GÖKADALAR
GALAKSİLER
Işık yılıdediğimiz astronomi birimi, ışığın bir dünya yılı süresi içinde katettiği mesafedir Bu da, bizim naçiz metrik sistemimizle 95 trilyon kilometre demektir Gökadaların kendi çapları kabaca yüz bin ışık yılından başlayıp bunun beş altı katına kadar uzanabilir Gökadalar arası uzaklıklara gelince: En yakın komşumuz olan M31 Andromeda gökadası bizden yalnızca29 milyoncuk ışıkyılı uzaklıkta yani bize çok yakındır!!
Bunlar, çevresini onbinlerce yıldır iki mızrak atımı tee şu tepeciğin ardıgibi kavramlarla algılamış ilkel dünyalı yaratığın kolay kolay akıl erdirebileceği büyüklükler değildir
Evrenin her yöresine dağılmış durumda irili ufaklı bütün gökadalar, çekim gücüyle kümeleşmiş yıldızlar, daha küçük diğer gök cisimleri, dev gaz bulutları, yıldızlar arası toz ve gazlardan oluşmuş dev kitlelerdir İçerdikleri yıldız sayısı, yüzbinlerle ölçülebilecek kadar mütevazi; yada milyarlarla ifade edilecek, aklın alamayacağı kadar çok da olabilir Kendi aralarında üstkümeyada süperkümediyebileceğimiz şekilde gruplaşmalar da sözkonusudur
Gökbilimciler gökadaları biçim ve görünümlerine göre sınıflıyorlar Düzensiz biçim gösteren gökadalar genelde genç yıldızlar, toz ve gazlardan oluşurken; sarmal biçimli gökadaların ağırlıklı olarak ortayaşlı yıldızlar ile gaz ve toz bulutlarından oluştuğu görülür Bu tür gökadalar disk şeklinde olup, dönerken uçlarından dışarı doğru birer kol vermek eğilimindedir
Bir sonraki sınıf ise elips biçimindeki gökadaları içine alır Bunlar başlıca yaşlı yıldızlardan oluşurken, gaz ve toz miktarı da belirgin derecede azdır Çok değişik şekiller alabilirler Yuvarlak, yassı, yada uzamış silindirik yapıda olabilirler
Bizim gökadamıza, biliyorsunuz, Samanyoluadını veriyoruz Bir önceki sayfada bu sözcüğün kökeni üzerinde durmuştuk
Evreni oluşturan milyarlarca gökadadan biri olan Samanyolu gökadamız, en son kestirimlere göre 200400 milyar yıldız ve tabii binlerle ifade edilen sayılarda bulutsuya (nebula) evsahipliği yapıyor Tipik bir sarmal gökada örneği olan Samanyolu gökadasının, merkezde bir çekirdek bölgesi ve onu çevreleyen spiral kolları olduğu biliniyor
12 milyar yılı aşan yaşına karşın oluşumunu halâ sürdürüyor 12 milyar yıl Tıpkı mesafe kavramlarında olduğu gibi, onbinlerce yıldır zamanı birkaç kuşaklık insan ömrü ile tanımlamaya alışmış Dünyalı ilkel yaratık için yine kavranması çok zor bir zaman dilimi
Doppler etkisi karşılaştırmaları ile, bütün gökadaların evrende birbirlerinden hızla uzaklaşmakta oldukları sonucuna varılmıştır Bu saptama, tabiatıyla, evrenin başlangıcına ilişkin Büyük Patlamakuramını destekler niteliktedir
KARA DELİKLER
Kimi bilim adamları hemen yanıbaşımızda, yani kendi Samanyolu gökadamızın içinde bile bir Kara Delik var olduğu kanısındalar Korkutucu bir düşünce
Kara Delikler nasıl oluşuyor? Dev bir yıldız, kendi çekim gücü etkisiyle kendi merkezine çöküşerek inanılmaz yoğunlukta bir gökcismine dönüşür Artık öyle karşı durulmaz bir çekim gücüne sahiptir ki, yakınına gelen hertürlü maddeyi kendine çeker; hatta ışığı bile hapseder Nitekim, kara delikleri göremez; varlıklarını ancak çevreleri üzerindeki etkileri ile saptarız
Günümüzdeki gözde kuram, kara deliklerin yakıtının, buraya çekilen yıldızlar, gaz bulutları ve yıldızlararası toz olduğu şeklinde Kara deliğin içine emilen gaz, bir hortuma yakalanan hertürlü maddenin tipik davranışı içindedir Yani, dönerek içeri çekilirken, giderek hız kazanır
İşte, Hubble Uzay Teleskobu, spektroskopi ölçümleri yaparak, gazların kara delik ağzındaki dönüş hızını ölçebilmiştir Bu hız, kara delikten kara deliğe farklılık gösterdiği için, artık herbirisinin karakteristik imzası sayılmaktadır
Bu hız ölçüldüğünde, o kara deliğin kütlesini hesaplama olanağı doğmaktadır Örneğin, Başak (Virgo) Burcunda, bize 50 ışıkyılı uzaklıktaki M87 gökadasının merkezinde yeralan kara deliğin kütlesi, güneşimizin 3 milyar katı olarak hesaplanmıştır!!
