Fiziksel ve Kimyasal Olaylar
Maddenin şekil, yoğunluk, cozunurluk, genleşme, erime ve kaynama noktaları, sıvı, katı ya da gaz halde olması gibi ozellikleri maddenin fiziksel ozellikleridir Maddenin bu ozelliklerinde gorulen değişimleri fiziksel değişimdir Maddenin ic yapısında değişme olmaz Orneğin demirin, tel levha veya civi haline getirilmesi olaylarında demirin şeklinde bir değişim olmuştur Civi de, tel de demirin ozelliklerini taşır Suyun donup buz olması ya da ısınıp buharlaşması da fiziksel değişmedir Cunku su, katı veya gaz hale gecerken ic yapısında bir değişme olmamıştır Su buharı soğutulduğunda tekrar su elde edilebilir Buz da ısıtıldığında tekrar suya donuşur
Fakat demir civi paslandığında, artık demirin ozelliklerini taşımaz Odun baltayla ikiye kesilse odunun şekli değişir Fakat odun yakıldığında geriye kalan kul, odunun ozelliklerini taşımaz
Yanma, paslanma, curume, ekşime, elektroliz gibi olaylar sonucunda maddenin ic yapısında değişmeler olur, yeni maddeler oluşur
Maddenin ic yapısı, bileşimi, başka maddeye donuşebilmesi gibi ozelliklere kimyasal ozellikler denir Maddenin kimyasal ozelliklerinde meydana gelen değişmeler sonucunda yeni ozellikte maddeler oluşur Kimyasal ozelliklerdeki değişmelere kimyasal olay veya kimyasal tepkime denir Bileşik atomlarını bir arada tutan bağlara kimyasal bağ denir Kimyasal değişmeler sırasında bu bağlar kopar, yenileri oluşur Kimyasal olaylar, maddelerin birbirleriyle etkileşmesi sonucu oluşabileceği gibi ısı, elektrik akımı gibi dış etkilerle de oluşabilir Orneğin demirin havadaki oksijenle birleşmesi sonucu pas oluşurken, suyun elektrik akımıyla elektrolizi sonucu hidrojen ve oksijen gazları acığa cıkar
Kimyasal Tepkimeler
Kimyasal değişmelere ya da kimyasal tepkimelere kimyasal reaksiyonlar da denir Kimyasal tepkime sırasında değişim geciren maddelere reaksiyona girenler, yeni oluşan maddelere de reaksiyondan cıkanlar ya da urunler adı verilir
Demirin paslanması sırasında havadaki oksijenle demir birleşerek demir oksit denilen pası oluşturur Burada demir ve oksijen girenler, demir oksit ise cıkan urundur
Kimyasal tepkimeler sırasında meydana gelen değişiklikler, kimyasal denklemlerle gosterilir
Kimyasal denklemlerde giren ve cıkan maddeler formullerle gosterilir Orneğin komur yanarken icindeki karbon havadaki oksijenle birleşir ve karbon dioksit gazı acığa cıkar Bu olaya ilişkin tepkime denklemi şu şekilde yazılır:
C + O2 CO2
Komur Oksijen Karbon dioksit
Girenler Cıkanlar (Urun)
Denklemden de gorulduğu gibi tepkimeye giren ve cıkan maddeler arasına ok konur Giren maddeler okun sol tarafında, cıkanlar ise sağ tarafında bulunur
Kimyasal denklemler tepkime hakkında bir cok bilgiyi basit bir şekilde gostermemize yarar Orneğin; C + O2 CO2 tepkimesi bize 1 karbon atomuyla 2 oksijen atomunun birleşerek 1 karbon dioksit molekulu oluşturduğunu gosterir
Tepkime Ceşitleri
Kimyasal tepkimeler gercekleşirken bazı maddeler arasında bağlar koparken, bazı maddeler arasında yeni bağlar oluşur Kimyasal tepkimeler oluş şekline gore sınıflandırılabilir:
1 Sentez (Birleşme) Tepkimeleri:
Element ya da bileşiklerin birleşmesiyle yeni bir madde oluşumuna sentez (birleşme) tepkimesi adı verilir
Ornek; karbon dioksit ve suyun oluşumu:
C + O2 CO2
2 H2 + O2 2 H2O
2 Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri:
Bir bileşik kendini oluşturan daha basit maddelere ayrışıyorsa, buna analiz (ayrışma) tepkimesi adı verilir
Ornek; suyun ve potasyum kloratın (KClO3) ayrışması:
2 H2O 2 H2 + O2
KClO3 KCl + 32O2
3 Yer Değiştirme Tepkimeleri:
Bir element ve bir bileşik arasında ya da iki farklı bileşik arasında oluşan tepkimelerde, atomlar birbiriyle yer değiştirip yeni bileşikler oluşturabilir Bu tip tepkimelere yer değiştirme tepkimesi adı verilir
