yapımında, kamera merceklerinde ve lazer sistemlerinde kullanılır Evropyum elementiyle birleştirilmiş hali, renkli televizyonlarda kırmızı renk eldesinde kullanılır En onemli bileşiklerinden biri olan itriyum oksit, son derece etkili mikrodalga filtreleri olan itriyumdemir bileşimli lal taşlarının oluşturulmasında kullanılır İtriyum icerikli lal taşları, ilginc manyetik ozellikler gosterirler İtriyumaluminyum taşı da, yapay elmas olarak değer gorur
40 Zirkonyum (Zr):
Celik eldesinde, vakum tiplerinde, cerrahi uygulamalarda, flaş ampullerinde, patlayıcılarda ve yapay ipek eldesinde kullanılır Paslandırıcı maddelerle calışan kimya dallarında da geniş kullanımı vardır Niyobyumla birleştiğinde, duşuk sıcaklıklarda superiletken ozellik gosterir Zirkonyum oksit, ısı şokuna dayanıklı laboratuvar malzemeleri uretiminde, metalurjik fırınların kaplanmasında ve ısıya dayanıklı madde olarak camseramik endustrilerinde kullanılır Ayrıca, vurmalı calgıların ve fırın tuğlalarının yapımında da zirkonyumdan faydalanılır
41 Niyobyum (Nb):
Guclu paslanmaz celiklerin yapımında ve bazı paslanmaz celik turlerinin kaynak cubuklarında, ayrıca demir dışı alaşımlarda da kullanılır Bu alaşımlar, guclu olmalarının yanı sıra, diğer ozellikleri nedeniyle de boru hatlarının yapımında kullanılırlar Termal notronlara karşı duşuk yutma kesiti nedeniyle, nukleer teknolojide de kullanım alanı vardır Gemini uzay programı ve benzeri ileri ucuş araclarının yapı sistemlerinde buyuk miktarlarda niyobyum kullanılmıştır Superiletken ozelliğe sahip olan ve guclu manyetik alanlarda bile bu ozelliğini yitirmeyen NbZr alaşımından yapılan teller, guclu ve dayanıklı mıknatısların yapımında kullanılır Kuyumculuk alanında da geniş kullanımı vardır Nukleer reaktorlerde kullanılan paslanmaz celik alaşımlarının, jet ve fuzelerin, kesici aletlerin ve boru hatlarının yapımında da niyobyumdan faydalanılır
42 Molibden (Mo):
Isıya ve aşınmaya karşı direncli olan belli nikel bazlı alaşımların yapımında kullanılır Nukleer enerji uygulamalarında, elektrikli ısıtıcıların ince tellerinde, fuze ve hava taşıtlarının parcalarının yapımında da yer alır Petrolun ayrıştırılması işlemlerinde onemli bir katalizordur Bitkiler icin onem taşıyan bir eser elementtir Molibden sulfit, ozellikle yağların bozulmaya uğradığı yuksek sıcaklıklarda, kullanışlı bir yağlayıcı maddedir Ultrayuksek gucteki celiklerin hemen hepsi, %825 arası oranda molibden icerir
43 Teknesyum ( Teknetyum) (Tc):
Tıp ve eczacılık araştırmalarında, radyasyon kaynağı olarak kullanılır
44 Rutenyum (Ru):
Platin ve Paladyum elementlerinin sertleştirilmesinde, goz tedavilerinde, yumurta kabuklarının kalınlık olcumlerinde, dolma kalemlerin uclarında ve elektrik kontaklarının yapımında kullanılır Hava taşıtlarında, %10 oranında rutenyum iceren alaşımlar kullanılır
Elementlerin Kullanım Alanları Nerelerdir?
