Malı, dinin ve muruvvetin uygun gormediği yerlere dağıtmaya israf denir Muruvvet, faydalı olmak, iyilik yapmak arzusudur Dine uymayan israf, haramdır Muruvvete uymayan israf tenzihen mekruhturİsraf, malı helak etmek, faydasız hale getirmek, faydalı olmayacak şekilde sarf etmektir
Hadisi şerifte buyuruldu ki:
(İktisat eden zenginleşir, israf eden fakirleşir) Bezzar
İsrafla cimriliğin ortasına iktisat veya comertlik denir Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(İktisat eden, sıkıntı cekmez) Taberani
(Kurtarıcı uc şeyden biri, varlıkta, yoklukta, zenginlikte, fakirlikte, iktisada riayet etmektir) Beyheki
(İktisat etmek, maişetin yarısıdır) Hatib
(Tedbirli olmak, gecimin yarısıdır) Deylemi
(Gecimde iktisat etmek, peygamberliğin yirmide biridir) Ebu Davud
(Kıyamette herkes, şu dort suale cevap vermedikce hesaptan kurtulamaz:
1 Omrunu nasıl gecirdi?
2 İlmi ile nasıl amel etti?
3 Malını nereden, nasıl kazandı ve nerelere harcetti?
4 Cismini, bedenini nerede yordu, hırpaladı?) Tirmizi
İsraf cimrilikten kotudur
Dinimizde abes, luzumsuz şeyleri yapmak, caiz değildir Mesela boş ve luzumsuz yere bir şeyler karalamak, israf ve abestir Burada birkac israf vardır Zaman, emek, enerji, kağıt, kalem, murekkep Hepsinden muhimi de faydalı bir şeyle meşgul olunmamak
Eğer dunyadaki herkesin boşa harcadığı zaman, enerji ve emek hesaplansa, dunyada aclık ve yokluk icinde kıvranan milyonlarca insanın ihtiyaclarına kafi gelebilecek zaruri meta uretilebilirdi
İsrafın miktarı ne olursa olsun zararı buyuktur Kucuk sanılan şeyler, yan yana geldiği zaman buyuk rakamlar, değerler ortaya cıkar Damlaya damlaya gol olur, atasozunu duymuşuzdur Dakikada on damla kacıran bir musluk ayda 170 litre su akıtıyormuş
Semavi dinlerin hepsinde Allahu teala kotu bir huy olan israfı yasak etmiştir Dinimizin boşu, abesi, haramı, israfı yasaklamasında insanların saadeti, refahı, adaleti ve her şeyi yatmaktadır
Dinimizde, cimriliğin, israftan daha cok kotulenmesi, israfın cimrilik kadar kotu olmadığını gostermez Cimriliğin daha cok kotulenmesi, insanlardan coğunun mal biriktirmeye meyilli olmasındandır İsrafın kotuluğunu gostermek icin, Allahu teala buyuruyor ki:
(Yiyin, icin, fakat israf etmeyin! Allahu teala israf edenleri elbette sevmez) Araf 31
(İsraf etme! İsraf edenler, şeytanların kardeşleridir) İsra 26,27
(Musrifleri helak ettik) Enbiya 9
(Mallarını israf edenlere bir şey vermeyin!) emri ile musrifleri en kotu şekilde vasıflandırıp, (Mallarınızı sefihlere vermeyin!) buyuruyor (Nisa 5)
Ne israf etmeli, ne de kısmalıdır Bunların ortasını bulmak ise makbuldur Buna iktisat etmek denir Comertlik de malını iktisat ile kullanmaktır Allahu teala buyuruyor ki:
(Cimri olma, israf da etme!) İsra 29
Comertleri overken de buyuruyor ki:
(Onlar sarf ettikleri zaman ne israf ederler, ne de cimrilik İkisi arasında orta bir yol tutarlar) Furkan 67
Hadisi şerifte de buyuruldu ki:
(Yiyip icin, giyinin ve tasadduk edin Fakat israf ve kibirden sakının!) Buhari
İsrafın zararları, israf edenlerin şeytana, Firavun'a ve Hazreti Lut'un kotu kavmine benzetilmesi ve Allahu tealanın bunları sevmemesi ve bunlara sefih demesi ve ahirette azap cekmeleri, dunyada aşağı, muhtac duruma duşmeleri ve pişman olmalarıdır
İsrafın kotu olmasının birinci sebebi, malın kıymetli olmasıdır Mal, Allahu tealanın verdiği bir nimettir Ahireti kazanmak, mal ile olur Dunya ve ahiret, mal ile intizam bulur, rahat olur Hac, cihad sevabı mal ile kazanılır Bedenin sıhhat, kuvvet bulması, mal ile olur Başkasına muhtac olmaktan insanı koruyan maldır Sadaka vermek, akrabayı dolaşmak, fakirlerin imdadına yetişmek mal ile olur Mescitler, okullar, hastaneler, yollar, ceşmeler, kopruler yaparak insanlara hizmet de mal ile olur Peygamber efendimiz (İnsanların en iyisi, onlara faydası cok olanıdır) buyuruyor (Kudai)
