Savaş uçakları büyüyen teknoloji ile önceden hayal edemediğimiz ve aklımıza bile gelmeyen bir çok şeyi bundan böyle yapabilmekte ve bununla beraber eski modelleri hurdaya çevirmektedir
Uçak kelimesi konuda geçince birincil akla gelen bir pisttir, bir hava alanıdır veya en azında uçağın düz hız kazanabileceği bir tedarik düzgün sert bir yüzeydir Bunun haricinde uçaklar kalkamaz ve inemezler Herhangi bir nedenle pisti zara görmüş bir hava alını orada yer alan bütün uçakları mermisiz bir silah gibi değersiz kılar
Peki ya hava alanına gereklilik duymadan, istenilen araziye, gemiye, alçaktaki çatılara bile düşey bir şekilde inebilen, kalkabilen uçaklar olsaydı? Evet artık bunlar günümüzde var Aslında ABD donanma gemilerinde bazı uçaklara bu sistemi daha önce yerleştirmişti ve gemiden dikey iniş ve kalkış yapabiliyordu Kalkıştı sık olarak kullanılan bu sistem pilotaj hataları olabilme risklerine karşılık ve harcadığı, ihtiyaç duyduğu enerji sebepleri ile inişlerde kullanılmıyordu Uçağı kaldırmaya yerden fan vasıtası ile kontrollü hava basıncı ile kaldıran bu sistemler çok hızlı ısındığı için uçağın radarlar kadar çok kolay av olabileceği ihtimali yüzünden 4 fanlı dikey uçuş yapabilen bu uçaklar öyle tutulmamıştır
Yeni geliştirilen f35 lightning savaş uçağı bu sistemi baştan hayata geçirmesi ile ün kazanmış ve dikkatleri üstüne çekmeyi başarmıştı Projede 4 fan yerine uçakta yer alan başlıca lülenin katlanarak yataydan dikey konuma geçerek, yalnızca ekstra bir fan ile benzer dikey iniş kalkış özelliğini yapabilmektedir Bu sistemdeki fan uçağın bütün ortasında kalarak ısının dışarı asıl lüleden tek parça halinde çıkması sağlanmış, lakin çok küçük radar ve yazılım hataları ile hala envanterler deki yerini alamamıştır
Uçaklarda bir hava emiş sistemi ardındaki bu havayı jet yakıtı ile basınçlı hale getiren kanallar ve bu havayı kontrollü bir şekilde lüleler den çıkışını sağlayan motor bulunmaktadır Uçak itiş gücünü %40 ’ı başlıca lüleden, %48 ’i fan ’dan ve %12 ’sini kanatların egzoslarından sağlamaktadır Düşey iniş kalkışta emilen bu hava gizli egzoslardan yere üfürerek ayrıntılarıyla hava vasıtası ile uçağı yerden maksimum 15 metre dek yükseltebilmektedir Tıpkı helikopterler gibi yüzeye hava basıncı oluşturur Fanda oysa pervane çapı az olduğu için helikopterlerde ki gibi kuyruk denge sistemine gereklilik duymamaktadır Kokpit peşinde bir fan, asıl motorun yardımı ile arkadaki kısım ve besbelli oluşturulan ve kanatların arasından meydana çıkan denge itme ile piste gereksinim duyulmadan kalkışı tamamlamaktadır
Bu uçaklar ayrıca bu sistemleri tamamen istediği gibi bölgeye alçalıp kara kuvvetlerine yardım verip kısa sürede her yerde kalkıp ayrılabilmektedir Saldırıdan kaçış manevraları esnasında bu sistemler kullanılıp gelen saldırının da fiyasko ile sonuçlanması sağlanılabileceği düşünülmektedir
Bu uçak JP5 ya da JP8 yakıtı kullanmaktadır Motor gücü ise 178 kN itki üretebilen PW F135 turbofan sistemi ile çalışmaktadır
