Evlenmeden önce nelere dikkat edilmeli?
Kolay olurdu değil mi, her birine bir onay "tik"i atabileceğimiz bir listemiz olsa. Bir liste olarak kısa kısa aktarmak mümkün değil, yine de önemli başlıkları yıllar yılı yapılan araştırmalardan, çeşitli istatistiklerden, kıymetli büyüklerimizin yazılarından ve terapi deneyimlerimden sizin için derleyerek bu yazıya ekledim.
1. Kendinizi tanımalısınız.
İnsan ne zaman gerekli olgunluğa ulaşır, kendini tanıyabilir. Her an değişen bir varlık olarak bu hiç bitmeyen bir süreçtir, yine de istatistikler gösteriyor ki erken yaşta yapılan evlilikler boşanma ile sonuçlanıyor. Ülkemizin tüm kesimlerini dikkate alınca bu gerçek bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Uzayan ergenlik olarak ifade dilen -ergenliği bir adım sonrasını hesaplayamamak olarak değerlendirirsek- 23-24 yaşa kadar henüz ergenlik tamamlanmamış olabiliyor. Öyleyse gerekli olgunluğa ulaşmış, kendi değerlerinin, inancının, beklentisinin, kaygılarının farkında olan, neleri istediğini, neleri istemediğini netleştirebilmiş ve mümkünse ergenliği geride bırakmış bir birey olmayı bir adım olarak tanımlamış olalım.
2. İyi bir iletişime sahip olmalısınız.
Aile terapisi için başvuran çiftlerin neredeyse tamamı iletişim kurmakta güçlük çektiklerini ifade etmektedirler. Oysa doğduğumuz andan itibaren iletişime geçiyor ve hayatımızın her safhasında çeşitli düzeylerde çevremizde iletişim kuruyoruz. Doğan Cüceloğlu insan insana iletişim olarak tanımladığı iletişim olgunluğunu 6 tanıklık boyutu olarak şu şekilde listelemiştir;
1.Sen varsın/umursadığım dikkate aldığın bir kişisin.
2.Seni olduğun gibi kabul ediyorum, sen de bir sorun yok, sen doğalsın.
3.Sen benim için değerlisin, teksin. Hiç Kimse senin yerini dolduramaz.
4.Sana güveniyorum, senin potansiyeline, karakterine, niyetine güveniyorum.
5.Sevilmeye layıksın, emek ve zaman vermeye değersin.
6.Sen hem bir birey olarak bağımsız özgür bir insansın, hem de vazgeçilmez bir üyesi olarak benim yaşam ekibime aitsin.
Biz olabilmek için karşı tarafa saygı duyabilmek, nazik olmak en önemlisi. Onu kabul etmek iyi iletişimin en temel kuralı. "Seni kabul ediyorum, benim için değerlisin". Bunun tam zıddı ise "seni yok sayıyorum, benim için değersizsin" aradaki farkı görebiliyorsunuz değil mi? İnsan değer gördüğü, kabul edildiği yerde kalmak ister. İyi iletişim başlığında önemli bir konu da insanın kendi kendisi ile kurduğu iletişim. "Ben değerliyim, önemliyim, seviliyorum" inancına sahip bireyler önce kendisiyle sonra çevresiyle sağlıklı bir iletişime sahip olur. Evlilikte kurduğumuz iletişimde çok belirleyici bir konu da kendi anne babamızda nasıl bir iletişime şahit olduğumuz. İlk öğrenmelerimizin gerçekleştiği yer içinde doğup büyüdüğümüz ailemiz. Bu ailede sorunlar nasıl konuşulurdu, anne baba birbirlerine sevgilerini nasıl gösterirdi, öfke nasıl ifade edilir ve stresli durumlarda aile nasıl hareket ederdi... Bu liste uzayıp gider. Bilinen önemli bir gerçek eğer üzerine düşünüp eleştirel bir süzgeçten geçirmezseniz hataya düşebilirsiniz "ailem bunları yapardı, öyle gördüler ama ben bunu kendi aileme taşımak istemiyorum" diyebilmek önemli bir olgunluk göstergesidir.
3.Sizin için önemli olan değerlerin farkında olmalısınız.
Kendinize şu soruyu sorun, "Neye değer veriyorum? Benim için önemli olan hayat alanlarım ne?"
-kişisel gelişim
-aile
-arkadaşlık
-meslek
-sağlık
-inanç
-ideoloji
-hobi
-vatandaşlık
Peki bu değer verdiğimiz alanlarda neleri yapan, ya da nasıl davranan bir insan olmayı önemsersiniz?