Orneğin magnezyum ile cinko oksit tepkimeye girdiğinde magnezyum oksit ve cinko oluşur
Mg + ZnO MgO + Zn
Tepkime denkleminde de gorulduğu gibi elementler yer değiştirerek yeni bileşikler oluşturur
Tepkime Denklemlerinin Denkleştirilmesi
Kimyasal tepkimelere giren maddelerle cıkan maddeleri oluşturan atomların cinsleri ve sayıları aynıdır Dolayısıyla bir tepkime denkleminin sol ve sağ tarafında aynı cins ve aynı sayıda atom bulunmalıdır Boyle tepkime denklemlerine denkleştirilmiş tepkime denklemi adı verilir
Eğer bir tepkime denklemi denk değilse, formul ve sembollerin onune uygun sayılar yazılarak tepkime denkleştirilir
Orneğin su, oksijen ve hidrojenin birleşmesiyle oluşur Fakat oksijen ve hidrojen tek atom halinde değil, O2 ve H2 molekulleri şeklinde ve gaz halde bulunur Suyun tepkime denklemini H2 + O2 H2O şeklinde yazarsak denk bir tepkime denklemi yazmış olmayız Cunku giren atom sayısı ile cıkan atom sayısı aynı değildir Girenler tarafında 2 tane O atomu, cıkanlar tarafında ise 1 tane O atomu vardır
Denklemi denkleştirmek icin H2 ve H2O ’nun onune 2 yazalım;
2 H2 + O2 2 H2O
4 adet H 4 adet H
2 adet O 2 adet O
Bu durumda girenler ve cıkanlar denkleşmiş olur
Ornek:Magnezyum ve oksijen birleşerek Magnezyum oksit (MgO) bileşiğini oluştururBu olayın tepkime denklemini yazın
Ornek: Metanın formulu CH4 olduğuna gore, metan ve oksijen arasındaki kimyasal denklemi yazınız
Tepkimelerde Kutlenin Korunumu
Bir kimyasal tepkimede, tepkimeye giren maddelerin kutlelerinin toplamı, cıkan maddelerin kutlelerinin toplamına eşittir Demirin kukurt ile tepkimesinden demir sulfur oluşur Demir sulfurun tepkime denklemi şu şekildedir
Fe + S FeS
56 32 88 g
Giren Cıkan
kutle 56 + 32 88 g kutle 88 g
Ornek: Kalsiyum karbonat ısıtıldığında kalsiyum oksit ve karbon dioksit maddelerine ayrışır100 g kalsiyum karbonat ayrıştığında 44 g karbon dioksit cıktığına gore, kac gram kalsiyum oksit oluşur?
Maddenin şekil, yoğunluk, cozunurluk, genleşme, erime ve kaynama noktaları, sıvı, katı ya da gaz halde olması gibi ozellikleri maddenin fiziksel ozellikleridir Maddenin bu ozelliklerinde gorulen değişimleri fiziksel değişimdir Maddenin ic yapısında değişme olmaz Orneğin demirin, tel levha veya civi haline getirilmesi olaylarında demirin şeklinde bir değişim olmuştur Civi de, tel de demirin ozelliklerini taşır Suyun donup buz olması ya da ısınıp buharlaşması da fiziksel değişmedir Cunku su, katı veya gaz hale gecerken ic yapısında bir değişme olmamıştır Su buharı soğutulduğunda tekrar su elde edilebilir Buz da ısıtıldığında tekrar suya donuşur
Fakat demir civi paslandığında, artık demirin ozelliklerini taşımaz Odun baltayla ikiye kesilse odunun şekli değişir Fakat odun yakıldığında geriye kalan kul, odunun ozelliklerini taşımaz
Yanma, paslanma, curume, ekşime, elektroliz gibi olaylar sonucunda maddenin ic yapısında değişmeler olur, yeni maddeler oluşur
Maddenin ic yapısı, bileşimi, başka maddeye donuşebilmesi gibi ozelliklere kimyasal ozellikler denir Maddenin kimyasal ozelliklerinde meydana gelen değişmeler sonucunda yeni ozellikte maddeler oluşur Kimyasal ozelliklerdeki değişmelere kimyasal olay veya kimyasal tepkime denir Bileşik atomlarını bir arada tutan bağlara kimyasal bağ denir Kimyasal değişmeler sırasında bu bağlar kopar, yenileri oluşur Kimyasal olaylar, maddelerin birbirleriyle etkileşmesi sonucu oluşabileceği gibi ısı, elektrik akımı gibi dış etkilerle de oluşabilir Orneğin demirin havadaki oksijenle birleşmesi sonucu pas oluşurken, suyun elektrik akımıyla elektrolizi sonucu hidrojen ve oksijen gazları acığa cıkar
Kimyasal Tepkimeler
Kimyasal değişmelere ya da kimyasal tepkimelere kimyasal reaksiyonlar da denir Kimyasal tepkime sırasında değişim geciren maddelere reaksiyona girenler, yeni oluşan maddelere de reaksiyondan cıkanlar ya da urunler adı verilir
