Fecri Ati Edebiyatı Topluluğu Ozellikleri

FECRİ ATİ EDEBİYATI

Fecri Ati topluluğu, sanat ve edebiyattaki seviyesizliğe tepki duyan sanatcıların ortak hareketinden doğmuştur

Basının siyasi hayatla cok fazla icli dışlı olmasından usanan genc yazarlar, Hilal gazetesinin matbaasında toplanarak idealleri doğrultusunda bir grup oluştururlar Once fikirlerini ifade edecek bir isim ararlar Ahmed Haşim, Sinayı Emel'i teklif eder¬se de Faik Ali'nin ileri surduğu Fecri Ati ismi kabul edilir Boylece topluluk 1909 yılı başlarında fiilen kuru¬lur Başkanlığa en yaşlı uye sıfatıyla o zaman otuz dort yaşında olan Faik Ali getirilir
Fecri Ati ’nin varlığını hissettiren en onemli hadise kuruluşundan bir yıl kadar son¬ra yayımlanan bildiri olur Serveti FunUn'da (24 Şubat 1910) ve aynı tarih¬li Tanin gazetesinde Fecri Ati Encumeni Edebisi Beyannamesibaşlığı ile cıkan uzunca yazıda topluluğun pren¬sipleri acıklanmıştır Topluluk, kendisi ile aynı adı taşıyan bir edebi dergi cıkarmaya karar vermişse de Serveti FunUn'un sayfalarını kendilerine acması uzerine bundan vazgecer

Edebiyatımızda ilk edebi bildiri olarak kabul edilen bu bildiride, topluluğun kuruluş amaclarını şoyle acıklanmıştır:

 Dilin, edebiyatın ve sosyal bilimlerin ilerlemesine hizmet etmek,
 Genc yetenekleri bir araya toplamak,
 Batıdan onemli edebi ve fikri eserleri tercume etmek,
 Konferanslar ve acık oturumlar ile kamuoyunu aydınlatmak,
 Fecri Ati Kutuphanesi adı altında bir yayın serisi kurmak

Bu bildirinin altında şu isimlerin imzaları vardır:
Ahmet Haşim, Ahmet Samim, Celal Sahir, Faik Ali, Emin Bulent, Ali Canip, Emin Lamı, Tah¬sin Nahit, Hamdullah Suphi, Refik Halit, Cemil Suleyman, İzzet Melih, Şahabettin Suleyman, Fazıl Ah¬met, Ali Suha, Mehmet Behcet, Mehmet Ruştu, Kopruluzade Fuat, Mufit Ratip, Yakup Kadri

Topluluk, kurulduktan sonra, Serveti FunUnculara karşı sistemli bir mucadeleye girişirler Serveti FunUncular da karşılık verirler Ancak Fecri Ati' yi yıkan, muhalifleri ile girmiş oldukları tartışmalar değildir Onların Serveti FunUnculardan daha fazla bireyci olmaları topluluğun dağılmasına neden olmuştur Her turlu siyasi baskıdan uzak oldukları halde sanatı toplum yararına kullanmayı ısrarla reddettiler Aralarında guclu bir sanat bağının bu¬lunmayışı da cozulmeyi hızlandırmıştır

Topluluğun dağılmasından sonra (1912) uyelerinin buyuk co¬ğunluğu Milli Edebiyat Akımı'na katılmıştır (YKadri, Refik Halit, MFuat Koprulu gibi)

Topluluğun Genel Ozellikleri

 Topluluğun uyeleri, edebiyatta yenilikler yapmak amacıyla bir araya gelen, edebiyatın toplum eğitimine katkısı olduğunu iddia ederek edebiyatın onemini anlatmaya calışan genc sanatcılardır
 Bu sanatcılar Sanat şahsi ve muhteremdirGoruşuyle hareket etmişler, ancak Serveti FunUn ’ un etkisinden de kurtulamamışlardır
 Şiirde, sembolizmin ve Parnasizmin etkisinde kalmış, Fransız sembolistlerini ornek almışlardır
 Serveti Fununcuları Batıyı yeterince tanıyamamakla suclamışlar, kendilerinin batıdan daha fazla faydalanacaklarını ifade etmişlerdir
 Roman ve hikayede, realizm ve naturalizmden, şiirde ise sembolizm ve parnasizmden etkilenmişlerdir
 Eserlerinde kullandıkları dil Arapca Farsca sozcuk ve tamlamalarla yuklu suslu ve ağır bir dildir

