Fizikte ölçme görünüşe göre basit olmasına rağmen, göründüğü gibi kolay olmayıp karmakarışık bir işlemdir Ölçme olabilmek için sırayla aşağıdaki sorulara yanıt çağırmak gerekir;
Neyi ölçeceğiz?
Nesini ölçeceğiz?
Ne ile Ölçeceğiz?
Kim ölçecek?
Ne kadar?
BİLİNMESİ GEREKEN ÖLÇME
Eğitimcilerin, bilhassa öğretmenlerin, ölçme ve deneme tekniği konusunda bilmeleri zorunlu görülen noktaların başlıcaları altında sıralanmıştır
1 Okutulan derslerdeki başarı veya gelişmeleri ölçme amacı güden testler (sırası gelmişken özellikle standart testler) hakkında veri sahibi elde etmek: bu testleri hazırlama, tatbik, puanlama ve sonuçları içten yorumlama ve kaydolma tekniklerini kavramak
2 Deneme sonuçlarını çözümleme ve tanımlama için gerekli kolay istatistiksel işlemlerle normların değişiklik ve kullanılışını kavramak
3 Çiğ puanları standart puanlara çevirebilmek
4 Testlerin geçerlik ve güvenirlik katsayılarını yorumlayabilmek, bunların testin içeriği, madde sayısı, öğrenci grubunun özellikleri ve bunları etkileyen durumsal koşullarıyla olan ilişkileri çakmak
5 Ölçme hatası kavramını bilmek, verilen herhangi bir puanı bu anlayışın ışığında yorumlayabilmek
6 Dağıtılmış kollardaki eğitimöğretim etkinlikleri çerçevesinde öğrencilerin tek tek veya tüm sınıfın durumunu profille kullanmak, değişme ve gelişmeleri profilden izlemek
7 Bir deneme programının yapı, hedef ve özelliklerini çakmak, program uyarınca kullanılan testleri amaca uygunluğu, uygulamaya elverişliliği yönlerinden eleştirebilmek, test programını daha tatmin edici ve etkin bir niteliğe kavuşturmak için zorunlu önerilerde bulunabilmek ve bu yoldaki çalışmalara katılabilmek
8 Imtihan veya test sonuçlarının ve genel olarak öğrencilerin tek tek ya da grup olarak gösterdikleri gelişimleri annebabalara, ilgililere ve gerektiğinde kamuya anlatabilmek
9 Genel ve özel yetenek testleri ile galibiyet testlerinin kullanılış yer ve amaçlarını ayırt olabilmek, aralarındaki ayrım ve ilişkileri görebilmek
10 Ölçme ve değerlendirmeyi bir eğitim süreci olarak kullanabilmek, sonuçları sınıflarda tartışarak öğrencilerin kendi kendilerini değerlendirme güçlerini geliştirmeyi karşılamak
11 Ölçme ve değerlendirme etkinliğinin çok yanlı olduğunu kavramak; özellikle eğitim ve öğretimi çocukların öğrenme yeteneklerine ilgi ve bireysel eğilimlerine uygun düşecek yönde hazırlamak için ölçme ve değerleme sonuçlarından yararlanmak
Ölçmenin Öğeleri
Varlık: Ölçme yönünden kayda değer olan varlığın canlıcansız oluşu yok, fizikigörünmeyen oluşudur
Ölçme arabulucu: Ölçme işlemlerinde kullanılan araçları, 1) standart 2) standart olmayanlar, şeklinde iki gruba ayırabiliriz
Sayısal netice: Ölçme aracı ile elde edilen sonuç birbiriyle yakından ilgilidir Standart bir araç kullanarak yapılan ölçmede elde edilen sayısal netice kesinlik arzeder Ölçmede kullanılan vasıta standart değilse, elde edilen sonuç belirli bir anlam taşımaz Ölçülecek varlık veya özellik maddesel, ölçme aracı da standart ise netice emin olacaktır
Başlıca Ölçme Çeşitleri
Varlıkların ya da değer biçmek istediğimiz niteliklerin ölçülmesi, dolambaçlı (endirekt) ve dolaysız (doğrudan doğruya) olmak üzere iki şekilde olur Ölçmede kullanılan ölçek ya da birime tarafından, elde edilen sonuç mutlak (belirlenmiş) ya da bağıl (izafî) olabilir Bu yönden de ölçme, mutlak ve bağıl olmak üzere ikiye ayrılmaktadır Bu Nedenle ölçmeyi, yapılış şekline tarafından dolambaçlı ve dolaysız, kullanılan bölüm ve elde edilen sonuca tarafından de, mutlak ve bağıl olarak çeşitleyebiliyoruz
Dolaylı ve dolaysız ölçme: Çoğunlukla, ölçülecek varlık ya da özellik, kullanılan araçla doğrudan ölçülebildiği halde, bir takım hallerde varlığın kendisini doğrudan değerlendirmek olası olmamaktadır