Kara deliklerin incelenmesinde özellikle Xışınları ile yapılan gözlemler daha verimli olmaktadır Çünkü Xışınları, gaz ve toz maddeleri içinde görsel ışığa kıyasla çok daha kolay hareket eder Yine Hubble Teleskobu aracılığı ile gerçekleştirilen Xışın gözlemleri, evrende gerçekleşen dev gök olaylarının pekçoğunun kara deliklerin varlığına bağlanabileceği düşüncesini doğurmuştur
SÜPERNOVALAR
Büyük bir patlama ile kütlesinin büyük bölümünü yitiren dev parlak yıldızlara süpernovaadı verilmiştir Bir süpernova patlamasının ilk on saniyesi içinde, bizim güneşimizin 10 milyar yılda ürettiğine eşit miktarda enerji ortaya çıkar Yine bu on saniye boyunca, olayın içinde gerçekleştiği gökadanın ürettiği toplam enerjiden bile yüksek bir enerji miktarıdır bu
Süpernovalar, yıldız oluşumunu, özellikle de yarattığı yüksek basınçla büyük kütleli yıldızların oluşumunu tetikleyen mekanizmalardan en önemlisidir Bu büyük kütleli yeni yıldızlar da gün gelecek yeni süpernova oluşumlarına yol açacaktır
Başka bir deyişle, çevreleri üzerindeki bütün yıkıcı etkilerine rağmen, süpernovalar ve gökadalar arası çarpışmalar, yeni yıldız oluşumlarının yani bir bakıma evrenin sürekliliğinin baş kaynağıdır Ne var ki, bunu söyledikten sonra, bundan trilyonlarca yıl sonra gerçekleşecek hazin bir tabloya da işaret etmemiz gerekir:
Bir zaman gelecek, tüm yıldızlar yakıtlarını tüketerek ölmeye başlayacaklardır Bunlar kendi içlerine çökerek kara delikler oluşturacak, izleyen 10 üstü 122 yıl boyunca kara deliklerden çevreye radyasyon (Hawking Işıması) yayılacak Daha sonra evren dev kara deliklerin buharlaşmasına sahne olacak Kuantum kuramına göre, herşeyin sonunda, evrendeki en kararlı madde olan demir atomları küçük kara delikler oluşturacak ve bunlar da Hawking ışımasıyla buharlaşacak Evrenin tek bir hakimi kalacak: KARANLIK
Herneyse
Evren ilk oluşumunda, çok büyük oranda hidrojen ve az miktarda helyumdan oluşuyordu Daha ağır elementler, yıldız adını verdiğimiz dev nükleer fırınlarda; en ağırları ise büyük kütleli yıldızların süpernova olarak patlamasıyla oluştu Bir yıldızın içindeki sıcaklık ve basınç, demirden ağır elementlerin oluşumuna yetecek enerjiyi sağlayamaz Bu elementler, ancak, çok yüksek enerjinin ortaya çıktığı süpernova patlamalarında oluşabilir
Kısacası, naçiz bedenlerimizi oluşturan ağır elementler, örneğin kalsiyum ve karbon, evrenin biryerlerindeki uzak süpernova patlamalarının ürünü Bizler gerçek anlamda yıldızların çocuklarıyız
BULUTSULAR
NEBULA'LAR
Bulutsu adı verilen dev oluşumlar, yıldızlararası toz ve gaz bulutlarıdır Bunlardan görülebilir olanları, bu özelliği yakınlarında bulunan yıldızlardan ışık yansıması ile kazanırlar
Yıldızlararası maddenin yoğun olduğu bölgeler, gökyüzünde daha karanlık görünür, çünkü bunlar yıldızların yaydığı görsel olsun olmasın hertürlü ışımayı daha büyük ölçekte soğurmaktadır Nitekim, gözlerimizi Samanyolumuza çevirdiğimizde gördüğümüz (daha doğrusu, göremediğimiz) karanlık bölgeler, yıldızlararası maddenin en yoğun olarak bulunduğu yerlerdir