Elementlerin Kullanım Alanları
Elementler, atom numaralarına gore sıralanmıştır
1 Hidrojen (H):
Ticari gubrelere azot bağlanmasında, katı ve sıvı yağların doyurulma işleminde (hidrojenasyon), metanol, amonyak ve hidroklorik asit gibi bileşiklerin eldesinde kullanılır Kaynak yapımında, hidrojen balonlarını şişirmede ve petrolun işlenmesinde kullanılmasının yanında, şimdilik daha cok roketlerde olmak uzere yakıt olarak da kullanılır Hidrojen Yakıt Gozeleri, hidrojen gazından elektrik enerjisi eldesi icin geliştirilmekte olan bir teknolojidir Cevre dostu hidrojen, doğal gaz ve benzine alternatif olarak kabul edilmesinin yanında, kimyasal işlemlerde, metalurjide ve rafinerilerde de kullanılabilecek niteliktedir Doteryum ve trityum izotopları da, nukleer fisyon ve fuzyon işlemlerinde kullanılmaktadır
2 Helyum (He):
Zeplin ve balon gibi hava taşıtlarını şişirmede kullanımıyla bilinen helyum gazı; kaynakcılıkta, germanyum ve silisyum kristallerinin yapımında, titanyum ve zirkonyum eldesinde, supersonik ruzgar tunellerinde ve derin dalış tuplerinde de kullanılır Ayrıca, duşuk sıcaklık araştırmalarında ve nukleer enerji santrallerinde soğutucuolarak da onemlidir Tum elementler arasında, en duşuk erime ve kaynama sıcaklıkları helyuma aittir Makro olcude bile atomik ozelliklerini gostermesi nedeniyle kuantum sıvısıolarak da adlandırılan ve ısı iletkenliği olağanustu derecede yuksek olan sıvı helyum, manyetik rezonans goruntulemede (MRI) ve kanser teşhisi icin MRE'de de kullanılır Yakın zamanda, sıvı roket yakıtı sıkıştırmada da helyumdan faydalanılmaya başlandı
3 Lityum (Li):
Seramik ve cam yapımında, pil uretiminde, yağlayıcı ve alaşım sertleştirici maddelerin bileşiminde, A vitamini sentezinde, nukleer santrallerde soğutucu gorevinde ve roketlerde itici kuvvet sağlamada kullanılır Katı elementler icinde en yuksek ozgul ısı kapasitesine sahip olması nedeniyle, ısı iletiminde kullanılan sıvıların bileşiminde yer alır Ancak, su ya da asit gibi cozuculerle karşılaştığında yuksek bir patlama ya da parlama ozelliğine sahip olması ve ozellikle sinir sistemi icin zehirli etki gostermesi nedeniyle, dikkatli kullanılması gerekir Bazı lityum bileşikleri, beyin rahatsızlıkları ve psikolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan ilacların iceriğinde yer alır
4 Berilyum (Be):
Yuksek oranda ısı emebilme ozelliği nedeniyle, hava ve uzay taşıtlarında, iletişim uydularında, nukleer santrallerde ve fuze yapımında kullanılır Ayrıca, hafif metal alaşımlarında, Xışını tuplerinin pencerelerinde ve saat zembereklerinin yapımında da kullanılır Yuksek bir erime noktasına sahip olması, hafifliği ve celikten cok daha esnek bir metal olması nedeniyle, bilgisayar parcaları yapımında, jiroskoplarda ve inşaat sektorunde sık tercih edilen bir elementtir Berilyumun bakır alaşımı da, kaynak yapımında, elektrik bağlantılarında ve elektrotlarda kullanılır Zumrut ve akuamarin, berilyumun değerli kristal formlarıdır Berilyum ve tozları, zehirli olmalarının yanında, ozellikle akciğerlerde kansere yol acabilmektedirler
5 Bor (B):
Amorf bor, ayırt edici yeşil rengi icin pirotekni (fişekcilik) alanında ve ateşleyici olarak roketlerde kullanılır Tenis raketlerinin, nukleer santrallerde kullanılan regulatorlerin ve ısıya dayanıklı cam urunlerinin yapımında da onem taşır Borun en onemli ticari bileşiği, yalıtım amaclı cam elyafının ve bir ağartıcı olan sodyum perboratın yapımında kullanılmaktadır Diğer bor bileşikleri de, borosilikat camların yapımında kullanılır Tekstil alanında onem taşıyan bir diğer bor bileşiğiyse, borik asittir Elektriğe kaşı yalıtkan davranırken, bir metalinkine benzer ısı gecirgenliği gosteren