ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ
Daha önce de bahsettiğimiz gibi hiçbir enerji kaybolmaz Yalnızca mutasyon sonucu başka bir enerji türü olur Yani, evrendeki enerji toplamı değişmez Buna enerjinin korunumu denir Bu kısmı daha çok şekiller vasıtasıyla izah etmek istiyorum Şekilleri görmek için başlıklara basın
Birincil örneğimiz hidroelektrik santrali Aşama aşama anlatmakta yarar görüyorum
Nehirlerden gelen suyun kinetik enerjisi barajda potansiyel enerjiye dönüşür
Bu potansiyel enerji kapaklardan akarak doğrusal hareketle bir kinetik enerjiye dönüşür
Buradan da türbin görevi devralır O doğrusal hareketi dairesel harekete çevirir; fakat hâlen kinetik enerjidir
Jeneratör türbinden aldığı bu enerjiyi elektrik enerjisine çevirir ve trafolara gönderir
Bundan daha sonra uzun bir seyahat sonrası evinize gelen elektrik fırınlarda ısı enerjisine, saç kurutma makinelerinde ısı enerjisine ve kinetik enerjiye, ampulde ise ışık enerjisine dönüşür
Böylece 5 kademe atlatmış olan kinetik enerji sonunda bizim yararımıza çalışmış olur
ARABANIN ANİ FREN YAPMASI
Bu hidroelektrik santralinin işleyişinden daha basittir; ama sonuç olarak enerji dönüşümü olduğu için yazmak istedim
Arabadaki yakıtın yanması (kimyasal enerji) basınç yaratarak pistonu altında iter ve bu enerjisini (kinetik, doğrusal) krank miline iletir
Krank mili alığı bu enerjiyi doğrusaldan dairesele çevirir ve tekerleklere iletir
Tekerlek aldığı bu yuvarlak hareketi doğrusal harekete çevirir ve otomobil hareket etmeye başlar
Hızlandıktan daha sonra şoför önüne bir şey çıkınca durmaya kalarsa arabanın hareketi yavaşlar, yani kinetik enerjisi de azalır
Bu enerji kaybolmaz, yalnızca ses ve ısı enerjisine dönüşür Fren balatalarının disklere sürtmesi sonucu ses ile ısı ve lastiğin sürtünmesi sonucu da yine ısı ortaya çıkar
POTANSİYEL ENERJİ
Potansiyel enerji belirlenmiş bir tepe ya da gerginliği olancisimlerin sahip olduğu enerji türüdür Biz aşağıda sadece zirve bahsini işleyeceğiz
Yüksekliği olan her şeyin potansiyel enerjisi de vardır Bu enerji gerektiğinde kullanılarak başka enerjilere dönüşebilir (mesela bir kitabı yüksekte tutarken bırakırsak potansiyel enerjisi kinetik enerjiye dönüşür)
POTANSİYEL ENERJİYİ HESAPLAMA
Potansiyel enerji 3 şeye bağlıdır: cismin kütlesi, cismin yerden yüksekliği ve yerçekimi Bunların hepsiyle doğru orantılıdır, yani biri arttığında potansiyel enerji de artar
Yukarıda bahşedilen bilgilere de dayanarak potansiyel enerjinin fomülünü belirlemek istiyorum Hatırlarsanız Enerjiyi “E, potansiyel enerjiyi de “EPolarak gösteriyorduk
EP kütle x yerçekimi x yükseklik yani EP m x g x h
Örnek
Kütlesi 10 kg olan bir taş yerden 5 m yüksekte duruyor Bu taşın sahip olduğu potansiyel enerji kaç Joule ’dür? (g 10Ns2)
EP mgh
EP 10kg 10 ms2 5 m
EP 10kg m2s2
EP 10 J
KİNETİK ENERJİ
Bir cismin kinetik enerjisinin 0 ’dan büyük olması bize o cismin hareket ettiğini anlatır Yani kinetik enerji yalnızca hareketlilerde mevcuttur ve bu enerjiyi “cismin hereket ettiği için sahip olduğu enerji diye tanımlarız Bu enerji elektrik üretmede kullanılabilir
KİNETİK ENERJİYİ HESAPLAMA
Kinetik enerji, potansiyel enerjiden farklı olarak 2 şeye bağlıdır: cismin kütlesi ve cismin hızı Bunların ikisiyle de dürüst orantılıdır
Kinetik enerjinin fomülü şu şekildedir Hatırlarsanız Enerjiyi E, kinetik enerjiyi de EKolarak gösteriyorduk
ILAVE ½ x m x v2
Misal
2 saniyede 520 m yol bölge ve 300 000 kg kütleye sahip olan bir Boeing 747 ’nin sahip olduğu kinetik enerji tam sürat sırası gelmişken kaç Joule ’dür?