Yoğun karanlık bulutsular, yakınlarında parlayan bir yıldız onları ısıtmadıkça çok soğukturlar Soğuk ve yoğun bulutsular, yıldız oluşumu için ideal ortamlardır Nitekim, bulutsular yıldız fabrikalarıolarak bilinir Yıldızlar için birer doğumhanede diyebiliriz Gazların önemli bir özelliği ısındıkça basınçlarının artmasıdır O nedenle soğuk bir gazı sıkıştırmak daha kolaydır Yıldızların oluşabilmesi için önkoşul, bulutsudaki parçacıklar arası çekimin gazın basıncının üstesinden gelmesidir
Yıldızlararası soğuk gazların büyük bölümü dev molekül bulutlarıadı verilen bulutsularda yer alır Bu dev oluşumların nasıl ortaya çıktığı pek iyi bilinmiyor Ancak, süpernovalar, kütleçekimi ve basınç gibi bir dizi etmenin ortak ürünleri olduğu düşünülüyor
KARANLIK MADDE
Gökbilimciler açısından gündemin en gizemli konusu karanlık maddeadı verilmiş olan fenomen olsa gerek Önceleri ona kayıp maddeadı veriliyordu Çünkü, karanlık madde doğrudan görülemez: Işığı ne soğurur, ne yansıtır, nede yayar Kısacası, elektromanyetik tayfın hiçbir bölgesinde gözlemlenmesi sözkonusu değildir
Karanlık maddenin varlığını, yalnızca ve yalnızca, gözlemleyebildiğimiz diğer gökcisimleri üzerindeki etkileri dolayısıyla çıkarsıyoruz
Yıldızların gökadalar içinde sergiledikleri, başka şekilde açıklanamayan hareketler, kara maddevarsayımı ile açıklanmağa çalışılıyor Yapılan çalışmalarda, yıldızların gökada içindeki davranışlarını önceden kestirmek için bilgisayarda üretilen modeller önplana çıkıyor Ayrıca, veri toplamada uydulardan da büyük yarar sağlanmıştır
1997 yılında, Hubble Uzay Teleskobu ile elde edilen bir görüntü, uzak bir gökada kümesinden bize ulaşan ışığın, önplanda yer alan bir başka gökada kümesi tarafından eğildiğinigöstermiştir Eğilmenin derecesini inceleyen gökbilimciler, aradaki bu ikinci gökada kümesinin toplam kütlesinin, içindeki görülebilir madde kütlesinin 250 katı dolayında olduğu yani, kat kat çok daha fazla olduğu kanısına varmışlardır Başka bir deyişle, aradaki büyük fark, gökada kümesi içinde yer aldığı düşünülen karanlık maddekütlesine bağlanmıştır
Halen, karanlık maddenin tam olarak ne olabileceği konusunda çok çeşitli görüşler vardır Kimilerine göre, örneğin soğuk gazlar, karanlık gökadalar, yada MACHOadı verilen (kara delikler ve kahverengi cüce yıldızlar da içeren) devasa sıkışmış haleli yapılar gibi bildik fenomenlere dayanılarak bir açıklama getirilebilir
Diğer bir grup bilim adamı ise, karanlık maddenin, evrenin başlangıç dönemlerinde oluşmuş, bize garip gelen niteliklere sahip partiküllerden oluştuğu kanısında Bu partiküller arasında, aksiyon'lar, WIMPadı verilen zayıf etkileşimli dev partiküller veya nötrino'lar yer alıyor olabilir
Karanlık maddenin niteliğinin anlaşılması niçin bu derece büyük önem taşıyor?
