Eretna Beyliği hakkında bilgi
Eretna Beyliği kac yılında kuruldu
Eretna Beyliğini kim kurdu
Eretna Beyliği kuruluş ve yıkılışı
Eretna Beyliği (13271380)
Eratnaoğulları, İlhanlıların Anadolu'da en muhim varisi olmuştur Devlet, 13271380 arasında 53 yıl surdu 13271335 arasındaki sekiz yılda Eretna Bey, İlhanlılar'ın Anadolu umumi valisi idi 1335'te istiklal kazandı Fakat 13381343 arasında 5 yıl MemlUkler'e tabi olmaya mecbur bulundu Bu tarihten sonra istiklalini devam ettirdi Once Sivas olan başkent, sonra Kayseri'ye nakledildi Butun Anadolu Turk devletleri gibi SunniHanefi mezhebinden olan Eretna devletinin kurucusu Eretna veya Ertana Bey (aslı Ertene'dir, fakat Uygur metinlerinde Aratnaşekli de vardır), Turkmen olmayıp İlhanlı hizmetinde Uygur beylerindendir Babası Cafer Bey de Kayseri'de olmuştur Eretnaoğulları ile bu suretle Anadolu'ya bir miktar Uygur Turku de girmiştir
Devlette babadan oğula 4 hukumdar gelip gecmiş, kendilerini İlhanlılar'ın meşru halefi sayan bu hukumdarlar sultanunvanını takınmışlar, fakat daha cok Beydiye anılmışlardır Bunlar sırasıyla Eretna, Mehmed, Ali ve II Mehmed Beyler'dir Eretna Bey, kızkardeşini meşhur İlhanlı kumandanı Emir Coban'ın oğlu Emir Demirtaş'a vermiştir Halası ile Karamanoğulları'nın atası NUreSUfi Bey ile evliydi Erkek kardeşi Barak Bey'in oğlu Mutahharten Bey, Yıldırım BayezidTimur mucadelesinde Timur'un safında muhim rol oynamış, 1375 yıllarından 1404'e kadar takriben 29 yıl Erzincan beyi olmuştur Mutahharten Bey, 1379 sıralarında Erzurum beyi de bulunmuştur Erzincan 1401 Temmuzundan 28 Temmuz 1402'ye kadar l yıl Osmanoğulları'na gecmiş, Mutahharten, Timur'a sığınmıştır Mutahharten Bey, ilk zamanlarda Bayburd beyi idi
Bu beyliğin kurucusu Eretna, Uygur Turkleri'nden olup Moğollar'ın Anadolu valisi Timurtaş'ın maiyyetinde idi Orta Anadolu'da XIV yuzyıl ortalarına doğru kurulmuş olan bir beyliktirTimurtaş, Anadolu'yu istila ile yayılma hareketine girişmiş, fakat babası Emir Coban'ın İlhanlı hukumdarı EbU Said Bahadır (13171335) ile arasının acılması neticesinde Mısır'a kacmış ve yerine Eretna'yı vekil bırakmıştı (1328)Timurtaş'ın yerine Buyuk şeyh Hasan Celayiri Anadolu valisi tayin edildi Eretna memleket işlerini iyi bildiğinden dolayı yine iş başında kaldı EbU Said Bahadır'ın evlat bırakmadan olumu uzerine meydana cıkan karışıklıklardan faydalanarak Moğol ulkesinde kendisine bir yer kapmak isteyen Buyuk şeyh Hasan İran'a gitmiş ve Eretna Anadolu'da onun vekili olarak kalmıştır Daha sonra Irak'ta yerleşen Buyuk Şeyh Hasan'dan umidini kesen Eretna, MemlUk Sultanı Melik Nasır'a (13091340) muracaatla onun himayesine girmiştir (1338)
Azerbaycan'da durumu kuvvetlenen Timurtaş'ın oğlu Kucuk Şeyh Hasan'ın itaat teklifini Eretna kabul etmedi Kucuk şeyh Hasan Anadolu'nun doğusunu alarak beraberinde hukumdar ilan ettiği Suleyman ile Eretna'nın uzerine yurudu İki ordu Sivas ile Erzincan arasındaki Karanbuk'de karşılaştılar Bu savaşta Eretna galip gelmiş ve cok ganimet almıştır (1343)Eretna'nın bu savaştan sonra nufuz ve şohreti artmış, Alaeddin unvanı ile sultanlığını ilan etmiştir (1344) O, aşağı yukarı butun Orta Anadolu'ya hakim olmuştur Devletin başkenti once Sivas sonra Kayseri idi Ulkesini gayet iyi ve adilane surette idare etmiştir Eretna 1352 yılında olmuştur Yerine onun emirlerinin aldığı kararla kucuk Gıyaseddin Mehmed hukumdar ilan edildi Buyuk oğlu Cafer muhalefete kalkıştıysa da yenilerek Mısır'a kactı