İnsanlara yardım etmek icin calışıp para kazanmak, nafile ibadet etmekten daha cok sevaptır Cennetin yuksek derecelerine mal ile kavuşulur Mal kıymetli olunca, onu israf etmek elbette kotudur
Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Allahu teala, bir kuluna mal ve ilim verir Bu kul da haramlardan kacınır, akrabasını sevindirir, malından hakkı olanları bilip verir ise, Cennetin yuksek derecesine kavuşur) Tirmizi
(İki şeyden birine kavuşana gıpta etmek, imrenmek yerinde olur Allahu teala bir kimseye İslam ilimlerini ihsan eder Bu da, her hareketini, bilgisine uygun yapar İkincisi, Allahu teala, birine cok mal verir Bu da malını, Allahu tealanın razı olduğu, beğendiği yerlere harceder) Muslim
(İyi kimseye malın iyisi, ne guzel yakışır) Berika
Sufyanı Sevri hazretleri (Bu zamanda mal, insanın silahıdır İnsan canını, sıhhatini, dinini ve şerefini mal ile korur) buyurdu Buyuk bir nimet olan malı israf, Allahu tealanın nimetine kıymet vermemek, nimeti elden kacırmak, kufranı nimet, yani şukretmemek olur Bu ise, nimeti verenin azap etmesine sebep olacak buyuk bir suctur Nimetin kıymeti bilinmez, hakkı gozetilmezse elden gider Şukredilir ve hakkı gozetilirse elde kalır ve artar Cenabı Hak (Şukrederseniz, verdiğim nimetleri artırırım) buyuruyor (İbrahim 7)
Ceşitli israflar
İsraf, malı helak etmek, faydasız hale getirmek, faydalı olmayacak şekilde sarf etmektir Malı, elden cıkmasına sebep olan yerlere atmak, onu helak etmektir Kullanılmayacak hale sokmak, kırmak, ağactan meyveyi toplamayıp curutmek, tarlayı hasat etmeyip, mahsulu telef etmek, hayvanları, soğuktan, sıcaktan ve aclıktan olmelerini onleyecek kadar beslememek ve barındırmamak da helak etmektir, israftır Gunah işlemek icin ve gunah işlenilmesi icin verilen mal ve paralar da israf olur
Meyve ve ekin toplandıktan sonra, bunları iyi saklamayıp kendiliklerinden bozulmaları veya nem alarak curumeleri veya kurt, guve, fare ve benzeri canlıların yemeleri hep israftır Hurma, karpuz gibi meyvelerin ve kuru incir, kuru uzum gibi kuru meyvelerin ve buğday, arpa gibi hububatın ve elbise, kitap gibi eşyanın, boylece israf edildikleri cok gorulmektedir
Sofrada duşen ekmek ve yemek kırıntılarını atmak da israftır Bu kırıntıları toplayıp kedi, kopek, koyun, kuş, tavuk gibi hayvanlara yedirmek israf olmaz Fasulye, pirinc gibi şeyleri yıkarken dokmek ve dokulenleri toplamamak israftır Elbise, ayakkabı gibi giyim eşyasını iyi kullanmayıp, cabuk eskitmek, onları yırtmak, yıkarken suyu, deterjanı cok harcamak, elektriği, tup gazı boş yere yakmak, hep israftır
Malı kıymetinden aşağı satarak veya kiraya vererek ve kıymetinden yukarı fiyatla satın alarak aldanmak israf olur Boyle alış verişe zaruri ihtiyac olursa veya yardım, sadaka gibi niyetle boyle yaparsa israf olmaz
Acıkmadan veya doyduktan sonra fazla yemek de israftır Nefis yemekler yemek, kıymetli, yeni elbise giymek, buyuk binalar yapmak ve haram olmayan daha bunun gibi şeyler, helalden kazanıldığı, kibir ve oğunmek icin olmazsa, israf değildir Ahireti kazanmak isteyenlere, gereken ile kanaat edip, fazlasını hayra vermek yakışır
Sadaka vermekte de israf vardır Hazreti Sabit bin Kays bir anda, 500 ağactaki hurmaların hepsini sadaka verip evi icin bir şey bırakmayınca (Hepsini vermeyin) diye ayet indi
Borcundan cok malı olmayan, coluk cocuğu sıkıntıya sabredemediği halde, bunların ihtiyacını karşılayacak maldan fazlası bulunmayan veya sıkıntıya katlanamadığı halde, kendi muhtac olanın sadaka vermesi israf olur
