Elementlerin Ozellikleri ve Kullanıldıkları Yerler Hakkında Bilgi
01 Alkali Metaller 0101 Na (sodyum) Metali 0102 K (potasyum) Metali 0103 Li (lityum) Metali 0104
Alkali Metallerin Kimyasal ve Fiziksel Ozellikleri
02 Toprak Alkali Metaller 0201 Be (berilyum) Metali 0202 Mg (magnezyum) Metali 0203 Ca (kalsiyum) Metali
01 Alkali Metaller Periyodik tablonun 1A grubu elementleridir
Elektron dağılımları ns1 ile biter
Bu grup elemanları Li, Na, K,Rb, Cs ve Fr ‘dir 0101 Na (sodyum) Metali Na (sodyum) ’un uretimi 580ºC ’de NaCl ve CaCl2 karışımının elektrolizinden elde edilir Celik katot uzerine Na ve Ca toplanırken, grafit anot uzerine Cl toplanır Katottaki Ca soğutulmuş toplama borular ile ayrılarak sodyum elde edilir Na bolluk acısından dunyadaki 5 Sırayı almaktadır Tabiatta bulunan bileşikleri NaCl (kaya tuzu), Na2CO3 (trona), NaNO3 (salpetre), NaSO4 ve sodyum borattır En buyuk sodyum kaynağı deniz suyudur
Kullanım Alanları : Sodyum daha cok indirgen madde olarak kullanılıyor Bunu haricinde motordaki vuruntu sayısını azaltmak icin, lastik uretiminde katalizor olarak, ısı değişim unitelerinde duşuk erime noktası, duşuk viskozite, yuksek ısı kapasitesi ve ısısal iletkenliği nedeniyle kullanılmaktadır Na su ile temasa girdiğinde patlar Cok ekzotermiktir 0102 K (potasyum) Metali Potasyumun metalik olarak uretimi hem zor hem de pahalıdır Bu nedenle uretimi cok fazla değildir KCl ’un Na metali ile 850ºC ’de indirgenmesinden elde edilir
Kullanım alanları: KOH deterjan uretiminde, lastik sanayisinde, gaz maskelerinde CO2 (karbondioksit) tutucu olarak kullanılır K2CO3; dekoratif cam eşyalarda,optik lenslerde, tv tuplerinde, floresans lambalarda, tekstil boyalarında,pigmentlerde kullanılır KNO3; kuvvetli bir yukseltgenme ajanıdır, mermi icerisinde kullanılır KMnO4; oksitleyici bir madde olarak kullanılır Beyazlatıcı, saflandırıcı, renk giderici ve sakkarin uretiminde kullanılır KClO3; kibrtitlerde yanıcı olarak kullanılır KBr; fotoğrafcılık endustrisinde kullanılır KClve K2SO4; gubre olarak kullanılır 0103 Li (lityum) Metali Li ilk defa petalite(LiAlSi4O10) denen bir mineralden izole edilmiştir Daha sonra mika lepodolit(K2Li3Al4Si7O21(OHF) 3 den izole edilmiştir Li metali LiCl ve KCl iceren bir alaşımın 450 ºC elektroliz edilmesiyle elde edilir Li ferromangan mineralleri icerisinde bulunmakta ve yerkuresi kayalarında yaklaşık 18 ppm bulunmaktadır Az bulunmasına rağmen kullanım alanları bayağı geniştir Kullanım Alanları: Steorat jel oluşturucu ortamı koyulaştırıcı ozelliğe sahip Duşuk sıcaklıklarda (20ºC) iyi bir ortam sağladığı icin ve yuksek sıcaklıklara(120ºC) dayanabildiği icin tercih edilir Ucak sanayisinde, deniz altlarında ve maskelerde karbondioksit tutuca maddesi olarak kullanılır LiOHH2O otomobil yağ sanayisinde suya karşı direnc sağladığı icin kullanılır LiCO3 porselen sanayide, cam sanayide ve aluminyum sanayide kullanılıyor Aluminyum icerisine koyulduğu zaman erime noktasını duşuruyor, akışkanlığı arttırıyor Kurşuna ve aluminyuma ilave edilerek ucak sanayide kullanılabilecek hafif, esnek alaşımlar elde edilmiş LiMg alaşımının yoğunluğu duşuk olduğu icin ucak sanayide kullanılıyor LiCl bazı otomobil parcaları yapımında kullanılır