boron nitrit bileşiği, aynı zamanda, karıştırıldığı herhangi bir maddeyi elmas sertliğine getirici ozelliktedir Titanyum ve tungsten ile birlikte kullanımı sonucunda, ağırlığı duşuk ancak ısıya karşı direncli alaşımlar elde edilir Boron10 izotopu, nukleer santrallerde ortamdaki notronları hızla emerek tepkimeleri yavaşlatmak ya da durdurmak icin, nukleer radyasyona karşı kalkan olarak ve notron belirleyici aletlerde kullanılır Yakın zamanda artrit (eklem iltihabı) tedavisinde kullanılmaya başlanan bor bileşikleri de umut vaat ediyor Goz dezenfektanlarının bileşiminde de bor bulunuyor
6 Karbon (C):
Tum organik bileşiklerin yapısına giren karbon, sıvı yağların dehidrasyonunda (sudan arındırılmasında), ayrıca demir ve alaşımlarının işlenmesinde kullanılır Celik yapımında, nukleer tepkimelerin kontrolunde, lastiklerin renklendirilmesinde, plastik sanayinde, boya pigmentlerinin eldesinde ve yağlayıcı maddelerin yapımında da bu elementten yararlanılır Kurşun kalemlerde kullanılan grafit formu ve elmas formu, karbon elementinin iki onemli allotropudur Karbon14 izotopu da, radyoaktif yaş tayininde kullanılır Karbonun fullerendenen kure bicimli ya da nanotupdenen silindir bicimli molekulleri de, son yıllarda ozellikle elektronik ve nanoteknoloji alanlarında devrimsel ilerlemeler sağlamaktadır
7 Azot (N):
Standart sıcaklık ve basınc altında son derece kararlı olan ve atmosferin %78'ini oluşturan azot gazı, besinlerin ve kimyasalların saklanmasında kullanılır Cok soğuk olan (196°C) sıvı azotsa, cok duşuk sıcaklıklarda gercekleştirilmesi gereken dondurma işlemlerinde kullanılır Sperm bankalarında spermlerin dondurularak saklanması, sıvı azotla gercekleştirilir Ticari olarak en cok değer taşıyan azot bileşiği amonyaktır (NH3) Guclu bir cozucu olan amonyak, gubrelerin bileşiğinde bulunan ve plastik endustrisinde de onemli yeri olan uremaddesinin eldesinde kullanılır Azot, proteinler başta olmak uzere, organik bileşiklerin yapısında yer alan cok onemli bir elementtir Azotun tum bileşikleri, ya oksitleyici ozelliktedirler, ya da guclu birer reaktiftirler Bu nedenle de, uygun koşullarda şiddetli tepkimeler verirler Bunların arasında TNT (trinitrotoluen), ve amonyum nitrat sayılabilir
8 Oksijen (O):
Bitkilerin ve hayvanların yaşamlarını devam ettirebilmeleri, solunum gazı olan oksijenin (O2) varlığına bağlıdır Atmosferin %21'i, oksijen gazından oluşmaktadır Hastanelerde, solunum rahatsızlıkları gosteren hastaların tedavisi icin de oksijen gazı sıkca kullanılır Ayrıca celik uretiminde, kaynak yapımında, suyun saflaştırılmasında ve beton eldesinde de oksijen kullanılır Paslanma da, oksijenin varlığında gercekleşir
9 Flor (F):
Flor ve bileşikleri, uranyum başta olmak uzere, cok sayıda ticari kimyasalın uretiminde kullanılır Hidroflorik asit, aydınlatma ampullerinin camları uzerine yazı yazılması işleminde kullanılırken; son yıllarda ozon tabakası uzerindeki zararlı etkilerinden dolayı uretimi ve kullanımı sınırlandırılmaya calışılan kloroflorokarbon gazları (CFC) havalandırma ve soğutma aygıtlarında kullanılır Teflon iceriğinde de flor yer alır Diş macunları iceriğinde bulunan florit, belirli bir oranın altında olduğu surece, diş curuklerinin oluşumunu onler Element halindeki flor, yuksek ozgul itici gucu nedeniyle, roketlerde itici kuvvet sağlamak amacıyla denenmektedir
10 Neon (Ne):
Akla gelen ilk kullanım alanı renkli aydınlatmaları olsa da; yuksek voltaj gostergelerinde, paratonerlerde, dalga metre tuplerinde ve televizyon tuplerinde de neon kullanılır Gaz lazerlerinin yapımında, helyumla birlikte kullanılır Sıvı neon, gunumuzde ticari olarak elde edilebilmekte ve soğutucu olarak kullanılmaktadır
