Ebeveyn bakımı, erken çocukluk gelişimini şekillendirir. Kâfi ebeveyn bakımının olmayışı olan ihmal, erken çocukluk gelişimi için önemli bir tehdittir. Gerilime çok maruz kalma - "toksik stres" gelişimi zayıflatırken, ebeveynlerle güçlü ilgiler müdafaa sağlar ve direnç geliştirir.
1.Erken çocukluk gelişiminin mekaniği, anahtar kavramlar
Beyin
İnsan beyni, doğum öncesinden yetişkinliğe kadar, çocukluk gelişimi boyunca daima olarak gelişir. Bir binanın inşası üzere, temeller erken atılır. Beyin, açıkça tanımlanmış gelişim kademelerinde aşağıdan üste hakikat inşa edilir. Gelişim için erken takviye bu yüzden çok değerlidir. Daha güçlü bir temel, sırf çocuğun makul bir vakitte daha ileride olduğu manasına gelmez, birebir vakitte öğrenme ve gelişimin gelecekte daha süratli ilerleyebileceği manasına da gelir.
Erken çocukluk gelişimi, beynin son derece süratli geliştiğini görür. Beynin farklı bölgelerindeki nöronlar ortasında her saat milyarlarca yeni irtibat oluşturulur. Bu süratli çoğalmanın akabinde beyin gelişimi, verimliliğe yanlışsız kayar. Birtakım sinirsel irtibatlar daha güçlü ve daha süratli yapılır ve başkaları budanır ve kaybolur. Bu ortada, beyin, daha gelişmiş hünerlerle bağlantılı olarak daha sonraki çocukluk ve ergenlik devrinde daha karmaşık irtibatlar kurar.
Beyin gelişimi, temel olarak erken çocuk gelişim etaplarını şekillendirir. Görme, işitme ve dokunma üzere daha temel kapasiteler daha erken gelişir. Daha sonra bağlantı, yüz tabirlerini manaya, akıl yürütme ve karar verme üzere daha karmaşık kapasitelerin gelişimi gelir. Dikkati sürdürme, gaye belirleme, kuralları izleme, problemleri çözme ve dürtüleri denetim etme üzere üst seviye hünerler, erken çocuklukta gelişmeye başlar ve ergenliğe kadar devam eder.
Çocukların dünya tecrübeleri - nasıl gördükleri, duydukları ve hissettikleri ve ebeveynler ve öteki bakıcılarla nasıl münasebet kurdukları - beynin gelişiminin her tarafını şekillendirir. Bu, kimi devreleri güçlendirir ve başkalarının kaybolmasına müsaade verir. Kimi nöral bağlar tecrübeyle güçlendirilirken kimileri budanır.
Genetik ve epigenetik
Çocukların annelerinden ve babalarından aldıkları genler, onlara erken çocuk gelişimini etkileyen muhakkak yatkınlıklar ve hassaslıklar verir. Örneğin, kimi çocuklar doğal olarak başkalarından daha az kaygı deneyimlerler ve daha az korkanlar uzun vadeli anksiyete ve depresyona daha az yatkın olabilirler.
Aile ve toplum içindeki bağlar de dahil olmak üzere dünyadaki tecrübeler, genlerin direkt kendisinden çok genlerin nasıl aktive olduklarını etkileyebilir. Olumlu ve olumsuz tecrübeler, gen aktivitesini düzenleyen, “epigenom” da süreksiz yahut kalıcı değişiklikler yaratan proteinlerin üretimiyle sonuçlanır. Genlerin söz edilme biçimindeki bu epigenetik değişiklikler, sonraki jenerasyon tarafından miras alınabilir. Örneğin, Holokost'tan kurtulan erkek ve bayanların çocukları, çok gerilime reaksiyon ile alakalı epigenetik değişiklikleri miras almışlardır.
2.Erken çocuk gelişimi alanları
Araştırmacılar, erken çocukluk gelişiminin farklı bileşenlerinin nasıl tanımlanacağını hala tartışıyor olsalar da, bu alanda bir dizi kavram ana akım haline geldi.
En çok tartışılan üç gelişim alanı bilişsel (düşünme), toplumsal ve duygusaldır. Araştırmalar, bunların birbiriyle yakından kontaklı olduğunu göstermiştir. Gelişimleri, tüm beyindeki sinirsel aktivite ile bağlantılıdır.
İlişkiler ayrıyeten çocukların davranışlarında da görülebilir. Örneğin, çocuklar bakıcılarla münasebetler yoluyla düşünme marifetlerini geliştirirler. Toplumsal maharetleri yüksek bir çocuk, ekseriyetle bilişsel maharetlerini daha süratli geliştirecektir.
3.Erken çocuklukta temelleri atılan temel hünerler:
Öz düzenleme
Beynin amigdala ismi verilen bir kısmında, çoklukla "savaş ya da kaç tepkisi" olarak bilinen, risk ve tehlikeye karşı otomatik ve dürtüsel bir yansıdır. Öz düzenleme, bir duruma daha şuurlu bir cevap getirme ve o anda nasıl karşılık verileceğini çözme yeteneğidir. Daha planlı karşılıklar, birinci savaş yahut kaçma içgüdüsünü etkisiz hale getirebilir. Duyguyu düzenleme yeteneği, kısmen bakıcılarla ilgi yoluyla erken çocukluk devrinde kazanılan hayati bir maharettir.
Yürütücü fonksiyon
Yürütme fonksiyonu, erken çocuk gelişiminde ortaya çıkan, öğrenmenin ve diğerleriyle güzel etkileşim kurmanın temellerini oluşturan bir maharet kümesidir. Araştırmacılar, yürütme fonksiyonunu birkaç farklı maharete ayırdı:
Çalışma belleği - bilgiyi kısa müddet saklamak ve kullanmak.
