Ergenlik doneminde kız ve erkeklerdeki fiziksel değişimler nelerdir
Ergenlik doneminde vucutta meydana gelen değişiklikler
Ergenlik kendi başına bir cağ değil cocukluktan erişkinliğe uzanan bir gelişme donemidir Herkes kendine ozgu bir gelişim cizgisi gosterir İnsan en hızlı fiziksel gelişimini anne rahminde yaşar Bunu 0–2 yaşlar arsındaki bebeklik izler Ardından bir yavaşlama donemine girilir Adeta ergenlik donemi icin guc toplamaktadır beden Ergenlikle birlikte fiziksel gelişim birden hızlanırBuna bir de psikolojik değişimler eklenir
Ergenlik, kızlarda 8–13, erkelerde 10–15 yaşlarında başlar Ergenlik surecine girişi başlatan beyinde yer alan hipotalamustur Vucut belirli bir olgunlaşma duzeyine geldiğinde beyinden, yine beyinin bir parcası olan hipotalamusa sinirsel iletiler gider ve hipotalamus, hipofizadı verilen salgı bezini uyarıcı bir hormon salgılar
Hipotalamus, tum yaşam boyunca vucuttaki hormon uretimini yonetir Kızlarda ve erkelerde farklı hormanlar farklı miktarlarda uretilir Bu donemde oluşan değişiklikler sonucunda insan vucudu ureme yeteneği kazanır Ergenin bu yaşta gorduğu değişikliklerin doğal olduğu kendisine anlatılmalıdır
İki ayrı cinsiyette olmanın ve dolayısıyla cinselliğin cok doğal bir gelişim olduğu, yaşamı anlamlandıran, haz veren ayrılmaz bir butunun parcası olduğu acıklanmalıdır
Kızlarda yaşanan vucut gelişim ve değişim sureci:
Goğuslerde buyumenin başlaması
Genital bolgede kıllanma
Vucut olculerinde hızlı artış
Koltuk altında kıllanma
Reglin başlaması (Adet gorme)
Kalcaların genişlemesi (Belin incelmeye başlaması ve leğen kemiklerinin şekillenmesi ve yağ birikimi)
Memelerin buyumesi ergenliğin ilk belirtisidir Genellikle 10 yaşlarında başlar Seyrek olarak başlangıcta buyume tek taraflı olabilir Bazen memelerde ağrı hissedilebilir
Memelerin buyumeye başladığı sıralarda cinsel bolgede ve bir sure sonra da koltuk altı bolgesinde kıllanma başlar Memelerin buyumeye başlamasıyla boy buyumesi de hızlanır, bu hızlı buyume bir yıl kadar surer On uc yaşında bir genc kızın memelerinde gelişme belirtisi gorulmuyorsa bir hekime danışılmalıdır Vajende oluşan beyaz bir akıntı da ilk belirtilerdendir Bu yaşta kız cocuk kulotunda beyaz lekeler gorebilir Genc kız, giderek belinin inceldiğini, kalcalarının biraz genişlediğini, saclarının ve derisinin daha yağlı olduğunu fark edebilir Sivilceler ve siyah noktalar oluşabilir Cildini korumak icin ergenlik yaşlarında cilt temizliği gence oğretilmelidir
Adet Gorme (Menstruasyon, Regl olma)
Adet gorme uterustan (rahim) belirli aralıklarla kanama olmasıdır Adet, doğurganlık ozelliğinin ilk belirtisi olarak kabul edilir Bazı kız cocuklarında adet gunleri yaklaştıkca karın ve sırt ağrıları olabilir
Adet, goğuslerin buyumeye başlamasından 1,52 yıl sonra, 1213 yaşlarda başlar
Ancak 9 yaşında adet gorenler olabildiği gibi, 15 yaşında hala adetleri başlamamış kızlar da vardır Bu nedenle ergene arkadaşlarından daha erken yaşta adet gormeye başlamışsa ya da henuz adet gormemişse kaygılanmaması gerektiği soylenmelidir
16 yaşını tamamladığı halde adet gormeyen genc kızlar icin hekime danışılmalıdır
Adet gorme ve yumurtlamanın oluşması
Pek cok genc kızda ilk adetler, henuz yumurta hucreleri tam olgunlaşmadan ve yumurtlama (ovulasyon) olmadan başlar Bu yumurtasız adet donemi 12 yıl kadar surebilir Genellikle bu başlangıc doneminde adetler duzensizdir
Adet dongusu (siklusu)