İsrafın sebepleri
1 Sefahat Cok kimseyi israfa alıştıran bir hastalıktır Sefihlik aklın az ve hafif olmasıdır Aksine ruşd denir ki, aklın kuvvetli olmasıdır
Allahu teala (Mallarınızı sefihlere vermeyin!) dedikten sonra (Onların halinde ruşd gorurseniz, mallarını kendilerine teslim edin!) buyuruyor (Nisa 5, 6)
Bazısı sefih olur Calışmadan eline gecen paraya konmak icin kotu arkadaşlar tarafından kandırılır Bunun icin, kotu arkadaştan kacmakla emrolunduk Bazı zengin cocukları boyle israfa alışıyor, sefih oluyorlar Sefahati artıran bir sebep de, insanlardan cok saygı gormek ve methedilmek
2 İsrafı ve ceşitlerinden birkacını tanımamak İsraf olduğunu bilmez, hatta comertlik sanır Luzumsuz yere, yasak, zararlı yerlere verilen mal, comertlik sanılır
3 Riya, gosteriş yapmak
4 Gevşeklik, tembellik
5 Haya, sıkılmak
6 Dini kayırmamak, dini gozetmemek
İsraftan kurtulmanın caresi:
1 İsrafın, anlatılan zararlarını bilmek ve bunları duşunmek
2 Malı luzumsuz dağıtmamaya gayret etmek ve guvendiği birine bu derdini anlatıp, malına ve harcadıklarına dikkat etmesini, israfını gorunce, kendine hatırlatmasını, hatta uygun şekilde onlemesini rica etmek
3 İsrafa sebep olan şeylerden kacmak
Pahalı kumaşlardan elbise giymek israf ve haram mıdır?
Bazı kimseler, israfın mahiyetini bilmedikleri icin, mubah olan bircok iceceğe bile haram demişlerdir Harama helal, helale haram demek cok tehlikelidir İsraf haramdır Fakat kendi goruşune gore, (Şunlar israf olduğu icin haramdır) demek cok yanlıştır Dinde herkes, kendi goruşunu ortaya koyarsa, insan sayısı kadar din ortaya cıkar Buna da din değil, felsefe denir Eğer islam alimlerinden nakil yapılırsa, fetva verilen kavil secilirse, sadece bir hukum meydana cıkar
Mubah olan işlerde niyet onemlidir Niyet iyi olursa sevap, kotu olursa gunah olur Fakat haramlar, iyi niyetle de işlense haram olmaktan cıkmaz Gucu yetenin pahalı kumaştan guzel elbise giymesi caizdir Hadisi şerifte buyuruluyor ki:
(Allahu teala cemildir, cemal sahiplerini sever) Muslim
(Bahrurraık)da buyuruluyor ki:
(Cemal ile ziyneti birbirine karıştırmamalıdır! Cemal, cirkinliği gidermek vakar sahibi olmak ve şukretmek icin nimeti gostermek demektir Allahu teala cemal sahibi olmayı ovmektedir Cemal icin temiz, guzel giyinmek mubahtır Kibir, gosteriş icin giyinmek haram olur) Oruc Bahsi
Vakar icin giyinmek
Cemal, cirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, alay etmelerine, hakaretlerine sebep olacak şeyleri yapmamak, bunları izale yani yok etmektir Ziynet sus ise, başkalarını imrendirecek, onlara ustunluk sağlayacak ve ovunulecek şeyleri yapmak demektir Cemal sahibi olmak icin bulunduğu yerde adet olan şeylerden, haram olmayan en iyi elbiseyi giyinmek gerekir Hazreti Omer, (İki ceşit elbiseniz olsun, biri şık, diğeri de mutevazı Elbisenin şık, temiz olması, insanın şerefinin icabıdır) buyurdu
İbni Omer hazretleri de (Nasıl elbise giyineyim?) diye sual soran birine, (Aşağı kimselerin alayına, kulturlu kimselerin de seni ayıplamasına sebep olmayacak bir elbise giy!) buyurmuştur Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Guzel giyinin ki, Allahu tealanın size verdiği nimetlerin eseri gorulsun!) Taberani
(Allahu teala bir kuluna nimet verdiğinde, o nimetin eserinin o kulun uzerinde gorulmesini sever) Taberani
Peygamber efendimiz, perişan kılıklı birine, malının olup olmadığını sordu O kimse de her ceşit malının bulunduğunu soyledi Bu kimseye buyurdu ki:
(Allahu teala sana bir mal verince, bu nimetin eseri senin uzerinde gorulsun) Nesai
Hikmet ehli buyuruyor ki:
(Oyle bir elbise giy ki, sen ona değil, o sana hizmet etsin!)