Çünkü böyle bir bilgi, bizlere evrenin boyutları, biçimi ve geleceği hakkında önemli ipuçları verecektir Evrende mevcut karanlık madde miktarı, evrenin açık uçlu olup olmadığı (yani, genişlemeğe devam edip etmediği); yoksa kapalı bir sistem mi olduğu (yani, bir noktaya kadar genişledikten sonra kendi içine mi çöküşmeğe başladığı); yoksa genişleyerek bir denge noktasını bulduğunda artık hareketine son mu verdiği gibi konulardaki tartışmaların çözülmesine yardım edecektir
Karanlık maddenin niteliğinin açıklığa kavuşması, ayrıca, gökadalar ve gökada kümelerinin oluşumu ve evrimini daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır Şöyle ki, ilk bakışta, bir gökadanın kendi çevresinde dönerken parçalanarak bütünlüğünü yitirmesi gerekir gibi görünürken, bunun gerçekleşmiyor olması, tabiatıyla, onu birarada tutan birşeyin varlığı nedeniyledir Sözkonusu birşeyise, bildiğimiz çekim(gravitasyon) gücüdür Ne var ki, burada sözkonusu olan çekim gücü inanılmaz boyutlarda olmak zorundadır ve evrendeki görülebilir madde tarafından tekbaşına üretilmesi sözkonusu olamaz
bence herkesin anlayabileceği çok açık bir anlatım olmuş paylaşmak istedim
GALAKSİLER
Işık yılıdediğimiz astronomi birimi, ışığın bir dünya yılı süresi içinde katettiği mesafedir Bu da, bizim naçiz metrik sistemimizle 95 trilyon kilometre demektir Gökadaların kendi çapları kabaca yüz bin ışık yılından başlayıp bunun beş altı katına kadar uzanabilir Gökadalar arası uzaklıklara gelince: En yakın komşumuz olan M31 Andromeda gökadası bizden yalnızca29 milyoncuk ışıkyılı uzaklıkta yani bize çok yakındır!!
Bunlar, çevresini onbinlerce yıldır iki mızrak atımı tee şu tepeciğin ardıgibi kavramlarla algılamış ilkel dünyalı yaratığın kolay kolay akıl erdirebileceği büyüklükler değildir
Evrenin her yöresine dağılmış durumda irili ufaklı bütün gökadalar, çekim gücüyle kümeleşmiş yıldızlar, daha küçük diğer gök cisimleri, dev gaz bulutları, yıldızlar arası toz ve gazlardan oluşmuş dev kitlelerdir İçerdikleri yıldız sayısı, yüzbinlerle ölçülebilecek kadar mütevazi; yada milyarlarla ifade edilecek, aklın alamayacağı kadar çok da olabilir Kendi aralarında üstkümeyada süperkümediyebileceğimiz şekilde gruplaşmalar da sözkonusudur
Gökbilimciler gökadaları biçim ve görünümlerine göre sınıflıyorlar Düzensiz biçim gösteren gökadalar genelde genç yıldızlar, toz ve gazlardan oluşurken; sarmal biçimli gökadaların ağırlıklı olarak ortayaşlı yıldızlar ile gaz ve toz bulutlarından oluştuğu görülür Bu tür gökadalar disk şeklinde olup, dönerken uçlarından dışarı doğru birer kol vermek eğilimindedir