Mehmed Bey genc olduğundan devlet idaresi vezir Ali şah'ın elindeydi Cok gecmeden Ali şah isyan etti Mehmed MemlUkler'in yardımı ile onu yendi, Ali şah savaşta oldu (1364) Ancak Amasya Emiri Hacı Şadgeldi Paşa'nın tahriki ile harekete gecen beyler Mehmed Bey'i Kayseri'de oldurduler Yerine kucuk yaştaki oğlu Alaeddin Ali hukumdar oldu (1365) Bu karışık durumdan faydalanan Karamanoğulları Niğde ve Aksaray'ı ele gecirdiler Memleketteki valiler ise kendi başlarına harekete başlamışlardı Karamanoğulları Kayseri'yi aldığı zaman Ali Bey Sivas'a kactı
Eretnaoğulları devleti, en geniş şekliyle, Turkiye'nin şimdiki şu vilayetlerini kaplıyordu: Ankara, Kırşehir, Nevşehir, Yozgat, Tokat, Corum, Amasya, Niğde, Kayseri, Sivas, Erzincan, Erzurum, Tunceli, Samsun, Gumuşhane, Guney Giresun, Kuzey Malatya (asıl Giresun ve Malatya şehirleri dahil değil) Bu arazi, 214000 km2 etmektedir 1360'a doğru devlet, ancak 142000 km2 bir yer işgal etmekteydi ve Ankara, Niğde, Kırşehir, Nevşehir, Samsun gibi bircok yerleri, Anadolu Beylikleri'ne kaptırmıştı
Kadı Burhaneddin, şehri Karamanoğulları'ndan geri almayı başardı Ali Bey Kadı Burhaneddin'i vezir ilan etmesine rağmen devlet idaresinde başarılı olamadı
Ali Bey 1380 yılına kadar ismen hukum surdu ve bu tarihte Kazabad'da vebadan oldu Yerine henuz 7 yaşındaki oğlu Mehmed hukumdar oldu Şarki Karahisar Valisi Kılıcarslan'ı ona naib yaptılar Fakat bir muddet sonra Kadı Burhaneddin, Kılıcarslan'ı oldurerek niyabeti ele aldı ve cok gecmeden de 1381'de Mehmed Bey'i tahttan uzaklaştırarak sultanlığını ilan etti ve bu suretle Eretna devleti sona erdiEretna Beyliği'nden Sivas Guduk Minare, Kayseri Koşk Medrese, Kayseri Sırcalı Kumbet ve Ali Cafer Kumbeti, Niğde Sungur Ağa Camii ve kumbeti gibi eserler zamanımıza kadar gelmiştir
Eretna Beyliği kac yılında kuruldu
Eretna Beyliğini kim kurdu
Eretna Beyliği kuruluş ve yıkılışı
Eretna Beyliği (13271380)
Eratnaoğulları, İlhanlıların Anadolu'da en muhim varisi olmuştur Devlet, 13271380 arasında 53 yıl surdu 13271335 arasındaki sekiz yılda Eretna Bey, İlhanlılar'ın Anadolu umumi valisi idi 1335'te istiklal kazandı Fakat 13381343 arasında 5 yıl MemlUkler'e tabi olmaya mecbur bulundu Bu tarihten sonra istiklalini devam ettirdi Once Sivas olan başkent, sonra Kayseri'ye nakledildi Butun Anadolu Turk devletleri gibi SunniHanefi mezhebinden olan Eretna devletinin kurucusu Eretna veya Ertana Bey (aslı Ertene'dir, fakat Uygur metinlerinde Aratnaşekli de vardır), Turkmen olmayıp İlhanlı hizmetinde Uygur beylerindendir Babası Cafer Bey de Kayseri'de olmuştur Eretnaoğulları ile bu suretle Anadolu'ya bir miktar Uygur Turku de girmiştir
Devlette babadan oğula 4 hukumdar gelip gecmiş, kendilerini İlhanlılar'ın meşru halefi sayan bu hukumdarlar sultanunvanını takınmışlar, fakat daha cok Beydiye anılmışlardır Bunlar sırasıyla Eretna, Mehmed, Ali ve II Mehmed Beyler'dir Eretna Bey, kızkardeşini meşhur İlhanlı kumandanı Emir Coban'ın oğlu Emir Demirtaş'a vermiştir Halası ile Karamanoğulları'nın atası NUreSUfi Bey ile evliydi Erkek kardeşi Barak Bey'in oğlu Mutahharten Bey, Yıldırım BayezidTimur mucadelesinde Timur'un safında muhim rol oynamış, 1375 yıllarından 1404'e kadar takriben 29 yıl Erzincan beyi olmuştur Mutahharten Bey, 1379 sıralarında Erzurum beyi de bulunmuştur Erzincan 1401 Temmuzundan 28 Temmuz 1402'ye kadar l yıl Osmanoğulları'na gecmiş, Mutahharten, Timur'a sığınmıştır Mutahharten Bey, ilk zamanlarda Bayburd beyi idi