Gosteriş icin giyinmek
Sus ve gosteriş icin giyinmek ise haramdır Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Susten kacınmak imandandır) İbni Mace
(Allahu teala mutevazı elbise giyineni sever) Beyheki
(Sus ve gosteriş icin giydiği elbiseyi, ustunden cıkarmadığı muddetce Allahu teala, ona rahmet etmez) Taberani
(Kibir ve gosteriş icin, şohret sahibi kimselerin giydiği elbiseyi giyineni, Allahu teala, o elbiseleri ile birlikte ateşe atar) Ruzeyn
Gorulduğu gibi sus ve gosteriş icin elbise giyinmek haram, cemal icin, muslumanlık şerefi icin şık giyinmek mubahtır
Elbise eski de olsa, temiz olmalıdır! Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Ya Aişe, şu iki elbiseyi yıka, bilmiyor musun elbiseler tesbih eder, kirlenince tesbih etmeleri kesilir) İbni Asakir
Muhim mevkide bulunan veya onemli bir zatın huzuruna cıkan kimsenin şık, temiz elbise giymesi gerekir Allahu tealanın huzuruna cıkıldığı zaman buna daha cok dikkat etmelidir! (Her namaz kılarken, suslu, temiz, sevilen elbiselerinizi giyiniz!) mealindeki ayeti kerime ile (Guzel koku gamı, guzel, temiz elbise kederi azaltır) mealindeki hadisi şerife uymaya calışmalı, eski bile olsa temiz elbise giymelidir! (MRabbani, Edebuddunya, Bostan)
Luks hayat
Muhtacların bulunduğu bir ulkede zenginlerin luks hayat yaşaması, villalar yaptırması israf ve haram değil midir?
Zekatını fakirlere veren ve alın teri ile helalinden kazanan kimsenin villalar yaptırması haram değildir Helal ve mubarektir Tembel oturup, calışmayıp, fakir kalmak, yahut kazandıklarını haram şeylere verip, basit meskende kalmak uygun değildir Boyle tembellerin ve malını haramlara israf edenlerin yuzunden, calışkanlar nicin suclu olsun! Zekatını verenlerin koşklerde, villalarda oturmaları, şık giyinmeleri, fennin bulduğu butun kolaylıklardan faydalanmaları, helaldir Allahu teala, (Verdiğim nimetleri, kullananları severim) ve (Calışana veririm) buyuruyor Calışıp kazanmak ibadettir Zenginlik gunah değildir Allahu teala şukreden zenginleri sever Zengin olduğu icin, kendini beğenmek, kendini başkalarından ustun gormek haramdır
Hazreti Zubeyr tuccar idi Medine, Basra, Kufe ve Mısır'da mulkleri, geniş arazileri ve bin hizmetcisi vardı Gelirlerini fakirlere dağıtırdı, olunce mirascılarının herbirine kırkbin dirhem gumuş kaldı
Hazreti Talha da cok zengindi, gunluk geliri bin altın idi Şık giyinir, suslu gezerdi Yuzuğunde cok kıymetli yakut taşı vardı
Abdurrahman bin Avf hazretleri, ayrılan hanımına, son hastalığında mirasının yirmidortde birinin verilmesini soylemişti Buna 83 bin altın verildi
Hazreti Osman da zengin tuccardı Tebuk gazasında on bin altın ve mal yuklu bin deve verip Resulullah efendimizin duasına kavuştu
Bunların dordu de aşerei mubeşşereden Cennete gideceği ismen mujdelenen on kişiden idi
Zekat ve ganimet ve ticaret sebebi ile Medine'de fakir kimse kalmadı
Peygamberlerden Hazreti İbrahim, Hazreti Davud ve Hazreti Suleyman cok zengin idi Zenginlik nimettir Eshabı kiramın fakirlerinden coğu, zenginler de bizim gibi ibadet ettikten başka, malları ile de hayırlı işler yaparak cok sevap kazanıyorlar diye, agniyayı şakirine şukreden zenginlere imrenirlerdi Hadisi şerifte buyuruldu ki:
(Ahir zamanda zengin olmak saadettir) İ Rafii
Kırılan şeyler
Kırılan şey belayı onlermiş Kırılmazsa, kırmak mı gerekir?
