Fatma bacı kimdir kısaca
Dünyanın birincil bayan sivil toplum örgütü Kayseri ’de XIII Yüzyılın ilk yarısında Fatma Bacı kadar kurulan Bacıyanı Rum ’dur Yani Rum Bacıları örgütüdür O tarihlerde Anadolu, İslam dünyasında Rum diyarı olarak adlandırılmaktaydı Peki bu örgüt kim kadar ne amaçla kurulmuştu?
Bacıyanı Rum örgütlenmesini gerçekleştiren Fatma Bacı ünlü mutasavvıf Şeyh Evhadüddin Kirmani ’nin kızı ve bununla birlikte Ahilik Teşkilatının kurucusu Ahi Evran ’ın (Şeyh Nasırüddin Mahmut) eşidir Ailesinden nedeniyle iyi bir eğitime sahip olduğu ortaya çıkmaktadır Erkek esnaflar arasında büyük bir esnaf örgütlenmesi yaratıcı Ahi Evran benzer örgütlenmeyi eşi vasıtasıyla kadınlar aralarında da yapmak istemiş olabilir veya Fatma Bacı eşinden esinlenerek kadınların da idareli, kültürel ve askeri olarak toplum hayatında faal rol üstlenmelerini sağlamaya çalışmıştı
Bacıyanı Rum ’un eğitim sistemine bakıldığında;
v Ilk Olarak üyelere yamak, çırak, kalfa ve ressam sıralaması doğrultusunda sıkı bir mesleki uygulamalı eğitim veriliyordu
v Mesleki eğitimin yanında zaviyelerde dini, ahlaki ve güncel hayatla ilgili bilgilerde verilmekteydi
v Binicilik, atıcılık gibi eğitimlerde verilerek askeri yetenekte kazandırılırdı Nitekim Kayseri ’nin savunması esnasında Moğollara karşı mücadelede yer almışlardır
Ahiyanı Rum ’un sloganı ‘ ’Eline, diline, beline sahip ol ’ ’ iken, Bacıyanı Rum örgütünün sloganı ise ‘ ’İşine, aşına, eşine sahip ol ’ ’ dur
Bacıyanı Rum üyeleri, Ahi Evran ’ın Kayseri ’de kurduğu sanayi sitesi içerisinde Debbağlar (dericiler) Çarşısının yanına Külahduzlar (örgücüdokumacı) çarşısında mesleklerini icra ederek hesaplı hayatın içinde yer almışlardır Burada dokunan kumaşlar ve halılar ile ülke ihtiyacı karşılandığı gibi hem yurt dışına da ihracat yapılırdı
Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı Alaaddin Keykubat ’ın ölümü Anadolu için güzel günlerin sonu, fena günlerin ise başlangıcı oldu Moğolar karşısında 1243 yılında alınan Kösedağ yenilgisi sonrası Anadolu işgal ile karşı karşıya kaldı Moğollar kadar kuşatılan Kayseri ahiler ve Bacıyanı Rum mensuplarının yardımı ile uzun vakit işgale direndi İhanet sonucu şehri ele geçiren Moğollar öncelikle ahiler almak üzere halkı kılıçtan geçirdiler Bir çok erkek ve kadın ise bunların aralarında Fatma Bacı ’da vardı esir edildi ve İran ’a götürüldü Fatma Bacı ’nın esareti ile bu örgüt dağıldı
Fatma Bacı 1260 ’lı yıllarda fakat bağımsızlık kalarak Anadolu ’ya dönebildi Fakat eşi Ahi Evran bir Türkmen ayaklanması esnasında emir Nurettin Caca Bey kadar katlettirildi Yaşamını geri kalanını Sulucakarahöyük (bugün ancak Hacıbektaş ilçesi) çevresinde tamamlamış (vefatı tahminen 1875) ve yaşadığı süreçte herkesten hürmet görmüştür Fatma Bacı isminin yanına Kadıncık Asıl, Bayan Asıl gibi isimlerle de anılmıştır
Bacıyanı Rum İslami dönemde kadınların geri plana itildiğini bahis edenler çevreler göre görmezden gelinmiş, batılı araştırmacılar tarafından ise tarihi kaynakların imlâ hatası olduğu bahis edilmiştir Mesela Alman araştırmacı Franz Taeschener almak üzere bu ismin Haciyanı Rum yani Rum Hacıları olabileceği gibi iddialarda bulunmuşlardır
Bacıyanı Rum ’un üstlendiği ve gerçekleştirdiği toplumsal işlevi acaba günümüzün modern dünyasının hangi örgütü yerine getirebiliyor?