Zihinsel esneklik (veya bilişsel esneklik) - dış uyaranlara cevap olarak süratle ahenk sağlama. Kendini denetim etme (veya engelleyici kontrol) - dürtüsel davranışa direnme. Bir vazife boyunca odak ve dikkati sürdürmek.
Problemleri çözmek.
Kurallara uymak.
Gayelerin belirlenmesi.
Daha sonra daha fazla ödül için "anında hazzı" ertelemek.
Yürütme fonksiyonunun geliştirilmesi, erken çocukluk gelişimi evrelerinin değerli bir modülüdür. Üç yaşına gelindiğinde, temel yönetici fonksiyonlar devreye girer - kolay kuralları hatırlamak ve uygulamak. Maharetler büyük ölçüde üç ila beş yaş ortasında gelişir, fakat ergenlik periyoduna kadar gelişmeye devam eder.
Erken çocuk gelişiminin bu daha ileri basamakları, beynin farklı kısımlarında hareket eden hudut devrelerinin suratının ve aktifliğinin artmasını içerir.
4.Ebeveyn bakımı erken çocuk gelişimini şekillendirir
Ebeveynlerden, daha geniş aileden ve bir çocuğun hayatına dahil olan herkesten hassas bakım ve dünya tecrübesi, çocukların gelişimini şekillendirir. Araştırmacılar, ebeveynler ve bakıcılarla karşılıklı hareketleri tanımlamak için "hizmet et ve geri dön" terimini icat ettiler.
Çoklu bağlar, çocuğun gelecekte güçlü ilgiler sürdürme marifetini geliştirerek toplumsal ve duygusal gelişimi geliştirir. Birden fazla istikrarlı ve şefkatli bağlantısı olan bir çocuğun güçlü bir
avantajı vardır. Bilakis, istikrarlı ve hassas bir münasebeti bile olmayan bir çocuk önemli bir dezavantaja sahiptir.
Araştırmacılar, bakıcıların çocukların maharetlerini uygulayabilmeleri için yaratabilecekleri ortamı tanımlamak için "iskele" terimini kullandılar. İskele, rutinler oluşturmayı, toplumsal davranışları modellemeyi, yaratıcı oyunu etkinleştirmeyi, toplumsal ilişkiyi kolaylaştırmayı ve fizikî idmanı teşvik etmeyi içerir.
5.Sağlıklı erken çocuk gelişimine yönelik tehditler: ihmal ve toksik gerilim
İhmal
Dünyadaki çocuklara yönelik en yaygın risk, ihmal olarak bilinen hassas bakım eksikliğidir: Dünyadaki tüm çocuklara makus muamele vakalarının% 78'i ihmalle ilgilidir ve bu, erken çocuk gelişimi üzerinde fizikî istismardan daha ziyanlı bir tesire sahip olabilir.
Fizikî istismar üzere, ihmal de çocukları uygun bağlardan yoksun bırakarak beynin erken çocukluktaki gelişimini önemli formda bozar ve böylelikle biyolojik stres-tepki sistemlerinin gelişimini değiştirir. İhmal, çocukların sonraki ömürlerinde çok sayıda berbat sonuçla ilgilidir - zihinsel sıhhat, fizikî sıhhat, toplumsal bağlar ve eğitim başarısı.
Toksik gerilim
Zorluklarla nasıl başa çıkılacağını öğrenmenin bir modülü olarak gerilim, erken çocuk gelişiminin olağan ve kıymetli bir modülüdür. Bir tehdit, tehlikeyi azaltmak için süratli bir yansıyı destekleyen kortizol hormonu ile bağlı fizyolojik değişiklikleri tetikler. Kolay gerilimlere maruz kalan ve yetişkinlerle güçlü alakalarla korunan bir çocuk, gerilimle başa çıkmayı ve gerilime reaksiyon sistemini düzenlemeyi öğrenir. Güçlü münasebetler, sevilen birinin vefatı, önemli yaralanma yahut mahallî bir felaket üzere olayların neden olduğu yüksek gerilim düzeylerinin potansiyel olarak ziyan verici tesirlerini de hafifletebilir.
Toksik gerilim olarak isimlendirilen çok ve uzun vadeli gerilim, erken çocuk gelişiminin olağan bir kesimi değildir. Toksik gerilim örnekleri ortasında fizikî ve duygusal istismar, kronik ihmal, uyuşturucu yahut akıl hastalığı nedeniyle yetersiz bakım, kalıcı yoksulluk ve uzun periyodik şiddete maruz kalma sayılabilir.
Kaosa ve daima tehdide maruz kalma, öz düzenlemenin gelişimini bozarak çocukları içgüdüsel bir hengame ve kaçma yansısına hapseder. Erken çocukluk gelişim kademelerini baltalayan toksik gerilim, hayatın sonraki devirlerinde pek çok makus sonuçla alakalıdır.
Bağlantılar yoluyla direnç oluşturma
Bakıcılarla bağlar, çocukları gerilimin olumsuz tesirlerinden müdafaanın anahtarıdır. Ömrün erken periyotlarında bu tıp bir bakım, toksik gerilimin ziyanlı tesirlerini önleyebilir yahut hatta bilakis çevirebilir.
Direnç, gerilime maruz kalan bir çocuk tıpkı vakitte sağlam ve besleyici alakalara eriştiğinde ortaya çıkar. Bir çocuğun gerilime karşı artan fizyolojik yansısı, şefkatli bir yetişkinle ilgi kurarak geri yüklenebilir. Bakım veren bir yetişkinin varlığında gerilime maruz kalmak, çocuğun durumda bir ölçü denetim hissetmesini ve kendi kendini düzenlemesini geliştirmesine yardımcı olabilir.