Belayı onlemesi doğrudur Fakat kırmak israftır
Hadisi şerifte buyuruldu ki:
(İktisat eden zenginleşir, israf eden fakirleşir) Bezzar
İsrafla cimriliğin ortasına iktisat veya comertlik denir Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(İktisat eden, sıkıntı cekmez) Taberani
(Kurtarıcı uc şeyden biri, varlıkta, yoklukta, zenginlikte, fakirlikte, iktisada riayet etmektir) Beyheki
(İktisat etmek, maişetin yarısıdır) Hatib
(Tedbirli olmak, gecimin yarısıdır) Deylemi
(Gecimde iktisat etmek, peygamberliğin yirmide biridir) Ebu Davud
(Kıyamette herkes, şu dort suale cevap vermedikce hesaptan kurtulamaz:
1 Omrunu nasıl gecirdi?
2 İlmi ile nasıl amel etti?
3 Malını nereden, nasıl kazandı ve nerelere harcetti?
4 Cismini, bedenini nerede yordu, hırpaladı?) Tirmizi
İsraf cimrilikten kotudur
Dinimizde abes, luzumsuz şeyleri yapmak, caiz değildir Mesela boş ve luzumsuz yere bir şeyler karalamak, israf ve abestir Burada birkac israf vardır Zaman, emek, enerji, kağıt, kalem, murekkep Hepsinden muhimi de faydalı bir şeyle meşgul olunmamak
Eğer dunyadaki herkesin boşa harcadığı zaman, enerji ve emek hesaplansa, dunyada aclık ve yokluk icinde kıvranan milyonlarca insanın ihtiyaclarına kafi gelebilecek zaruri meta uretilebilirdi
İsrafın miktarı ne olursa olsun zararı buyuktur Kucuk sanılan şeyler, yan yana geldiği zaman buyuk rakamlar, değerler ortaya cıkar Damlaya damlaya gol olur, atasozunu duymuşuzdur Dakikada on damla kacıran bir musluk ayda 170 litre su akıtıyormuş
Semavi dinlerin hepsinde Allahu teala kotu bir huy olan israfı yasak etmiştir Dinimizin boşu, abesi, haramı, israfı yasaklamasında insanların saadeti, refahı, adaleti ve her şeyi yatmaktadır
Dinimizde, cimriliğin, israftan daha cok kotulenmesi, israfın cimrilik kadar kotu olmadığını gostermez Cimriliğin daha cok kotulenmesi, insanlardan coğunun mal biriktirmeye meyilli olmasındandır İsrafın kotuluğunu gostermek icin, Allahu teala buyuruyor ki:
(Yiyin, icin, fakat israf etmeyin! Allahu teala israf edenleri elbette sevmez) Araf 31
(İsraf etme! İsraf edenler, şeytanların kardeşleridir) İsra 26,27
(Musrifleri helak ettik) Enbiya 9
(Mallarını israf edenlere bir şey vermeyin!) emri ile musrifleri en kotu şekilde vasıflandırıp, (Mallarınızı sefihlere vermeyin!) buyuruyor (Nisa 5)
Ne israf etmeli, ne de kısmalıdır Bunların ortasını bulmak ise makbuldur Buna iktisat etmek denir Comertlik de malını iktisat ile kullanmaktır Allahu teala buyuruyor ki:
(Cimri olma, israf da etme!) İsra 29
Comertleri overken de buyuruyor ki:
(Onlar sarf ettikleri zaman ne israf ederler, ne de cimrilik İkisi arasında orta bir yol tutarlar) Furkan 67
Hadisi şerifte de buyuruldu ki:
(Yiyip icin, giyinin ve tasadduk edin Fakat israf ve kibirden sakının!) Buhari
İsrafın zararları, israf edenlerin şeytana, Firavun'a ve Hazreti Lut'un kotu kavmine benzetilmesi ve Allahu tealanın bunları sevmemesi ve bunlara sefih demesi ve ahirette azap cekmeleri, dunyada aşağı, muhtac duruma duşmeleri ve pişman olmalarıdır
İsrafın kotu olmasının birinci sebebi, malın kıymetli olmasıdır Mal, Allahu tealanın verdiği bir nimettir Ahireti kazanmak, mal ile olur Dunya ve ahiret, mal ile intizam bulur, rahat olur Hac, cihad sevabı mal ile kazanılır Bedenin sıhhat, kuvvet bulması, mal ile olur Başkasına muhtac olmaktan insanı koruyan maldır Sadaka vermek, akrabayı dolaşmak, fakirlerin imdadına yetişmek mal ile olur Mescitler, okullar, hastaneler, yollar, ceşmeler, kopruler yaparak insanlara hizmet de mal ile olur Peygamber efendimiz (İnsanların en iyisi, onlara faydası cok olanıdır) buyuruyor (Kudai)