Fecri Ati ’de Turler

Şiir

 “Sanat şahsi ve muhteremdir “ goruşunu dile getirerek şiirle topluma faydalı olma¬nın doğru ve mumkun olmadığı, şiirin ancak duyguları dile getiren bir sanat vasıtası olduğunu savunurlar
 Fecri Ati şiirinin gerek olcu, gerek tema gerekse duyuş ve hayal bakımından Serveti FunUn şiirinden pek de farklı değildir
 Sanatcılar genellikle aşk ve ta¬biat konularını işlemişler, vezin olarak da aruzu tercih etmiştir
 Fecri Aticiler de Serveti FunUn şairleri gibi romantik ve melankolik duygular icerisindedirler
 Serveti FunUn şa¬irleri zamanın siyasi baskılarını butun şiddetiyle yaşarken, Fecri Ati mensuplarının bu tur bas¬kılara maruz kalmamıştır
 Bu iki sanat oluşumunun aralarındaki tek ayrım; Fransız sembolistlerini Fecri Ati ’nin daha yakından tanımaya calışması ve bunda da bir miktar başarıya ulaşmış olmalarıdır
 İlk kez Serveti FunUn şiirinde uygulanan serbest mustezat, Fecri Ati şiirinde daha da serbest hale getirilerek Fransız sembolizmindeki serbest nazma tamamıyla ben¬zetilmiştir
 Fecri Ati şiiri, dil olarak da Serveti FunUn'dan farklı bir anlayışa sahip değildir Arapca ve Farscadan şiir diline yeni kelimeler getirilmiş, konuşma dilinden uzaklaşılmıştır

Hikaye ve Roman

Roman ve hikaye alanındaki isimler Refik Halit, Yakup Kadri, Cemil Suley¬man ve İzzet Melih'tir Ozellikle son iki¬si topluluğun roman anlayışını daha iyi ak¬settiren eserler vermişlerdir Konu olarak Edebiyatı Cedide romanını taklit eden bu yazarların roman tekniği acısından Edebiyatı Cedide seviyesini de tutturamadığı gorulur

Yakup Kadri ve Refik Halit dışında, Fecri Ati ’ye bağlı kalan onemli yazarlar yoktur Bunlar da zamanla Milli Edebiyat akımının dil ve uslUp ozellik¬lerinden etkilenmiş ve bu akıma katılmışlardır

Tiyatro

Tiyatro alanında Mufid Ratib, Tahsin Nahid, Şehabeddin Suleyman, Refik Ha¬lit, İzzet Melih ve Ali Suha'nın calışma¬ları vardır Bu yazarların oyunları, ozellikle adına fanteziyedenilen kısa piyesleri, dergiler arasında kalmıştır

Tiyatro turune pek fazla ilgi gostermeyen Fecri Ati yazarlarının eserleri teknik olarak zayıf¬tır Ayrıca eserlerin dili, sahne dili olmaktan cok uzaktır Romanlarda oldu¬ğu gibi yine hissidir ve coğu, basit aşk te¬maları uzerine kurulmuştur

Ahmet Haşim (1884–1933)

 Modern Turk şiirinin en buyuk isimlerinden biri olan şair, 1884'te Bağdat'ta doğmuştur
 1908 yılına kadar olan denemelerinde Abdulhak Hamit, Muallim Naci, Fikret ve Cenab'ın etkisinde kalmıştır
 20 Mart 1909'da kurulmuş olan Fecri Ati Topluluğu'na katılmış, şiirlerini Musavver, Muhit, Resimli Kitap, Rubab ve Serveti FunUn gibi dergilerde yayımlamıştır
 Şiir hakkındaki goruşlerini 'Şiir Hakkında Bazı Mulahazalarbaşlığı altında acıklamıştır Haşim' e gore şiirde musiki ve ahenk onemlidir Gercek şiir, herkesin kendisine gore yorumlayabileceği şiirdir
 Haşim, sembolizmden faydalanmıştır; fakat batılı anlamda sem¬bolist bir şair değildir
 Musikiyi on plana cıkardığı icin, şekle onem vermemiştir Şiirlerini dortluklerle, serbest mustezat turuyle yazmış, son donemde serbest bicimler de denemiştir
 Şiirlerinde aşk ve tabiat temalarının yanı sıra cocukluk anıları, annesinin anılarına bağlılık ve gercek hayattan kacış gibi temalara da yer vermiştir
 Haşim, kendine ozgu mecazlarla kurulmuş bir dunya peşindedir Gunluk hayatın gurultusu yerine akşam, gun batımı, ay ışığı, durgun goller gibi unsurlara yer vermiştir
 1921 yılına kadar yazdığı şiirlerde Arapca ve Farsca kelimeler coğunluktadır Daha sonra Milli edebiyatın etkisiyle sade Turkceye yonelmiştir
 Sanat icin sanat ilkesine sıkı sıkıya bağlıdır Şiirlerinde sadece aruz veznini kullanmıştır
 Ona gore şiir duyulmak, nesir anlaşılmak icin yazılır
 Şiir dışında fıkra, gezi turunde de eserleri vardır Nesirleri acık, sade, nukteli ve konuşma havasındadır