*
Dünyanın birincil bayan sivil toplum örgütü Kayseri ’de XIII Yüzyılın ilk yarısında Fatma Bacı kadar kurulan Bacıyanı Rum ’dur Yani Rum Bacıları örgütüdür O tarihlerde Anadolu, İslam dünyasında Rum diyarı olarak adlandırılmaktaydı Peki bu örgüt kim kadar ne amaçla kurulmuştu?
Bacıyanı Rum örgütlenmesini gerçekleştiren Fatma Bacı ünlü mutasavvıf Şeyh Evhadüddin Kirmani ’nin kızı ve bununla birlikte Ahilik Teşkilatının kurucusu Ahi Evran ’ın (Şeyh Nasırüddin Mahmut) eşidir Ailesinden nedeniyle iyi bir eğitime sahip olduğu ortaya çıkmaktadır Erkek esnaflar arasında büyük bir esnaf örgütlenmesi yaratıcı Ahi Evran benzer örgütlenmeyi eşi vasıtasıyla kadınlar aralarında da yapmak istemiş olabilir veya Fatma Bacı eşinden esinlenerek kadınların da idareli, kültürel ve askeri olarak toplum hayatında faal rol üstlenmelerini sağlamaya çalışmıştı
Bacıyanı Rum ’un eğitim sistemine bakıldığında;
v Ilk Olarak üyelere yamak, çırak, kalfa ve ressam sıralaması doğrultusunda sıkı bir mesleki uygulamalı eğitim veriliyordu
v Mesleki eğitimin yanında zaviyelerde dini, ahlaki ve güncel hayatla ilgili bilgilerde verilmekteydi
v Binicilik, atıcılık gibi eğitimlerde verilerek askeri yetenekte kazandırılırdı Nitekim Kayseri ’nin savunması esnasında Moğollara karşı mücadelede yer almışlardır
Ahiyanı Rum ’un sloganı ‘ ’Eline, diline, beline sahip ol ’ ’ iken, Bacıyanı Rum örgütünün sloganı ise ‘ ’İşine, aşına, eşine sahip ol ’ ’ dur
Bacıyanı Rum üyeleri, Ahi Evran ’ın Kayseri ’de kurduğu sanayi sitesi içerisinde Debbağlar (dericiler) Çarşısının yanına Külahduzlar (örgücüdokumacı) çarşısında mesleklerini icra ederek hesaplı hayatın içinde yer almışlardır Burada dokunan kumaşlar ve halılar ile ülke ihtiyacı karşılandığı gibi hem yurt dışına da ihracat yapılırdı
Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı Alaaddin Keykubat ’ın ölümü Anadolu için güzel günlerin sonu, fena günlerin ise başlangıcı oldu Moğolar karşısında 1243 yılında alınan Kösedağ yenilgisi sonrası Anadolu işgal ile karşı karşıya kaldı Moğollar kadar kuşatılan Kayseri ahiler ve Bacıyanı Rum mensuplarının yardımı ile uzun vakit işgale direndi İhanet sonucu şehri ele geçiren Moğollar öncelikle ahiler almak üzere halkı kılıçtan geçirdiler Bir çok erkek ve kadın ise bunların aralarında Fatma Bacı ’da vardı esir edildi ve İran ’a götürüldü Fatma Bacı ’nın esareti ile bu örgüt dağıldı
Fatma Bacı 1260 ’lı yıllarda fakat bağımsızlık kalarak Anadolu ’ya dönebildi Fakat eşi Ahi Evran bir Türkmen ayaklanması esnasında emir Nurettin Caca Bey kadar katlettirildi Yaşamını geri kalanını Sulucakarahöyük (bugün ancak Hacıbektaş ilçesi) çevresinde tamamlamış (vefatı tahminen 1875) ve yaşadığı süreçte herkesten hürmet görmüştür Fatma Bacı isminin yanına Kadıncık Asıl, Bayan Asıl gibi isimlerle de anılmıştır
Bacıyanı Rum İslami dönemde kadınların geri plana itildiğini bahis edenler çevreler göre görmezden gelinmiş, batılı araştırmacılar tarafından ise tarihi kaynakların imlâ hatası olduğu bahis edilmiştir Mesela Alman araştırmacı Franz Taeschener almak üzere bu ismin Haciyanı Rum yani Rum Hacıları olabileceği gibi iddialarda bulunmuşlardır
Bacıyanı Rum ’un üstlendiği ve gerçekleştirdiği toplumsal işlevi acaba günümüzün modern dünyasının hangi örgütü yerine getirebiliyor?
*