İnsanlara yardım etmek icin calışıp para kazanmak, nafile ibadet etmekten daha cok sevaptır Cennetin yuksek derecelerine mal ile kavuşulur Mal kıymetli olunca, onu israf etmek elbette kotudur
Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Allahu teala, bir kuluna mal ve ilim verir Bu kul da haramlardan kacınır, akrabasını sevindirir, malından hakkı olanları bilip verir ise, Cennetin yuksek derecesine kavuşur) Tirmizi
(İki şeyden birine kavuşana gıpta etmek, imrenmek yerinde olur Allahu teala bir kimseye İslam ilimlerini ihsan eder Bu da, her hareketini, bilgisine uygun yapar İkincisi, Allahu teala, birine cok mal verir Bu da malını, Allahu tealanın razı olduğu, beğendiği yerlere harceder) Muslim
(İyi kimseye malın iyisi, ne guzel yakışır) Berika
Sufyanı Sevri hazretleri (Bu zamanda mal, insanın silahıdır İnsan canını, sıhhatini, dinini ve şerefini mal ile korur) buyurdu Buyuk bir nimet olan malı israf, Allahu tealanın nimetine kıymet vermemek, nimeti elden kacırmak, kufranı nimet, yani şukretmemek olur Bu ise, nimeti verenin azap etmesine sebep olacak buyuk bir suctur Nimetin kıymeti bilinmez, hakkı gozetilmezse elden gider Şukredilir ve hakkı gozetilirse elde kalır ve artar Cenabı Hak (Şukrederseniz, verdiğim nimetleri artırırım) buyuruyor (İbrahim 7)
Ceşitli israflar
İsraf, malı helak etmek, faydasız hale getirmek, faydalı olmayacak şekilde sarf etmektir Malı, elden cıkmasına sebep olan yerlere atmak, onu helak etmektir Kullanılmayacak hale sokmak, kırmak, ağactan meyveyi toplamayıp curutmek, tarlayı hasat etmeyip, mahsulu telef etmek, hayvanları, soğuktan, sıcaktan ve aclıktan olmelerini onleyecek kadar beslememek ve barındırmamak da helak etmektir, israftır Gunah işlemek icin ve gunah işlenilmesi icin verilen mal ve paralar da israf olur
Meyve ve ekin toplandıktan sonra, bunları iyi saklamayıp kendiliklerinden bozulmaları veya nem alarak curumeleri veya kurt, guve, fare ve benzeri canlıların yemeleri hep israftır Hurma, karpuz gibi meyvelerin ve kuru incir, kuru uzum gibi kuru meyvelerin ve buğday, arpa gibi hububatın ve elbise, kitap gibi eşyanın, boylece israf edildikleri cok gorulmektedir
Sofrada duşen ekmek ve yemek kırıntılarını atmak da israftır Bu kırıntıları toplayıp kedi, kopek, koyun, kuş, tavuk gibi hayvanlara yedirmek israf olmaz Fasulye, pirinc gibi şeyleri yıkarken dokmek ve dokulenleri toplamamak israftır Elbise, ayakkabı gibi giyim eşyasını iyi kullanmayıp, cabuk eskitmek, onları yırtmak, yıkarken suyu, deterjanı cok harcamak, elektriği, tup gazı boş yere yakmak, hep israftır
Malı kıymetinden aşağı satarak veya kiraya vererek ve kıymetinden yukarı fiyatla satın alarak aldanmak israf olur Boyle alış verişe zaruri ihtiyac olursa veya yardım, sadaka gibi niyetle boyle yaparsa israf olmaz
Acıkmadan veya doyduktan sonra fazla yemek de israftır Nefis yemekler yemek, kıymetli, yeni elbise giymek, buyuk binalar yapmak ve haram olmayan daha bunun gibi şeyler, helalden kazanıldığı, kibir ve oğunmek icin olmazsa, israf değildir Ahireti kazanmak isteyenlere, gereken ile kanaat edip, fazlasını hayra vermek yakışır
Sadaka vermekte de israf vardır Hazreti Sabit bin Kays bir anda, 500 ağactaki hurmaların hepsini sadaka verip evi icin bir şey bırakmayınca (Hepsini vermeyin) diye ayet indi
Borcundan cok malı olmayan, coluk cocuğu sıkıntıya sabredemediği halde, bunların ihtiyacını karşılayacak maldan fazlası bulunmayan veya sıkıntıya katlanamadığı halde, kendi muhtac olanın sadaka vermesi israf olur
İsrafın sebepleri