Mutlak ve bağıl ölçme : Bir uzunluk veya tartı söylendiği vakit herkes tarafından anlaşılan ve kesin olmama uyandırmayan bir katiyet vardır Bu şekil ölçmelere mutlak ölçme denir
1 Mutlak ölçmede başlangıç noktası sıfırdır Bağıl ölçmelerde, sıfır yokluğu göstermez
2 Mutlak ölçme, her yerde ve herkes göre aynı anlamı taşır Bağıl ölçmenin herkesçe kabul edilen belirli bir anlamı yoktur
Ölçmede Duyarlılık ve Kusur Kavramı
Bir ölçme işleminde hatayı en düşük seviyeye indirebiliriz Lakin, aracımız çok hassas bile olsa, iyice hatasız bir ölçmeyi basit kolay yapamayız
Her ölçmede mutlaka hata payı vardır Bu kusur ölçme yönteminden, ölçmeyi yapan bireyden, ölçme yapılan ortamdan vb olabilir
Eğitimdeki ölçmelerde hatadan kaçınmak için, kusur kaynakları ve bu kaynakların ölçme sonuçlarını nasıl etkilediği bilinmelidir
1 Ölçmeyi yapan kişiden gelen hatalar; Bireylerin, ölçme konusu ile ilgili data ve becerilerinin eksik ve ayrı oluşundan dolayı, cümbür cemaat benzer derecede hassas bir ölçme yapamaz
2 Ölçme aracından gelen hatalar; Bir vasıta ne değin iyi yapılırsa yapılsın, zamanla hassaslığı bozulabilir
3 Ölçen kişinin ve ölçme aracının çevre ile etkileşiminden doğan hatalar; Özellikle insanla ilgili ölçme çalışmalarında bu durum daha fazla etkili olur Ölçen kişi ile, ölçülen kişinin etkileşmesi, ölçme sonucunu olumlu ve negatif şekilde etkileyebilir
4 Kaynağı emin olmayan hatalar; Kaynağı iyi bilinmeyen, ölçmeciye veya ölçme aracına alt olan ve ölçme sonuçlarına kazara yansıyan hatalara tesadüfi hatalar denir
Bir aracın ölçülmek isteneni içten olarak ölçmesi, bu aracın geçerli olduğunu gösterir Her uygulanışta aynı sonucu vermesi de onun güvenilir olduğuna işarettir İnsanın ruhsal yönü ile ilgili nitelikleri, birbirinden bütün olarak yarmak mümkün olmadığı gibi, bu niteliklerin birbirlerini etkilemesi ölçme işlemini daha da zorlaştırır Bunun için de, eğitim ve öğretimde kullanılan ölçme araçlarının geçerliliği ve güvenilirliği tam değildir *
Neyi ölçeceğiz?
Nesini ölçeceğiz?
Ne ile Ölçeceğiz?
Kim ölçecek?
Ne kadar?
BİLİNMESİ GEREKEN ÖLÇME
Eğitimcilerin, bilhassa öğretmenlerin, ölçme ve deneme tekniği konusunda bilmeleri zorunlu görülen noktaların başlıcaları altında sıralanmıştır
1 Okutulan derslerdeki başarı veya gelişmeleri ölçme amacı güden testler (sırası gelmişken özellikle standart testler) hakkında veri sahibi elde etmek: bu testleri hazırlama, tatbik, puanlama ve sonuçları içten yorumlama ve kaydolma tekniklerini kavramak
2 Deneme sonuçlarını çözümleme ve tanımlama için gerekli kolay istatistiksel işlemlerle normların değişiklik ve kullanılışını kavramak
3 Çiğ puanları standart puanlara çevirebilmek
4 Testlerin geçerlik ve güvenirlik katsayılarını yorumlayabilmek, bunların testin içeriği, madde sayısı, öğrenci grubunun özellikleri ve bunları etkileyen durumsal koşullarıyla olan ilişkileri çakmak
5 Ölçme hatası kavramını bilmek, verilen herhangi bir puanı bu anlayışın ışığında yorumlayabilmek
6 Dağıtılmış kollardaki eğitimöğretim etkinlikleri çerçevesinde öğrencilerin tek tek veya tüm sınıfın durumunu profille kullanmak, değişme ve gelişmeleri profilden izlemek
7 Bir deneme programının yapı, hedef ve özelliklerini çakmak, program uyarınca kullanılan testleri amaca uygunluğu, uygulamaya elverişliliği yönlerinden eleştirebilmek, test programını daha tatmin edici ve etkin bir niteliğe kavuşturmak için zorunlu önerilerde bulunabilmek ve bu yoldaki çalışmalara katılabilmek
8 Imtihan veya test sonuçlarının ve genel olarak öğrencilerin tek tek ya da grup olarak gösterdikleri gelişimleri annebabalara, ilgililere ve gerektiğinde kamuya anlatabilmek
9 Genel ve özel yetenek testleri ile galibiyet testlerinin kullanılış yer ve amaçlarını ayırt olabilmek, aralarındaki ayrım ve ilişkileri görebilmek