11 Sodyum (Na):
Eczacılık, tarım ve fotoğrafcılık alanlarında sıkca kullanılır Sokak aydınlatmalarında, pillerde, cam yapımında ve sofra tuzu (NaCl) eldesinde kullanılan onemli bir bileşendir Sıvı sodyum, nukleer santrallerde soğutucu gorevinde de kullanılmaktadır Dunya kabuğunun %26'sını oluşturan sodyum, dunyada en bol bulunan altıncı elementtir ve alkali metaller arasında da en bol bulunanıdır Buna karşın, doğada element halinde rastlanmaz ve kuru sodyum kloridin (NaCl) elektrolizi yoluyla elde edilir Metal hali, esterlerin (oksijenli asitler ve alkollerin tepkimesi sonucu oluşan maddeler) ve ceşitli organik bileşiklerin eldesi icin onemlidir Ceşitli alaşımların yapılarının kuvvetlendirilmesinde ve dokme metallerin saflaştırılmasında kullanılır NaK alaşımı, onemli bir ısı ileticisidir Sodyum elementinin diğer onemli bileşikleriyse soda kulu (Na2CO3), kabartma tozu (NaHCO3) ve sodyum nitrattır (NaNO3)
12 Magnezyum (Mg):
Fotoğraf makinelerinin govde ve flaş kaplamalarında, işaret fişeklerinde ve yangın bombaları başta olmak uzere pirotekni alanında yoğun olarak kullanılır Aluminyumdan ucte bir oranında daha hafif olması nedeniyle, alaşımlarından ucak ve fuze yapımında faydalanılır Eczacılık alanında onem taşıyan bileşikleri de vardır İtici ozellikteki bileşiklerin yapısına katılır Dokum demir yapımında ve uranyum başta olmak uzere ceşitli metallerin tuzlarından saflaştırılması işleminde kullanılır Şomine tuğlalarının, aydınlatma ampullerinin, renk maddelerinin ve filtrelerin yapımında da yeri vardır Yeşil bitkilerde bulunan klorofil yapısında da yer alır
13 Aluminyum (Al):
Ceşitli mutfak aletlerinin ve dekorasyon malzemelerinin ana yapım maddesidir Bakır, magnezyum ve diğer metallerle oluşturduğu alaşımlar, saf halinden cok daha guclu ozelliklere sahiptir Bu nedenle de bu tip alaşımlar; hafif ancak guclu metallerin gerek duyulduğu, başta fuze ve ucak yapımı olmak uzere, her turlu alanda kullanılır Teleskop aynaları kaplamalarında ve dekoratif kağıtların yapımında da bu elementten yararlanılır Elektrik iletkenliği bakırın yalnızca %60'ı kadar olsa da, hafif yapısı nedeniyle elektrik iletim hatlarında kullanılır
14 Silisyum (Si):
Silisyum ya da silikon, kullanım alanı en geniş olan elementlerden biridir Kum ve kil formu, beton ve tuğla yapımında kullanılır Yuksek sıcaklıklarda calışma koşullarına cok dayanıklı bir elementtir Silikat formuysa, mine, emaye ve canakcomlek yapımında onemlidir Celiğin bileşimine de katılır Kusursuz mekanik, optik, termal ve elektriksel ozellikler taşıyan en ucuz madde olan kum halindeki silika, camın da esas bileşenidir Aşırı saf silisyum, bor, galyum, fosfor ya da arsenik ile guclendirildiğinde; transistorler, guneş gozeleri ve doğrultucular gibi, elektronik endustrisinde buyuk onem taşıyan aygıtların yapımında kullanılan silikon karışımları elde edilir Elektronik mikrociplerin yapımında yarıiletken olarak kullanılır Diatomlar ve radyolaryalar gibi omurgasızların dış iskeletlerinin yapısına katılması nedeniyle de, yaşamsal onem taşımaktadır Bu dış iskeletler, daha sonra dibe cokerek, ceşitli kayacların yapısına katılır Bitkilerin ve insan iskeletinin yapısında da silisyum bulunur Silikon karbid (SiC), bilinen en sert maddelerden biridir
15 Fosfor (P):
Ceşitli alaşımların yapımına katılan fosfor, sodyum ampullerinin yapımında kullanılan camların eldesinde onemlidir Fosforik asit, ozellikle gubre eldesindeki kullanımıyla, son yıllarda tarım ve hayvancılıkta buyuk onem taşır hale gelmiştir Havai fişek, kibrit, deterjan ve diş macunu yapımında kullanılan fosfor, zararlılarla mucadelede kullanılan coğu kimyasalın (pestisitlerin) bileşiminde de bulunur Canlılarda hucre iceriğinin yaşamsal bir bileşeni olarak, ozellikle sinir ve kemik dokuları icin cok onemlidir Kemik kulunden elde edilen kalsiyum fosfat, kabartma tozunun yapısına katılan mono kalsiyum fosfatın eldesinde kullanılır Trisodyum fosfat ise, suların yumuşatılmasında, temizlikte ve paslanmaya karşı kullanılan onemli bir fosfat bileşiğidir