1 Sefahat Cok kimseyi israfa alıştıran bir hastalıktır Sefihlik aklın az ve hafif olmasıdır Aksine ruşd denir ki, aklın kuvvetli olmasıdır
Allahu teala (Mallarınızı sefihlere vermeyin!) dedikten sonra (Onların halinde ruşd gorurseniz, mallarını kendilerine teslim edin!) buyuruyor (Nisa 5, 6)
Bazısı sefih olur Calışmadan eline gecen paraya konmak icin kotu arkadaşlar tarafından kandırılır Bunun icin, kotu arkadaştan kacmakla emrolunduk Bazı zengin cocukları boyle israfa alışıyor, sefih oluyorlar Sefahati artıran bir sebep de, insanlardan cok saygı gormek ve methedilmek
2 İsrafı ve ceşitlerinden birkacını tanımamak İsraf olduğunu bilmez, hatta comertlik sanır Luzumsuz yere, yasak, zararlı yerlere verilen mal, comertlik sanılır
3 Riya, gosteriş yapmak
4 Gevşeklik, tembellik
5 Haya, sıkılmak
6 Dini kayırmamak, dini gozetmemek
İsraftan kurtulmanın caresi:
1 İsrafın, anlatılan zararlarını bilmek ve bunları duşunmek
2 Malı luzumsuz dağıtmamaya gayret etmek ve guvendiği birine bu derdini anlatıp, malına ve harcadıklarına dikkat etmesini, israfını gorunce, kendine hatırlatmasını, hatta uygun şekilde onlemesini rica etmek
3 İsrafa sebep olan şeylerden kacmak
Pahalı kumaşlardan elbise giymek israf ve haram mıdır?
Bazı kimseler, israfın mahiyetini bilmedikleri icin, mubah olan bircok iceceğe bile haram demişlerdir Harama helal, helale haram demek cok tehlikelidir İsraf haramdır Fakat kendi goruşune gore, (Şunlar israf olduğu icin haramdır) demek cok yanlıştır Dinde herkes, kendi goruşunu ortaya koyarsa, insan sayısı kadar din ortaya cıkar Buna da din değil, felsefe denir Eğer islam alimlerinden nakil yapılırsa, fetva verilen kavil secilirse, sadece bir hukum meydana cıkar
Mubah olan işlerde niyet onemlidir Niyet iyi olursa sevap, kotu olursa gunah olur Fakat haramlar, iyi niyetle de işlense haram olmaktan cıkmaz Gucu yetenin pahalı kumaştan guzel elbise giymesi caizdir Hadisi şerifte buyuruluyor ki:
(Allahu teala cemildir, cemal sahiplerini sever) Muslim
(Bahrurraık)da buyuruluyor ki:
(Cemal ile ziyneti birbirine karıştırmamalıdır! Cemal, cirkinliği gidermek vakar sahibi olmak ve şukretmek icin nimeti gostermek demektir Allahu teala cemal sahibi olmayı ovmektedir Cemal icin temiz, guzel giyinmek mubahtır Kibir, gosteriş icin giyinmek haram olur) Oruc Bahsi
Vakar icin giyinmek
Cemal, cirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, alay etmelerine, hakaretlerine sebep olacak şeyleri yapmamak, bunları izale yani yok etmektir Ziynet sus ise, başkalarını imrendirecek, onlara ustunluk sağlayacak ve ovunulecek şeyleri yapmak demektir Cemal sahibi olmak icin bulunduğu yerde adet olan şeylerden, haram olmayan en iyi elbiseyi giyinmek gerekir Hazreti Omer, (İki ceşit elbiseniz olsun, biri şık, diğeri de mutevazı Elbisenin şık, temiz olması, insanın şerefinin icabıdır) buyurdu
İbni Omer hazretleri de (Nasıl elbise giyineyim?) diye sual soran birine, (Aşağı kimselerin alayına, kulturlu kimselerin de seni ayıplamasına sebep olmayacak bir elbise giy!) buyurmuştur Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Guzel giyinin ki, Allahu tealanın size verdiği nimetlerin eseri gorulsun!) Taberani
(Allahu teala bir kuluna nimet verdiğinde, o nimetin eserinin o kulun uzerinde gorulmesini sever) Taberani
Peygamber efendimiz, perişan kılıklı birine, malının olup olmadığını sordu O kimse de her ceşit malının bulunduğunu soyledi Bu kimseye buyurdu ki:
(Allahu teala sana bir mal verince, bu nimetin eseri senin uzerinde gorulsun) Nesai
Hikmet ehli buyuruyor ki:
(Oyle bir elbise giy ki, sen ona değil, o sana hizmet etsin!)