Adet kanamasının suresi genellikle 45 gundur; 2 ile 7 gun arasında değişebilirBu kanama donemine adet (menstruasyon, regl) denir
Bu dongunun suresi, adet gorme aralıkları, kişiden kişiye değişiklik gosterir Bazı kızlar 21 gunde bir, bazıları ise 35 gunde bir adet gorebilirler
Adet dongusunde duzensizlik nedenleri
Başlangıcta ergenin menstruasyon (yumurtlama)dongusu duzenli değilse, endişelenmemesi soylenmelidir Bu duzensizlik 1 yıl, hatta 2 yıl surebilir Daha sonra da zaman zaman duzensizlik olabilir
Adetin başlama belirtileri
Bazı genc kızlar adet goreceğini onceden anlayabilir Kendisini hasta ya da neşesiz hissedebilir Goğusleri şiş ve duyarlı olabilir Kramp şeklinde alt karın ağrıları ya da sırt ağrıları olabilir Bu ağrılar, kanama başladıktan sonra da bir sure devam edebilir ve bazen ilac almayı gerektirecek kadar şiddetli olabilir
Tum adet doneminde atılan kan ve doku, birlikte yaklaşık bir cay bardağı kadardır (120 ml) Bunun az bir kısmı kandır
Kadın Ureme Sistemi
Dış Cinsel Organlar: Vajina girişi, klitoris, buyuk ve kucuk dudaklardan oluşur Vajina ve klitoris arasında idrar deliği, vajinanın arkasında da anus yer alır
İc Cinsel Organlar: Vajina, Rahim (uterus), yumurtalıklar (overler), ve tuplerden (rahim kanalları) oluşmaktadır
Vajina: Vajina, yukarı doğru uyanarak rahim ağzı ile birleşen yaklaşık 10 cm uzunluğunda bir kanaldır Vajinanın ileri derecede esneyebilme ozelliği mevcuttur
Zar (Himen): Vajina girişinden hemen sonra bağ dokusu ve damarlardan oluşan ince bir zardır Zarın ortası adet kanamasının dışarı atılmasını sağlayacak bicimde acıktır İlk cinsel ilişki sırasında zarda zedelenme olur ve bir miktar kanama gorulur Ancak bazı zarlar ileri derecede esnek olur ve cinsel ilişkiye rağmen kanamayabilir
Erkeklerde yaşanan vucut gelişim ve değişim sureci:
Erkeklerde ergenliğin ilk belirtisi testislerin buyumesidir Bu değişiklik genellikle 11,512 yaşlarında başlar Bundan yaklaşık 1 yıl sonra cinsel bolgede kıllanma, peniste buyume farkedilir
Yine 1313,5 yaşlarında sesi kalınlaşır, gırtlağındaki kıkırdak dokuda bir cıkıntı oluşur
Yine aynı yaşlarda dudakların uzerinde, daha sonra yuzde, vucutta kıllanma başlar
Ayaklar buyur, bacaklar ve kollar uzar, 1315 yaş arasında boy hızla uzar Deri ve saclar yağlanır, yuzunde sivilceler ve siyah noktalar oluşabilir Kasları geliştiği icin daha guclu olduğunu hisseder
Ergenliğin başlama yaşı, kızlarda olduğu gibi, erkeklerde de cok değişkendir Ergenliğin gecikmesine erkeklerde oldukca sık rastlanır
1314 yaşlarına kadar hicbir ergenlik belirtisi ortaya cıkmayan, bu nedenle boyu yaşdaşlarına gore kucuk ve gorunuşu de cocuksu ofan bircok sağlıklı erkek cocuk vardır
Arkadaşlarında ergenlik belirtileri başlamış, kendi vucudunda henuz bir değişiklik olmayan erkek cocuğun kaygılanmaması icin gecikmenin doğal olduğu kendisine anlatılmalıdır O'na, her bireyin farklı olduğu, vucudunun kendine en uygun bir zamanda olgunlaşacağı soylenmelidir
Peniste Sertleşme ve Boşalma
Penis icerisinde sungere benzeyen bir yapı vardır Sunger nasıl suyu icine cekerek emerse, penisteki sungere benzer yapı da icinde bulunan damarlardan kan cekerek şişer, sertleşir Ergenlik donemine giren erkeklerde olmadık yerde ve beklenmedik durumlarda penis sertleşmesi yaşanabilir Erkek tohum hucreleri (sperm) ergenlik donemiyle coğalmaya başlar Sperm yumurtanın dollenmesi ve bebek oluşumu icin gereklidir Penis sertleşmesi sonrasında cok sayıda sperm boşaltılabilir Sperm hucreleri meninin yalnızca kucuk bir bolumunu oluşturduğu halde tek bir boşalmada 500 milyon kadar sperm hucresi bulunur Cinsel ilişki sonucunda bu hucrelerden tek bir tanesi yumurtaya ulaşarak dollemeyi başarabilir Genc yaşlarda sperm boşaltma işi sık yaşanır ancak yaş ilerledikce azalır Bu olayların gercekleşmesi hormonlara bağlıdır