Eserleri: Şiir: Piyale, Gol Saatleri
Nesir: Gurabahanei Laklakan, Bize Gore Frankfurt Seyahatnamesi








Bağımsız Sanatcılar
Huseyin Rahmi Gurpınar (1864–1944)

Serveti FunUn Topluluğu'nun etkin olduğu bir donemde, Ahmet Mithat ’ın roman tarzını benimseyen yazar, yazı hayatına kucuk yaşlarda başlamıştır
 Ahmet Mithat'ın, Tercumanı Hakikat ve Ahmet Cevdet'in İkdam gazetelerinde calışmış, bu gazetelerde tefrika edilen romanlarıyla kısa zamanda tanınmıştır
 Edebiyatımızda populer roman anlayışının en buyuk temsilcisidir
 Halk icin romangeleneğine bağlı kalmış, halkın anlayacağı konuları uygun mizah anlayışıyla kaleme almıştır
 Romanlarında sosyal sorunları, aile gecimsizliklerini, batıl inanışları, yanlış batılılaşma anlayışını konu edinmiştir
 Realistnaturalist cizginin etkisiyle yazdığı roman ve hikayelerinde gozlem guclu teknik zayıftır
 Romanlarında kahramanların yaşadıkları sosyal cevrenin ozelliklerini; dunya goruşlerini, ya¬şam bicimlerini, giyinişlerini; orf ve adetlerini, inanışlarını başarılı bir şekilde yansıtmıştır
 Tasvirlerinde ve olayları anlatışında ağır bir dil kullanırken, konuşmalarda ise dili sadeleşmiştir
 Huse¬yin Rahmi, kahramanları kendi soyleyiş ozellikleriyle konuşturmuştur Bu yonuyle sokağı edebiyata taşıyan sanatcı olarak tanınmıştır
Eserleri: Romanları: AynaŞık, İffet, Murebbiye, Metres, Tesaduf, Nimetşinas, Kuyruklu Yıldız Al¬tında bir İzac, Gulyabani, Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu
Hikayeleri: Kadınlar Vaizi, Namusla Aclık Meselesi, İki Hoduğun Seyahati, Gonul Ticareti, Melek Sanmıştım Şeytanı
Oyunları: Hazan Bulbulu, Kadın Erkekleşince, İki Damla Yaş

Ahmet Rasim (1864–1932)

 Hayatını kalemiyle kazanan cok yonlu yazarlardan biridir Tercumanı Hakikat ’te yayınladığı Fransızca tercumeleriyle tanınmıştır
 Edebiyatı Cedide hareketine katılmamış, onları hararetle eleştirmiştir Onlara karşı eski şiiri savunmuştur
 Ahmet Mithat geleneğine bağlı kalmış, oğretici bir halk yazarıdır Hikaye, anı, şiir, tarih, cocuk kitapları alanında eserler vermiştir
 Coğu ilkokullar icin yazılmış, alfabe, yazım, okuma kitabı, dilbilgisi, tarih, sağlık, matematik konularında otuza yakın eser vermiştir
 Şiir, hikaye, tarih ve bilim konularında eserler yazmış, ceviriler yapmıştır
 Asıl unune cocukluk anılarında ve gazetelerde İstanbul'u anlatan fıkra, makale ve anılarıyla ulaşmıştır
 Yazılarında halk di¬liyle gelenek ve gorenekleri işlemiş, mizahla suslenmiş kısa cumleler kullanmıştır
 Gazete fıkraları ve makaleleri yanında İstanbul halkının yaşamına tanıklık eden, halkın gelenek ve goreneklerini canlı bir realizmle inceleyen eserler yazmıştır
Eserleri:
Anı: Gecelerim, Fuhşi Atik, Muharrir Şair Edip, Falaka
Makale, Fıkra: Tarih ve Muharrir, Şehir Mektupları, Eşkali Zaman, Gulup Ağladıklarım, Muharrir Bu Ya
Hikaye, Roman: İlk Sevgi, Bir Sefilenin Evrakı Metrukesi, Guzel Elen