Gosteriş icin giyinmek
Sus ve gosteriş icin giyinmek ise haramdır Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Susten kacınmak imandandır) İbni Mace
(Allahu teala mutevazı elbise giyineni sever) Beyheki
(Sus ve gosteriş icin giydiği elbiseyi, ustunden cıkarmadığı muddetce Allahu teala, ona rahmet etmez) Taberani
(Kibir ve gosteriş icin, şohret sahibi kimselerin giydiği elbiseyi giyineni, Allahu teala, o elbiseleri ile birlikte ateşe atar) Ruzeyn
Gorulduğu gibi sus ve gosteriş icin elbise giyinmek haram, cemal icin, muslumanlık şerefi icin şık giyinmek mubahtır
Elbise eski de olsa, temiz olmalıdır! Hadisi şeriflerde buyuruldu ki:
(Ya Aişe, şu iki elbiseyi yıka, bilmiyor musun elbiseler tesbih eder, kirlenince tesbih etmeleri kesilir) İbni Asakir
Muhim mevkide bulunan veya onemli bir zatın huzuruna cıkan kimsenin şık, temiz elbise giymesi gerekir Allahu tealanın huzuruna cıkıldığı zaman buna daha cok dikkat etmelidir! (Her namaz kılarken, suslu, temiz, sevilen elbiselerinizi giyiniz!) mealindeki ayeti kerime ile (Guzel koku gamı, guzel, temiz elbise kederi azaltır) mealindeki hadisi şerife uymaya calışmalı, eski bile olsa temiz elbise giymelidir! (MRabbani, Edebuddunya, Bostan)
Luks hayat
Muhtacların bulunduğu bir ulkede zenginlerin luks hayat yaşaması, villalar yaptırması israf ve haram değil midir?
Zekatını fakirlere veren ve alın teri ile helalinden kazanan kimsenin villalar yaptırması haram değildir Helal ve mubarektir Tembel oturup, calışmayıp, fakir kalmak, yahut kazandıklarını haram şeylere verip, basit meskende kalmak uygun değildir Boyle tembellerin ve malını haramlara israf edenlerin yuzunden, calışkanlar nicin suclu olsun! Zekatını verenlerin koşklerde, villalarda oturmaları, şık giyinmeleri, fennin bulduğu butun kolaylıklardan faydalanmaları, helaldir Allahu teala, (Verdiğim nimetleri, kullananları severim) ve (Calışana veririm) buyuruyor Calışıp kazanmak ibadettir Zenginlik gunah değildir Allahu teala şukreden zenginleri sever Zengin olduğu icin, kendini beğenmek, kendini başkalarından ustun gormek haramdır
Hazreti Zubeyr tuccar idi Medine, Basra, Kufe ve Mısır'da mulkleri, geniş arazileri ve bin hizmetcisi vardı Gelirlerini fakirlere dağıtırdı, olunce mirascılarının herbirine kırkbin dirhem gumuş kaldı
Hazreti Talha da cok zengindi, gunluk geliri bin altın idi Şık giyinir, suslu gezerdi Yuzuğunde cok kıymetli yakut taşı vardı
Abdurrahman bin Avf hazretleri, ayrılan hanımına, son hastalığında mirasının yirmidortde birinin verilmesini soylemişti Buna 83 bin altın verildi
Hazreti Osman da zengin tuccardı Tebuk gazasında on bin altın ve mal yuklu bin deve verip Resulullah efendimizin duasına kavuştu
Bunların dordu de aşerei mubeşşereden Cennete gideceği ismen mujdelenen on kişiden idi
Zekat ve ganimet ve ticaret sebebi ile Medine'de fakir kimse kalmadı
Peygamberlerden Hazreti İbrahim, Hazreti Davud ve Hazreti Suleyman cok zengin idi Zenginlik nimettir Eshabı kiramın fakirlerinden coğu, zenginler de bizim gibi ibadet ettikten başka, malları ile de hayırlı işler yaparak cok sevap kazanıyorlar diye, agniyayı şakirine şukreden zenginlere imrenirlerdi Hadisi şerifte buyuruldu ki:
(Ahir zamanda zengin olmak saadettir) İ Rafii
Kırılan şeyler
Kırılan şey belayı onlermiş Kırılmazsa, kırmak mı gerekir?
Belayı onlemesi doğrudur Fakat kırmak israftır