Islak ruyalar
Bu yaştaki ergene, bazı sabahlar yatağını meni ile ıslanmış bulacağını anlatma zamanı gelmiştir Bu ıslaklığın, cinsel ilişkide olduğu gibi herhangi bir uyarı ile oluşabilen ereksiyon sonucu gorulen meni salgısı olduğu kendisine anlatılmalıdır
Bu salgı canlı spermler icerir ve cinsel uretkenliğin başladığının gostergesidir Butun bunlar, ureme organlarının geliştiğini ve ergenin erişkin bir erkek olmaya başladığını gosteren belirtilerdir Bu gelişme, genellikle 1820 yaşlarına kadar belirginleşerek devam eder
Ses Değişimi
Erkek cocuklarda ergenlikle birlikte seste de değişimler gorulur Gırtlak kıkırdağı one doğru cıkar, ses kalınlaşır Once ses catallanır ve catlar Ses telleri de bedenin diğer bolumleri gibi gelişmektedir Sesin tonu ses tellerinin uzunluğuna ve gırtlak yapısına bağlıdır Bu nedenle buyume suresince seste catallanma gorulebilmektedir
KıllanmaKoltuk altı, genital bolge, yuz, kol ve bacaklarda kıllanma başlar Genellikle sakallar ergenliğin sonuna kadar belirmez Başlangıcta tuy şeklinde olan sakallar zmanla ve traş edilmeyle sertleşir
Erkek Ureme Sistemi
Penis: İdrarın ve spermlerin dışarı boşalmasını sağlar
Strotum (torbalar): Penisin altında yer alan, testisleri saran ve koruyan torba şaklindeki deri parcasıdır
Testis: Strotumun icinde yer alan, icinde erke tohum hucreleri bulunan iki organdır Testesteron ve sperm uretir
Prostat: Spermleri taşıyan sıvıyı salgılayan bir bezdir
Ergenlik doneminde vucutta meydana gelen değişiklikler
Ergenlik kendi başına bir cağ değil cocukluktan erişkinliğe uzanan bir gelişme donemidir Herkes kendine ozgu bir gelişim cizgisi gosterir İnsan en hızlı fiziksel gelişimini anne rahminde yaşar Bunu 0–2 yaşlar arsındaki bebeklik izler Ardından bir yavaşlama donemine girilir Adeta ergenlik donemi icin guc toplamaktadır beden Ergenlikle birlikte fiziksel gelişim birden hızlanırBuna bir de psikolojik değişimler eklenir
Ergenlik, kızlarda 8–13, erkelerde 10–15 yaşlarında başlar Ergenlik surecine girişi başlatan beyinde yer alan hipotalamustur Vucut belirli bir olgunlaşma duzeyine geldiğinde beyinden, yine beyinin bir parcası olan hipotalamusa sinirsel iletiler gider ve hipotalamus, hipofizadı verilen salgı bezini uyarıcı bir hormon salgılar
Hipotalamus, tum yaşam boyunca vucuttaki hormon uretimini yonetir Kızlarda ve erkelerde farklı hormanlar farklı miktarlarda uretilir Bu donemde oluşan değişiklikler sonucunda insan vucudu ureme yeteneği kazanır Ergenin bu yaşta gorduğu değişikliklerin doğal olduğu kendisine anlatılmalıdır
İki ayrı cinsiyette olmanın ve dolayısıyla cinselliğin cok doğal bir gelişim olduğu, yaşamı anlamlandıran, haz veren ayrılmaz bir butunun parcası olduğu acıklanmalıdır
Kızlarda yaşanan vucut gelişim ve değişim sureci:
Goğuslerde buyumenin başlaması
Genital bolgede kıllanma
Vucut olculerinde hızlı artış
Koltuk altında kıllanma
Reglin başlaması (Adet gorme)
Kalcaların genişlemesi (Belin incelmeye başlaması ve leğen kemiklerinin şekillenmesi ve yağ birikimi)
Memelerin buyumesi ergenliğin ilk belirtisidir Genellikle 10 yaşlarında başlar Seyrek olarak başlangıcta buyume tek taraflı olabilir Bazen memelerde ağrı hissedilebilir