Bir sonraki sınıf ise elips biçimindeki gökadaları içine alır Bunlar başlıca yaşlı yıldızlardan oluşurken, gaz ve toz miktarı da belirgin derecede azdır Çok değişik şekiller alabilirler Yuvarlak, yassı, yada uzamış silindirik yapıda olabilirler
Bizim gökadamıza, biliyorsunuz, Samanyoluadını veriyoruz Bir önceki sayfada bu sözcüğün kökeni üzerinde durmuştuk
Evreni oluşturan milyarlarca gökadadan biri olan Samanyolu gökadamız, en son kestirimlere göre 200400 milyar yıldız ve tabii binlerle ifade edilen sayılarda bulutsuya (nebula) evsahipliği yapıyor Tipik bir sarmal gökada örneği olan Samanyolu gökadasının, merkezde bir çekirdek bölgesi ve onu çevreleyen spiral kolları olduğu biliniyor
12 milyar yılı aşan yaşına karşın oluşumunu halâ sürdürüyor 12 milyar yıl Tıpkı mesafe kavramlarında olduğu gibi, onbinlerce yıldır zamanı birkaç kuşaklık insan ömrü ile tanımlamaya alışmış Dünyalı ilkel yaratık için yine kavranması çok zor bir zaman dilimi
Doppler etkisi karşılaştırmaları ile, bütün gökadaların evrende birbirlerinden hızla uzaklaşmakta oldukları sonucuna varılmıştır Bu saptama, tabiatıyla, evrenin başlangıcına ilişkin Büyük Patlamakuramını destekler niteliktedir
KARA DELİKLER
Kimi bilim adamları hemen yanıbaşımızda, yani kendi Samanyolu gökadamızın içinde bile bir Kara Delik var olduğu kanısındalar Korkutucu bir düşünce
Kara Delikler nasıl oluşuyor? Dev bir yıldız, kendi çekim gücü etkisiyle kendi merkezine çöküşerek inanılmaz yoğunlukta bir gökcismine dönüşür Artık öyle karşı durulmaz bir çekim gücüne sahiptir ki, yakınına gelen hertürlü maddeyi kendine çeker; hatta ışığı bile hapseder Nitekim, kara delikleri göremez; varlıklarını ancak çevreleri üzerindeki etkileri ile saptarız
Günümüzdeki gözde kuram, kara deliklerin yakıtının, buraya çekilen yıldızlar, gaz bulutları ve yıldızlararası toz olduğu şeklinde Kara deliğin içine emilen gaz, bir hortuma yakalanan hertürlü maddenin tipik davranışı içindedir Yani, dönerek içeri çekilirken, giderek hız kazanır
İşte, Hubble Uzay Teleskobu, spektroskopi ölçümleri yaparak, gazların kara delik ağzındaki dönüş hızını ölçebilmiştir Bu hız, kara delikten kara deliğe farklılık gösterdiği için, artık herbirisinin karakteristik imzası sayılmaktadır
Bu hız ölçüldüğünde, o kara deliğin kütlesini hesaplama olanağı doğmaktadır Örneğin, Başak (Virgo) Burcunda, bize 50 ışıkyılı uzaklıktaki M87 gökadasının merkezinde yeralan kara deliğin kütlesi, güneşimizin 3 milyar katı olarak hesaplanmıştır!!