0104 Alkali Metallerin Kimyasal ve Fiziksel Ozellikleri
Periyodik tabloda 1A grubu elementlerinde aşağıya doğru inildikce (atom numarası arttıkca)
• Metal yarıcapı artar
• Metaller yumuşadığı icin erime ve kaynama noktaları azalır
• Oldukca elektropozitif oldukları icin elektron vermeleri cok kolaydır • Kesildiklerinde mat bir yuzey gozlenir
• Halojenlerle cok şiddetli reaksiyon verirler
• Oldukca kuvvetli indirgen ajanlardır
• Koordinasyon kabiliyetleri zordur
• Isı ve elektriği cok iyi iletirler
02 Toprak Alkali Metaller Periyodik tablonun 2A grubu elementleridir Elektron dağılımları ns2 ile biter Bu grup elemanları Be, Mg, Ca, Sr, Ba ve Rd ‘dir 0201 Be (berilyum) Metali Be doğada cok fazla bulunan bir element değildir Yerkabuğunda %2 ppm civarında bulunmaktadır Tozları ve dumanı oldukca zehirlidir Bir cok elde ediliş yontemi vardır Beril minerallerinin Na2SiF6 ile 700750ºC ’ de reaksiyona sokulmasından sonra oluşan Be(OH)2 2nin cokturulmesi ile elde edilir Veya BeF2 ’nin 1300ºC ’daMg metali ile indirgenmesiyle elde edilir Be bilinen en hafif ve en yuksek erime noktasına sahip elementtir Elastiklik kabiliyeti celiğinkinden 3 kat daha fazladır Oda sıcaklığında reaksiyon vermez Su, kızgın buhar ve cıplak ateş ile reaksiyon vermez 600ºC ’ nin altında hava ile okside olmaz 600ºC uzerinde halojenli bileşikler oluştururH ile direk BeH2 oluşturmaz Seyreltik KOH ve NaOH icerisinde H2 acığa cıkar
Kullanım Alanları: Yuksek guc ve kuvvet gerektiren bakır ve nikel alaşımlarında kullanılır Bakıra Be eklenmesi ile kuvvetini 6 kat arttığı gozlenmiştir Bu şekilde elde edilen alaşımlar korozyana karşı dayanıklı olduğu icin, elektriği iyi ilettiği icin ve dayanıklı olduğu icin hareketlilik gerektiren parcaların yapımında, metal yuzeyinde kıvılcım oluşturmama ozelliğinden dolayı petrol alanlarında el aleti olarak kullanılır Ni icerisine %2 Be metali eklendiği zaman yuksek sıcaklıklara dayanıklı bir takım aletlerin yapımında kullanılıyor Bu alaşım aynı zamanda elektrik bağlantılarında lehim olarak kullanılır 0202 Mg (magnezyum) Metali Mg metali yer kabuğunda karbonat, sulfatlar ve silikatlar halinde bulunur Yerkabuğunun % 2,76 ’sı magnezyumdur En onemli minerali Dolamit denilen MgCa(CO3)2 ’dir Diğer mineralleri Magnezit (MgCO3), Epsomit (MgSO47H2O), Karnolit (K2MgCl46H2O), Langbemit (K2Mg2(SO4)3), sabuntaşı talk (Mg3Si4O10(OH)2)ve mikadır (MgAl2O4) Mg elektroliz yontemi ile elde edilir Anhidrit MgCl2 ‘un 750ºC ’ de yakılmasıyla veya kısmı olarak hidrate MgCl2 ’ un daha duşuk sıcaklıklarda elektrolizi