Halk ortasında sara hastalığı olarak da bilinen epilepsi, beyin olağan aktivitesinin, hudut hücrelerinde süreksiz olarak meydana gelen olağandışı elektriksel aktivite sonucu bozulması ile oluşan klinik bir durumdur.Epilepsi, kendini epileptik nöbetler ile göstermektedir ve hayli yaygın bir hastalıktır. Toplumda görülmeme sıklığı, ülkemizde ve dünyada olduğu üzere % 0,5 ile %1 ortasındadır. Cinsiyetler ortasında epilepsi hastalığının görülme oranında rastgele bir farklılık yoktur.
‘EPİLEPSİ KALITSAL BİR HASTALIK DEĞİLDİR’
Medicana International Samsun Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Didem Er, epilepsinin yaklaşık 2/3’ünde neden ortaya konulamadığını nedeni saptanabilen epileptiklerde ise doğumsal anomaliler olduğunu söz ederek, ”Doğum travmaları, baş travması, beyin damar hastalıkları, tümörler, beyin iltihapları ve çok alkol tüketme üzere nedenler vardır. Epilepsi anne-babadan çocuklara geçmez. Çünkü epilepsi (sara hastalığı) kalıtsal bir hastalık değildir. Epilepsi kalıtsal bir hastalık olmamasına karşın gelişme eğilimi kimi ailelerde daha fazladır. Bununla birlikte epilepsinin oluşumu için kimi dış faktörlerinde bulunması gereklidir “dedi
EPİLEPSİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dr. Didem Er, epilepsinin belirtilerini şöyle sıraladı, “Vücutta ani kasılmalar, kollarda ve bacaklarda denetim edilemeyen sarsılma hareketleri, şuur kaybı, süreksiz baş karışıklığı, görünür bir sebep olmaksızın apansız düşme, dehşet, telaş yahut dejavu üzere psişik belirtiler,ani olarak ortaya çıkan ağır endişe ve tasa hali, süreksiz baş karışıklığı, bariz bir uyaran olmaksızın ani göz kırpma nöbetleri, ellerde ve ayaklarda kısmı halde kontrolsüzlü,kendisine sorulan şeylere karşılık verememe, kısa bir müddet bağlantı kuramama, baş sallama hareketleri (seri şekilde),sabit bir noktaya bakmaktır.”
EPİLEPSİ ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Epilepsi krizlerinin değişik çeşitleri vardır. En çok tanınan çeşit; kol ve bacakların evvel kasıldığı, sonra çırpındığı, yüzde morarma, ağızdan köpük gelmesi bu halin bir süre sonra kaybolarak hastanın gevşemesi ve akabinde yavaş yavaş kendine gelmesi biçiminde gerçekleşen büyük epilepsi nöbetleridir.Eğitim-öğretim hayatında karşılaşılan aile ve öğretmenlerin ‘dalma’ olarak tanımladığı çocuğun yazı yazmasının ve konuşmasının ani bir biçimde bir müddet kesildiği, cevapsızlığın akabinde bıraktığı aktiviteyi kaldığı yerden devam ettiği ‘absans’ nöbetleri de bir öbür epilepsi krizi tipidir.Erişkin yaş periyodunda sık görülen nöbetler ortasında da ‘şaşkınlık’ olarak tanımlanan nöbet tipi vardır. Bu çeşit nöbetlerde kişinin gözleri ansızın sabitleşir. Kişi anlamsız konuşur, sorulan soruya cevap vermez. Bir mühlet sonra kendine gelen hasta yaşadığı nöbeti hatırlamaz. Tüm nöbet tipleri kısa periyodiktir.
EPİLEPSİ TEŞHİS VE TEDAVİSİ
Birtakım durumlarda tek başına nöbet hikayesi ile teşhis konulabilirken , bunlarla birlikte kısa periyodik elekroensefalografi (EEG), uyku EEG’si, kraniyanal imgeler ve kan tetkikleri de ayırıcı teşhis yapmak açısından gereklidir.Epilepsi hastalarının çoğuanti-epileptik denilen epilepsi ilaçları yoluyla tedavi edilebilir. İlaçlarla nöbetlerin durdurulması amaçlanır. Bu nedenle ilaçların nizamlı olarak kullanımı değerlidir. İlaç tedavisi, hastaların büyük bir kısmında tesirli olmasına karşın, kimi hastalarda beklenen etkiyi sağlayamayabilir. Bu hastalarda epilepsiye sebep olan altta yatan duruma nazaran cerrahi tedaviler uygulanabilir.
EPİLEPSİ NÖBETİ SIRASINDA NE YAPILMALI?
Nöroloji Uzmanı Dr. Didem Er, olağan kaideler altında atağın zaten azamî 1-2 dk içinde sonlandığını tabir ederek,” Şayet epileptik atak bu müddette sonlanmıyorsa hasta kesinlikle hastaneye götürülmelidir. Hasta epilepsi nöbeti geçirdiği sırada yalnızca etraf faktörlerin ona ziyan vermesini engellemek ismine tedbir almak gerekebilir. Hastanın nöbet geçirdiği sırada düşme ve kasılma üzere durumlarda etrafta hastaya ziyan verebilecek keskin bir nesne yahut sert bir cisim varsa hasta o tehlikeden uzaklaştırılmalıdır. Kriz anında hastanın boğazını sıkan, sıkı bağlanmış kravat, eşarp üzere giysiler hastanın rahat nefes alabilmesi için gevşetilmelidir.Hastaya soğan, kolonya vb. koklatmanın epilepsi nöbetlerinde tedavi edici hiçbir manası yoktur. Nöbet geçiren bir hastanın yakınları ya da etrafındaki beşerler tarafından kol ve bacaklarının tutulması, bastırarak denetim altına alınmaya çalışılması omuz çıkığı oluşması üzere ortopedik meselelere sebebiyet verebilir.Hasta kasılırken ağzını açmaya çalışmak; çene çıkığı, dişlerini kırma, açmaya çalışan kişinin parmaklarının hasta tarafından ısırılması, kanamaya sebep olma üzere pek çok aksiliklere sebebiyet verebilir.Kişi kendine geldikten sonra yorgunluk hissedebilir, süreksiz olarak şuur kaybı, sersemlik durumu kelam konusu olabilir. Bu yüzden hasta bir müddet dinlendirilmelidir” dedi.
EPİLEPSİ HASTALARINA TEKLİFLER
• Açlık ve uykusuzluk,anksiyete ve depresyon epilepsi nöbetleri için tetikleyici olabilmektedir,
• Ateşli hastalıklar uygun halde uzman tabip tarafından tedavi edilmelidir
• Kimi ilaçların kullanımından uzak durmaları gerekmektedir, tabibe sormadan rastgele bir nedenle ilaç kullanımı sonlandırılmalıdır.
• Alkol, titrek ve parlak ışıklar ve uyuşturucu unsur kullanımı üzere faktörler epilepsi hastalarında kişinin eşiğini düşürerek hastalığı olumsuz tesirler.