16 Kukurt (S):
Siyah barutun ve pillerin temel bileşenlerinden biri olan kukurt, mantar oldurucu kimyasalların (fungusitlerin) ve doğal kaucuğun yapımında kullanılır Fosfat icerikli gubrelerin bileşimine de katılan kukurtun, ticari acıdan en fazla değer taşıyan bileşiği sulfurik asittir Sulfit kağıdı başta olmak uzere ceşitli kağıtların yapımında, buharla dezenfekte işlemlerinde ve kurutulmuş meyvelerin ağartılmasında kullanılır Yağların, vucut sıvılarının ve iskelet icin gerekli minerallerin yapısında yer alması nedeniyle de, yaşamsal onem taşır
17 Klor (Cl):
Dunyanın her yerinde, icme sularının dezenfekte edilmesinde kullanılır Ayrıca, kağıt yan urunlerinin, boya maddelerinin, tekstil urunlerinin, petrol urunlerinin, ceşitli ilacların, antiseptiklerin, bocek olduruculerin (insektisitlerin), cozuculerin, plastik urunlerin ve cok ceşitli tuketim malzemelerinin eldesinde kullanılır Kloroflorokarbonlar (CFC), kloratlar ve kloroform gibi cok ceşitli bileşiklerin yapısında yer alması nedeniyle, kimya endustrisinde onemli yer tutmaktadır
18 Argon (Ar):
Elektrikli aydınlatma ampullerinde ve floresan tuplerde kullanılır Elektrik arklarıyla yapılan kesim ve kaynak işlemlerinde, ayrıca, silikon ve germanyum kristallerinin uretiminde koruyucu soygaz olarak kullanılır Titanyum ve benzeri reaktif elementlerin eldesinde rol oynar Radyasyon seviyelerini olcen Geiger sayaclarında da kullanılır
19 Potasyum (K):
Bitkilerin gelişimi icin cok onemli bir element olan potasyum, coğu toprak tipinin bileşiminde yer alır ve gubrelerin yapısına da katılır Cam, sabun, lens ve benzeri maddelerin yapımında, ayrıca yanıcıpatlayıcı maddelerin bileşiminde kullanılır Sodyum ve potasyum alaşımı (NaK), iyi bir ısı ileticidir Potasyumun coğu tuzu, hem kimyasal hem de ticari acıdan onem taşır: orneğin, potasyum nitrat, potasyum karbonat, potasyum sulfat, vs
20 Kalsiyum (Ca):
Toryum, uranyum ve zirkonyum gibi metallerin hazırlanmasında ve ceşitli alaşımların eldesinde kullanılır Sıvı yağların dehidrasyonunda da kalsiyumdan yararlanılır Canlıların kemik, diş, kabuk ve benzeri dış iskelet yapılarında yer alır Bitkilerin bunyesinde de bulunur Dunya kabuğundaki en bol beşinci element olması karşın, cok reaktif olması nedeniyle asla element halinde bulunmaz Kirectaşı, jips ve floritin yapısında da vardır
21 Skandiyum (Sc):
Cıva buharlı lambaların icine katıldığında, guneş ışığına benzer cok verimli bir ışık kaynağı oluşturur Bu nedenle bu element, guclu ışıklandırmalarda kullanılır Radyoaktif izotopu olan Sc46, rafinerilerde ham petrol ve benzeri maddeler icin iz surucu olarak kullanılır Sızıntı tespit edicilerde ve uzay endustrisinde kullanılmasının yanı sıra, tohum yeşertici kimyasalların bileşiminde de yer alır
22 Titanyum (Ti):
Ceşitli metallerle birlikte kullanılan cok onemli bir alaşım elementidir Bu alaşımlar, hafiflik, sağlamlık ve ısıya dayanıklılığın onem taşıdığı endustrilerde kullanılır Titanyum, celik kadar dayanıklı, ancak ondan %45 daha hafiftir Aluminyumdansa %60 daha ağır olmasına karşın, 2 kat daha dayanıklıdır Dayanıklılığı ve asitlere karşı direncli oluşu nedeniyle, ceşitli alaşımların yapısına katılır Deniz suyuna karşı eşsiz bir dayanıklılığa sahip olması nedeniyle, deniz suyundan tatlı su elde edilen tesislerde ve tuzlu suya temas eden gemi donanım