ile elde edilir A metallerle hızlı bir şekilde reaksiyona girer Nemli ortamlarda halojenlerle MgX2 bileşiklerini oluşturur H ile 570ºC ve 200 atm basıncta MgH2 oluşturur Yuksek sıcaklıklarla NH3 ile tepkimeye girerek metanol oluşturur Havda parlak bir alevle yanarak MgO, Mg3N2 meydana getirirler Kullanım alanları: Mg, bukulebilme, eğilebilme ve kolay şekil alabilme ozellikleri nedeniyle ucak sanayide, valiz yapımında, fotoğrafcılıkta, optik malzemelerin yapımında, Berilyum, zirkonyum, uranyum, titanyum eldesin de indirgen olarak kullanılır Arabaların motor blokları, ucakların yakıt tankları ve iniş takımları Mg alaşımından yapılır Bu alaşım % 90 magnezyum, % 29 aluminyum, % 13 cinko ve % 0,21 mangan icermektedir 0203 Ca (kalsiyum) Metali Ca metali yer kabuğunda karbonat, sulfatlar ve silikatlar halinde bulunur En onemli bileşikler kirec taşı (CaCO3), Jips (CaSO4), Florit (CaF2), apatit (Ca5(PO4)3F) tir Ca eritilmiş CaCl2 elektrolizinden elde edilir H2 ile reaksiyona girerek Ca hidrurleri oluştururlar Kullanım Alanları: En fazla celik endustrisinde oksijen , kukurt ve floru uzaklaştırmak icin kullanılır CaCO3; tebeşir, mermer, kalsit yapımında, ilac endustrisinde diş macunu uretiminde, kozmetik sanayide, ciklet yapımında kullanılmaktadır Kirecin Cl2 ile reaksiyonu sonucu oluşan Cahipoklorid beyazlatıcı olarak kullanılır Ca(OH)2 kağıt endustrisinde kullanılır
imageselementlerinozelliklerivekullanildiklariyerlerhakkindabilgi5b036a4822145
01 Alkali Metaller 0101 Na (sodyum) Metali 0102 K (potasyum) Metali 0103 Li (lityum) Metali 0104
Alkali Metallerin Kimyasal ve Fiziksel Ozellikleri
02 Toprak Alkali Metaller 0201 Be (berilyum) Metali 0202 Mg (magnezyum) Metali 0203 Ca (kalsiyum) Metali
01 Alkali Metaller Periyodik tablonun 1A grubu elementleridir
Elektron dağılımları ns1 ile biter
Bu grup elemanları Li, Na, K,Rb, Cs ve Fr ‘dir 0101 Na (sodyum) Metali Na (sodyum) ’un uretimi 580ºC ’de NaCl ve CaCl2 karışımının elektrolizinden elde edilir Celik katot uzerine Na ve Ca toplanırken, grafit anot uzerine Cl toplanır Katottaki Ca soğutulmuş toplama borular ile ayrılarak sodyum elde edilir Na bolluk acısından dunyadaki 5 Sırayı almaktadır Tabiatta bulunan bileşikleri NaCl (kaya tuzu), Na2CO3 (trona), NaNO3 (salpetre), NaSO4 ve sodyum borattır En buyuk sodyum kaynağı deniz suyudur
Kullanım Alanları : Sodyum daha cok indirgen madde olarak kullanılıyor Bunu haricinde motordaki vuruntu sayısını azaltmak icin, lastik uretiminde katalizor olarak, ısı değişim unitelerinde duşuk erime noktası, duşuk viskozite, yuksek ısı kapasitesi ve ısısal iletkenliği nedeniyle kullanılmaktadır Na su ile temasa girdiğinde patlar Cok ekzotermiktir 0102 K (potasyum) Metali Potasyumun metalik olarak uretimi hem zor hem de pahalıdır Bu nedenle uretimi cok fazla değildir KCl ’un Na metali ile 850ºC ’de indirgenmesinden elde edilir