Kara deliklerin incelenmesinde özellikle Xışınları ile yapılan gözlemler daha verimli olmaktadır Çünkü Xışınları, gaz ve toz maddeleri içinde görsel ışığa kıyasla çok daha kolay hareket eder Yine Hubble Teleskobu aracılığı ile gerçekleştirilen Xışın gözlemleri, evrende gerçekleşen dev gök olaylarının pekçoğunun kara deliklerin varlığına bağlanabileceği düşüncesini doğurmuştur
SÜPERNOVALAR
Büyük bir patlama ile kütlesinin büyük bölümünü yitiren dev parlak yıldızlara süpernovaadı verilmiştir Bir süpernova patlamasının ilk on saniyesi içinde, bizim güneşimizin 10 milyar yılda ürettiğine eşit miktarda enerji ortaya çıkar Yine bu on saniye boyunca, olayın içinde gerçekleştiği gökadanın ürettiği toplam enerjiden bile yüksek bir enerji miktarıdır bu
Süpernovalar, yıldız oluşumunu, özellikle de yarattığı yüksek basınçla büyük kütleli yıldızların oluşumunu tetikleyen mekanizmalardan en önemlisidir Bu büyük kütleli yeni yıldızlar da gün gelecek yeni süpernova oluşumlarına yol açacaktır
Başka bir deyişle, çevreleri üzerindeki bütün yıkıcı etkilerine rağmen, süpernovalar ve gökadalar arası çarpışmalar, yeni yıldız oluşumlarının yani bir bakıma evrenin sürekliliğinin baş kaynağıdır Ne var ki, bunu söyledikten sonra, bundan trilyonlarca yıl sonra gerçekleşecek hazin bir tabloya da işaret etmemiz gerekir:
Bir zaman gelecek, tüm yıldızlar yakıtlarını tüketerek ölmeye başlayacaklardır Bunlar kendi içlerine çökerek kara delikler oluşturacak, izleyen 10 üstü 122 yıl boyunca kara deliklerden çevreye radyasyon (Hawking Işıması) yayılacak Daha sonra evren dev kara deliklerin buharlaşmasına sahne olacak Kuantum kuramına göre, herşeyin sonunda, evrendeki en kararlı madde olan demir atomları küçük kara delikler oluşturacak ve bunlar da Hawking ışımasıyla buharlaşacak Evrenin tek bir hakimi kalacak: KARANLIK
Herneyse
Evren ilk oluşumunda, çok büyük oranda hidrojen ve az miktarda helyumdan oluşuyordu Daha ağır elementler, yıldız adını verdiğimiz dev nükleer fırınlarda; en ağırları ise büyük kütleli yıldızların süpernova olarak patlamasıyla oluştu Bir yıldızın içindeki sıcaklık ve basınç, demirden ağır elementlerin oluşumuna yetecek enerjiyi sağlayamaz Bu elementler, ancak, çok yüksek enerjinin ortaya çıktığı süpernova patlamalarında oluşabilir
Kısacası, naçiz bedenlerimizi oluşturan ağır elementler, örneğin kalsiyum ve karbon, evrenin biryerlerindeki uzak süpernova patlamalarının ürünü Bizler gerçek anlamda yıldızların çocuklarıyız
BULUTSULAR
NEBULA'LAR
Bulutsu adı verilen dev oluşumlar, yıldızlararası toz ve gaz bulutlarıdır Bunlardan görülebilir olanları, bu özelliği yakınlarında bulunan yıldızlardan ışık yansıması ile kazanırlar
Yıldızlararası maddenin yoğun olduğu bölgeler, gökyüzünde daha karanlık görünür, çünkü bunlar yıldızların yaydığı görsel olsun olmasın hertürlü ışımayı daha büyük ölçekte soğurmaktadır Nitekim, gözlerimizi Samanyolumuza çevirdiğimizde gördüğümüz (daha doğrusu, göremediğimiz) karanlık bölgeler, yıldızlararası maddenin en yoğun olarak bulunduğu yerlerdir
Yoğun karanlık bulutsular, yakınlarında parlayan bir yıldız onları ısıtmadıkça çok soğukturlar Soğuk ve yoğun bulutsular, yıldız oluşumu için ideal ortamlardır Nitekim, bulutsular yıldız fabrikalarıolarak bilinir Yıldızlar için birer doğumhanede diyebiliriz Gazların önemli bir özelliği ısındıkça basınçlarının artmasıdır O nedenle soğuk bir gazı sıkıştırmak daha kolaydır Yıldızların oluşabilmesi için önkoşul, bulutsudaki parçacıklar arası çekimin gazın basıncının üstesinden gelmesidir