EK ½ 260 260 300 000
EK 2602 150 000
EK 10 140 000 000 J *
Daha önce de bahsettiğimiz gibi hiçbir enerji kaybolmaz Yalnızca mutasyon sonucu başka bir enerji türü olur Yani, evrendeki enerji toplamı değişmez Buna enerjinin korunumu denir Bu kısmı daha çok şekiller vasıtasıyla izah etmek istiyorum Şekilleri görmek için başlıklara basın
Birincil örneğimiz hidroelektrik santrali Aşama aşama anlatmakta yarar görüyorum
Nehirlerden gelen suyun kinetik enerjisi barajda potansiyel enerjiye dönüşür
Bu potansiyel enerji kapaklardan akarak doğrusal hareketle bir kinetik enerjiye dönüşür
Buradan da türbin görevi devralır O doğrusal hareketi dairesel harekete çevirir; fakat hâlen kinetik enerjidir
Jeneratör türbinden aldığı bu enerjiyi elektrik enerjisine çevirir ve trafolara gönderir
Bundan daha sonra uzun bir seyahat sonrası evinize gelen elektrik fırınlarda ısı enerjisine, saç kurutma makinelerinde ısı enerjisine ve kinetik enerjiye, ampulde ise ışık enerjisine dönüşür
Böylece 5 kademe atlatmış olan kinetik enerji sonunda bizim yararımıza çalışmış olur
ARABANIN ANİ FREN YAPMASI
Bu hidroelektrik santralinin işleyişinden daha basittir; ama sonuç olarak enerji dönüşümü olduğu için yazmak istedim
Arabadaki yakıtın yanması (kimyasal enerji) basınç yaratarak pistonu altında iter ve bu enerjisini (kinetik, doğrusal) krank miline iletir
Krank mili alığı bu enerjiyi doğrusaldan dairesele çevirir ve tekerleklere iletir
Tekerlek aldığı bu yuvarlak hareketi doğrusal harekete çevirir ve otomobil hareket etmeye başlar
Hızlandıktan daha sonra şoför önüne bir şey çıkınca durmaya kalarsa arabanın hareketi yavaşlar, yani kinetik enerjisi de azalır
Bu enerji kaybolmaz, yalnızca ses ve ısı enerjisine dönüşür Fren balatalarının disklere sürtmesi sonucu ses ile ısı ve lastiğin sürtünmesi sonucu da yine ısı ortaya çıkar
POTANSİYEL ENERJİ
Potansiyel enerji belirlenmiş bir tepe ya da gerginliği olancisimlerin sahip olduğu enerji türüdür Biz aşağıda sadece zirve bahsini işleyeceğiz
Yüksekliği olan her şeyin potansiyel enerjisi de vardır Bu enerji gerektiğinde kullanılarak başka enerjilere dönüşebilir (mesela bir kitabı yüksekte tutarken bırakırsak potansiyel enerjisi kinetik enerjiye dönüşür)
POTANSİYEL ENERJİYİ HESAPLAMA
Potansiyel enerji 3 şeye bağlıdır: cismin kütlesi, cismin yerden yüksekliği ve yerçekimi Bunların hepsiyle doğru orantılıdır, yani biri arttığında potansiyel enerji de artar
Yukarıda bahşedilen bilgilere de dayanarak potansiyel enerjinin fomülünü belirlemek istiyorum Hatırlarsanız Enerjiyi “E, potansiyel enerjiyi de “EPolarak gösteriyorduk
EP kütle x yerçekimi x yükseklik yani EP m x g x h
Örnek
Kütlesi 10 kg olan bir taş yerden 5 m yüksekte duruyor Bu taşın sahip olduğu potansiyel enerji kaç Joule ’dür? (g 10Ns2)
EP mgh
EP 10kg 10 ms2 5 m
EP 10kg m2s2
EP 10 J
KİNETİK ENERJİ
Bir cismin kinetik enerjisinin 0 ’dan büyük olması bize o cismin hareket ettiğini anlatır Yani kinetik enerji yalnızca hareketlilerde mevcuttur ve bu enerjiyi “cismin hereket ettiği için sahip olduğu enerji diye tanımlarız Bu enerji elektrik üretmede kullanılabilir
KİNETİK ENERJİYİ HESAPLAMA
Kinetik enerji, potansiyel enerjiden farklı olarak 2 şeye bağlıdır: cismin kütlesi ve cismin hızı Bunların ikisiyle de dürüst orantılıdır
Kinetik enerjinin fomülü şu şekildedir Hatırlarsanız Enerjiyi E, kinetik enerjiyi de EKolarak gösteriyorduk
ILAVE ½ x m x v2
Misal
2 saniyede 520 m yol bölge ve 300 000 kg kütleye sahip olan bir Boeing 747 ’nin sahip olduğu kinetik enerji tam sürat sırası gelmişken kaç Joule ’dür?
EK ½ 260 260 300 000
EK 2602 150 000
EK 10 140 000 000 J *