parcalarının yapımında kullanılır Kalıcılık ve kapatıcılık ozelliği nedeniyle, farklı tipteki boyaların yapısına da katılır Kızılotesi ışığı yansıtma ozelliği gosteren titanyum boyasından, ısı nedenli goruş kaybının yaşandığı guneş gozlemevlerinde de yararlanılır Titanyum tetraklorit bileşiği, camların renklendirilmesinde kullanılır Beyaz ve iyi kapatıcı bir pigment olan titanyum dioksit (TiO2) de silgi, kağıt, boya ve benzeri maddelerin yapımında kullanılır Safir ve yakut kristallerinin yıldız şekilleri, iceriklerindeki titanyum dioksitten ileri gelir
23 Vanadyum (V):
Paslanmaz celik uretiminde onemli bir katkı maddesidir Celik yuzeylerinin titanyum kaplanması işleminde de, bağlayıcı element olarak kullanılır Vanadyum pentoksit bileşiği, seramik yapımında katalizor ve boya sabitleyici olarak kullanılır Ayrıca, superiletken mıknatısların yapımında, cok dayanıklı ve uzun omurlu alaşımların eldesinde de kullanımı vardır
24 Krom (Cr):
Celiğin sertleştirilmesinde, paslanmaz celik uretiminde ve ceşitli alaşımların eldesinde kullanılır Ozellikle otomobil parcalarında ve kesici aletlerde korozyon onleyici kaplama olarak kullanımı da yaygındır Yuksek erime sıcaklığı nedeniyle, tuğla ve kalıp yapımında da rağbet gormektedir Krom, cama zumrut yeşili bir renk verir ve sık tercih edilen bir katalizordur Yakut ve zumrutun rengini veren de krom elementidir
25 Manganez (Mn):
Kuru pillerde depolarizator olarak ve cam uzerinde demir kirliliği nedeniyle oluşan yeşil rengi yok etmede kullanılır Ametist taşının rengini veren de manganezdir Celik ve pil uretiminde, demiryolu makaslarının ve kasaların yapımında, ayrıca seramik sanayiinde kullanılır Guclu bir oksitleyici olan permanganat (MnO4), eczacılık calışmalarında nicel analizlerde kullanılır Canlılar icin onemli bir eser element olan manganez, ozellikle hayvanlarda B1 vitamini kullanımında rol oynar
26 Demir (Fe):
Bitkilerin ve hayvanların yaşamı icin son derece onemli bir element olan demir, hemoglobin pigmentinin yapısında da oksijen taşıyıcı olarak işlev gorur Saf halde demir olarak, sıklıkla karbon ve diğer metallerle alaşım halinde kullanılır İnşaatlarda beton kolon, kiriş ve yuzeylerin guclendirilmesinde kullanılır Celik sanayiinin ana hammaddesidir
27 Kobalt (Co):
Demir, nikel ve diğer metallerle birleştirilerek, Alnicoadı verilen ve alışılmışın dışında manyetiklenme gucune sahip olan alaşımın eldesinde kullanılır Manyetik ve paslanmaz celik eldesinde, jet turbinlerinde ve gaz turbin jeneratorlerinde kullanılan alaşımların uretiminde de yararlanılır Dayanıklı ve oksitlenmeye karşı direncli bir metal olması nedeniyle, elektrolizle kaplama işleminde de kullanılır Porselen ve cam sanayilerinde, kalıcı ve parlak mavi rengin uretilmesinde kobalt tuzları kullanılmaktadır Canlıların beslenmesinde de onem taşımaktadır Kobalt60 izotopu, kanser tedavisinde kullanılır
28 Nikel (Ni):
Paslanmaz celik başta olmak uzere, korozyona direncli alaşımların eldesinde kullanılır Bakırnikel alaşımlarından yapılan tupler, deniz suyundan tatlı su elde edilen tesislerde kullanılır Madeni paraların, nikelkadmiyum pillerin ve zırh kaplamalarının yapımında da yararlanılır Nikel kaplama, diğer metalleri koruyucu ozelliktedir Korozyona karşı dayanıklı oluşu nedeniyle, elektrolizle kaplama işlemlerinde de tercih edilir
29 Bakır (Cu):
Bakırın en onemli kullanım alanı, elektrikelektronik sanayidir Elektrik iletkenliği cok yuksektir Madeni para ve silah yapımında kullanılan metal alaşımlarının buyuk coğunluğu bakır icerir Diğer alaşımları da, kuyumculukta ve bronz heykelciliğinde kullanılır Pirinc ve bronz, bakır alaşımlarıdır Tarımda, su yosunu oldurucu (algasit) olarak kullanılır Şekerlerle yapılan analitik kimya testlerinde kullanılan Fehling cozeltisi gibi ceşitli bileşimler de bakır icerirler