Bu beyliğin kurucusu Eretna, Uygur Turkleri'nden olup Moğollar'ın Anadolu valisi Timurtaş'ın maiyyetinde idi Orta Anadolu'da XIV yuzyıl ortalarına doğru kurulmuş olan bir beyliktirTimurtaş, Anadolu'yu istila ile yayılma hareketine girişmiş, fakat babası Emir Coban'ın İlhanlı hukumdarı EbU Said Bahadır (13171335) ile arasının acılması neticesinde Mısır'a kacmış ve yerine Eretna'yı vekil bırakmıştı (1328)Timurtaş'ın yerine Buyuk şeyh Hasan Celayiri Anadolu valisi tayin edildi Eretna memleket işlerini iyi bildiğinden dolayı yine iş başında kaldı EbU Said Bahadır'ın evlat bırakmadan olumu uzerine meydana cıkan karışıklıklardan faydalanarak Moğol ulkesinde kendisine bir yer kapmak isteyen Buyuk şeyh Hasan İran'a gitmiş ve Eretna Anadolu'da onun vekili olarak kalmıştır Daha sonra Irak'ta yerleşen Buyuk Şeyh Hasan'dan umidini kesen Eretna, MemlUk Sultanı Melik Nasır'a (13091340) muracaatla onun himayesine girmiştir (1338)
Azerbaycan'da durumu kuvvetlenen Timurtaş'ın oğlu Kucuk Şeyh Hasan'ın itaat teklifini Eretna kabul etmedi Kucuk şeyh Hasan Anadolu'nun doğusunu alarak beraberinde hukumdar ilan ettiği Suleyman ile Eretna'nın uzerine yurudu İki ordu Sivas ile Erzincan arasındaki Karanbuk'de karşılaştılar Bu savaşta Eretna galip gelmiş ve cok ganimet almıştır (1343)Eretna'nın bu savaştan sonra nufuz ve şohreti artmış, Alaeddin unvanı ile sultanlığını ilan etmiştir (1344) O, aşağı yukarı butun Orta Anadolu'ya hakim olmuştur Devletin başkenti once Sivas sonra Kayseri idi Ulkesini gayet iyi ve adilane surette idare etmiştir Eretna 1352 yılında olmuştur Yerine onun emirlerinin aldığı kararla kucuk Gıyaseddin Mehmed hukumdar ilan edildi Buyuk oğlu Cafer muhalefete kalkıştıysa da yenilerek Mısır'a kactı
Mehmed Bey genc olduğundan devlet idaresi vezir Ali şah'ın elindeydi Cok gecmeden Ali şah isyan etti Mehmed MemlUkler'in yardımı ile onu yendi, Ali şah savaşta oldu (1364) Ancak Amasya Emiri Hacı Şadgeldi Paşa'nın tahriki ile harekete gecen beyler Mehmed Bey'i Kayseri'de oldurduler Yerine kucuk yaştaki oğlu Alaeddin Ali hukumdar oldu (1365) Bu karışık durumdan faydalanan Karamanoğulları Niğde ve Aksaray'ı ele gecirdiler Memleketteki valiler ise kendi başlarına harekete başlamışlardı Karamanoğulları Kayseri'yi aldığı zaman Ali Bey Sivas'a kactı
Eretnaoğulları devleti, en geniş şekliyle, Turkiye'nin şimdiki şu vilayetlerini kaplıyordu: Ankara, Kırşehir, Nevşehir, Yozgat, Tokat, Corum, Amasya, Niğde, Kayseri, Sivas, Erzincan, Erzurum, Tunceli, Samsun, Gumuşhane, Guney Giresun, Kuzey Malatya (asıl Giresun ve Malatya şehirleri dahil değil) Bu arazi, 214000 km2 etmektedir 1360'a doğru devlet, ancak 142000 km2 bir yer işgal etmekteydi ve Ankara, Niğde, Kırşehir, Nevşehir, Samsun gibi bircok yerleri, Anadolu Beylikleri'ne kaptırmıştı
Kadı Burhaneddin, şehri Karamanoğulları'ndan geri almayı başardı Ali Bey Kadı Burhaneddin'i vezir ilan etmesine rağmen devlet idaresinde başarılı olamadı
Ali Bey 1380 yılına kadar ismen hukum surdu ve bu tarihte Kazabad'da vebadan oldu Yerine henuz 7 yaşındaki oğlu Mehmed hukumdar oldu Şarki Karahisar Valisi Kılıcarslan'ı ona naib yaptılar Fakat bir muddet sonra Kadı Burhaneddin, Kılıcarslan'ı oldurerek niyabeti ele aldı ve cok gecmeden de 1381'de Mehmed Bey'i tahttan uzaklaştırarak sultanlığını ilan etti ve bu suretle Eretna devleti sona erdiEretna Beyliği'nden Sivas Guduk Minare, Kayseri Koşk Medrese, Kayseri Sırcalı Kumbet ve Ali Cafer Kumbeti, Niğde Sungur Ağa Camii ve kumbeti gibi eserler zamanımıza kadar gelmiştir