-yardımsever -anlayışlı -saygılı -özverili
-dürüst -paylaşımcı -çalışkan -meraklı
-bağımsız -öğrenen -sevgi gösteren -açık fikirli
-adil -ahlaklı -diğerkam -ilgili
-önemseyen -özgür -yenilikçi -öncü
-sıcakkanlı -yaratıcı
bunları kendinizde belirlemişseniz müstakbel eşinizle de bunları konuşmalısınız. Son araştırmalarda evlilik doyumunu önemli düzeyde etkileyen konulardan biri eşlerden birinin diğerini hedef ve hayalleri konusunda destekliyor olmasıdır.Öyleyse önem verdiğiniz hayat alanları ve bunlarla ilgili eylem planlarınızı konuşmalı, birbirinizi desteklemeli ya da anlaşamadığınız boyutları açıklıkla ifade etmelisiniz.
4. Geniş aile ile ilişkilerinizi partnerinizle konuşmalısınız.
Toplum yapımız ve geleneklerimizde bir sosyal destek sistemi olarak geniş ailemizin, akraba olmasa da bazı tanıdıklarımızın, komşularımızın yaşantımızda önemli bir yeri olduğu bilinen bir gerçektir. Bazı gençler geniş bir ailede iç içe yetişmiş ve bu kültürü sürdürmek isterken, bazı gençler çekirdek ailede daha küçük bir ilişki ağı içerisinde olmaktan mutludur. Bu konunun doğru ya da yanlışı yok. Önemli olan sınırlarınızla ilgili beklentilerinizi evlilik öncesinde konuşmuş olmak. Her hafta sonu mu yoksa ayda bir kez mi büyükler ziyaret edilecek, çekirdek aile sınırları nasıl olacak.
5.Sorun çözme becerisine sahip olmalısınız.
Bir sorun yaşadığınızda nasıl çözüme kavuşturuyorsunuz, bunun farkında mısınız? Küsmek, surat asmak, uzaklaşmak iyi birer seçenek mi, yoksa iletişimsizlik anlamına mı gelir? Evlilik öncesi yaşadığınız sorunları nasıl çözüyorsunuz, ailenizde sorunlar nasıl çözülürdü, bunlar da bilmeniz-konuşmanız gereken bir diğer başlık.
6.Aşık iken karar vermemelisiniz.
Belki de başta söylenecek şeyi sona bıraktık. Mehmet Zihni Sungur, "Aşk geçici bir görme kusurudur" der. Yani henüz görme yeteneğinize kavuşmadan karar verirseniz sorunlar kaçınılmaz olur. "Ne oldu bize ne kadar da mutluyduk" derken bulursunuz kendinizi.
7. Beklentilerinizi netleştirmelisiniz.
Size "perdeyi kim takacak?" diye bir soru sormak istiyorum. Buradan hareketle evdeki rolleri konuşmanızı öneriyorum.
Alışveriş ve faturalar kimin sorumluluğunda, paranın kullanımı nasıl olacak, ev işlerinin paylaşımı...
8."Nasılsa değiştiririm" tuzağına düşmeyiniz.
Eğer rahatsız olduğunuz bir durum varsa gözlemleyin, karakter yapısı olmuş, değişmesi mümkün olmayan bir takım davranışlar ileride sorun olarak karşınıza çıkar. Burada artılar ve eksileri listeleyin, "evlenmek istediğiniz insan nasıl bir insan olmalı?" sorusunu o kişiden bağımsız cevaplayıp, eksileri bir kez daha gözden geçirin.
Özetle kendinizi tanımalı, içinde büyüdüğünüz kültürü önemsemelisiniz. İlk heyecanla karar vermemeli, açık iletişim kurabiliyor musunuz, duygularınızı açıklıkla ifade edebiliyor musunuz, bunları değerlendirmelisiniz. Bugün yaşadığınız sorunları nasıl çözüyorsunuz, sorun çözerken nezaketinizi koruyabiliyor musunuz? Unutmayın, pek çok şeyi öğreniyoruz, iyi bir evlilik ilişkisine sahip olmayı da öğrenebiliriz. Bu alanda okumalar yapmak , huzurlu yuvam diyeceğiniz, ömrünüzü uzatacak, sağlığınızı artıracak bir evlilik için önemli bir yatırımdır.
Öneri Kitaplar
Dr. David Burns-İyi Hissetmek
Dr. David Burns-Birlikte İyi Hissetmek
Doğan Cüceloğlu-Evlenmeden Önce
Gülcan Özer-Herkes Kendi Hayatının Kahramanı