ABD tüm oluşan aksiliklere ve maliyet artışına aldırmadan ortakları arasında Türkiye ’ninde bulunduğu 9 ortaklı bu projeyi hayata geçirmekte istikrarlı olduğu görünmektedir
Uçak kelimesi konuda geçince birincil akla gelen bir pisttir, bir hava alanıdır veya en azında uçağın düz hız kazanabileceği bir tedarik düzgün sert bir yüzeydir Bunun haricinde uçaklar kalkamaz ve inemezler Herhangi bir nedenle pisti zara görmüş bir hava alını orada yer alan bütün uçakları mermisiz bir silah gibi değersiz kılar
Peki ya hava alanına gereklilik duymadan, istenilen araziye, gemiye, alçaktaki çatılara bile düşey bir şekilde inebilen, kalkabilen uçaklar olsaydı? Evet artık bunlar günümüzde var Aslında ABD donanma gemilerinde bazı uçaklara bu sistemi daha önce yerleştirmişti ve gemiden dikey iniş ve kalkış yapabiliyordu Kalkıştı sık olarak kullanılan bu sistem pilotaj hataları olabilme risklerine karşılık ve harcadığı, ihtiyaç duyduğu enerji sebepleri ile inişlerde kullanılmıyordu Uçağı kaldırmaya yerden fan vasıtası ile kontrollü hava basıncı ile kaldıran bu sistemler çok hızlı ısındığı için uçağın radarlar kadar çok kolay av olabileceği ihtimali yüzünden 4 fanlı dikey uçuş yapabilen bu uçaklar öyle tutulmamıştır
Yeni geliştirilen f35 lightning savaş uçağı bu sistemi baştan hayata geçirmesi ile ün kazanmış ve dikkatleri üstüne çekmeyi başarmıştı Projede 4 fan yerine uçakta yer alan başlıca lülenin katlanarak yataydan dikey konuma geçerek, yalnızca ekstra bir fan ile benzer dikey iniş kalkış özelliğini yapabilmektedir Bu sistemdeki fan uçağın bütün ortasında kalarak ısının dışarı asıl lüleden tek parça halinde çıkması sağlanmış, lakin çok küçük radar ve yazılım hataları ile hala envanterler deki yerini alamamıştır
Uçaklarda bir hava emiş sistemi ardındaki bu havayı jet yakıtı ile basınçlı hale getiren kanallar ve bu havayı kontrollü bir şekilde lüleler den çıkışını sağlayan motor bulunmaktadır Uçak itiş gücünü %40 ’ı başlıca lüleden, %48 ’i fan ’dan ve %12 ’sini kanatların egzoslarından sağlamaktadır Düşey iniş kalkışta emilen bu hava gizli egzoslardan yere üfürerek ayrıntılarıyla hava vasıtası ile uçağı yerden maksimum 15 metre dek yükseltebilmektedir Tıpkı helikopterler gibi yüzeye hava basıncı oluşturur Fanda oysa pervane çapı az olduğu için helikopterlerde ki gibi kuyruk denge sistemine gereklilik duymamaktadır Kokpit peşinde bir fan, asıl motorun yardımı ile arkadaki kısım ve besbelli oluşturulan ve kanatların arasından meydana çıkan denge itme ile piste gereksinim duyulmadan kalkışı tamamlamaktadır
Bu uçaklar ayrıca bu sistemleri tamamen istediği gibi bölgeye alçalıp kara kuvvetlerine yardım verip kısa sürede her yerde kalkıp ayrılabilmektedir Saldırıdan kaçış manevraları esnasında bu sistemler kullanılıp gelen saldırının da fiyasko ile sonuçlanması sağlanılabileceği düşünülmektedir
Bu uçak JP5 ya da JP8 yakıtı kullanmaktadır Motor gücü ise 178 kN itki üretebilen PW F135 turbofan sistemi ile çalışmaktadır
ABD tüm oluşan aksiliklere ve maliyet artışına aldırmadan ortakları arasında Türkiye ’ninde bulunduğu 9 ortaklı bu projeyi hayata geçirmekte istikrarlı olduğu görünmektedir