Memelerin buyumeye başladığı sıralarda cinsel bolgede ve bir sure sonra da koltuk altı bolgesinde kıllanma başlar Memelerin buyumeye başlamasıyla boy buyumesi de hızlanır, bu hızlı buyume bir yıl kadar surer On uc yaşında bir genc kızın memelerinde gelişme belirtisi gorulmuyorsa bir hekime danışılmalıdır Vajende oluşan beyaz bir akıntı da ilk belirtilerdendir Bu yaşta kız cocuk kulotunda beyaz lekeler gorebilir Genc kız, giderek belinin inceldiğini, kalcalarının biraz genişlediğini, saclarının ve derisinin daha yağlı olduğunu fark edebilir Sivilceler ve siyah noktalar oluşabilir Cildini korumak icin ergenlik yaşlarında cilt temizliği gence oğretilmelidir
Adet Gorme (Menstruasyon, Regl olma)
Adet gorme uterustan (rahim) belirli aralıklarla kanama olmasıdır Adet, doğurganlık ozelliğinin ilk belirtisi olarak kabul edilir Bazı kız cocuklarında adet gunleri yaklaştıkca karın ve sırt ağrıları olabilir
Adet, goğuslerin buyumeye başlamasından 1,52 yıl sonra, 1213 yaşlarda başlar
Ancak 9 yaşında adet gorenler olabildiği gibi, 15 yaşında hala adetleri başlamamış kızlar da vardır Bu nedenle ergene arkadaşlarından daha erken yaşta adet gormeye başlamışsa ya da henuz adet gormemişse kaygılanmaması gerektiği soylenmelidir
16 yaşını tamamladığı halde adet gormeyen genc kızlar icin hekime danışılmalıdır
Adet gorme ve yumurtlamanın oluşması
Pek cok genc kızda ilk adetler, henuz yumurta hucreleri tam olgunlaşmadan ve yumurtlama (ovulasyon) olmadan başlar Bu yumurtasız adet donemi 12 yıl kadar surebilir Genellikle bu başlangıc doneminde adetler duzensizdir
Adet dongusu (siklusu)
Adet kanamasının suresi genellikle 45 gundur; 2 ile 7 gun arasında değişebilirBu kanama donemine adet (menstruasyon, regl) denir
Bu dongunun suresi, adet gorme aralıkları, kişiden kişiye değişiklik gosterir Bazı kızlar 21 gunde bir, bazıları ise 35 gunde bir adet gorebilirler
Adet dongusunde duzensizlik nedenleri
Başlangıcta ergenin menstruasyon (yumurtlama)dongusu duzenli değilse, endişelenmemesi soylenmelidir Bu duzensizlik 1 yıl, hatta 2 yıl surebilir Daha sonra da zaman zaman duzensizlik olabilir
Adetin başlama belirtileri
Bazı genc kızlar adet goreceğini onceden anlayabilir Kendisini hasta ya da neşesiz hissedebilir Goğusleri şiş ve duyarlı olabilir Kramp şeklinde alt karın ağrıları ya da sırt ağrıları olabilir Bu ağrılar, kanama başladıktan sonra da bir sure devam edebilir ve bazen ilac almayı gerektirecek kadar şiddetli olabilir
Tum adet doneminde atılan kan ve doku, birlikte yaklaşık bir cay bardağı kadardır (120 ml) Bunun az bir kısmı kandır
Kadın Ureme Sistemi
Dış Cinsel Organlar: Vajina girişi, klitoris, buyuk ve kucuk dudaklardan oluşur Vajina ve klitoris arasında idrar deliği, vajinanın arkasında da anus yer alır
İc Cinsel Organlar: Vajina, Rahim (uterus), yumurtalıklar (overler), ve tuplerden (rahim kanalları) oluşmaktadır
Vajina: Vajina, yukarı doğru uyanarak rahim ağzı ile birleşen yaklaşık 10 cm uzunluğunda bir kanaldır Vajinanın ileri derecede esneyebilme ozelliği mevcuttur
Zar (Himen): Vajina girişinden hemen sonra bağ dokusu ve damarlardan oluşan ince bir zardır Zarın ortası adet kanamasının dışarı atılmasını sağlayacak bicimde acıktır İlk cinsel ilişki sırasında zarda zedelenme olur ve bir miktar kanama gorulur Ancak bazı zarlar ileri derecede esnek olur ve cinsel ilişkiye rağmen kanamayabilir
Erkeklerde yaşanan vucut gelişim ve değişim sureci:
Erkeklerde ergenliğin ilk belirtisi testislerin buyumesidir Bu değişiklik genellikle 11,512 yaşlarında başlar Bundan yaklaşık 1 yıl sonra cinsel bolgede kıllanma, peniste buyume farkedilir
Yine 1313,5 yaşlarında sesi kalınlaşır, gırtlağındaki kıkırdak dokuda bir cıkıntı oluşur
Yine aynı yaşlarda dudakların uzerinde, daha sonra yuzde, vucutta kıllanma başlar
Ayaklar buyur, bacaklar ve kollar uzar, 1315 yaş arasında boy hızla uzar Deri ve saclar yağlanır, yuzunde sivilceler ve siyah noktalar oluşabilir Kasları geliştiği icin daha guclu olduğunu hisseder
Ergenliğin başlama yaşı, kızlarda olduğu gibi, erkeklerde de cok değişkendir Ergenliğin gecikmesine erkeklerde oldukca sık rastlanır
1314 yaşlarına kadar hicbir ergenlik belirtisi ortaya cıkmayan, bu nedenle boyu yaşdaşlarına gore kucuk ve gorunuşu de cocuksu ofan bircok sağlıklı erkek cocuk vardır
Arkadaşlarında ergenlik belirtileri başlamış, kendi vucudunda henuz bir değişiklik olmayan erkek cocuğun kaygılanmaması icin gecikmenin doğal olduğu kendisine anlatılmalıdır O'na, her bireyin farklı olduğu, vucudunun kendine en uygun bir zamanda olgunlaşacağı soylenmelidir
Peniste Sertleşme ve Boşalma
Penis icerisinde sungere benzeyen bir yapı vardır Sunger nasıl suyu icine cekerek emerse, penisteki sungere benzer yapı da icinde bulunan damarlardan kan cekerek şişer, sertleşir Ergenlik donemine giren erkeklerde olmadık yerde ve beklenmedik durumlarda penis sertleşmesi yaşanabilir Erkek tohum hucreleri (sperm) ergenlik donemiyle coğalmaya başlar Sperm yumurtanın dollenmesi ve bebek oluşumu icin gereklidir Penis sertleşmesi sonrasında cok sayıda sperm boşaltılabilir Sperm hucreleri meninin yalnızca kucuk bir bolumunu oluşturduğu halde tek bir boşalmada 500 milyon kadar sperm hucresi bulunur Cinsel ilişki sonucunda bu hucrelerden tek bir tanesi yumurtaya ulaşarak dollemeyi başarabilir Genc yaşlarda sperm boşaltma işi sık yaşanır ancak yaş ilerledikce azalır Bu olayların gercekleşmesi hormonlara bağlıdır
Islak ruyalar
Bu yaştaki ergene, bazı sabahlar yatağını meni ile ıslanmış bulacağını anlatma zamanı gelmiştir Bu ıslaklığın, cinsel ilişkide olduğu gibi herhangi bir uyarı ile oluşabilen ereksiyon sonucu gorulen meni salgısı olduğu kendisine anlatılmalıdır
Bu salgı canlı spermler icerir ve cinsel uretkenliğin başladığının gostergesidir Butun bunlar, ureme organlarının geliştiğini ve ergenin erişkin bir erkek olmaya başladığını gosteren belirtilerdir Bu gelişme, genellikle 1820 yaşlarına kadar belirginleşerek devam eder
Ses Değişimi
Erkek cocuklarda ergenlikle birlikte seste de değişimler gorulur Gırtlak kıkırdağı one doğru cıkar, ses kalınlaşır Once ses catallanır ve catlar Ses telleri de bedenin diğer bolumleri gibi gelişmektedir Sesin tonu ses tellerinin uzunluğuna ve gırtlak yapısına bağlıdır Bu nedenle buyume suresince seste catallanma gorulebilmektedir
KıllanmaKoltuk altı, genital bolge, yuz, kol ve bacaklarda kıllanma başlar Genellikle sakallar ergenliğin sonuna kadar belirmez Başlangıcta tuy şeklinde olan sakallar zmanla ve traş edilmeyle sertleşir
Erkek Ureme Sistemi
Penis: İdrarın ve spermlerin dışarı boşalmasını sağlar
Strotum (torbalar): Penisin altında yer alan, testisleri saran ve koruyan torba şaklindeki deri parcasıdır
Testis: Strotumun icinde yer alan, icinde erke tohum hucreleri bulunan iki organdır Testesteron ve sperm uretir
Prostat: Spermleri taşıyan sıvıyı salgılayan bir bezdir