Yıldızlararası soğuk gazların büyük bölümü dev molekül bulutlarıadı verilen bulutsularda yer alır Bu dev oluşumların nasıl ortaya çıktığı pek iyi bilinmiyor Ancak, süpernovalar, kütleçekimi ve basınç gibi bir dizi etmenin ortak ürünleri olduğu düşünülüyor
KARANLIK MADDE
Gökbilimciler açısından gündemin en gizemli konusu karanlık maddeadı verilmiş olan fenomen olsa gerek Önceleri ona kayıp maddeadı veriliyordu Çünkü, karanlık madde doğrudan görülemez: Işığı ne soğurur, ne yansıtır, nede yayar Kısacası, elektromanyetik tayfın hiçbir bölgesinde gözlemlenmesi sözkonusu değildir
Karanlık maddenin varlığını, yalnızca ve yalnızca, gözlemleyebildiğimiz diğer gökcisimleri üzerindeki etkileri dolayısıyla çıkarsıyoruz
Yıldızların gökadalar içinde sergiledikleri, başka şekilde açıklanamayan hareketler, kara maddevarsayımı ile açıklanmağa çalışılıyor Yapılan çalışmalarda, yıldızların gökada içindeki davranışlarını önceden kestirmek için bilgisayarda üretilen modeller önplana çıkıyor Ayrıca, veri toplamada uydulardan da büyük yarar sağlanmıştır
1997 yılında, Hubble Uzay Teleskobu ile elde edilen bir görüntü, uzak bir gökada kümesinden bize ulaşan ışığın, önplanda yer alan bir başka gökada kümesi tarafından eğildiğinigöstermiştir Eğilmenin derecesini inceleyen gökbilimciler, aradaki bu ikinci gökada kümesinin toplam kütlesinin, içindeki görülebilir madde kütlesinin 250 katı dolayında olduğu yani, kat kat çok daha fazla olduğu kanısına varmışlardır Başka bir deyişle, aradaki büyük fark, gökada kümesi içinde yer aldığı düşünülen karanlık maddekütlesine bağlanmıştır
Halen, karanlık maddenin tam olarak ne olabileceği konusunda çok çeşitli görüşler vardır Kimilerine göre, örneğin soğuk gazlar, karanlık gökadalar, yada MACHOadı verilen (kara delikler ve kahverengi cüce yıldızlar da içeren) devasa sıkışmış haleli yapılar gibi bildik fenomenlere dayanılarak bir açıklama getirilebilir
Diğer bir grup bilim adamı ise, karanlık maddenin, evrenin başlangıç dönemlerinde oluşmuş, bize garip gelen niteliklere sahip partiküllerden oluştuğu kanısında Bu partiküller arasında, aksiyon'lar, WIMPadı verilen zayıf etkileşimli dev partiküller veya nötrino'lar yer alıyor olabilir
Karanlık maddenin niteliğinin anlaşılması niçin bu derece büyük önem taşıyor?
Çünkü böyle bir bilgi, bizlere evrenin boyutları, biçimi ve geleceği hakkında önemli ipuçları verecektir Evrende mevcut karanlık madde miktarı, evrenin açık uçlu olup olmadığı (yani, genişlemeğe devam edip etmediği); yoksa kapalı bir sistem mi olduğu (yani, bir noktaya kadar genişledikten sonra kendi içine mi çöküşmeğe başladığı); yoksa genişleyerek bir denge noktasını bulduğunda artık hareketine son mu verdiği gibi konulardaki tartışmaların çözülmesine yardım edecektir
Karanlık maddenin niteliğinin açıklığa kavuşması, ayrıca, gökadalar ve gökada kümelerinin oluşumu ve evrimini daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır Şöyle ki, ilk bakışta, bir gökadanın kendi çevresinde dönerken parçalanarak bütünlüğünü yitirmesi gerekir gibi görünürken, bunun gerçekleşmiyor olması, tabiatıyla, onu birarada tutan birşeyin varlığı nedeniyledir Sözkonusu birşeyise, bildiğimiz çekim(gravitasyon) gücüdür Ne var ki, burada sözkonusu olan çekim gücü inanılmaz boyutlarda olmak zorundadır ve evrendeki görülebilir madde tarafından tekbaşına üretilmesi sözkonusu olamaz
bence herkesin anlayabileceği çok açık bir anlatım olmuş paylaşmak istedim