30 Cinko (Zn):
Diğer metallerle cok sayıda alaşımın yapısına katılır Otomotiv, elektrik ve donanım endustrilerinde kullanılan dokum kalıplarının yapımında da cinko yer alır Demir ve benzeri metallerin, korozyona karşı onlem amacıyla galvanizlenmesinde de kullanılır Cinko oksit; boya, yazıcı murekkepleri, sabun, tekstil urunleri, elektronik aletler, kaucuk yan urunleri, yer kaplamaları, plastik ve kozmetik urunler gibi gunluk yaşamımızın ceşitli tamamlayıcılarında karşımıza cıkmaktadır Cinko sulfit floresan ozelliğe sahiptir ve parlak kadranların, floresan lambaların, Xışını ve televizyon ekranlarının yapımında kullanılır Hayvanların beslenmesinde de onemli bir yer tutmaktadır
31 Galyum (Ga):
Cam ve porselenlere ıslak bir gorunum vermekte kullanılır Cam uzerine surulduğunde, oldukca parlak bir ayna oluşturur Yarı iletkenlerin ve transistor benzeri aygıtların uretiminde yaygın olarak kullanılır Ayrıca, kuartz termometrelerin ve lazer diyotlarının yapımında ve tumor tespitinde de kullanılır Galyum arsenit, elektriği doğrudan ışığa cevirebilme ozelliğine sahiptir
32 Germanyum (Ge):
Bu elementin arsenik, galyum ya da diğer elementler ile takviye edilmiş hali, elektronik uygulamalarda yaygın olarak kullanılır Yarı iletken olarak kullanımı da oldukca yaygındır Germanyum ve germanyum oksit, kızılotesi ışığa karşı şeffaftır Bu nedenle, kızılotesi spektroskoplar gibi muhtelif optik aletlerde ve hassas kızılotesi detektorlerinde kullanılırlar Optik ozellikleri nedeniyle, geniş acılı kamera merceklerinde, projektorlerde ve mikroskop merceklerinde de tercih edilen bir bileşendir Bazı germanyum bileşikleri, belirli bakteri turlerine karşı ozgul etkinlik gostermeleri nedeniyle, kimyasal tedavi yontemlerinde kullanılmaktadır
33 Arsenik (As):
Bronz eldesinde, pirotekni alanında, mermi ve gullelerin sertliğinin ve şeklinin sağlanmasında kullanılır Bazı bileşikleri tarım alanında bocek oldurucu ya da zehir olarak kullanılmaktadır Transistorler gibi hareketli parcaları bulunmayan aygıtların yapımında da son zamanlarda onem kazanmıştır Lazerlerin, LED'lerin ve yarıiletkenlerin de yapısına katılır Solunduğunda guclu bir karsinojen (kanser yapıcı) olan arsenik, bağırsaklar ve karaciğer uzerinde yuksek derecede tahribata neden olur Zararlılarla mucadele icin kullanılan kimyasalların ve ahşap koruyucuların bileşiminde bulunan arsenik, yutulması durumunda zehir etkisi gosterir
34 Selenyum (Se):
Fotoiletken ozelliği nedeniyle fotokopi makinelerinde kullanılır Cam endustrisinde, ozellikle yakut renkli cam ve mine yapımında kullanılır Ayrıca, fotoğrafik toner, fotoelektrik gozeler, televizyon kameraları ve ışıkolcerlerin yapımında; guneş gozelerinde yarıiletken ve celik yapımında da katkı maddesi olarak kullanımı vardır
35 Brom (Br):
Su arıtma bileşiklerinin, ağartıcıların, ceşitli ilacların, alevlenmeyi onleyici kimyasalların, fumigantların ve fotoğrafcılıkta kullanılan inorganik bromitlerin yapısına katılır Organik bileşikleri de, iyi birer cozucu olarak değerlidir
36 Kripton (Kr):
Seri fotoğrafcılıkta kullanılan bazı flaş lambalarında bulunur Floresan ampullerde ve dalga boyu standardı olarak morotesi (UV) lazerlerde de kullanılır Kripton85 izotopu, ceşitli katıların bunyesine yerleştirilerek, kimyasal analizlerde kullanılır
37 Rubidyum (Rb):
Cok kolay iyonlaşması nedeniyle, sezyuma alternatif olarak, uzay araclarındaki iyon motorlarındakullanılmaktadır Vakum tuplerinin ve fotosellerin de yapısına katılan onemli bir bileşendir Ozel camların yapımında ve kalp araştırmalarında da kullanılır Ayrıca katalizor olarak kullanımı da vardır