Kullanım alanları: KOH deterjan uretiminde, lastik sanayisinde, gaz maskelerinde CO2 (karbondioksit) tutucu olarak kullanılır K2CO3; dekoratif cam eşyalarda,optik lenslerde, tv tuplerinde, floresans lambalarda, tekstil boyalarında,pigmentlerde kullanılır KNO3; kuvvetli bir yukseltgenme ajanıdır, mermi icerisinde kullanılır KMnO4; oksitleyici bir madde olarak kullanılır Beyazlatıcı, saflandırıcı, renk giderici ve sakkarin uretiminde kullanılır KClO3; kibrtitlerde yanıcı olarak kullanılır KBr; fotoğrafcılık endustrisinde kullanılır KClve K2SO4; gubre olarak kullanılır 0103 Li (lityum) Metali Li ilk defa petalite(LiAlSi4O10) denen bir mineralden izole edilmiştir Daha sonra mika lepodolit(K2Li3Al4Si7O21(OHF) 3 den izole edilmiştir Li metali LiCl ve KCl iceren bir alaşımın 450 ºC elektroliz edilmesiyle elde edilir Li ferromangan mineralleri icerisinde bulunmakta ve yerkuresi kayalarında yaklaşık 18 ppm bulunmaktadır Az bulunmasına rağmen kullanım alanları bayağı geniştir Kullanım Alanları: Steorat jel oluşturucu ortamı koyulaştırıcı ozelliğe sahip Duşuk sıcaklıklarda (20ºC) iyi bir ortam sağladığı icin ve yuksek sıcaklıklara(120ºC) dayanabildiği icin tercih edilir Ucak sanayisinde, deniz altlarında ve maskelerde karbondioksit tutuca maddesi olarak kullanılır LiOHH2O otomobil yağ sanayisinde suya karşı direnc sağladığı icin kullanılır LiCO3 porselen sanayide, cam sanayide ve aluminyum sanayide kullanılıyor Aluminyum icerisine koyulduğu zaman erime noktasını duşuruyor, akışkanlığı arttırıyor Kurşuna ve aluminyuma ilave edilerek ucak sanayide kullanılabilecek hafif, esnek alaşımlar elde edilmiş LiMg alaşımının yoğunluğu duşuk olduğu icin ucak sanayide kullanılıyor LiCl bazı otomobil parcaları yapımında kullanılır
0104 Alkali Metallerin Kimyasal ve Fiziksel Ozellikleri
Periyodik tabloda 1A grubu elementlerinde aşağıya doğru inildikce (atom numarası arttıkca)
• Metal yarıcapı artar
• Metaller yumuşadığı icin erime ve kaynama noktaları azalır
• Oldukca elektropozitif oldukları icin elektron vermeleri cok kolaydır • Kesildiklerinde mat bir yuzey gozlenir
• Halojenlerle cok şiddetli reaksiyon verirler
• Oldukca kuvvetli indirgen ajanlardır
• Koordinasyon kabiliyetleri zordur
• Isı ve elektriği cok iyi iletirler
02 Toprak Alkali Metaller Periyodik tablonun 2A grubu elementleridir Elektron dağılımları ns2 ile biter Bu grup elemanları Be, Mg, Ca, Sr, Ba ve Rd ‘dir 0201 Be (berilyum) Metali Be doğada cok fazla bulunan bir element değildir Yerkabuğunda %2 ppm civarında bulunmaktadır Tozları ve dumanı oldukca zehirlidir Bir cok elde ediliş yontemi vardır Beril minerallerinin Na2SiF6 ile 700750ºC ’ de reaksiyona sokulmasından sonra oluşan Be(OH)2 2nin cokturulmesi ile elde edilir Veya BeF2 ’nin 1300ºC ’daMg metali ile indirgenmesiyle elde edilir Be bilinen en hafif ve en yuksek erime noktasına sahip elementtir Elastiklik kabiliyeti celiğinkinden 3 kat daha fazladır Oda sıcaklığında reaksiyon vermez Su, kızgın buhar ve cıplak ateş ile reaksiyon vermez 600ºC ’ nin altında hava ile okside olmaz 600ºC uzerinde halojenli bileşikler oluştururH ile direk BeH2 oluşturmaz Seyreltik KOH ve NaOH icerisinde H2 acığa cıkar