10 Ölçme ve değerlendirmeyi bir eğitim süreci olarak kullanabilmek, sonuçları sınıflarda tartışarak öğrencilerin kendi kendilerini değerlendirme güçlerini geliştirmeyi karşılamak
11 Ölçme ve değerlendirme etkinliğinin çok yanlı olduğunu kavramak; özellikle eğitim ve öğretimi çocukların öğrenme yeteneklerine ilgi ve bireysel eğilimlerine uygun düşecek yönde hazırlamak için ölçme ve değerleme sonuçlarından yararlanmak
Ölçmenin Öğeleri
Varlık: Ölçme yönünden kayda değer olan varlığın canlıcansız oluşu yok, fizikigörünmeyen oluşudur
Ölçme arabulucu: Ölçme işlemlerinde kullanılan araçları, 1) standart 2) standart olmayanlar, şeklinde iki gruba ayırabiliriz
Sayısal netice: Ölçme aracı ile elde edilen sonuç birbiriyle yakından ilgilidir Standart bir araç kullanarak yapılan ölçmede elde edilen sayısal netice kesinlik arzeder Ölçmede kullanılan vasıta standart değilse, elde edilen sonuç belirli bir anlam taşımaz Ölçülecek varlık veya özellik maddesel, ölçme aracı da standart ise netice emin olacaktır
Başlıca Ölçme Çeşitleri
Varlıkların ya da değer biçmek istediğimiz niteliklerin ölçülmesi, dolambaçlı (endirekt) ve dolaysız (doğrudan doğruya) olmak üzere iki şekilde olur Ölçmede kullanılan ölçek ya da birime tarafından, elde edilen sonuç mutlak (belirlenmiş) ya da bağıl (izafî) olabilir Bu yönden de ölçme, mutlak ve bağıl olmak üzere ikiye ayrılmaktadır Bu Nedenle ölçmeyi, yapılış şekline tarafından dolambaçlı ve dolaysız, kullanılan bölüm ve elde edilen sonuca tarafından de, mutlak ve bağıl olarak çeşitleyebiliyoruz
Dolaylı ve dolaysız ölçme: Çoğunlukla, ölçülecek varlık ya da özellik, kullanılan araçla doğrudan ölçülebildiği halde, bir takım hallerde varlığın kendisini doğrudan değerlendirmek olası olmamaktadır
Mutlak ve bağıl ölçme : Bir uzunluk veya tartı söylendiği vakit herkes tarafından anlaşılan ve kesin olmama uyandırmayan bir katiyet vardır Bu şekil ölçmelere mutlak ölçme denir
1 Mutlak ölçmede başlangıç noktası sıfırdır Bağıl ölçmelerde, sıfır yokluğu göstermez
2 Mutlak ölçme, her yerde ve herkes göre aynı anlamı taşır Bağıl ölçmenin herkesçe kabul edilen belirli bir anlamı yoktur
Ölçmede Duyarlılık ve Kusur Kavramı
Bir ölçme işleminde hatayı en düşük seviyeye indirebiliriz Lakin, aracımız çok hassas bile olsa, iyice hatasız bir ölçmeyi basit kolay yapamayız
Her ölçmede mutlaka hata payı vardır Bu kusur ölçme yönteminden, ölçmeyi yapan bireyden, ölçme yapılan ortamdan vb olabilir
Eğitimdeki ölçmelerde hatadan kaçınmak için, kusur kaynakları ve bu kaynakların ölçme sonuçlarını nasıl etkilediği bilinmelidir
1 Ölçmeyi yapan kişiden gelen hatalar; Bireylerin, ölçme konusu ile ilgili data ve becerilerinin eksik ve ayrı oluşundan dolayı, cümbür cemaat benzer derecede hassas bir ölçme yapamaz
2 Ölçme aracından gelen hatalar; Bir vasıta ne değin iyi yapılırsa yapılsın, zamanla hassaslığı bozulabilir
3 Ölçen kişinin ve ölçme aracının çevre ile etkileşiminden doğan hatalar; Özellikle insanla ilgili ölçme çalışmalarında bu durum daha fazla etkili olur Ölçen kişi ile, ölçülen kişinin etkileşmesi, ölçme sonucunu olumlu ve negatif şekilde etkileyebilir
4 Kaynağı emin olmayan hatalar; Kaynağı iyi bilinmeyen, ölçmeciye veya ölçme aracına alt olan ve ölçme sonuçlarına kazara yansıyan hatalara tesadüfi hatalar denir
Bir aracın ölçülmek isteneni içten olarak ölçmesi, bu aracın geçerli olduğunu gösterir Her uygulanışta aynı sonucu vermesi de onun güvenilir olduğuna işarettir İnsanın ruhsal yönü ile ilgili nitelikleri, birbirinden bütün olarak yarmak mümkün olmadığı gibi, bu niteliklerin birbirlerini etkilemesi ölçme işlemini daha da zorlaştırır Bunun için de, eğitim ve öğretimde kullanılan ölçme araçlarının geçerliliği ve güvenilirliği tam değildir *