Demirin paslanması sırasında havadaki oksijenle demir birleşerek demir oksit denilen pası oluşturur Burada demir ve oksijen girenler, demir oksit ise cıkan urundur
Kimyasal tepkimeler sırasında meydana gelen değişiklikler, kimyasal denklemlerle gosterilir
Kimyasal denklemlerde giren ve cıkan maddeler formullerle gosterilir Orneğin komur yanarken icindeki karbon havadaki oksijenle birleşir ve karbon dioksit gazı acığa cıkar Bu olaya ilişkin tepkime denklemi şu şekilde yazılır:
C + O2 CO2
Komur Oksijen Karbon dioksit
Girenler Cıkanlar (Urun)
Denklemden de gorulduğu gibi tepkimeye giren ve cıkan maddeler arasına ok konur Giren maddeler okun sol tarafında, cıkanlar ise sağ tarafında bulunur
Kimyasal denklemler tepkime hakkında bir cok bilgiyi basit bir şekilde gostermemize yarar Orneğin; C + O2 CO2 tepkimesi bize 1 karbon atomuyla 2 oksijen atomunun birleşerek 1 karbon dioksit molekulu oluşturduğunu gosterir
Tepkime Ceşitleri
Kimyasal tepkimeler gercekleşirken bazı maddeler arasında bağlar koparken, bazı maddeler arasında yeni bağlar oluşur Kimyasal tepkimeler oluş şekline gore sınıflandırılabilir:
1 Sentez (Birleşme) Tepkimeleri:
Element ya da bileşiklerin birleşmesiyle yeni bir madde oluşumuna sentez (birleşme) tepkimesi adı verilir
Ornek; karbon dioksit ve suyun oluşumu:
C + O2 CO2
2 H2 + O2 2 H2O
2 Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri:
Bir bileşik kendini oluşturan daha basit maddelere ayrışıyorsa, buna analiz (ayrışma) tepkimesi adı verilir
Ornek; suyun ve potasyum kloratın (KClO3) ayrışması:
2 H2O 2 H2 + O2
KClO3 KCl + 32O2
3 Yer Değiştirme Tepkimeleri:
Bir element ve bir bileşik arasında ya da iki farklı bileşik arasında oluşan tepkimelerde, atomlar birbiriyle yer değiştirip yeni bileşikler oluşturabilir Bu tip tepkimelere yer değiştirme tepkimesi adı verilir
Orneğin magnezyum ile cinko oksit tepkimeye girdiğinde magnezyum oksit ve cinko oluşur
Mg + ZnO MgO + Zn
Tepkime denkleminde de gorulduğu gibi elementler yer değiştirerek yeni bileşikler oluşturur
Tepkime Denklemlerinin Denkleştirilmesi
Kimyasal tepkimelere giren maddelerle cıkan maddeleri oluşturan atomların cinsleri ve sayıları aynıdır Dolayısıyla bir tepkime denkleminin sol ve sağ tarafında aynı cins ve aynı sayıda atom bulunmalıdır Boyle tepkime denklemlerine denkleştirilmiş tepkime denklemi adı verilir
Eğer bir tepkime denklemi denk değilse, formul ve sembollerin onune uygun sayılar yazılarak tepkime denkleştirilir
Orneğin su, oksijen ve hidrojenin birleşmesiyle oluşur Fakat oksijen ve hidrojen tek atom halinde değil, O2 ve H2 molekulleri şeklinde ve gaz halde bulunur Suyun tepkime denklemini H2 + O2 H2O şeklinde yazarsak denk bir tepkime denklemi yazmış olmayız Cunku giren atom sayısı ile cıkan atom sayısı aynı değildir Girenler tarafında 2 tane O atomu, cıkanlar tarafında ise 1 tane O atomu vardır
Denklemi denkleştirmek icin H2 ve H2O ’nun onune 2 yazalım;
2 H2 + O2 2 H2O
4 adet H 4 adet H
2 adet O 2 adet O
Bu durumda girenler ve cıkanlar denkleşmiş olur
Ornek:Magnezyum ve oksijen birleşerek Magnezyum oksit (MgO) bileşiğini oluştururBu olayın tepkime denklemini yazın
Ornek: Metanın formulu CH4 olduğuna gore, metan ve oksijen arasındaki kimyasal denklemi yazınız
Tepkimelerde Kutlenin Korunumu
Bir kimyasal tepkimede, tepkimeye giren maddelerin kutlelerinin toplamı, cıkan maddelerin kutlelerinin toplamına eşittir Demirin kukurt ile tepkimesinden demir sulfur oluşur Demir sulfurun tepkime denklemi şu şekildedir
Fe + S FeS
56 32 88 g
Giren Cıkan
kutle 56 + 32 88 g kutle 88 g
Ornek: Kalsiyum karbonat ısıtıldığında kalsiyum oksit ve karbon dioksit maddelerine ayrışır100 g kalsiyum karbonat ayrıştığında 44 g karbon dioksit cıktığına gore, kac gram kalsiyum oksit oluşur?