Kullanım Alanları: Yuksek guc ve kuvvet gerektiren bakır ve nikel alaşımlarında kullanılır Bakıra Be eklenmesi ile kuvvetini 6 kat arttığı gozlenmiştir Bu şekilde elde edilen alaşımlar korozyana karşı dayanıklı olduğu icin, elektriği iyi ilettiği icin ve dayanıklı olduğu icin hareketlilik gerektiren parcaların yapımında, metal yuzeyinde kıvılcım oluşturmama ozelliğinden dolayı petrol alanlarında el aleti olarak kullanılır Ni icerisine %2 Be metali eklendiği zaman yuksek sıcaklıklara dayanıklı bir takım aletlerin yapımında kullanılıyor Bu alaşım aynı zamanda elektrik bağlantılarında lehim olarak kullanılır 0202 Mg (magnezyum) Metali Mg metali yer kabuğunda karbonat, sulfatlar ve silikatlar halinde bulunur Yerkabuğunun % 2,76 ’sı magnezyumdur En onemli minerali Dolamit denilen MgCa(CO3)2 ’dir Diğer mineralleri Magnezit (MgCO3), Epsomit (MgSO47H2O), Karnolit (K2MgCl46H2O), Langbemit (K2Mg2(SO4)3), sabuntaşı talk (Mg3Si4O10(OH)2)ve mikadır (MgAl2O4) Mg elektroliz yontemi ile elde edilir Anhidrit MgCl2 ‘un 750ºC ’ de yakılmasıyla veya kısmı olarak hidrate MgCl2 ’ un daha duşuk sıcaklıklarda elektrolizi ile elde edilir A metallerle hızlı bir şekilde reaksiyona girer Nemli ortamlarda halojenlerle MgX2 bileşiklerini oluşturur H ile 570ºC ve 200 atm basıncta MgH2 oluşturur Yuksek sıcaklıklarla NH3 ile tepkimeye girerek metanol oluşturur Havda parlak bir alevle yanarak MgO, Mg3N2 meydana getirirler Kullanım alanları: Mg, bukulebilme, eğilebilme ve kolay şekil alabilme ozellikleri nedeniyle ucak sanayide, valiz yapımında, fotoğrafcılıkta, optik malzemelerin yapımında, Berilyum, zirkonyum, uranyum, titanyum eldesin de indirgen olarak kullanılır Arabaların motor blokları, ucakların yakıt tankları ve iniş takımları Mg alaşımından yapılır Bu alaşım % 90 magnezyum, % 29 aluminyum, % 13 cinko ve % 0,21 mangan icermektedir 0203 Ca (kalsiyum) Metali Ca metali yer kabuğunda karbonat, sulfatlar ve silikatlar halinde bulunur En onemli bileşikler kirec taşı (CaCO3), Jips (CaSO4), Florit (CaF2), apatit (Ca5(PO4)3F) tir Ca eritilmiş CaCl2 elektrolizinden elde edilir H2 ile reaksiyona girerek Ca hidrurleri oluştururlar Kullanım Alanları: En fazla celik endustrisinde oksijen , kukurt ve floru uzaklaştırmak icin kullanılır CaCO3; tebeşir, mermer, kalsit yapımında, ilac endustrisinde diş macunu uretiminde, kozmetik sanayide, ciklet yapımında kullanılmaktadır Kirecin Cl2 ile reaksiyonu sonucu oluşan Cahipoklorid beyazlatıcı olarak kullanılır Ca(OH)2 kağıt endustrisinde kullanılır
imageselementlerinozelliklerivekullanildiklariyerlerhakkindabilgi5b036a4822145