38 Stronsiyum (Sr):
Renkli televizyonlar icin goruntu tuplerinin ve demir esaslı mıknatısların yapımında, cinkonun saflaştırılmasında, işaret fişeklerinde ve havai fişeklerde kırmızı rengin elde edilmesinde kullanılır Nukleer pillerde ve fosforlu boyaların yapımında da bu elementten yararlanılır Stronsiyum titanat, yuksek bir kırılma indisine ve elmastan daha geniş bir optik dağılıma sahip olması nedeniyle, ilgi cekici bir optik maddedir
39 İtriyum (Y):
Krom, molibden, zirkonyum ve titanyum gibi elementlerde tane boyutunun kucultulmesinde; aluminyum ve magnezyum alaşımlarının dayanıklılıklarının artırılmasında, vanadyum ve benzeri metallerde oksidasyonun onlenmesinde, etilen polimerlerinin oluşturulduğu tepkimelerin katalizlenmesinde, cam ve seramik yapımında, ateşe dayanıklı tuğla yapımında, kamera merceklerinde ve lazer sistemlerinde kullanılır Evropyum elementiyle birleştirilmiş hali, renkli televizyonlarda kırmızı renk eldesinde kullanılır En onemli bileşiklerinden biri olan itriyum oksit, son derece etkili mikrodalga filtreleri olan itriyumdemir bileşimli lal taşlarının oluşturulmasında kullanılır İtriyum icerikli lal taşları, ilginc manyetik ozellikler gosterirler İtriyumaluminyum taşı da, yapay elmas olarak değer gorur
40 Zirkonyum (Zr):
Celik eldesinde, vakum tiplerinde, cerrahi uygulamalarda, flaş ampullerinde, patlayıcılarda ve yapay ipek eldesinde kullanılır Paslandırıcı maddelerle calışan kimya dallarında da geniş kullanımı vardır Niyobyumla birleştiğinde, duşuk sıcaklıklarda superiletken ozellik gosterir Zirkonyum oksit, ısı şokuna dayanıklı laboratuvar malzemeleri uretiminde, metalurjik fırınların kaplanmasında ve ısıya dayanıklı madde olarak camseramik endustrilerinde kullanılır Ayrıca, vurmalı calgıların ve fırın tuğlalarının yapımında da zirkonyumdan faydalanılır
41 Niyobyum (Nb):
Guclu paslanmaz celiklerin yapımında ve bazı paslanmaz celik turlerinin kaynak cubuklarında, ayrıca demir dışı alaşımlarda da kullanılır Bu alaşımlar, guclu olmalarının yanı sıra, diğer ozellikleri nedeniyle de boru hatlarının yapımında kullanılırlar Termal notronlara karşı duşuk yutma kesiti nedeniyle, nukleer teknolojide de kullanım alanı vardır Gemini uzay programı ve benzeri ileri ucuş araclarının yapı sistemlerinde buyuk miktarlarda niyobyum kullanılmıştır Superiletken ozelliğe sahip olan ve guclu manyetik alanlarda bile bu ozelliğini yitirmeyen NbZr alaşımından yapılan teller, guclu ve dayanıklı mıknatısların yapımında kullanılır Kuyumculuk alanında da geniş kullanımı vardır Nukleer reaktorlerde kullanılan paslanmaz celik alaşımlarının, jet ve fuzelerin, kesici aletlerin ve boru hatlarının yapımında da niyobyumdan faydalanılır
42 Molibden (Mo):
Isıya ve aşınmaya karşı direncli olan belli nikel bazlı alaşımların yapımında kullanılır Nukleer enerji uygulamalarında, elektrikli ısıtıcıların ince tellerinde, fuze ve hava taşıtlarının parcalarının yapımında da yer alır Petrolun ayrıştırılması işlemlerinde onemli bir katalizordur Bitkiler icin onem taşıyan bir eser elementtir Molibden sulfit, ozellikle yağların bozulmaya uğradığı yuksek sıcaklıklarda, kullanışlı bir yağlayıcı maddedir Ultrayuksek gucteki celiklerin hemen hepsi, %825 arası oranda molibden icerir
43 Teknesyum ( Teknetyum) (Tc):
Tıp ve eczacılık araştırmalarında, radyasyon kaynağı olarak kullanılır
44 Rutenyum (Ru):
Platin ve Paladyum elementlerinin sertleştirilmesinde, goz tedavilerinde, yumurta kabuklarının kalınlık olcumlerinde, dolma kalemlerin uclarında ve elektrik kontaklarının yapımında kullanılır Hava taşıtlarında, %10 oranında rutenyum iceren alaşımlar kullanılır